آینده پژوهی مدیریت
سال:1394 | دوره:26 | شماره:105 |تعداد مقالات:7

با توجه به اهمیت استخراج عدم قطعیت ها و پیشران ها به ویژه در محیط های پویا و متلاطم کنونی جهت انجام طیف وسیعی از مطالعات در بستر آینده پژوهی مانند تدوین راهبرد، ارزیابی راهبرد، تدوین سناریو و ... طراحی چارچوب فرایندی شناسایی عدم قطعیت ها و پیشران ها ضروری است. مدیران و تصمیم گیران در چنین محیط هایی نیازمند روش هایی هستند که امکان شناسایی عوامل تاثیرگذار در آینده را در حداقل زمان ممکن و براساس نتایج پژوهش های موجود فرآهم آورد. روش های رایج در حوزه شناسایی عدم قطعیت ها و پیشران ها نیاز مطروحه را برآورده نمی نماید لذا این مقاله به دنبال ارائه چارچوبی فرآیندی جهت شناسایی عدم قطعیت ها و پیشران ها در حداقل زمان ممکن و با استفاده حداکثری از نتایج مطالعات پیشین می باشد. با هدف ارزیابی مدل پیشنهادی در محیط های عملیاتی نسبت به بکارگیری چارچوب مذکور در حوزه نفت و انرژی اقدام گردید. نتایج حاصله نشانگر کارایی و اثربخشی مدل پیشنهادی جهت شناسایی عدم قطعیت ها و پیشران های مرتبط می باشد.

این پژوهش با هدف ارائه مدل ساختاری جهت تجاری سازی دانش در دانشگاه های آزاد صورت گرفت. روش پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش گرداوری داده ها توصیفی-همبستگی بود. این تحقیق به روش آمیخته انجام شده است. در بخش کیفی و با استقاده از نظر خبرگان از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته و بر اساس نتایج حاصل از تحلیل محتوا مصاحبه پرسشنامه ای تدوین گردید و منجر به تبیین 109 شاخص برای تجاری سازی دانش شد. با انجام تحلیل عاملی اکتشافی تبیین واریانس عوامل موثر و ماتریس عوامل چرخش یافته، 5 عامل همکاری بین بخشی، خلق دانش، سرمایه فکری، گرایش استراتژیک، عوامل برون سازمانی وثر بر تجاری سازی دانش شناسایی گردید. عوامل و شاخص های شناسایی شده به روش معادلات ساختاری و حداقل مربعات جزئی (PLS) مورد تحلیل قرار گرفت و پس از مشخص شدن وزن هر عامل تاثیر ابعاد و مولفه ها بر تجاری سازی دانش مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها نشان داد عوامل برون سازمانی، سرمایه فکری، خلق دانش، همکاری بین بخشی، گرایش استراتژیک و قابلیت تجاری سازی دانش با تجاری سازی دانش ارتباط مثبت و معناداری دارند.

مدیریت پژوهش و برنامه ریزی معاونت تبلیغات و ارتباطات اسلامی آستان قدس رضوی در راستای انجام مأموریت های ذاتی خود در سال 1394 اقدام به تعریف طرح پژوهشی آینده پژوهی خدمات فرهنگی نمود. در این خصوص با تشکیل تیم متخصص آینده پژوهی، روش سناریونویسی به عنوان یک روش آینده نگرانه مطلوب در تسهیل تحقق اهداف و مأموریت های برنامه ریزی معاونت انتخاب شده و با حجم زیادی از مطالعات مبنا، مرور ده ها مقاله و سند اجرایی و مصاحبه، مطالعات کتابخانه ای و میدانی توسط محققان به پایان رسید. پس از احصاء عوامل کلیدی و بررسی پیشران های موضوع، نظریه های خبرگانی برآمده از تعاملات و مشارکت آنان در چهار پنل تخصصی PEST، باعث اعتباربخشی شده و کم وکاست های احتمالی مرتفع گردید. سپس مبتنی بر شناسایی وضعیت موجود، یافته ها و تحلیل اثر متقابل، دو مولفه ی «وضعیت اقتصادی» و «مدیریت یکپارچه فرهنگی» به عنوان عدم قطعیت های بحرانی و تشکیل دهنده محورهای سناریونویسی به روش GBN در نظر گرفته شد. با در نظر گرفتن دو سطح مدیریت یکپارچه مطلوب (سازمانی و فراسازمانی) مجموعا شش سناریوی استقرایی 5 ساله مشتمل بر سناریوهای مطلوب، محتمل و ممکن توصیف شده و شاخص های راهنما و همچنین نکات توصیه ای در ضمن مواد شرح یافته، به سیاست گذاران و تصمیم گیران ارائه شد.

