علوم به زراعی گیاهی (پژوهش های کشاورزی)
سال:1388 | دوره:1 | شماره:1 |تعداد مقالات:8

به منظور بررسی اثر تنش خشکی آخر فصل و کود نیتروژنه بر تولید، ذخیره و انتقال مجدد مواد فتوسنتزی در سه رقم گندم، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال زراعی 1383-1382 در مزرعه آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل ارقام گندم چمران، فلات و شووا و کود نیتروژنه از منبع اوره در دو سطح (50 و 150 کیلوگرم در هکتار) و سطوح تنش خشکی (عدم تنش و تنش خشکی در مرحله پر شدن دانه) بودند. رقم های چمران و فلات گندم نان و شووا گندم دوروم هستند. سهم انتقال مجدد مواد ارقام فلات (26 درصد) بیشترین و شووا (6 درصد) کمترین مقدار را به خود اختصاص دادند. افزایش مصرف نیتروژن باعث کاهش سهم انتقال مجدد مواد فتوسنتزی به دانه گردید (17 درصد). با بروز تنش خشکی مقدار انتقال مجدد مواد معادل 414 کیلوگرم در هکتار و در شرایط آبیاری کافی نیز مقدار آن به 483 کیلوگرم در هکتار رسید. توان بالقوه انتقال مجدد مواد فتوسنتزی در اندام های رویشی و سپس کارایی انتقال به بخش اقتصادی گیاه از خواص موثر در ثبات عملکرد دانه در شرایط تنش خشکی می باشد و لذا در ارقام اصلاحی برای نقاط مختلف بسته به میزان تنش، رقم و مقدار گرما می تواند متفاوت باشد.

برای دست یابی به بهترین الگوی کاشت برای تولید بذر ذرت هیبرید سینگل کراس 704، آزمایشی در سال 1386در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 4 تیمار و 4 تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی صفی آباد دزفول انجام گردید. تیمارهای مورد استفاده عبارت بودند از: D1 (لاین های پدری و مادری به صورت یک ردیف روی هر پشته)، D2 (لاین های پدری دو ردیف و لاین های مادری یک ردیف روی هر پشته)، D3 (لاین های پدری و مادری دو ردیف روی هر پشته) و D4 (لاین های پدری یک و لاین های مادری دو ردیف روی هر پشته). نتایج به دست آمده نشان داد که الگوی کاشت، اثر معنی داری بر روی برخی از صفات اندازه گیری شده، داشت. وزن دانه در بلال (حداکثر 97 گرم)، نسبت وزن دانه به بلال (حداکثر 66%)، و عملکرد دانه با تغییر در الگوی کاشت از تک ردیفه به دو ردیفه به طور معنی داری افزایش یافتند. در مجموع با تغییر الگوی کاشت از تک ردیفه به دو ردیفه برخی از صفات مورد بررسی افزایش یافت. اما میان هیچ یک از تیمارهای مربوط به الگوی کاشت دو ردیفه اختلاف معنی داری مشاهده نگردید. از میان تیمارهای مربوط به الگوی کاشت دو ردیفه، تیمار چهارم (فقط مادری و خطوط پدری یک ردیف روی هر پشته) بهترین اثر را بر روی عملکرد داشت و بدین جهت از سایر تیمارها (2753 کیلوگرم در هکتار) برتر بود.

به منظور بررسی اثر تراکم بوته بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه ژنوتیپ های گلرنگ، این پژوهش در سال زراعی 1380-1379 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دزفول اجرا شد. آزمایش به صورت فاکتوریل، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و با چهار تکرار انجام شد. فاکتورهای آزمایشی شامل سه رقم محلی اصفهان، زرقان 279 و ورامین 295 و تراکم کاشت با چهار سطح 8، 11، 16 و 32 بوته در متر مربع بودند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تفاوت عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی، تعداد دانه در غوزه و تعداد غوزه در بوته برای تیمار تراکم در سطح احتمال 1% معنی دار شد. بیشترین و کمترین عملکرد دانه به ترتیب به ژنوتیپ های محلی اصفهان (2230 کیلوگرم در هکتار) و رزقان 279 (1360 کیلوگرم در هکتار) اختصاص داشت. تعداد دانه در غوزه و وزن هزار دانه بالا در ژنوتیپ محلی اصفهان باعث افزایش عملکرد دانه شد. بیشترین و کمترین عملکرد دانه در تیمارهای تراکم به ترتیب به تراکم های 8 و 32 بوته در متر مربع (به ترتیب 2040 و 1720 کیلوگرم در هکتار) اختصاص داشت. افزایش تراکم باعث کاهش تعداد دانه در غوزه، تعداد غوزه در بوته، تعداد شاخه های فرعی و افزایش تعداد غوزه پوک شد. ژنوتیپ محلی اصفهان در تراکم هشت بوته در متر مربع بیشترین عملکرد دانه (2480 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد روغن (720 کیلوگرم در هکتار) در واحد سطح را به خود اختصاص داد.

