مطالعات امنیت اجتماعی
سال:1390 | دوره:جدید | شماره:27 |تعداد مقالات:10

مناطق بی ثبات همجوار جمهوری اسلامی ایران بخصوص در جنوب شرق باعث دغدغه ها و نگرانی های استراتژیک شده اند. به طوری که در صورت غفلت حکومت مرکزی می تواند سبب تهدید علیه امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران مطرح باشد. در این ارتباط بر بنیاد پژوهشی خاص، متغیرهای عوامل ناامنی در منطقه مورد کاوش قرار گرفته است. هدف این پژوهش، مطالعه عوامل ناامنی در ابعاد داخلی و خارجی در جنوب شرق ایران است. همچنین سعی گردیده تاثیر این عوامل در ناامنی جنوب شرق ایران (سیستان و بلوچستان) مورد مطالعه و تحلیل قرار گیرد و به این سوال که هر کدام از عوامل داخلی و خارجی به چه میزان در ایجاد ناامنی جنوب شرق ایران تاثیر دارند؟ پاسخ داده شود. این عوامل در دو بعد داخلی و خارجی مورد بررسی قرار گرفته است. جامعه آماری مورد استفاده در این پژوهش شامل143  نفر از متخصصین (اساتید دانشگاه و مسوولان استانی) می باشد. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی– تحلیلی است و تحلیل آماری با استفاده از spss انجام شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که عوامل داخلی و خارجی هر کدام به سهم خود در ایجاد ناامنی جنوب شرق ایران (سیستان و بلوچستان) موثر می باشند؛ منتهی سهم عوامل خارجی بیش از عوامل داخلی می باشد.

در این پژوهش، نقش عوامل فرهنگی و اجتماعی موثر در احساس امنیت زنان در مناطق جنوب و شمال تهران مورد بررسی قرار گرفته است. این مطالعه به دنبال تبیین نقش مولفه های اجتماعی و فرهنگی موثر بر احساس امنیت زنان در مناطق یادشده و مقایسه این مناطق با یکدیگر می باشد. روش تحقیق موردنظر پیمایشی است. جامعه آماری شامل کلیه زنان واقع در سنین فعالیت (گروه های سنی 15 تا 64) مناطق 1و 2 (شمال) و 19 و 20 (جنوب) تهران می باشد. بر اساس فرمول نمونه گیری کوکران حجم نمونه در مناطق شمال تهران 532 و در مناطق جنوب تهران 530 نفر مشخص و به شیوه تصادفی در بلوک های تعیین شده مورد بررسی قرار گرفته اند. ابزار سنجش در این تحقیق پرسشنامه توام با مصاحبه بوده و برای آزمون روایی و اعتبار ابزار سنجش از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است. با توجه به نتایج آزمون کرونباخ (a=0.84) اعتبار و روایی پرسشنامه تایید گردیده است. همچنین، روش های تجزیه و تحلیل داده ها بر اساس آمار توصیفی و استنباطی مورد بررسی قرار گرفته است. در تحلیل رابطه متغیرهای تحقیق و مقایسه روابط بین متغیرها در مناطق شمال و جنوب تهران از آزمون های همبستگی پیرسون و آزمون t و همچنین تحلیل رگرسیون و تحلیل مسیر استفاده شده است. یافته های پژوهش رابطه معنادار بین متغیرهای اجتماعی و فرهنگی (مهارت های زندگی، سرمایه اجتماعی، هویت ملی، سرمایه فرهنگی و پایگاه اجتماعی- اقتصادی) با مقوله احساس امنیت اجتماعی زنان در مناطق (شمال و جنوب تهران) را نشان داده است. نتایج آزمون t تفاوت معنی دار بین احساس امنیت در بین زنان مناطق شمال و جنوب تهران را در سطح اطمینان 99 درصد نشان داده است.

