پایش
سال:1393 | دوره:13 | شماره:5 |تعداد مقالات:13

سردبیر محترمکهنسالی یکی از مراحل زندگی است که اگر آمادگی های لازم برای آن از سوی فرد، جامعه و حاکمیت وجود داشته باشد، می تواند به خوبی و با کمترین عارضه برای فرد و اطرافیان وی طی شود. ایران از کشورهایی است که هر چند سال ها به عنوان کشوری دارای جمعیت جوان مطرح بوده اما در آینده درصد قابل اعتنایی از جمعیت آن وارد دوره کهنسالی می شوند. به منظور مقابله با مشکلاتی که این امر در 30 سال بعد ممکن است پدید آورد، راهکارهایی پیشنهاد شده است که از آن جمله افزایش باروری بمنظور کاهش «درصد» جمعیت سالمندان در جمعیت کل کشور است. نامه حاضر به لزوم فراهم شدن زمینه های لازم قبل از شروع اقدامات اجرایی مرتبط جهت افزایش باروری در کشور (همانگونه که مصوبه مجمع محترم تشخیص مصلحت نظام به آن اشاره دارد) و نیز عدم رفع مشکل «سالمندان» کشور با کاهش «درصد جمعیت سالمندان» می پردازد.

هدف پژوهش حاضر، بررسی تاثیر نابرابری درآمدی بر امید به زندگی در ایران در فاصله زمانی (1389-1350) است. برای تحلیل موضوع از روش جوهانسن- جوسیلیوس استفاده شده است. بر اساس نتایج به دست آمده از این روش، اثرگذاری ضرایب متغیرها بر اساس مبانی نظری مورد انتظار بوده و از نظر آماری معنی دار بود. نتایج حاکی از آن است که در بلندمدت، یک درصد افزایش در نابرابری درآمدی باعث کاهش 0.24 درصد در امید به زندگی شده و یک درصد افزایش در هر یک از متغیرهای تعداد پزشکان، نرخ باسوادی و تولید ناخالص داخلی سرانه به ترتیب باعث افزایش 0.08، 0.08 و 0.007 درصد در امید به زندگی می شود. هم چنین نتایج بر اساس ضریب جمله تصحیح خطا، حاکی از آن است که در هر دوره حدود 0.01 از عدم تعادل کوتاه مدت، برای رسیدن به تعادل بلندمدت تعدیل می شود.

سازمان های مردم نهاد (سمن)، نظام پنهان ارتقای سلامت جامعه هستند. این سازمان های داوطلب، مستقل از دولت بوده و در عین غیرانتفاعی بودن، در خدمت مردم هستند و به همین دلیل، صدای مردم نامیده می شوند. سمن ها، نماد و واسط مشارکت مردم هستند و مشارکت مردم نیز یکی از بازوهای اصلی ارتقای سلامت، کاهش فقر و بی عدالتی در سلامت جوامع است. این تحقیق، با هدف بررسی نقش و عملکرد سازمان های غیردولتی ایرانی در تامین، حفظ و ارتقای سلامت جامعه ایران، برای طراحی الگوی تعامل سازمان های غیردولتی با بخش متولی سلامت در دولت به انجام رسیده است. به این منظور، از مجموع ده هزار سمن ثبت شده در کشور با معیار معرف کار در حیطه سلامت و بیماری، حدود 1000 سمن انتخاب شده و در مجموع، حدود 97 سمن به عنوان حجم نمونه انتخاب شد که از طریق انتخاب تصادفی از کلیه استان ها، اطلاعات لازم از طریق پرسشنامه و با استفاده از 9 پرسشگر آموزش دیده، جمع آوری شده است. نتایج حاصل از تحلیل پرسش ها در بخش عملکرد و ظرفیت ها نشان داد که سمن های مورد مطالعه، نیازهای گروه هدف را می شناختند، اما در اغلب موارد روش استخراج این نیازها بیشتر بر مبنای جلسه با گروهی از آنان و یا نظرات هیات موسس بوده و از اصول علمی نیازسنجی کمتر تبعیت کرده است. مجموعه خدمات ارایه شده توسط سمن ها به ترتیب، حوزه پیشگیری سطح سوم، سپس سطح اول و در نهایت، سطح دوم بوده است. از دیدگاه سمن ها، میزان رضایت و موفقیت در مداخلات آموزشی و ارایه خدمات درمانی، پیشگیری و مشاوره ای بیشتر از مداخلات حمایت طلبی مربوط به حاکمیت (کار با دولت، مشارکت در روندهای قانونی و قضایی) بوده است و این نتیجه ضمن این که قابلیت های سمن ها را در ارایه خدمات آموزشی و مشاوره ای نشان می دهد، به تصمیم گیرندگان بخش عمومی (دولت) نیز هشدار می دهد که استفاده نکردن از ظرفیت نهفته و پنهان این سامانه ها، روند توسعه کشور را کند می کند. بیشترین منبع درآمد مالی، کمک های مردمی و خیریه و سپس دولت بوده است و اغلب باور دارند که «حمایت مالی دولت از سمن ها به صورت ردیف بودجه اختصاصی» لازم است. با این که سمن ها از مجموع فعالیت ها و نقش های حمایتی خود، توانمندسازی، مشارکت جامعه هدف و حمایت طلبی بیش از سایر موارد، موفقیت داشته اند، اما تلاش برای تقویت بیش از پیش این توانمندی ها و همچنین روش های دیده بانی، تحقیق و شبکه سازی سمن ها را در دست یافتن به پیامدها و اثرات برنامه ها کمک خواهد نمود. نداشتن برنامه راهبردی در 35 درصد از سمن ها، هشداری برای کاهش اعتبار سمن ها در جامعه است، چرا که داشتن برنامه نشان از تعهد اعضای هیات موسس و مدیره برای خدمات رسانی به گروه هدف است. ضمن این که خود برنامه برای آگاهی از اقدامات آتی سمن، برای تامین کنندگان منبع مالی کمک کننده است. منابع مالی محدود، ارتباط نا کافی سازمان های غیردولتی با دولت و باور ضعیف دولت از نقش سمن ها، سه مانع اصلی اعلام شده از سمن های مورد مطالعه بوده است. ضروری بودن ارتباط با دولت به اعتقاد اغلب سمن ها و کمی رضایت از تعامل فعلی با دولت، الزام بازنگری در این اعتماد را ایجاب می کند.