به منظور بررسی تاثیر الگوی کاشت و تاریخ کاشت بر عملکرد کمی و کیفی بذر هیبرید کلزا، آزمایشی در سال زراعی 1387-1386 در مرکز تحقیقات کشاورزی صفی آباد دزفول به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل تاریخ کاشت در دو سطح (25/8/86 و 12/9/86) و الگوی کاشت در دو سطح (8:2 و 12:2) که به صورت دو ردیف بر روی هر پشته کاشت صورت پذیرفت. در این تحقیق نسبت های مختلف لاین های پدری و مادری در تولید بذر مورد بررسی قرار گرفت (8:2 و 12:2). نتایج به دست آمده نشان داد تاریخ کاشت 25 آبان ماه از لحاظ عملکرد و دیگر صفات برتری دارد. اثر تاریخ کاشت بر عملکرد بیولوژیکی (2327 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد دانه (407 کیلوگرم در هکتار) وزن هزار دانه (5.3 گرم)، شاخص برداشت (17.53 درصد)، تعداد غلاف در بوته (147) و طول غلاف (4.4 سانتی متر)، در سطح یک درصد معنی دار شد. الگوی کاشت 8:2 از نظر عملکرد بیولوژیکی (2289 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد دانه (351 کیلوگرم در هکتار)، وزن هزار دانه (5.3 گرم) و تعداد غلاف در بوته (136)، در سطح یک درصد و بر طول غلاف (4.3 سانتی متر) در سطح پنج درصد معنی دار شد. ولی تاثیر معنی داری بر شاخص برداشت، تعداد دانه در غلاف و ارتفاع بوته نداشت. بنابراین می توان تاریخ کاشت 25 آبان ماه و الگوی کاشت 8:2 را به عنوان بهترین عوامل در تولید بذر هیبرید کلزا در منطقه دزفول توصیه نمود.

به منظور بررسی و مطالعه چهار نوع علف کش دو منظوره در کنترل علف های هرز گندم در سیستم های خاک ورزی، آزمایشی در سال زراعی 85 - 1384 در مزرعه دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر به صورت طرح کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل سیستم های خاک ورزی مرسوم و خاک ورزی حداقل (فاکتور اصلی) و عامل فرعی شامل مزوسولفورون متیل 30 درصد - یدوسولفورون متیل 30 درصد به میزان 350 و 400 گرم در هکتار به همراه مویان سیتوگیت، سولفوسولفورون 75 درصد به میزان 26.6 و 31 گرم در هکتار به همراه مویان سیتوگیت، ایمازا متابنز متیل 25 درصد 2 و 3 لیتر در هکتار و متریبوزین 70 درصد 200 و 300 گرم در هکتار و شاهد با وجین و شاهد بدون وجین بودند. نتایج نشان داد کاربرد علف کش سولفوسولفورون به مقدار 31 گرم در هکتار در خاک ورزی مرسوم و علف کش سولفوسولفورون 31 گرم و مزوسولفورون در میزان 400 گرم در خاک ورزی حداقل برای کنترل علف های هرز مفید هستند. علف کش سولفوسولفورون 31 گرم و مزوسولفورون در میزان 400 گرم در هر دو سیستم خاک ورزی در کاهش علف های هرز پهن برگ موثر بودند ولی علف های هرز گلرنگ وحشی، پیچک وحشی، هفت بند و پنیرک توسط علف کش های مزوسولفورون به میزان 350 گرم در هکتار، سولفوسولفورون به میزان 26.6 گرم، ایمازامتابنزمتیل 2 و 3 لیتر و متریبوزین 200 و 300 گرم کنترل نمی شود و از طرفی ایمازا متابنز متیل 2 و 3 لیتر در کنترل علف های هرز چچم و متریبوزین 200 و 300 گرم در کنترل یولاف وحشی، علف قناری و شال دم ضعیف بوده اند.

به منظور بررسی اثر تنش خشکی در مراحل رویشی و زایشی بر عملکرد دانه و برخی خصوصیات فیزیولوژیکی 5 رقم هیبرید ذرت (SC704، SC700، SC647، SC500 و SC108) دو آزمایش مجزای مزرعه ای در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با پنج تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی کهریز ارومیه در سال زراعی 85-1384 تحت تنش خشکی و شرایط نرمال به ترتیب 150 و 75 میلیمتر تبخیر از سطح تشتک کلاس A اجرا شد. همچنین، جهت مطالعه اثر تنش خشکی در مرحله نهال بذری آزمایشی به صورت گلخانه ای با محلول پلی اتیلن گلیکول (PEG8000) در قالب طرح کاملا تصادفی در پنج تکرار بر روی بذور ارقام مذکور اعمال گردید. نتایج نشان داد که عملکرد دانه به طور معنی داری تحت تنش خشکی قرار گرفت. درصد تغییرات برای صفات آب از دست رفته نسبی (RWL)، محتوای آب نسبی (RWC) و میزان کلروفیل برگ به ترتیب 36.32، 38.91 و 38.4 بود. تحت تاثیر تنش بیشترین و کمترین مقدار عملکرد دانه، به ترتیب متعلق به هیبریدهای 7.8) SC704 تن در هکتار) و 6.9) SC108 تن در هکتار) بود. نتایج آزمایش گلخانه ای نیز نشان داد که PEG8000 به طور معنی داری صفات طول ساقه چه و ریشه چه و وزن خشک آن ها را کاهش داد. در این آزمایش هیبرید SC500 به عنوان ژنوتیپ متحمل تحت تنش خشکی شناسائی شد.