امنیت قدمتی به وسعت تاریخ بشر دارد و سابقه آن همزمان با مفهوم اجتماع و جامعه می باشد. مفهوم اصطلاحی امنیت در بعد عینی آن فقدان تهدید علیه ارزش های حاکم در یک جامعه و در بعد ذهنی آن که همان احساس امنیت است. احساس امنیت در امان بودن یا در امان حس کردن جان، مال، هویت و ارزش های خود از تهدید، صدمه، آسیب و نبود دغدغه تامین نیازهای معقول حال و آینده می باشد. امروزه در برداشت از امنیت و احساس آن افزون بر نبود تهدید، وجود شرایط مطلوب برای تحقق اهداف و خواسته های جمعی نیز مدنظر است. این گفتمان بر نگرشی ذهنی و تفسیرگرایانه از خطرات غیرمادی مبتنی است و بر توانایی های نرم افزاری و سرمایه های غیرمادی تاکید دارد. یکی از سرمایه های غیرمادی مورد تاکید سرمایه اجتماعی است. سرمایه اجتماعی افراد و گروه ها را در دستیابی به منافع عمومی نظیر امنیت و احساس آن و عملکرد موثر نهادهای حکومتی یاری می رساند. در این رابطه تحقیقی با هدف تعیین تاثیر سرمایه اجتماعی بر احساس امنیت شهروندان انجام شده است. جامعه آماری پژوهش حاضر عبارت است از کلیه شهروندان شهر تهران بزرگ که سن آن ها بالاتر از 18 سال می باشد. طبق آخرین آمار کشور، جمعیت 18 سال به بالای شهر تهران 3153072 نفر می باشد. روش نمونه گیری به صورت تصادفی خوشه ای است. برای تعیین حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 663 نفر تعیین شد. ابزار جمع آوری اطلاعات یک پرسشنامه استاندارد برای سنجش میزان احساس امنیت و یک پرسشنامه محقق ساز برای سنجش سرمایه اجتماعی می باشد. روش پژوهش حاضر از نوع تحقیقات همبستگی است. به منظور تجزیه و تحلیل داده های حاصل از اجرای ابزارهای پژوهش، شاخص های توصیفی مربوط به ویژگی های جمعیت شناختی و متغیرهای اصلی پژوهش (سرمایه اجتماعی، متغیر مستقل و احساس امنیت، متغیر وابسته) و نمودارهای مربوط به آنها محاسبه و ترسیم شده است. در بخش روش های استنباطی به منظور آزمون فرضیه های پژوهش و پاسخگویی به سوالات پژوهش از آزمون معناداری ضریب همبستگی، ضریب همبستگی چندگانه، ضریب همبستگی کانونی، تحلیل مسیر و اندازه گیری مکرر (طرح یک بین- یک درون) استفاده شد. نتایج در جداول جداگانه آورده شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزارهای آماری به ویژه نرم افزارهای(18) SPSS ، (8) STATISTICA و Lisrel استفاده شد. نهایتا فرضیه های تحقیق مبنی بر تاثیر مثبت سرمایه اجتماعی شناختی (اعتماد اجتماعی، هنجارهای اجتماعی، پنداشت ها)، سرمایه اجتماعی ساختاری (شبکه های اجتماعی، ارتباطات اجتماع و ویژگیهای فردی شهروندان بر احساس امنیت (جانی، اقتصادی، اجتماعی، نوامیس)تایید گردید. بر اساس نتایج تحلیل همبستگی کانونی از بین مولفه های سرمایه اجتماعی ساختاری، مولفه ارتباطات اجتماعی با وزن 0.301 نسبت به مولفه شبکه های اجتماعی با وزن 0.212 از اهمیت بیشتری برخوردار است و بیشترین تاثیر را در ساختن این متغیر داشته است.

مقاله پیش رو با بررسی افکار عمومی در خصوص اجرای طرح ارتقا امنیت اجتماعی، میزان رضایت شهروندان تهرانی از اجرای طرح مذکور را مورد سنجش قرار داده و در این راستا می کوشد تا ضمن بررسی میزان رضایتمندی، به معرفی عوامل موثر در فرایند ایجاد رضایت از این طرح نیز بپردازد.با توجه به ماهیت پژوهش، روش تحقیق در آن، توصیفی و از بعد نحوه گرداوری داده ها از نوع پیمایشی است. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه استفاده شده و نمونه گیری بر اساس رابطه کوکران و به روش تصادفی ساده انجام گرفته است. برای پاسخ به سوالات طرح شده، 384 نفر از ساکنان منطقه 16 شهرداری شهر تهران در سال 1390 به عنوان نمونه آماری این پژوهش انتخاب شده اند.آزمون فرضیه ها با توجه به مقیاس و طیف متغیرها، از آزمون استقلال استفاده شده و نتایج پژوهش حاکی از آن است که پس از اجرای طرح ارتقا امنیت اجتماعی، احساس رضایتمندی در افکار عمومی ایجاد شده است.همچنین عواملی چون توجه به تفاوتها در ویژگیهای قومیتی، نژادی و مذهبی، برخورد قاطع با رعایت انصاف، ادب و احترام، رعایت حریم خصوصی افراد، کاهش فعالیتهای مجرمانه در منطقه پس از اجرای طرح و پاک سازی منطقه از معتادان، اراذل و اوباش پس از اجرای طرح و برقراری گشت های پیاده و سواره به ترتیب به عنوان مهمترین عوامل موثر در ایجاد رضایتمندی افکار عمومی در نتیجه اجرای طرح ارتقا امنیت اجتماعی بیان شدند.