ورشکستگی های اخیر شرکت های بزرگ در سطح بین المللی و نوسان های بورس اوراق بهادار در ایران، به وجود ابزارهایی برای ارزیابی توان مالی شرکتها نیاز دارد. مدل های مختلفی برای پیش بینی ورشکستگی و بررسی وضعیت مالی سازمانها مورداستفاده قرار می گیرد. تغییرات محیطی و رقابت روزافزون موسسات، دستیابی به سود موردنظر را برای سازمانها محدود کرده است. بدین لحاظ، تصمیم گیری مالی نسبت به گذشته اهمیت بیشتری یافته و مدیران را وادار ساخته تا بابهره گیری از تکنیک های پیشرفته روشهای جدید کنترل را به کارگیرند. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف ارائه مبانی تئوریکی پژوهش و مقایسه نتایج حاصل از به کارگیری مدل های تحلیل پوششی داده ها و مدل زمیسکی جهت ارزیابی عملکرد و بررسی چگونگی وضعیت مالی شرکتها ارائه گردیده است. از این رو داده های جمع آوری شده 10 شرکت دارویی پذیرفته شده در بورس و اوراق بهادار مورد آزمون قرارگرفتند. نتایج حاصل از این پژوهش نشان میدهد که در ارزیابی و بررسی چگونگی وضعیت مالی شرکتها، با روش تحلیل پوششی داده ها تنها یک شرکت و با روش زمیسکی تنها دو شرکت دارای وضعیت مالی بهتری نسبت به سایر شرکتها بوده اند. هم چنین راهکارهایی جهت ارتقاء و بهبود وضعیت مالی سایر شرکتها با استفاده از روش تحلیل پوششی داده ها نیز ارائه گردیده است.

یکی از موضوعاتی که در روش های تحلیل روند در مطالعات آینده پژوهی دارای اهمیت است، بررسی وقوع گسست است. وقوع گسست ها که ناشی از تغییرات محیطی هستند، موجب می شوند، روندها تداوم پیدا نکنند و پارامترهای مدل های کمی که برای برونیابی روندها طراحی شده اند کارآیی خود را از دست دهند. در این مقاله موضوع وقوع گسست های ساختاری مورد بررسی قرار گرفته است و روش هایی که به کمک آنها می توان وقوع گسست و زمان آن را شناسایی کرد، مقایسه شده است. این روش ها در دو دسته کلی روش های آزمون آماری کلاسیک و روش های آماری بیزی طبقه بندی شده و قابلیت ها و محدودیت های هریک مقایسه شده است. در ادامه مقاله، وقوع گسست ساختاری در خصوص روند شاخص صنایع برقی بورس تهران به عنوان مطالعه موردی، مورد بررسی قرار گرفته است. برای این کار از آزمون گسست های چندگانه بای و پرون استفاده شده است. نتایج آزمون نشان می دهد که روند شاخص صنایع برقی در بورس تهران در دو نوبت دچار گسست ساختاری شده که این گسست ها مقارن با تغییر سیاست های اقتصادی دولت ها بوده است؛ اولین گسست در ارتباط با سیاست هدفمندی یارانه ها و دومین گسست با تغییر دولت و سیاست های جدید وزارت اقتصادی مقارن بوده است. این تغییرات منجر به جهش شاخص صنایع برقی بورس تهران شده است و در نتیجه پارامترهای مدل تغییر کرده اند. این مقاله روش شناسی را در شناسایی گسست ها ارائه کرده است که می توان برای شناسایی گسست های ساختاری در هر تحلیل روند اقتصادی دیگری استفاده کرد.

