معماری و شهرسازی آرمان شهر
سال:1388 | دوره:2 | شماره:3 |تعداد مقالات:13

ناژوان جزیی از پیکره شهر اصفهان و تنها باقی مانده فضای سبز طبیعی حاشیه رودخانه زاینده رود در حومه شهر اصفهان است که به دلیل قابلیت های بی همتای آن، مورد توجه اقشار مختلف اجتماعی با اهداف کاملا متفاوت قرار گرفته است. در حالی که دوستداران طبیعت و طرفداران محیط زیست بر حفظ و گسترش سرسبزی ناژوان پا می فشارند گروه هایی از جمعیت به ویژه مهاجران و سوداگران زمین و مسکن با سوء استفاده از خلاهای قانونی، اراضی کشاورزی و باغ های محدوده را نابود می کنند. ادامه این روند و نیاز شهروندان به فضای تفریحی موجب گردید که در همین راستا مدیریت شهری از سال 1374 اقدامات وسیعی را در عرصه های مختلف و با تهیه طرح جامع اراضی ناژوان در دستور کار خود قرار دهد. طی این سال ها تلاش بر این بوده است که اراضی ناژوان به عنوان یک پارک طبیعی حومه ای در مجاورت شهر اصفهان در عین اینکه از توسعه شهر بر روی اراضی کشاورزی و باغ ها محافظت می شود بتواند به نیازهای گردشگری فراغتی مردم نیز در غالب تفریحات طبیعت محور پاسخگو باشد. در این مقاله سعی شده است با تکیه بر رویکرد تحلیل راهبردی (SWOT) به ارائه راهبرد در جهت توسعه گردشگری پایدار در قالب پارک طبیعی حومه ای شهر اصفهان با توجه به اینکه این اراضی عمدتا کشاورزی، بیشه زار و باغ بوده و در طول تاریخ، محل انشعاب مهم ترین مادی های شهر اصفهان و حومه و تولید میوه های مرغوب و صیفی جات بوده است؛ پرداخته شود.

شهرسازی دوران مدرن در برنامه ریزی جهت تعیین میزان و نحوه استفاده از اراضی شهری متبلور شده است و در قرن گذشته این فعالیت سیر تحول پر فراز و نشیبی را از سر گذرانده است. امروزه شهرسازان تلاش دارند تا با تکیه بر انگاره هایی چون نو شهرسازی و توسعه پایدار به گونه ای کاربری زمین شهری دست یابند تا از طریق آن شهرهایی مطلوب و زیست پذیر داشته باشد. چالش های مبنائی موجود بر سر راه نظریه پردازان و متخصصین باعث شده تا پژوهش در این موضوع روندی مستمر داشته باشد.اگر چه سابقه برنامه ریزی در ایران طولانی است لیکن اقدامات انجام گرفته و طرح های تهیه شده در قالب انگاره های اولیه برنامه های کاربری زمین و آن هم در اشکالی پر نقص هم از نظر تهیه و هم از نظر اجرا بوده است. اصلاح این روند ضرورتی است که باید با توجه به واقعیت های موجود در حرفه شهرسازی و مدیریت شهری صورت پذیرد. در عین حال از تجربیات و نظریات شهرسازی مطرح در جهان بهره مند باشد.مقاله حاضر بخشی از مبانی نظری و روش پیشنهادی در این رابطه است که بر اساس پژوهش تفصیلی صورت گرفته، ارائه می گردد. اتخاذ رویکردی ترکیبی و فرایندی گام به گام که به تدوین الگویی تحت عنوان محدوده های همگن عملکردی در شهرها می انجامید و جهت ارتقا توان مدیریتی در برنامه ریزی کاربری زمین بر اساس بانک های اطلاعاتی کارآمد و هدفمند قادر خواهد بود تا گامی اولیه و موثر را در اصلاح برنامه های کاربری اراضی به لحاظ معیارهای اجتماعی و فرهنگی بردارد؛ در این نوشتار مورد بحث قرار خواهد گرفت.