هدف از مقاله حاضر، بررسی عوامل موثر بر بروز رفتارهای تخریبی جمعی در میان گروه افراد است. این بررسی با مورد کاوی تماشاگران فوتبال برای شناسایی عواملی که موجب بروز رفتارهای جمعی به ویژه رفتارهای تخریبی می شود، انجام شده است. برای شناسایی عوامل موثر بر بروز رفتارهای تخریبی جمعی و تجزیه و تحلیل آن، پرسشنامه ای تهیه و تنظیم شده و پایایی آن با روش محاسبه آلفای کرونباخ ارزیابی گشته است و با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی، یک گروه 407 نفره از تماشاچیان فوتبال به عنوان نمونه ای از جمع جهت استخراج عوامل روان شناختی بروز رفتارهای تخریبی جمعی انتخاب شده اند. بعد از تکمیل پرسشنامه ها، داده های حاصل با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون، آزمون خی دو، آزمون بیونومینال و نرم افزار spss مورد ارزیابی قرار گرفت.یافته های تحقیق حکایت از این دارد که هنگامی که جمعی تشکیل می شود واکنش های هیجانی از فردی به فرد دیگر سرایت می کند و این مساله تا جایی پیش می رود که هویت و خویشتن داری فرد از بین می رود. مواردی چون احساس گمنامی، نگرش ضداجتماعی، عدم اعتماد به مسوولین، احساس ناکامی، پرخاشگری و... باعث از میان رفتن هویت و خویشتن داری فرد می شود.نتایج حاصله نشان داد که بین احساس ناکامی، احساس گمنامی، پرخاشگری نهفته، عدم اعتماد به مسوولان و نگرش ضداجتماعی افراد و آمادگی آنان برای انجام رفتارهای تخریبی، همبستگی معنی داری وجود دارد. این رابطه ها با استفاده از روش های آماری که در بخش روش نام برده شد، به دست آمده است.

امنیت یکی از مسائل اساسی مطالعات اجتماعی و بنیان روابط اجتماعی محسوب می شود و این در حالی است که در حوزه جامعه شناختی خصوصا در جامعه شناختی اثبات گرا، که تاکید بر حفظ نظم هنجاری و قانونی دارد، کمتر به مفهوم امنیت توجه شده است. لذا در این مقاله برای تحلیل امنیت اجتماعی از نظریه اثباتی دورکیم استفاده شده است. دورکیم مساله نظم هنجاری و ثبات اجتماعی را با مولفه های همبستگی و تعاون اجتماعی گره زده و نقش ارزش ها و باورهای جمعی را بنیاد امنیت فرض کرده است. به نظر می رسد در بازاندیشی نظریه دورکیم چهار نوع امنیت تضادی، رقابتی، تعاونی و وحدتی وجود دارد که هر یک به تبع ماهیت شان در دو سنخ اصلی امنیت، یعنی امنیت سطحی (رویین) و امنیت بطنی (زیرین) طبقه بندی می شوند. علاوه بر این مبنای روش شناختی دورکیم به این مساله توجه دارد که شدت هر نوع تخطی از نظم هنجاری وابسته به مجازاتی است که در وجدان جمعی تعریف شده است و قواعد حقوقی مستندترین ابزار برای تعیین اهمیت وضعیت نابسامانی اجتماعی است. در این نوشتار، طبق رای دورکیم سعی شده است تا امکان سنجش شدت ناامنی اجتماعی را بر اساس "فراوانی وقوع رخداد و اهمیت رخداد" فراهم آورده و متذکر شود صرفا استفاده از رویکرد فراوانی جهت سنجش ناامنی ناقص بوده و تحلیل نادرستی را از سطح و شدت امنیت بدست می دهد. بدین منظور از روش تحقیق پیمایشی با جهت گیری مصاحبه کتبی توصیفی استفاده شده است و نتایج بدست آمده نشان می دهد بین وضعیت ناامنی بر اساس فراوانی رخدادهای ناامن کننده با مقادیری که بر اساس فراوانی و اهمیت رخدادهای مذکور محاسبه شده تفاوت وجود دارد و نشان داده می شود که احتمالا باید در تحلیل شرایط ناامنی علاوه بر تعداد یا فراوانی رخداد، از شاخص اهمیت رخداد استفاده کرد.

گسترش اعتیاد و دامن زدن به مصرف بیشتر مواد مخدر به ویژه حشیش و مواد صنعتی روان گردان در بین نوجوانان یکی از معضلات جامعه کنونی ما در کلانشهرها به خصوص کلانشهر مورد مطالعه یعنی کرج محسوب می گردد. شهرستان کرج به واسطه نزدیکی به پایتخت و دارا بودن شرایطی از قبیل گستردگی خارج از قواره شهری، صنعتی بودن، غیربومی بودن بیش از 70% جمعیت (آمار غیررسمی) و.. به شدت تحت تاثیر معضلات و ناهنجاریهای خرده فرهنگی قرار گرفته و برابر اعلام مسوولین انتظامی میزان بزهکاری بسیار زیاد و دامنه آن رو به افزایش است. تحقیق حاضر که از نظر نوع و هدف «کاربردی» و از نظر ماهیت بصورت توصیفی با تکنیک پیمایشی است، و به فراخور کار از اسناد و مدارک موجود استفاده به عمل آورده شده است. برای بررسی و سنجش میزان پایایی آن از آزمون آلفای کرونباخ استفاده گردید. نتیجه محاسبات انجام شده نشانگر اعتبار 0.75 این پرسشنامه می باشد. یافته ها نشان می دهد میزان پول موجود در نزد جوانان از عوامل موثر در گرایش به سوءمصرف مواد مخدر است. همچنین پژوهشها نشان داده اند والدینی که با کودکان خود مهربان نیستند، بیشتر احتمال دارد که فرزندانی بزهکار داشته باشند.