هدف از این مطالعه ارزیابی محیط آموزشی درمانگاه ها در مراکز آموزشی درمانی دانشگاه علوم پزشکی تهران در خصوص مراقبت های سرپایی بود. در این مطالعه مقطعی نظرات 157 نفر از دستیاران با روش سرشماری در درمانگاه های داخلی، زنان و زایمان، اطفال و جراحی عمومی با ابزار ACLEEM (Ambulatory Care Learning Education Environment Measure) جمع آوری شد، و اطلاعات حاصل با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 16 و بهره گیری از آزمون های آماری متناسب مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. بر اساس نتایج میانگین امتیاز پرسش نامه 110.91 از 200 به دست آمد که با توجه به راهنمای تفسیر امتیازات پرسش نامه، نکات مثبت در محیط نسبت بر نکات منفی غالب بود. بین میانگین امتیازات در حیطه اطلاعات، ارتباطات و فناوری بر اساس جنسیت (p=0.038) و بر اساس رشته دستیاری (p=0.010) تفاوت معنادار داشت. همچنین بین میانگین امتیازات بر اساس وضعیت تاهل در حیطه توانمندی اساتید بالینی (p=0.037) و بر اساس مرکز درمانی در 4 حیطه توانمندی اساتید بالینی (p=0.010)، تخصیص وقت برای فعالیت های غیربالینی (p=0.009)، اطلاعات، ارتباطات و فناوری (P£0.001) و نظارت بالینی (p=0.017) تفاوت معنادار وجود داشت. به طور کلی نتایج این مطالعه نشان داد که ارزیابی دستیاران از محیط های آموزشی درمانگاهی مثبت است بر همین اساس پیشنهاد می شود در جهت تقویت عواملی که باعث ارزیابی مثبت دستیاران شده است تاکید گردد.

