پایش
سال:1384 | دوره:4 | شماره:3 |تعداد مقالات:9

ارزیابی دوره ای سلامت مشتمل است بر معاینات یا آزمایشات طبی که به عنوان اقدامات پیشگیرانه برای حفظ و ارتقای وضعیت سلامت مورد استفاده قرار می گیرند. این مطالعه آگاهی کارآموزان و کارورزان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی آذربایجان غربی (ارومیه) را نسبت به تجویز ارزیابی های آزمایشگاهی دوره ای سلامت در سال 83 بررسی می کند.در این بررسی مقطعی، تمام کارآموزان و کارورزان دانشگاه علوم پزشکی ارومیه در سال تحصیلی 84-83 مورد مطالعه قرار گرفتند (300 نفر). جمع آوری داده ها با استفاده از پرسشنامه ای صورت پذیرفت که روایی و پایایی آن پیش از انجام مرحله اصلی تحقیق مورد تایید قرار گرفته بود. امتیاز آگاهی کلی، جمع امتیاز فرد از پاسخ صحیح به نحوه تجویز 18 تست آزمایشگاهی مورد سوال بود که می توانست امتیاز حداقل صفر و حداکثر 18 را به خود اختصاص دهد.در جریان مطالعه 274 نفر از دانشجویان، پرسشنامه را تکمیل شده عودت دادند (میزان پاسخ گویی 3/91 درصد). در این بین فقط 5/24 درصد عنوان کردند که در مورد نحوه تجویز آزمایشات دوره ای سلامت آموزش دریافت کرده اند و قریب به اتفاق دانشجویان دریافت این آموزش ها را ضروری می دانستند (5/98 درصد). میانگین امتیاز افراد از متغیر آگاهی کلی نیز 5/5 با انحراف معیار 8/3 و میانه 5 بود. همچنین میانگین امتیاز در دانشجویانی که قبلا آموزش دریافت کرده بودند با دانشجویانی که آموزشی دریافت نکرده بودند اختلاف آماری معنی دار نشان داد .(p=0.002)میانگین امتیاز آگاهی کلی دانشجویان در مورد نحوه تجویز آزمایشات دوره ای سلامت 5/5 بود که با در نظر گرفتن حداکثر امتیاز 18، امتیاز پایینی به نظر می رسد. اکثر افراد مورد مطالعه دریافت آموزش در مورد نحوه تجویز ارزیابی های دوره ای سلامت را ضروری می دانستند.به نظر می رسد آموزش دانشجویان و حتی بازآموزی پزشکان در این زمینه می تواند از دیدگاه طب پیشگیری به نفع سلامت عمومی جامعه و نیز اقتصاد بهداشت باشد.

مطالعات متعددی افزایش قابل توجه خطر سرطان کبد و سیروز را در مبتلایان به عفونت مزمن هپاتیت B نشان داده اند. نظر به نادر بودن و سهم ناچیز پیامدهای فوق در مرگ کلی و پیش آگهی خوب در اکثر بیماران، تاثیر ابتلای مزمن به هپاتیت B در بقا و امید به زندگی آنان ناشناخته است. در این مطالعه سعی شد نسبت مرگ مبتلایان به هپاتیت مزمن B و نیز امید به زندگی آنان در ایران و در مقایسه با کل جامعه برآورد شود.محاسبه، مبتنی بر مقایسه شیوع آنتی ژن سطحی هپاتیت B در جامعه (زنده) و متوفیات می باشد. شیوع مثبت بودن آنتی ژن سطحی در متوفیات (ابتلای مزمن)، با میانگین وزنی نسبت مبتلایان به عفونت مزمن در چهار گروه مرگ به علل سرطان کبد، سیروز و هپاتیت ویروسی و سایر علل برآورد می شود. نسبت شانس مرگ محاسبه شده برای محاسبه امید به زندگی مبتلایان به عفونت مزمن با فرض عدم بهبودی و نیز به شرط بهبود سالانه 5/0 درصد در سنین مختلف به کار رفته، نتایج با جدول عمر جامعه مقایسه می گردد.