آمادگی قبلی برای برخورد با زلزله، یکی از مهم ترین عوامل در کاهش خسارت های ناشی از زلزله است. آمادگی برای برخورد با زلزله جنبه های گوناگونی دارد و می توان با استفاده از تمهیدات برنامه ریزی کالبدی، شهرها را به گونه ای طراحی و برنامه ریزی کرد که به هنگام زلزله کمترین آسیب به آن ها وارد شود. در این مقاله شناساندن نقش برنامه ریزی شهری و کالبدی و موضوعات مرتبط با آن مانند: «ساختار شهر، بافت شهر، شکل شهر، تراکم های شهری و نحوه کاهش خسارت های زلزله از دیدگاه برنامه شهرسازی» بررسی شده است. ساختارهای شهری گوناگون، مقاومت های متفاوتی در برابر زلزله دارند و شاید بتوان گفت که به طور مثال: ساختار چند مرکزی بیش از ساختار تک مرکزی در برابر زلزله مقاومت دارد. با افزایش نسبت ساخته شده به کل سطح زمین و یا به فضای باز، آسیب پذیری فضای باز ناشی از ریزش آوار ساختمان ها و غیر قابل استفاده شدن بافت افزایش می یابد. بعضی از کاربری ها در شهر وجود دارند که نقش بسیار حساسی در جلوگیری از آسیب پذیری شهر در برابر زلزله دارند؛ این کاربری ها به «کاربری های ویژه» معروفند. آسیب دیدن این کاربری ها به دلیل عملکرد حساسی که به هنگام وقوع زلزله دارا می باشند، از حساسیت فوق العاده ای برخوردارند و ضروری است در مکانیابی این گونه کاربرها دقت فراوان صورت گیرد تا حداقل به این مراکز آسیبی وارد نشود.

محوریت «انسان» در طراحی شهری، از بدو ظهور حرفه - دانش طراحی شهری مدنظر بوده است. به علاوه، با نگاهی به دیدگاه های نظریه پردازان این حوزه معرفتی، گرایش به انسان و آزادی های منتسب به او در بیشتر اظهار نظرها قابل ردیابی است. از این رو آن چه در این نوشتار به عنوان فضای شهری مردم مدار (آزادی مدار) مطرح است، نخ تسبیح گرایش های نوعا پراکنده انسان مدارانه، مردم دوستانه و آزادی خواهانه طراحی شهری از نگاه اندیشمندان این رشته به شمار می رود. در یک کلام، طراحی فضاهای شهری مردم مدار مفهوم واره ای معطوف به «طراحی برای همگان» می باشد که حمایت از حقوق استفاده کننده گان، ایجاد دسترسی، آزادی عمل و ... را دنبال می کند.مع هذا، به ندرت از حوزه هم پیوندی هنجارهای انسان مدارانه و آزادی مدارانه جوامع با قالب های حرفه ای، مفهومی و فرایندگاری طراحی شهری سخن گفته شده است. آگاهی از شاخص ها یا هنجارها و زیرهنجارهایی که موجودیت آن ها در بار محیطی فضاهای شهری (همگانی) مبین مردم مدار بودن آن ها باشد، مقدمه ای است که می تواند چه گونه گی ارتباط طراحی شهری با مردم مداری را نشان دهد. محیط های پاسخ ده واجد هنجارهایی هستند که شناخت آن ها از نگاه آزادی مداری یا مردم مداری می تواند هنجارهای مذکور را بازشناسایی نماید.این مقاله در راستای دست یابی به هنجارهای کیفی طراحی فضاهای شهری مردم مدار، روش شناسی خاصی را دنبال می نماید، که بر اساس آن، طی مطالعات جداگانه ای در حوزه دموکراسی (مردم مداری) و طراحی شهری، ویژگی های عمومی دموکراسی و هنجارهای کیفی پاسخ دهندگی محیط از نگاه نظری و مطالعات موردی نمونه حاصل گردیده است. و با تطبیق و قیاس آن ها با یکدیگر، دسته بندی های جداگانه ای از هنجارهای کیفی محیطی در قالب ویژگی های مردم مداری به دست می آید که زمینه را برای یافتن نقاط اشتراک هنجارهای محیطی و استنتاج «هنجارهای کیفی طراحی فضاهای شهری مردم مدار» مهیا می نماید. در انتها هنجارهای کیفی مذکور به تفکیک، خلاصه وار مورد بررسی قرار می گیرند.