توافق عمومی بر این است که رضایت پزشکان در حال کاهش است. از جمله علل نارضایتی، می توان به قوانین اشاره کرد، مخصوصا قوانینی که خودمختاری پزشکان را محدود می کنند. در این مقاله، قوانین مربوط به برنامه بیمه روستایی و پزشکی خانواده که با نارضایتی شغلی در ارتباط است، تشریح گردید.پژوهش حاضر، یک مطالعه مقطعی بود که به صورت طرح تحقیقی تداومی از نوع کیفی- کمی انجام شد. در این مطالعه، از روش مصاحبه فردی عمیق نیمه- ساختارمند و پرسشنامه استفاده شده است. در این مقاله، نتایج مربوط به سوال های مرتبط با قوانین پزشک خانواده و بیمه روستایی و نقش آن ها در رضایت شغلی، شامل 32 سوال با طیف لیکرت چهار تایی ارایه شد.نتایج نشان داد فرآیند ارجاع، که اساس طرح پزشک خانواده است، به درستی اجرا نشده و تقاضای بیماران برای ارجاع به متخصص بالا است. مبلغ پایین حق ویزیت، محدود بودن تعداد آزمایش و دارو، ناهماهنگی قوانین وزارت بهداشت و قوانین بیمه، ناهماهنگی درون بخشی، مشکلات اجرایی متعدد در تکمیل و استفاده از پرونده سلامت از دیگر دلایل نارضایتی است.به نظر می رسد در زمان تدوین قوانین طرح پزشک خانواده، فرهنگ عمومی مردم و شرایط واقعی موجود در مناطق روستایی به خوبی در نظر گرفته نشده است؛ بنابراین لازم است مسوولان محترم، پیش از گسترش طرح به جمعیت های شهری، در جهت رفع مشکلات جاری تلاش نمایند.

زایمان پدیده طبیعی و بدون نیاز به مداخله است و تنها در موارد به خطر افتادن جان مادر یا جنین انجام عمل جراحی سزارین اندیکاسیون دارد. در سالیان اخیر شیوع سزارین در همه نقاط دنیا افزایش یافته و شمار زیادی از آن ها تنها به درخواست مادر و به علت ترس از زایمان صورت می گیرد. هدف از انجام این پژوهش تبیین تجارب مادران از عوامل موثر بر ایجاد ترس از زایمان و اثر آن ها بر انتخاب روش زایمان بود در این مطالعه کیفی تعداد 18 نفر زن باردار یا زایمان کرده در بیمارستان ها یا مراکز بهداشتی شهر اهواز برای استخراج تجربیات زنده از انتخاب روش زایمان مورد مصاحبه عمیق بدون ساختار قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل داده ها به روش تحلیل محتوا صورت پذیرفت. در این مطالعه درون مایه اصلی زایمان هراسی، شامل ترس از فرایند زایمان (ترس عمومی از زایمان، ترس از درد زایمان، ترس از سخت بودن زایمان طبیعی، جو استرس زای زایمان طبیعی، ترس از غافلگیرشدن در حین زایمان طبیعی و ترس از بازخواست شدن) و نگرانی از عوارض زایمان طبیعی (ترس از عوارض جنینی- نوزادی و نگرانی از تغییر فرم بدن زنانه در زایمان طبیعی) اسخراج گردید. با توجه به نتایج فوق می توان گفت ترس از زایمان نقش مهمی در انتخاب روش سزارین توسط زنان ایرانی دارد بنابراین با برنامه ریزی لازم در خصوص به کارگیری روش های کاهش ترس از زایمان، همچنین با انجام مشاوره با مادرانی که عمل سزارین را انتخاب می کنند، می توان میزان سزارین های غیرضروری را کاهش داد. مطالعات بیشتری در این زمینه برای تدوین یک الگوی کاربردی راحت و ایمن برای انجام زایمان طبیعی مورد نیاز است.