محاسبات نشان داد که نسبت مرگ مبتلایان به عفونت مزمن به غیر مبتلایان به عفونت مزمن در اثر خطر افزایش یافته مرگ به علل کبدی در مردان حدود 3/1 و زنان 4/1 می باشد. در تحلیل حساسیت احتمالی، انحراف معیار برآورد های نسبت مرگ در حد 03/0 به دست می آید. این افزایش مرگ مبتلایان به عفونت مزمن به علل بیماری های کبدی مذکور، امید به زندگی آنان را به اندازه 3 سال در یک سالگی تا 1 سال در 80 سالگی کاهش می دهد. نتایج فوق نشان داد که پیامدهای هپاتیت B در مبتلایان به عفونت مزمن، کاهش امید به زندگی و سال های از دست رفته قابل توجهی را ایجاد می کند که شایسته توجه است. مطالعه ما کمبود بسیاری از داده های اپیدمیولوژیک بیماری هپاتیت B و پیامدهای آن را نشان داد که برای تبیین سیر طبیعی بیماری در جامعه ضروری بوده و مطالعات جامع جهت تعیین آنان توصیه می شود.

از عفونت های شایع و مهم بیمارستانی، ترومبوفلبیت ناشی از کاتتر ورید محیطی است. عواملی که خطر ابتلا به ترومبوفلبیت را افزایش می دهند عبارتند از: سن بالای 60 سال و وجود یک سری بیماری های زمینه ای (سوختگی پوست، بیماری عفونی و… )، گذاشتن اورژانسی کاتتر، کاتتر اندام تحتانی و اندازه کاتتر. هدف از انجام این پژوهش تعیین میزان بروز ترومبو فلبیت کاتتر ورید محیطی در بیماران بالغ بستری در بیمارستان های آموزشی شهر سمنان و بررسی برخی عوامل مرتبط با آن است. 300 بیمار بستری در بیمارستان که حداقل 72 ساعت کاتتر داشتند، تحت نظر گرفته شدند و اطلاعات لازم ثبت گردید. این بیماران روزانـه از نظـر علایم ترومبوفلبیت (گرمی، قرمزی، درد یا حساسیت و تورم محل کاتتر) بررسی و هر بیماری که چهار علامت فوق را پیدا می نمود، از نظر ابتلا به فلبیت مثبت تلقی شده و بیمارانی که قبل از سه روز ترخیص کاتتر آنها خارج می شد، از مطالعه خارج می گردیدند. داده ها نیز با استفاده از رگرسیون لجستیک در سطح معنی داری 5% مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. در مطالعه انجام شده 26 درصد بیماران (با فاصله اطمینان (%21-31:95% دچار ترومبوفلبیت شدند. بین میزان بروز ترومبوفلبیت کاتتر ورید محیطی با محل قرارگرفتن کاتتر OR=3.3) با فاصله اطمینان (1.4-3.1:95%، نحوه گذاشتن کاتتر OR=2.1) با فاصله اطمینان (4-3-9:95%، بیماری عفونی زمینه ای OR=6.2) با فاصله اطمینان (4.3-9:95%، بیماری دیابت OR=7.8) با فاصله اطمینان (4.6-13.2:95%، جنس بیمار OR=1.5) با فاصله اطمینان (1.01-2.2:95% و سوختگی پوست محل ورود کاتتر (OR=4 با فاصله اطمینان (3.3-4.8:95% ارتباط معنی داری دیده شد. بروز فلبیت در زنان بیشتر از مردان بود. همچنین اورژانسی گذاشتن کاتتر نسبت به حالت غیر اورژانسی و نیز قرار دادن کاتتر در اندام تحتانی نسبت به اندام فوقانی خطر بروز فلبیت را بیشتر می نمود.  با توجه به شیوع قابل توجه فلبیت در بیمارستان های آموزشی شهر سمنان، توصیه می شود آموزش های لازم در خصوص نحوه گذاشتن و محل قرار دادن کاتتر داده شود. همچنین در بیماران دیابتی تا حد امکان از گذاشتن کاتتر خودداری شود و در بیماران عفونی از آنتی بیوتیک هایی استفاده شود که احتمال فلبیت در اثر مصرف آنها کمتر است.