موضوع کیفیت فضاهای عمومی شهری یکی از نقاط تمرکز پژوهش های اخیر طراحی شهری بوده و تلاش در جهت ایجاد فضای عمومی شهری که رضایت شهروندان در وجوه مختلف را جلب نماید، به عنوان یکی از راهبردهای اصلی پروژه های طراحی شهری مطرح شده است. به نظر می آید در این میان کیفیت بصری فضا به علت تعامل دیداری مستقیم با چشم انسان یکی از نخستین گام های درک خوشایندی فضا توسط شهروندان می باشد. در مبانی طراحی شهری این موضوع با زیبایی شناسی بصری فضاهای عمومی شهری همراه می شود و مفاهیم پایه ای همچون تناسب، تباین، هماهنگی، تضاد و ... در این ارتباط مطرح می شوند. در میان این مفاهیم تباین و تضاد از ابهام بیشتری نسبت به بقیه برخوردار بوده و نوع استفاده از آن ها می تواند برایندهای مختلفی را به همراه داشته باشد. به نوعی می توان گفت بین درجه های انتهایی تباین و درجات ابتدائی تضاد یک همپوشانی ایجاد می شود. با وجود آن که در ظاهر واژه تضاد بار منفی به ذهن متبادر می شود ولی هنگامی که این موضوع در طراحی شهری مطرح می شود چگونگی استفاده از آن است که می تواند منفی یا مثبت باشد. نگاه به اغلب فضاهای شهری شاخص بیانگر این مطلب است که در عمده این فضاها درجه ای از تضاد وجود داشته است. تاریخ طراحی شهری در ایران دارای گنجینه ای از تجربه های غنی استفاده هوشمند از تضاد در فضاهای شهری است. در تاریخ معماری و شهرسازی قرن بیستم نیز موضوع پیچیدگی و تضاد یکی از مهم ترین نقدهای پست مدرنیسم بر دوران مدرنیسم بوده است. با توجه به یکنواختی حاکم بر سیمای فضاهای عمومی شهری در شهرهای امروزی ایران به نظر می آید می توان از پتانسیل های تضاد در ایجاد تنوع بصری بیشتر بهره برد. میدان بهارستان تهران یکی از بارزترین نمونه هایی است که با وجود داشتن این پتانسیل غنی از تضاد به خوبی مورد بررسی قرار نگرفته و جایگاه این تضاد در زیبایی شناسی فرمی میدان به خوبی تحلیل نشده است. این امر خود زمینه ساز عدم وجود یک انجام بصری و عدم ادراک بصری مناسب شده است.این مقاله با تکیه بر روش تحقیق توصیفی و گردآوری اطلاعات به روش میدانی و مشاهده ای ابتدا به تعاریف تضاد و تباین و درجه های آن ها پرداخته، سپس رابطه بین پیچیدگی و تضاد با جالب بودن و دلپذیر بودن فضاهای عمومی شهری را در تحلیل میدان بهارستان مورد بررسی قرار می دهد.مجموع تحلیل ها در بازخوانی مفهوم تضاد در میدان بهارستان حکایت از آن دارد که تجربه طراحی دوره های مختلف تاریخی در مهم ترین عناصر ساختار بصری میدان بهارستان یعنی مجلس ملی، مسجد سپهسالار و مجلس شورای اسلامی سبب ایجاد صحنه ای از همنشینی این عناصر در یک تضاد مثبت دارد و فضای باز میدان بهارستان به نوعی روایتگر این تابلوی تنوع بصری است. توجه به این پتانسیل یکی از مهم ترین گام ها در ارتقا تنوع بصری میدان بوده که در ارتباط با ارتفاع جداره ها و عناصر ارتفاعی میدان می باشد. این پتانسیل تضاد می تواند به درون میدان نیز رسوخ کرده و در طرح های ساماندهی میدان با استفاده از تضاد در کف، بدنه و مبلمان در همراهی با تضاد موثر عناصر فرمی میدان در راه دستیابی به هویت خاص میدان بهارستان گام برداشت.