سواد سلامت، ظرفیتی فردی و اجتماعی برای دسترسی، فهم، ارزیابی اطلاعات و خدمات سلامت و بهره مندی بهینه از آن برای ارتقای سلامت است. به رغم وجود ابزار و مقیاس های متعدد برای سنجش سواد سلامت و انجام بررسی های ذی ربط در این زمینه، هنوز مقیاس قابل تعمیمی برای استفاده جوامع گوناگون ارائه نگردیده و در کشور ما نیز به رغم انجام معدود مطالعات مرتبط، ابزار مناسبی برای این منظور تدوین نگردیده است. این مطالعه تلاشی بود برای طراحی و روان سنجی ابزاری جهت سنجش سلامت جمعیت عمومی 18 تا 65 سال ایرانی ساکن شهرها که متناسب با خصوصیات فرهنگی- اجتماعی ایران تدوین شده تا در سایر مطالعات مورد استفاده قرار گیرد. در این پژوهش، پس از بررسی اسناد مختلف علمی در خصوص سواد سلامت، تعاریف مربوط برای تدوین چارچوب مفهومی ابزار مشخص شد و با توجه به اولویت های حوزه سلامت در کشور و نیز برخی اطلاعات مهم عمومی مربوط به سلامت، بانک سوالات فراهم شد. سپس در موضوعات فوق الذکر گویه های متعدد مبتنی بر مفاهیم دریافتی در ابعاد سواد سلامت شامل دسترسی، مهارت خواندن، فهم، ارزیابی و تصمیم گیری و به کارگیری اطلاعات سلامت با استفاده از ابزارهای موجود و نیز نشست با متخصصان طراحی شد (66 گویه). روایی محتوایی کیفی ابزار توسط 15 نفر از متخصصان رشته های گوناگون سلامت مورد بررسی قرار گرفت و اصلاحات توصیه شده لازم اعمال شد. این ابزار با 47 سوال نهایی شده و پس از جمع آوری اطلاعات، از 336 نفر که به صورت تصادفی از مناطق 22 گانه شهر تهران انتخاب شده بودند، روایی سازه (با استفاده از روش تحلیل عاملی اکتشافی) و پایایی (با محاسبه ضریب همبستگی درونی) آن ارزیابی شد. نتایج نهایی تحلیل عاملی اکتشافی نشان داد که پرسشنامه مذکور با 33 گویه در 5 حیطه از روایی سازه مطلوب برخوردار است، که مجموعا %53.2 از تغییرات مشاهده شده را توضیح می دادند. میزان آلفای کرونباخ گویه ها در سازه های ذی ربط نیز قابل قبول بوده (0.72 تا 0.89) و از این حیث پایایی پرسشنامه نیز تایید شد. یافته های این مطالعه قابلیت ابزار یاد شده برای سنجش سواد سلامت جمعیت شهری ایران را نشان داد.

با توجه به ماهیت تاثیرگذار بیماری های مزمن به خصوص مولتیپل اسکلروزیس، بر فعالیت و رضایت مندی جنسی، نیاز فزاینده به ابزار معتبر و جامع، برای ارزیابی صمیمیت و فعالیت جنسی در بیماران مذکور بدیهی به نظر می رسد.در این مطالعه مقطعی، تمامی زنان مراجعه کننده به کلینیک تخصصی بیماری مولتیپل اسکلروزیس، واقع در شهر تهران با توجه به ملاک های ورود، به طور متوالی انتخاب و 226 زن مورد بررسی قرار گرفتند. در این مطالعه به منظور ترجمه از روش استاندارد «Forward-Backward» استفاده و سپس روایی صوری و محتوایی پرسشنامه به روش کیفی تعیین گردید. روایی همگرای اختلالات جنسی توسط شاخص عملکرد جنسی زنان مورد ارزیابی قرار گرفت. به منظور بررسی قابلیت افتراق زیرگروه های جمعیتی نیز از روش تحلیلی مقایسه گروه های شناخته شده استفاده شد. میانگین سن در مطالعه حاضر 35.77 سال (انحراف معیار=8.07) بود. همبستگی مثبت و معنی دار میان تمامی ابعاد مقیاس شامل اختلال جنسی اولیه، ثانویه و ثالثه با یکدیگر وجود داشت (P<0.01 و 0.92£r£0.67). ضریب آلفای کرونباخ برای کل پرسشنامه و ابعاد آن بیش از 0.7 به دست آمد. روایی همگرا در ابعاد پرسشنامه مذکور با مقیاس شاخص عملکرد جنسی زنان در این مطالعه بررسی و تایید گردید.نتایج مطالعه بیانگر آن بود که ابزار مذکور قادر به افتراق زیرگروه های جمعیتی به تفکیک سن بوده است. بنابر نتایج مطالعه حاضر، گونه فارسی پرسشنامه 19 سوالی صمیمیت و فعالیت جنسی در بیماری مولتیپل اسکلروزیس (The Multiple Sclerosis Intimacy and Sexuality Questionnaire-MSISQ 19) به منظور اندازه گیری فعالیت و صمیمت جنسی در زنان مبتلا به بیماری مولتیپل اسکروزیس، از پایایی و روایی لازم برخوردار است.