ماموگرافی یکی از انواع روش های غربالگری و تشخیص سرطان پستان است. از آنجا که انجام ماموگرافی معمولا همراه با نوعی اختلال روحی ـ روانی است، لذا بانوان در انجام آن با مشکلاتی مواجه هستند. این مطالعه به بررسی اضطراب و افسردگی در بانوان مراجعه کننده به کلینیک ماموگرافی می پردازد.در مجموع 1147 زن به هنگام مراجعه به کلینیک های ماموگرافی با یک پرسشنامه استاندارد مورد ارزیابی قرار گرفتند و نتایج نشان داد که بر اساس معیارها و امتیازات به دست آمده 27 درصد از بانوان در معرض اختلال اضطراب و 14 درصد از آنان در معرض اختلال افسردگی قرار داشتند. همچنین نتایج ماموگرافی نشان داد که فقط 7 درصد از بانوان مشکوک به سرطان پستان بوده اند. وقتی امتیاز اضطراب و افسردگی بانوان با تشخیص ماموگرافی آنان مقایسه شده، تحلیل داده ها نشان داد که رابطه ای بین تشخیص ماموگرافی و میزان اضطراب و افسردگی وجود ندارد. در این مطالعه بانوانی که از تحصیلات کمتر برخوردار بودند و از نظر سنی در گروه سنی جوان تر قرارداشتند اضطراب بیشتری را به هنگام ماموگرافی از خود بروز دادند. درمورد افسردگی نیز بانوان بی سواد و مسن تر بیشتر دچار اختلال بودند.به طور کلی نتایج این پژوهش نشان می دهد که برای کاهش اضطراب و افسردگی در بانوانی که جهت انجام ماموگرافی مراجعه می کنند، لازم است دو گروه سنی جوان و مسن و همچنین افرادی که از آموزش کمتری برخوردارند مورد توجه قرار گرفته و راهنمایی های لازم برای آنان فراهم شود.

پژوهش حاضر از نوع توصیفی- مقطعی بوده و با هدف تعیین میزان رضایت شغلی و برخی عوامل موثر بر آن در پزشکان عمومی دارای مطب در شهر تهران طراحی شده و در فاصله خرداد تا دی 1382 به انجام رسیده است.ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه ای خود ساخته مشتمل بر 16 سوال بوده است. قبل از انتخاب نمونه ها شهر تهران بر اساس موقعیت جغرافیایی به پنج منطقه شمال (مناطق 3-1)، جنوب (مناطق 20-15)، مرکز (مناطق 6، 7، 10، 11 و 12)، شرق (مناطق 4، 8، 13 و 14) و غرب (مناطق 5، 9، 21 و 22) تقسیم شده و نمونه مورد نیاز پس از تخمین بر حسب تعداد و نحوه پراکندگی مطب ها در هر منطقه بین مناطق مذکور توزیع گردید و در مجموع 934 تن از پزشکان عمومی که در زمان اجرای طرح به کار در مطب اشتغال داشتند به عنوان نمونه وارد مطالعه شدند. پس از جمع آوری پرسشنامه ها و استخراج داده ها اطلاعات با استفاده از برنامه نرم افزاری SPSS11.5 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. میانگین سنی شرکت کنندگان، 5/39 سال (انحراف معیار 9 سال) بود و 87 درصد آنان مرد و 91 درصد متاهل بودند. یافته ها نشان داد در مجموع 11 درصد از شرکت کنندگان از رضایت زیاد یا خیلی زیاد، 41 درصد از رضایت متوسط و 48 درصد از رضایت کم و یا خیلی کم برخوردار بودند. همچنین رضایت عمومی نمونه ها از شغل خود به عنوان پزشک عمومی، با گروه سنی (P<0.002)، سابقه کار (P=0.003) و مالکیت مطب (P<0.0001) دارای رابطه مستقیم و معنی دار بوده، ولی با جنس، وضعیت تاهل، تحصیلات همسر و محل جغرافیایی مطب در مناطق مختلف شهر تهران (شمال، جنوب و ...) رابطه ای نداشته است.با توجه به یافته های مطالعه حاضر نشان می دهد پزشکان مسن تر به علت دارا بودن موقعیت شغلی مناسب تر و رفاه نسبی بالاتر، از شغل خود به عنوان پزشک عمومی، رضایت بیشتری دارند. پیشنهاد می شود برای بهبود میزان رضایت شغلی پزشکان جوان، مسوولان سعی نمایند در فراهم آوردن و توزیع امکانات شغلی مناسب بیشتر جانب عدالت را نگاه دارند.

