محیط طبیعی یکی از مهم ترین پدیده های موثر در چگونگی شکل گیری ساختار معماری بومی و سنتی بوده است. فن آوری های محدود گذشته سبب می شد که در طراحی و ساخت این واحدها بیشترین بهره برداری از عوامل محیطی صورت گیرد. در معماری مسکونی بومی استان گلستان به دلیل شرایط متنوع محیطی، گونه های مختلفی شکل گرفته است که موضوع مورد بررسی در این پژوهش می باشد. هدف از این پژوهش شناخت و سپس گونه شناسی واحدهای مسکونی در استان گلستان است؛ با طرح این پرسش که خانه های بومی این استان را بر اساس ویژگی های محیط جغرافیایی و شهری به چند گونه می توان طبقه بندی کرد؟ چارچوب نظری تحقیق بر اساس نقش خصوصیات محیط طبیعی محلی و همچنین محیط شهری در چگونگی شکل گیری واحدهای مسکونی استوار است. روش تحقیق توصیفی، تحلیلی و تطبیقی بوده است. گردآوری اطلاعات به دو شکل اسنادی و میدانی صورت گرفت، به این ترتیب که پاره ای از اطلاعات لازم، نخست به صورت اسناد گردآوری شد و سپس طی سه سفر به نقاط مختلف استان، نمونه های فراوانی گردآوری شد که شماری از آن ها پس از نخستین بررسی های توصیفی، طبقه بندی شدند. نتایج به دست آمده نشان می دهد که با وجود آن که در سیمای کلی معماری بومی استان، نوعی وحدت و یکپارچگی وجود دارد، ولی می توان به سبب برخی از پدیده ها، مانند ویژگی های اقلیمی محلی (خرده اقلیم ها)، محیط فرهنگی- اجتماعی و خصوصیات جمعیتی سکونتگاه ها، انواع واحدهای مسکونی بومی این استان را به سه گونه واحدهای واقع در نواحی دشت، واحدهای واقع در نواحی کوهپایه ای و واحدهای مسکونی واقع در نواحی کوهستانی طبقه بندی کرد.