شهر بزرگترین نماد تمدن بشری است که بشر آن را برای امنیت و آسایش خود بنا نموده است. شهر تنها یک سکونتگاه نیست، بلکه آبادی است که روح اجتماع در آن دمیده شده است و از آن هویت می گیرد هویت شهری، هویت جمعی است که با تبلور عینی در فیزیک و محتوای شهر معنادار می شود و به واسطه ایجاد تداعی خاطرات عمومی در شهروندان، و تعلق خاطر شهرنشینان را به سوی شهروند شدن هدایت می کند. پس هر چند که هویت شهر خود معلول فرهنگ شهروندان آن است؛ لیکن فرایند شهروندسازی را تحت تاثیر قرار داده و می تواند باعث تدوین معیارهایی مرتبط با مشارکت و قضاوت نزد ناظران و ساکنان گردد.از آنجایی که «هویت» مجموعه ای از صفات و مشخصاتی است که باعث «تشخص» یک فرد یا اجتماع از افراد و جوامع دیگر می شود؛ شهر نیز به تبعیت از این معیار، شخصیت یافته و مستقل می گردد. مقوله هویت به طور عام و هویت شهری به طور خاص از جمله مقولاتی است که به جهت نقشی که در شناخت افراد، اشیا، اجتماعات و مکان ها دارد، حائز اهمیت فراوان است. علی رغم اهمیت این موضوع در دوران اخیر بحران هویت شهری به صورت نگران کننده ای احساس می گردد شهرها و فضاهای شهری در گذشته از استقلال، شخصیت و هویت ویژه ای برخوردار بوده اند؛ در حالی که آنچه از اغلب شهرهای کنونی در ذهن عموم شکل می گیرد جز مجموعه ای از ساختمان های بلند، خیابان ها، ادارات و پارک ها نیست که در نتیجه آن، تعلق خاطر به این فضاها به مرور کمتر و کمتر می شود. در واقع باید گفت در دوره معاصر و به خصوص در سال های اخیر ساختن برای ساختن و نه ساختن برای زیستن مجالی را برای توجه به مقولاتی مهم و عمیق همچون هویت در شهرسازی و معماری باقی نگذاشته است. مدیران و طراحان شهری به جدیت با تدوین قوانین سعی بر اعمال نظر خود را بر کالبد مصنوع شهر داشته و از سوی دیگر شهروندان نیز که تابع فرهنگ و عناصر فرهنگی جامعه خویشند، اصرار بر هدایت کالبد شهر بر اساس فهم خویش از هویت شهری دارند. این مساله مشکلات عدیده ای در فرایند شکل گیری کالبد شهرها ایجاد نموده است و عملا خلاهای بزرگی در وضع موجود با آرمان شهر پدید آورده است. از طرفی به علت عدم آموزش های لازم و تقلیدهای بدون اندیشه از مظاهر غربی و الگوهای مدرن، شهرهای زیادی بر خلاف هویت اصیل شهر ایرانی، در حال شکل گیری و گسترش اند. در این میان فضاهای شهری و به ویژه فضاهای شهری تاریخی به سبب نقشی که در شکل دادن تصویر ذهنی و نقشه شناختی از شهرها در هویت بخشی به شهرها از جایگاه ویژه ای برخوردارند. در مقاله حاضر شاخص های موثر بر هویت شهری و محله ای در محله جلفا، واقع در منطقه پنج شهرداری اصفهان که شکل گیری آن به دوران صفوی باز می گردد؛ معرفی شده است. این شاخص ها در ابعاد گوناگون زیست محیطی، اجتماعی، اقتصادی و کالبدی فضایی و میزان تاثیرشان بر مبنای مطالعات میدانی و تطبیقی بوده است در انتها راهکارهایی در راستای ارتقای هر چه بیشتر این شاخص ها در این محله ارائه شده است.

در تعریف هویت شهر و رابطه آن با عناصرش، توجه به دگرگونی ها و تحولات اجتناب ناپذیر تاریخی و اجتماعی ضرورت دارد. دلیل ظهور و شکل گیری مداوم مکان ها را در دگرگونی ها و تحولات فرهنگی و تاریخ باید جستجو کرد. این تحولات سبب می شود که عناصر جدیدی به یک مجموعه اضافه شده، عناصری از آن حذف شوند و به این ترتیب مولفه تاریخی مکان ها که خود ناشی از تحولات فرهنگی هستند، به ارکان هویتی آن ها تبدیل شوند.در مطالعات شهری، هویت به واسطه رابطه متقابلی که با مفهوم فضا دارد و نیز به واسطه نقشی که در ایجاد تصویر ذهنی از مکان و در نتیجه کیفیت زندگی شهری ایفا می کند مورد توجه است. از این رو نقش شهرها به عنوان مراکزی برای اشاعه شاخص های فرهنگی جوامع پذیرفته شده است، چرا که در فضاهای عمومی است که روابط متقابل اجتماعی رخ می دهد و به بلوغ می رسد و در حقیقت یک رابطه درونی نزدیک میان فضای شهری و هویت فرهنگی به وجود می آید.بدین ترتیب فضاهای شهری عموما در طول زمان مشمول یک هویت تداوم یافته تاریخی می شوند. شاخص هایی که در تبیین این اهویت تاریخی موثر هستند در طی زمان تاثیرات کارکردی مشابهی را در فضای مورد نظر باعث می شوند. این شاخص ها باعث تداوم هویت فضاهای شهری می شوند به طوری که می توان به آن یک هویت تاریخی اطلاق کرد. می توان گفت در میان انواع فضاهای شهری، خیابان ها دارای اهمیت ویژه ای می باشند. از دید عملکردگرایان، خیابان فضایی ارتباطی است که جهت دهنده، تقسیم کننده و تقویت کننده ساختار شهر است و آنان که به ادراک محیط اهمیت می دهند راه ها را مهم ترین عامل سازمان یافته در نقشه پردازی ذهنی انسان می دانند. از طرف دیگر امروزه با برخی از این فضاهای شهری روبرو هستیم که فاقد هویت مثبت و یا واجد نوعی هویت خنثی هستند. از این رو با توجه به اینکه هر یک از فضاهای شهری ممکن است در گذشته دارای یک یا چند شاخص هویتی بوده یا هم اکنون قابلیت ارائه چنین کارکردهایی را داشته باشند، می توان به کنکاشی در جهت شناسایی و تقویت وجوه شاخص هویت تاریخی آن ها اقدام کرد. در این نوشتار پس از تعریف و بازخوانی مفهوم هویت در فضاهای شهری به بررسی شاخص های موثر و تداوم یافته در شکل دهی به هویت فضای مورد مطالعه و در انتها به بیان سیاست های کلی در جهت تقویت و احیا هویت آن پرداخته شده است.