توجه به آینده و تغییرات روز افزون آن به عنوان یکی از اساسی ترین ضرورت های هر سیستم مدیریت بحران محسوب می شود و شناخت مناسب آینده مزیت ها و توانمندی های مدیریت بحران را ارتقاء خواهد داد. با توجه به رشد فزاینده وقوع سوانح در جهان و افزایش قابل توجه خسارات و تلفات ناشی از سوانح و از سوی دیگر تغییرات روز افزون محیط، رویکردهای سنتی و واکنشی مدیریت بحران تبعات مناسبی را در پی نخواهند داشت. از این رو گرایش های مختلفی به سمت نگاه نظام مند و دقیق به سمت آینده با استفاده از روش ها و ابزارهای علمی و مستدل شکل گرفته است که در آن میان علم آینده پژوهی که بیش از هفتاد سال است در کشورهای مختلف جهان به توسعه رویکردها، نظریه ها و ابزارهای مختلف شناخت آینده پرداخته است، یکی از تمرکز های اصلی خود را به آمادگی در برابر بحران ها و پیشگیری از وقایعی که باعث غافلگیری در آینده خواهد شد، معطوف کرده است.از سویی دیگر مجموعه مفاهیم و الگوهای آینده نگاری برای اجرای نظام مند، نیازمند استفاده از قالب ها و الگوهای اجرایی هستند. از دهه 1990 میلادی این الگوها که در جهان با رویکردهای مختلفی به کار گرفته شده است و از حالت تصادفی به حالت نظام مند تغییر شکل داده اند. هدف اصلی این مقاله شناسایی چگونگی طبقه بندی الگوهای موجود آینده نگاری در مدیریت بحران در جهان در یک دهه گذشته است. در این راستا، الگوهای شاخص در حوزه آینده نگاری مدیریت بحران در جهان شناسایی و بصورت تطبیقی با یکدیگر مقایسه شده اند.روش شناسی استفاده شده در این مقاله از حیث جمع آوری داده ها کتابخانه ای– اسنادی است و رویکرد حاکم بر این مطالعه کیفی است و از حیث تجزیه و تحلیل اطلاعات از نوع تطبیقی است. این پژوهش از نظر جهت گیری های پژوهش از نوع کاربردی است چرا که به بررسی الگوهای اجرایی آینده نگاری مدیریت بحران در جهان پرداخته و در صدد ارائه طبقه بندی ویژه ای جهت شفاف سازی کاربرد الگوهای آینده نگاری در مدیریت بحران است. در این مقاله تعداد نه الگوی آینده نگاری در مدیریت بحران که چیدمان و رویکرد قابل توجهی داشته اند شناسایی و به صورت تطبیقی مورد بررسی قرار گرفته اند. هر یک از این مدل ها بیانگر نوعی طرز تفکر، نگاه به آینده، برنامه ریزی و پیش تدبیری در خصوص آن است.نتایج حاصل از این مطالعه در قالب جداول تطبیقی متناظر با الگوها بررسی و ارائه شده است. این نتایج بیانگر این موضوع است که الگوهای آینده نگاری در مدیریت بحران روند تکاملی را طی کرده اند و با وقفه زمانی نسبت به آینده نگاری فناوری، همان مسیر را طی کرده اند. در این خصوص استفاده از روش های آینده پژوهی به صورت مجزا، استفاده از رویکردهای مختلف و استفاده از آینده نگاری استراتژیک در مدیریت بحران از جمله الگوهای مختلفی است که در جهان استفاده می شود. در این مقاله سعی شده تا زمینه ای فراهم شود تا رویکردها و الگوهای آینده نگاری در مدیریت بحران تبیین شوند و تا چارچوب کاربردی جهت استفاده هر چه بهتر از رویکرد آینده نگاری در مدیریت بحران تهیه شود.