برخی از مبتلایان به بیماری های مزمن و صعب العلاج مانند سرطان گاه جهت کاهش عوارض بیماری یا پیشگیری از رشد متاستازها به طب مکمل مراجعه می کنند. هدف از این مطالعه بررسی روش های شایع مورد استفاده و تعیین فراوانی و علل مراجعه بیماران سرطانی به این گونه روش های درمانی طب مکمل است. مطالعه به صورت مقطعی بر روی 625 بیمار مبتلا به سرطان انجام شد که در مدت 10 ماه در سال 1381 به مراکز درمانی بیمارستان امام خمینی و مرکز پرتودرمانی نوین مراجعه کرده بودند. داده ها با استفاده از پرسشنامه نیمه ساختاری معتبر شده و با رضایت کامل از بیماران جمع آوری شد.شرکت کنندگان در مطالعه دارای متوسط سنی 61/47 سال (انحراف معیار 1/15±) بودند. اکثر بیماران زن و متاهل بوده و تحصیلات آنها در حد دیپلم بود. فراوانی استفاده از طب مکمل در بین بیماران 35 درصد (N=219) بود. از این تعداد بیشترین استفاده از طب مکمل مربوط به دعا و شفا با 81 درصد (N=178) و انرژی درمانی به میزان 9 درصد (N=20) بود. بالاترین میزان مراجعه به طب مکمل مربوط به دستگاه گوارش (37 درصد) بود. بین سطح تحصیلات بیماران با میزان استفاده از شاخه های مختلف طب مکمل ارتباط معنی داری مشاهده شد (P<0.032). اکثر بیماران خواستار ارایه درمان های مکمل از طریق پزشک بودند (80 درصد) و نیز در این مطالعه مشاهده شد نیمی از دریافت کنندگان طب مکمل به خاطر عدم پرسش از طرف پزشک معالج، وی را در جریان درمان به وسیله طب مکمل قرار نداده اند.به نظر می رسد چنانچه برنامه ریزی دقیقی جهت آموزش پزشکان در زمینه طب مکمل و نیز بهبود بخشیدن ارتباط بین پزشکان و بیماران انجام گیرد، می توان امیدوار بود که در آینده استفاده های صحیح تر و مفیدتری از روش های طب مکمل در ایران به عمل آید و همچنین از بروز عوارض خطرناک آن جلوگیری گردد. اطلاعات به دست آمده در این مطالعه بررسی اولیه ای جهت شناسایی گوشه ای از وضعیت طب مکمل در کشور بوده و می تواند مبنایی برای دیگر مطالعات در زمینه بررسی اثر بخشی، عوارض ناشی از درمان های طب مکمل و نیز تاثیرات مفید به دنبال درمان های این رشته های درمانی باشد.