رویکرد پایدار به محیط بصری شهر در راستای طراحی پایدار، بر اساس سه اصل ساختار اجتماعی فضایی پایدار، الگوبرداری از طبیعت و استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر، معرف جایگاه و نقش جدید منظر شهری است که در آن بایستی پاسخ های مناسب به مسائل اکولوژیک، رفاه اقتصادی و زندگی جمعی در بستر زیبایی شناسی اکولوژیک، با یکدیگر تلفیق شده باشند. در این میان سیستم طراحی پارک به عنوان هدایتگر و جلودار طراحی شهری جامع و همه جانبه و فضای سبز به عنوان بستر اصلی طراحی پارک و بخشی از سیمای شهر، محل ارتباط انسان شهرنشین و طبیعت است. انسانی که با توسعه سریع پیشرفت های صنعتی و تکنولوژیکی، حضور فعال خود را در فضاهای باز شهری از دست داده و با طبیعت نیز بیگانه شده است. به این ترتیب احتیاجات روانی و اجتماعی افراد از محیط زیست تحت تاثیر مستقیم مسائل اقتصادی و صنعتی قرار گرفته و فرم تازه ای یافته است.از سال 1991 با مطرح شدن عنوان جدیدی از پارک های شهری به نام پارک های اکولوژیکی، چالش جدیدی در زمینه ارتباط انسان و محیط زیست پیرامونش در بستر شهر مطرح شد که بسیار متفاوت از پارک های منظری گذشته است و همگام با اصول طراحی چشم انداز شهری پایدار که حاصل الگوی طراحی شهری پایدار است، گام بر می دارد.این نوشتار بر آن است تا با مروری توصیفی بر ادبیات موضوع و تحلیل قیاسی نمونه های موردی موفق چنین پارک هایی، به این مساله بپردازد که ویژگی های پارک اکولوژیکی در باز تولید هویت طبیعی فرهنگی مکان و تقویت چشم انداز شهری پایدار چیست؟ آیا منظور از لغت اکولوژی در طراحی پایدار صرفا اکولوژی طبیعی است یا در واقع یک اکولوژی فرهنگی و شاید ترکیب این دو، و در این راستا برای طراحی اکومحور چه روندی باید در نظر گرفته شود. نتایج حاصل از این بررسی ها در نهایت معرف ویژگی های پارک اکولوژیکی به عنوان ترکیبی از منظر طبیعی و منظر فرهنگی است که در آن فضایی جمعی با رویکرد اکولوژیکی طراحی می شود و عواملی از جمله افزایش تعاملات اجتماعی هدفمند در راستای آموزش مستقیم و غیر مستقیم و ارائه راهکارهای حفاظت از محیط زیست، چهارچوب اصلی طراحی و عملکردی آن را تشکیل می دهند. اکثر نمونه های موفق این پارک ها، با توجه به ماهیت موضوع در سایت هایی که زمانی در آن ها چرخه ای از فعالیت های تولیدی مصرفی انجام می شد شکل گرفته اند تا گذشته سایت را دوباره احیا کنند. چنین تلاشی بیانگر ضرورت توجه همزمان به بوم شناسی طبیعی و بوم شناسی فرهنگی در راستای ایجاد محیط بصری و عملکردی دینامیک و پویا در شهر است و این خود می تواند راهکاری در باز زنده سازی و احیای اکوسیستم های فراموش شده شهری باشد.