شرایط تناوب زراعی در استان خوزستان به گونه ای است که در برخی موارد کشت تاخیری کلزا را پس از کشت های تابستانه سبب شده و اثرات منفی بر عملکرد را به دنبال دارد. بررسی منحنی رشد سبب می شود تا این گیاه با ارزش زراعی را بر اساس نیاز آن مدیریت کرد. لذا تحقیقی بر مبنای آزمایش کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در ایستگاه مرکز تحقیقات کشاورزی استان خوزستان در سال زراعی 1385-1384 اجرا گردید. چهار تاریخ کاشت (15 و 30 آبان، 15 و 30 آذر) در کرت های اصلی و چهار ژنوتیپ (هایولا 401، پی پی 401، آر.جی.اس 003، آپشن 500) در کرت های فرعی مورد مطالعه قرار گرفتند. برخورد مراحل حساس رشدی با گرمای آخر فصل ناشی از تاخیر در کاشت منجر به برتری تاریخ کاشت اول در عملکرد و تمام شاخص های فیزیولوژیکی نسبت به سایر تاریخ کاشت ها گردید. هیبرید هایولا 401 به دلیل برتری در شاخص سطح برگ (3.51)، ماده خشک کل (1249 گرم بر متر مربع)، سرعت رشد محصول (21 گرم بر متر مربع در روز)، میزان جذب خالص (7 گرم بر متر مربع در روز) و سرعت رشد نسبی (0.064 گرم بر گرم در روز) دارای بالاترین عملکرد دانه (2805 کیلوگرم بر هکتار) نسبت به سایر ارقام بود. در مجموع طبق نتایج این تحقیق هیبرید هایولا 401 به دلایلی چون پتانسیل عملکرد بالاتر و برتری در تمام پارامترهای رشد به عنوان ژنوتیپ برتر در تاریخ کاشت مطلوب نیمه آبان ماه توصیه می گردد.

طرح پژوهشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز در 2 سال متوالی (84، 1383) با استفاده از طرح کرت های یک بار خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی با تیمار اصلی ارقام باقلا و تیمار فرعی سطوح مختلف کود نیتروژن اجرا گردید. رقم برکت دارای بالاترین عملکرد دانه با 4880 کیلوگرم در هکتار و بالاترین درصد نیتروژن کل گیاه بود و ارقام دیگر عملکرد دانه و مقدار تثبیت نیتروژن به مراتب کمتری را از خود نشان دادند، در این میان ارقام برکت و جزایری با مقدار ماده خشک 8209.06 و 8201.01 کیلوگرم در هکتار از سطح بالاتری نسبت به سایر ارقام برخوردار بودند. روند تجمع TDW در رقم برکت و تیمار N3=80 کیلوگرم در هکتار بالاتر بود و تیمارهای N1=20 و 40= N2کیلوگرم در هکتار کود نیتروژن در سطح 1% با هم اختلافی نداشتند، با بررسی تعداد گره در طول گلدهی ارقام مختلف مشاهده گردید هنگامی که شاخص سطح برگ به حداکثر خود در ارقام مختلف باقلا (میانگین 1154 گره در هر بوته) رسید، تعداد گره روی ریشه کاهش چشمگیری از خود نشان داد (میانگین 698 گره در هر بوته). مقدار تثبیت بیولوژیکی نیتروژن، حدودا 35-28 روز پس از کاشت تا بعد از گلدهی ( (LAI=4.4ادامه داشت و دو هفته پس از گلدهی، غده ها رنگ قهوه ای و سیاه را نشان دادند که معرف پیری گره و عدم تثبیت نیتروژن است ( (LAI=3.1هر چه مقدار کود افزایش یافت، مقدار تثبیت بیولوژیکی نیتروژن در گره ها کاهش نشان داد. بررسی پارامترهای رشد نشانگر برتری رقم برکت بر سایر ارقام در شاخص های ماده خشک کل، سرعت رشد محصول و شاخص سطح برگ می باشد. در مجموع رقم برکت با مصرف 40 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژنه توصیه می گردد.