پوکی استخوان بیماری شایع روبه افزایشی است که سبک زندگی، نقش مهمی در ابتلا به آن دارد؛ اما قابل پیشگیری است. ساده ترین راه مقابله با پوکی استخوان، آموزش رفتارهای پیشگیری کننده به ویژه رفتارهای تغذیه ای در سنین نوجوانی است.این مطالعه با هدف تاثیر آموزش بهداشت بر ارتقای رفتارهای تغذیه ای پیشگیری کننده از پوکی استخوان در نوجوانان دختر شهر چابهار انجام گردیده است. این مطالعه نیمه تجربی (نوع قبل و بعد) روی دو گروه 45 نفری (آزمون و شاهد) از دانش آموزان دختر مقطع دوم راهنمایی چابهار در سال 92-1391 انجام شد.ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه محقق ساخته و پرسشنامه FFQ (چک لیست استاندارد بسامد خوراک کیفی 31 گویه) بود. داده ها توسط پرسشنامه در سه زمان قبل، بلافاصله و 3 ماه بعد از مداخله آموزشی (در خصوص پرسشنامه FFQ داده ها در دو زمان قبل و 3 ماه بعد) جمع آوری گردید. بعد از انجام پیش آزمون، مداخله آموزشی طی 4 جلسه در مدت زمان 10 روز برای گروه آزمون انجام گرفت. اطلاعات با نرم افزار SPSS و با استفاده از آزمون های آماری مناسب مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.قبل از مداخله تفاوت معنی دار بین میانگین نمرات متغیرهای اصلی مطالعه در دو گروه مشاهده نشد (P>0.05). بعد از مداخله تفاوت معنی دار در میانگین نمرات آگاهی، نگرش، قصد رفتاری و رفتارهای مستعدکننده بین دو گروه آزمون و شاهد مشاهده شد (P<0.001). به رغم افزایش در میزان رفتارهای پیشگیری کننده، تفاوت معنی دار، قبل و بعد از مداخله در این خصوص ایجاد نشد (P=0.057)، اگرچه در مقایسه با گروه شاهد، معنی دار بود.نتایج این مطالعه تاثیر مثبتی روی الگوی تغذیه دانش آموزان به منظور پیشگیری از پوکی استخوان داشته و مداخله در افزایش و بهبود میزان آگاهی، نگرش، قصد رفتاری و رفتارهای تغذیه ای دانش آموزان موثر بوده است.

دختران نوجوان در دوران بلوغ تغییرات جسمانی، روانی و اجتماعی را تجربه می کنند که نداشتن اطلاعات کافی، مهارت ها و آمادگی های لازم برای گذر از این بحران، آن ها را آسیب پذیر می کند. سلامت بلوغ شامل اصول و مراقبت هایی است که منجر به حفظ و ارتقای سلامت جسمی- روانی و عاطفی فرد در این دوران و دوران های دیگر می شود که بیش از هر چیز نیازمند آموزش است. به همین دلیل مطالعه موجود با هدف تبیین چالش های موجود در آموزش بهداشت بلوغ به دختران نوجوان به صورت مروری با استفاده از کلمات کلیدی نوجوان، بلوغ، سلامت بلوغ، دختران در پایگاه های اطلاعاتی Pubmed ,Elsevier ,SID ,Medlib ,Magiran ,Iranmedex ,Irandoc ,Google Scholar انجام شد و مقالات چاپ شده در یکی از حیطه های مرتبط با آگاهی، نگرش و عملکرد سلامت بلوغ دختران در فاصله 1370 تا 1392 مورد بررسی قرار گرفت. چالش های مرتبط با آموزش بهداشت بلوغ دختران نوجوان را می توان در 6 محور اصلی شامل نداشتن آگاهی کافی، فقدان نگرش و عملکرد مطلوب؛ فقدان توجه لازم به عوامل موثر بر آگاهی، نگرش و عملکرد نوجوانان؛ ضعف منابع دریافت اطلاعات نوجوانان (مادران، همسالان، مربیان بهداشت)؛ فقدان توافق در مورد زمان مناسب برای شروع آموزش ابعاد مختلف بهداشت بلوغ؛ فقدان محتوای آموزشی مناسب و جامع دوران بلوغ برای دختران نوجوان؛ عدم استفاده از روش های مناسب آموزش سلامت بیان کرد. مطالعات متعددی در زمینه تعیین میزان آگاهی، نگرش و عملکرد دختران در زمینه جسمانی بلوغ، عوامل موثر و منابع دریافت و تاثیر آموزش در زمینه های سلامت جسمانی بلوغ در کشور انجام شده است اما در زمینه بررسی عوامل و علل ناآگاهی و بی توجهی مادران در مورد بلوغ دخترانشان، استفاده از روش های مشارکتی آموزش و طراحی آموزش های مبتنی بر مهارت، و ارائه راهکارهای مداخله ای برای آموزش ابعاد جسمی (به ویژه بعد جنسی)، روانی و اجتماعی بلوغ جای خالی زیادی وجود دارد.