طبیعت کلیت و مظهر تجلی وجود است مقام خاص و مقدسی دارد در باغ و در آن همه چیز در حال نظم و تعادل قرار دارد در باغ طبیعت از پیش اندیشیده شده، رابطه انسان و طبیعت را در نهایت هماهنگی نشان می دهد. باغ به کمک اشکال منظم هندسی رابطه میان طبیعت و دنیای درون به تصویر می کشد. در این میان معماری منظر ایرانی مفهوم عرفانی و مذهبی طبیعت و نظم جهانی را منعکس و مفاهیم فضاها را مطرح می کند معماری منظر ایرانی آن فضای سبز و منظم در واقع الگویی ابتدایی و قدیمی است که پیچیده ترین نیازهای انسان را بر آورده می کند و علایم بیرونی و قابل رویت از شکوهی درونی و غیر قابل رویت را عرضه می کند و نظم و معنایی ابدی در تلاطم بحران دنیوی زندگی جاودانی علی رغم آرامش و هیاهو را وعده می دهد.این مقاله با هدف تحلیل نظام های ساختاری و شکلی حاکم بر معماری منظر ایرانی و بسط و توسعه فرایند تاثیرپذیری ساختار شکلی و مفهومی معماری منظر در ایران از مفاهیم مذهبی و غالب ادیان توحیدی ایران شامل زرتشت و اسلام، به منظور ارتقا کیفی مصادیق معماری منظر تنظیم گشته است. روش تحقیق از نوع تحلیلی - توصیفی و انتخاب پنج نمونه موردی از مصادیق باغ های ایرانی و روش جمع آوری اطلاعات از نوع کتابخانه ای و میدانی توسط مشاهده نمونه های باقی مانده از مناظر ایرانی از دوره زرتشت و اسلامی می باشد. پس از تجزیه و تحلیل نظام های ساختاری و شکلی حاکم بر معماری مناظر ایرانی در نهایت چنین نتیجه می شود که کیفیت تاثیرپذیری محیط مصنوع زیست بشر از مفاهیم مذهبی، به دلیل غنای آموزه های هر مسلک توحیدی و تاثیر شگرفی که این تاثیرپذیری می تواند بر افزایش کیفیت محیطی بگذارد، ضرورت بررسی پژوهشی این جستار را به منظور تعیین فاکتورها و عواملی که توجه به آن ها می تواند سبب ارتقای کیفی محیط در طرح ها و پروژه های دوران حاضر گردد، مشخص می نماید.

حرکت پیاده طبیعی ترین، قدیمی ترین و ضروری ترین شکل جا به جایی انسان است و پیاده روی هنوز مهم ترین امکان برای مشاهده مکان ها، فعالیت ها و احساس شور و تحرک زندگی و کشف ارزش ها و جاذبه های نهفته در محیط است.پیاده روی دارای اهمیت اساسی در ادراک هویت فضایی، احساس تعلق به محیط و دریافت کیفیت های محیطی است. مسیر پیاده یا پیاده راه ها جزئی از فضاهای شهری هستند که به دنبال تردد بیش از حد سواره و کاهش ایمنی تردد پیاده در شهرها، پس از سال ها دوباره ایجاد شده اند. این مسیرها که می توان گفت به دنبال نیاز به پیاده روی شهروندان به وجود آمده اند یکی از عناصر اصلی فضاهای شهری محسوب می شوند؛ آن جایی که امکان مراوده بین انسان ها، تفریح، پیاده روی، گذران اوقات فراغت، بازی، خرید، تجمع و تظاهرات، دیدار، نشستن، نگاه کردن، دسترسی، تردد، تبلیغات، اطلاع رسانی و غیره را برای همگان فراهم می آورد.با افزایش اولویت دهی به اتومبیل ها در شهرهای امروز تقریبا همه چیز از کمیت ها تا کیفیت ها، برای سرعت اتومبیل و درک سواره ها ساخته و طراحی می شود و شهروند پیاده به عنوان عضو اصلی سازنده شهر و نیازهای او به کلی به فراموشی سپرده شده است. از جمله این مسائل فراموش شده، توجه به منظر شهری در مسیرهای مخصوص پیاده است. منظر شهری محیطی است محسوس و موثر بر رفتار فرد و نتایج آن. میزان موثر بودن محیط بر فرد بستگی به میزان ادراک فرد دارد که خود وابسته به آمادگی ناظر برای ادراک، ظرفیت ادراکی و شرایط محیطی ادراک می باشد.مطالعه حاضر بر آن است تا پس از تعریف مسیر پیاده و منظر شهر، به صورت توصیفی - تحلیلی و از طریق مطالعات اسنادی، با در نظر گرفتن یک مسیر پیاده به عنوان فضای شهری و با برشمردن عناصر منظر شهری و شاخص هایی که سبب ایجاد مطلوبیت در منظر شهری می شوند؛ راهکارهایی جهت مطلوب ساختن منظر شهری مسیرهای پیاده عرضه کند و در این زمینه چارچوب اصلی از نظریات سایمون بل، جهانشاه پاکزاد، گوردون کالن، کوروش گلکار و ... استخراج شده است.قابل ذکر است که به دلیل کمبود مجال تحقیق در این مطالعه، تنها به عوامل کالبدی موثر بر منظر شهری مسیر پیاده پرداخته شده، اما باید توجه داشت که سایر عوامل نیز به نوبه خود نقش مهمی در ایجاد مطلوبیت منظر دارند.