برای درک و شناسایی سلامتی و پیامدهای بهداشتی، مکان و موقعیت جغرافیایی محل زندگی همواره نقش قابل توجهی داشته است. از این دیدگاه سیستم اطلاعات جغرافیایی محیطی مناسب و کارآمد برای بررسی داده های مکانی است. با افزایش کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی در بررسی های بهداشتی درک ما از عوامل دخیل در ایجاد بیماری و نیز شناسایی الگوی مکانی بیماری ها و مکان های پرخطر بیشتر خواهد شد.تحقیق حاضر با هدف تعیین توزیع جغرافیایی و شناسایی مکان های پرخطر تولدهای با وزن پایین در روستاهای شهرستان رشت با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و نیز تعیین ارتباط تولدهای با وزن پایین با برخی شاخص های اقتصادی و بهداشتی روستا از طریق آنالیز رگرسیون پواسون انجام گرفت.در این بررسی داده های تعداد کل تولد و تولدهای با وزن پایین به تفکیک روستاهای شهرستان رشت در فاصله زمانی 1380 و 1381 جمع آوری شدند و سپس این داده ها با نقشه پایه ای شهرستان رشت دارای مختصات جغرافیایی روستاها که داده های مکانی طرح را تشکیل می دادند ترکیب شدند. اطلاعات مربوط به شاخص های اقتصادی اجتماعی از داده های مرکز آمار ایران در سرشماری سال 1375 به دست آمد. محدوده های پرخطر از نظر تولدهای با وزن پایین با استفاده از نقشه های هموار شناسایی شد. در آنالیز رگرسیون پواسون تنها بین متغیر میزان باروری عمومی و تولد با وزن پایین تفاوت معنی دار وجود داشت. این بررسی نشان داد سیستم اطلاعات جغرافیایی می تواند برای تعیین الگوهای مکانی پیامدهای بهداشتی و شناسایی مناطق دارای مشکل کاربرد قابل توجهی داشته باشد.

از آنجایی که نوجوانی دورانی از زندگی است که طی آن آخرین مرحله رشد و متابولیسم سریع رخ می دهد توجه به وضعیت تغذیه نوجوانان به ویژه دختران دارای اهمیت است. به همین منظور مطالعه ای روی 240 دختر نوجوان 14 تا 18 ساله دبیرستان های ناحیه یک ساری انجام گردید. قد، وزن و سپس نمایه توده بدن (Body Mass Index-BMI) تمامی افراد محاسبه گردید و با نمودارهای استاندارد رشد وزن، قد و BMI مرکز کنترل و پیشگیری بیماری های آمریکا (CDC) مقایسه شد. جهت تعیین وضعیت دریافت مواد مغذی نیز از پرسشنامه یادداشت خوراک (Food-Record) استفاده و مواد مغذی به دست آمده با استاندارد جیره توصیه شده روزانه آمریکا (RDA) مقایسه گردیدند.با بررسی یافته ها مشخص گردید که به ترتیب بر اساس معیار وزن برای سن و BMI برای سن، 5/7 و 8/3 درصد دختران نوجوان در ساری دچار کم وزنی، 5/7 و 3/13 درصد در معرض خطر اضافه وزن و 8/3 و 3/3 درصد مبتلا به اضافه وزن بودند. 3/13 درصد افراد نیز با توجه به معیار قد برای سن به کوتاه قدی تغذیه ای دچار بودند. همچنین 7/11 درصد افراد کمبود شدید دریافت انرژی (کمتر از 80 درصد (RDA و 6/14 درصد اضافه دریافت انرژی (بیش از 120 درصد (RDA داشتند.نوجوانان این بررسی در مورد ویتامین ها و املاحی مانند ویتامین A، ریبوفلاوین، ویتامین C، فولاسین، ویتامین B12، کلسیم و فسفر نیز دچار کمبود بودند. یافته های بررسی نشان می دهد که نوجوانان شرکت کننده در این مطالعه در یک گذر تغذیه ای قرار دارند. اگرچه درصد کمی از آنها از نظر شاخص های BMI برای سن و وزن مبتلا به سوء تغذیه هستند، اما درصد قابل توجهی در معرض خطر اضافه وزن و مبتلا به اضافه وزن می باشند. همچنین کمبود دریافت مواد مغذی خاصی در این نوجوانان مشهود است که راهکارهای ویژه ای را جهت مقابله با این موضوع می طلبد.