معماری و سینما مجموعه ای از هنر و فنونی هستند که به کمک دستان توانای معمار و فیلم ساز درهم آمیخته اند. معماری و سینما هر دو به ایجاد فضا و روح زندگی می پردازند و در فرایند ادراک فضا، هر دو هنر به اصول مشترکی پایبندند. جهان معماری و دنیای سینما از عناصر بنیادی مشترکی همچون صحنه، فضا، نور، حرکت و دید برخوردارند. هنر معماری در سینما به عنوان عامل اصلی ایجاد تعادل و هماهنگی در شکل تصاویر و ترکیب صحنه مطرح می شود. خاصیت مکانی یا زمانی فضا، رنگ، نور، سایه روشن تاثیر متفاوتی بر بیننده می گذارد. همچنین فضاهای بصری مهم ترین عامل بیان در فیلم هستند. عوامل بصری موجود در بافت یک بنای معماری مانند: «رنگ، سطح، خط، نقطه و ...» نیز می تواند عوامل بصری برای پس زمینه تصاویر یک فیلم باشند و معانی مورد نظر کارگردان را تقویت کند و فیلم سازان با بهره گیری از معماری از طریق معنا و فضاسازی بصری به شخصیت پردازی، ایجاد هویت و خلق مکان بپردازند. در این میان فضاهای شهری و بناهای معماری به عنوان مکان یک رویداد فیلم از اهمیت زیادی برخوردارند و معرف موقعیت زمانی، فرهنگی، تاریخی، اجتماعی و ... در فیلم هستند. به طوری که توجه به مقوله شهر در سینما به صورت جدی و آگاهانه، ایده جدیدی است که می تواند مورد توجه کارگردانان و فیلم سازان قرار گیرد. فضاهای شهری ما در سینمای ایران باید دارای شخصیت گردیده و به عبارتی منعکس کننده هویت ایرانی باشند. در این مقاله برآنیم به ارتباط متقابل معماری و سینما به عنوان دو عنصر مکمل و نقش آن ها در هویت بخشی به مکان ها و فضاهای شهری، پرداخته و همگامی این دو هنر و فن را مورد بحث و بررسی قرار دهیم.

عدم توجه به بنیادهای پایداری معماری سنتی ایران و عوامل گوناگون موثر بر آن، پیکری فرسوده و ناپایدار از بافت شهری به جای گزارده است. بدون شک پیشرفت تکنولوژی ضرورتی است که از آن نمی توان چشم پوشید، ولی این عامل نباید ارزش های ما را خصوصا در زمینه پایداری محیط زیست دستخوش مخاطره نماید. در همین راستا می بایست راهکارهای فراموش شده در طراحی محیط مسکونی پایدار شناسایی شده و با به روز نمودن آن ها با توجه به تکنولوژی های موجود، از آن ها در طراحی ساختمان هایی پایدار استفاده نمود.در این جهان، معماران نیز همسو با سایر دانشمندان در پی یافتن راهکارهایی جدید برای تامین زندگی مطلوب انسان بوده اند. بدیهی است که زندگی، کار، تفریح، استراحت و ... همه و همه فعالیت هایی می باشند که در فضاهای طراحی شده توسط معماران صورت پذیرفته و از آنجا که نقاط ضعف و قوت یک ساختمان بر زیست بوم جهان تاثیر مستقیم خواهد داشت، وظیفه ای بس حساس در این خصوص بر عهده معماران می باشد.کاربرد مفاهیم پایداری در معماری، مبحثی تازه را به نام معماری پایدار، معماری اکولوژیکی، معماری سبز و معماری زیست محیطی باز کرده است که همگی اینها دارای مفهوم یکسانی هستند و بر معماری سازگار با محیط زیست دلالت دارند.با جمع بندی نظرات و ایده های تمام نظریه پردازان فوق می توان گفت معماری پایدار که در واقع زیرمجموعه طراحی پایدار است؛ یکی از جریان های مهم معاصر است که عکس العملی منطقی در برابر مسایل و مشکلات عصر صنعت به شمار می رود. معماری پایدار مانند سایر مقولات معماری، دارای اصول و قواعد خاص خود است و به طور کلی این سه مرحله را در برمی گیرد:1- صرفه جویی در منابع 2- طراحی برای بازگشت به چرخه زندگی 3- طراحی برای انسان، که هر کدام آن ها استراتژی های ویژه خود را دارند.بررسی شهرهای کویری ایران همچون یزد، کرمان و کاشان نشان می دهد که ویژگی های کالبدی بخش های تاریخی و سنتی شهرهای مزبور به میزان قابل توجهی با یافته های علمی جدید تطابق دارد. همچنین به نظر می رسد که هماهنگی محیطی مزبور، محصول فرایندی طولانی از آزمون و خطاهای مکرر بوده که در طی تاریخ و در جریان طراحی و ساخت بناها و بافت های شهری به وقوع پیوسته است.با توجه به اینکه معماری سنتی ایران در مناطق کویری دارای پشتوانه ای قوی و پر بار از جنبه های گوناگون پایداری است؛ بررسی این ویژگی ها می تواند در خدمت برنامه ریزی، طراحی و مردمی نمودن محیط زندگی امروز قرار گیرد. بنابراین در این مقاله سعی می شود با مطالعه در مورد ویژگی های معماری سنتی از نظر پایداری و با توجه به نکات مثبت و قابل تطبیق شیوه زندگی امروزی و با بهره گیری از مزایای تکنولوژی در طراحی محیط مسکونی، فرصتی فراهم شود که در ادامه روند مذکور و در تطبیق و ترکیب آن با شرایط زمانی حال در راستای توسعه پایدار گام های بیشتری برداشته شود.

این مقاله به بررسی تاریخی روایات ترسیم شده در نقاشی های قهوه خانه ای با موضوع عاشورا می پردازد و طی یک مطالعه تطبیقی، آن ها را با مقتل روضه الشهدا مقایسه می کنددر نقاشی های قهوه خانه ای، شاهد تجمع تعداد زیادی از روایات در یک اثر هستیم؛ که در مورد منشا و چگونگی پیدایش آن ها اطلاع دقیقی در دست نیست و به نظر می رسد که سرمنشا بسیاری از آن ها را می توان در حوادث تاریخی، مرثیه ها و سوگواری ها، مجالس وعظ، تعزیه ها و خرافات یافت.از مهم ترین منابعی که احتمال می رود در ترسیم روایات این نقاشی ها موثر بوده باشد مقاتل (کتاب های تاریخی که به شرح چگونگی حادثه کربلا می پردازند) هستند و از جمله پرآوازه ترین این مقاتل بین مردم، مقتل «روضه الشهدا» اثر «ملاحسین کاشفی» است. نثر بسیار جذاب و آمیخته بودن حوادث با جزئیاتی بیش از یک کتاب تاریخی، باعث رواج و انتشار گسترده این کتاب در اواخر قرن دهم (ه.ق) و پس از آن شد؛ به نحوی که تاثیر بسیار وسیعی روی مراسم وعظ و روضه خوانی و سپس تعزیه ها و نقاشی های مذهبی داشته است و این همه در حالی است که بسیاری از پژوهشگران به صحت و سقم تاریخی روایات آورده شده در این کتاب، انتقادات شدیدی وارد ساخته، بسیاری از آن ها را در زمره تحریفات تاریخی شمرده اند.در این مقاله، تعدادی از نقاشی های «حسن اسماعیل زاده» یکی از مشهورترین نقاشان مکتب قهوه خانه، به عنوان نمونه انتخاب شده و با متن کتاب روضه الشهدا تطبیق داده شده است؛ تا بدین ترتیب میزان وام گیری نقاشی ها از این مقتل مشخص شود. در مرحله بعدی، میزان صحت و سقم تاریخی این روایت بررسی شده و برای این منظور از چند کتاب که به بررسی انحرافات تاریخی، در حادثه عاشورا پرداخته اند و همین طور دو مقتل معتبر، استفاده شده است. در نتیجه این تحقیق، روشن می شود که اگر چه میزان تاثیرپذیری این آثار از روضه الشهدا بالا است؛ اما نقاش از سایر مقاتل و همین طور داستان هایی که بین مردم رواج داشته نیز بهره زیادی برده است. اصالت تاریخی روایات چندان برایش اهمیت نداشته و بیشتر سعی کرده وقایعی را به تصویر بکشد که از لحاظ عاطفی بر روی خودش و مخاطبش تاثیرگذاری بیشتری داشته است.