طب سنتی اسلام و ایران
سال:1396 | دوره:8 | شماره:2 |تعداد مقالات:24

سابقه و هدف: از دیدگاه طب سنتی هر فرد دارای مزاج منحصر به فردی است و هرگز نمی توان دو نفر را علیرغم شباهت ظاهری آن ها، مشابه هم در نظر گرفت. لذا شاید بتوان مزاج فرد را در زمره تفاوت های فردی در نظر گرفت. از این رو، پژوهش حاضر به بررسی ارتباط بین 5 عامل بزرگ شخصیت و مزاج در صدد پاسخ به این سوال است که گرمی و سردی مزاج با کدام یک از 5 عامل بزرگ شخصیت در دانشجویان دختر غیرورزشکار ارتباط معنادار دارد؟مواد و روش ها: در پژوهش حاضر که از نوع توصیفی- همبستگی است تعداد 119 نفر از دانشجویان دختر در سن22.3±2 با روش تصادفی ساده به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. حجم نمونه بر اساس جدول مورگان تعیین گردید. به منظور تشخیص مزاج از پرسشنامه استاندارد مزاج و همچنین به منظور تعیین پنج عامل بزرگ شخصیت از پرسشنامه گلدبرگ استفاده گردید. به منظور تجریه و تحلیل داده ها از نرم افزار spss نسخه 19 استفاده گردید همچنین سطح معنی داری 0.05 در نظر گرفته شد.یافته ها: بر اساس اطلاعات ضریب مربوط به برون گرایی (p=0.012 و t=2.56 و b=0.251) با گرمی و سردی مزاج دانشجویان دختر غیرورزشکار ارتباط معنی داری وجود دارد. اما توافق پذیری، وظیفه مداری، روان رنجور خویی و انعطاف پذیری با سردی و گرمی مزاج از لحاظ آماری ارتباط معناداری نشان نداد (p>0.05).نتیجه گیری: بنظر می رسد که وظیفه مداری در دانشجویان دختر غیرورزشکار گرم مزاج نمود بیشتری دارد البته به منظور اظهار نظر قطعی در این زمینه نیاز به تحقیقات بیشتری می باشد.

سابقه و هدف: بیماری های عفونی از اولویت های سلامتی هستند. طب سنتی پارسی در بیماری ها رویکرد تشخیصی و پیشگیرانه دارد. بازخوانی این بیماری های عفونی ما را با نظرات تشخیصی و درمانی حکمای طب پارسی آشنا کرده و نیز بررسی یافته ی بالینی در طب مدرن که بتوان از آن در معالجه عفونت های مقاوم به درمان استفاده کرد که هدف و موضوع این مقاله است.مواد و روش ها: این پژوهش، با روش مروری انجام گرفت، بررسی کتاب طب اکبری است که مطالب مربوط به 67 بیماری شایع عفونی از آن بازبینی، بازنویسی و سپس آخرین دستاوردهای طب نوین استخراج و مورد مقایسه قرار گرفت که مجموعه منابع واجد شرایط 21 منبع بود.نتیجه گیری: اکثر علایم بالینی و معاینه فیزیکی قابل مقایسه با طب نوین است. لیکن طب سنتی به عفونت ها مثل دیگر بیماری ها با دید اخلاطی و مزاجی نگاه کرده و اتیولوژی را از تغییر مزاج می داند. همچنین از انجاییکه در طب سنتی جایی برای آنتی بیوتیک ها نیست لذا در درمان نیز اختلاف نظر کاملی وجود دارد.به نظر می رسد که با تحقیق و بررسی بیشتر در طب پارسی می توان نکات فراموش شده شرح حالگیری و روش های معاینه را پیدا کرد که شاید با استفاده از آن ها بتوان با هزینه کمتری به تشخیص رسید. گرچه در درمان اختلاف نظر کاملی وجود دارد ولی با توجه به گسترش روزافزون مقاومت های آنتی بیوتیکی، شاید در آینده ناگزیر از روش قدیمی برای جایگزینی آنتی بیوتیک های مقاوم گردیم.

سابقه و هدف: اسطوخودوس گیاهی از جنس Lavandula از خانواده نعناعیان (Labiatae) در مناطق جنوبی ایران، جنوب عربستان و شمال آفریقا رشد می کند. گونه Lavandula sublepoidota انحصاری ایران است. نام انگلیسی این گیاه Lavender می باشد. این گیاه به طور گسترده در طب سنتی ایران برای درمان بسیاری از بیماری ها از جمله بیماری های مغز و اعصاب، بیماری های گوارشی و بیماری های تنفسی کاربرد دارد و از آن به عنوان "جاروب دماغ" یاد می شود. در مطالعات جدید نیز بعضی نتایج درمانی این گیاه را گزارش کردند. این مقاله دو دسته مطالعات را مورد بررسی قرار داد.مواد و روش ها: تحقیق با روش مطالعه مروری انجام گرفت. با جستجو در کتب طب سنتی ایرانی اطلاعات سنتی گیاه اسطوخودوس از جمله ماهیت، رویشگاه، طبیعت، افعال و خواص استخراج گردید. سپس با بررسی کتب و مقالات جدید رویشگاه، سمیت و موارد مصرف اسطوخودوس با اطلاعات استخراج شده از منابع طب سنتی مقایسه گردید.نتیجه گیری: مقایسه و انطباق یافته های سنتی و مطالعات امروزی نشانگر این است که اسطوخودوس در منابع طب سنتی می تواند یکی از گیاهان جنس Lavandula امروزی باشد. این مطالعه همچنین به عنوان یک شناسنامه برای این گیاه می تواند مطرح شده و در اختیار علاقمندان قرار گیرد.

سابقه و هدف: رایحه درمانی از رایج ترین درمان ها در طب سنتی و طب نوین است. اساس رایحه درمانی روغن های اساسی می باشند. در مورد رایحه درمانی، تحقیقات مختلفی در طب سنتی و طب مدرن انجام شده است. اما چون در این مورد یک مطالعه تطبیقی انجام نگرفته بود لذا این مقاله ارائه می گردد.مواد و روش ها: روش تحقیق به صورت مرور مطالعات و توصیفی بود. منابع مختلف چاپی و الکترونیک به زبان فارسی و انگلیسی در ارتباط با رایحه درمانی در طب سنتی و طب نوین و کلمات کلیدی آن ها جستجو گردید.نتیجه گیری: از دیرباز رایحه درمانی در متون کهن مطرح بوده است و امروزه نیز به صورت گسترده در پیشگیری و درمان بسیاری از اختلالات جسمی و روانی استفاده می شود. حرف مرتبط با سلامت باید قادر به شناسایی عناصر کلیدی مربوط به ایمنی و اثربخشی رایحه درمانی باشند. در این صورت خواهند توانست به بیماران مشاوره و آموزش لازم را بدهند.

سابقه و هدف: قرآن کریم در چندین آیه به مساله خواب در شب و روز اشاره و آن را از آیات الهی و مایه آسایش انسان برشمرده است. در بررسی منابع روایی ذیل کلمه «خواب» تعداد 6031 و از هم خانواده های آن، همچون «خوابیدن و...» 2639 مورد مشاهده شد. شیخ الرئیس ابوعلی سینا اولویت در سته ضروریه را، ابتداء با ریاضت، سپس ماکول و مشروب و پس از آن با خواب دانسته است. طب نوین خواب مناسب را برای سلامتی، ضروری و کمبود آن را عامل بسیاری از مشکلات جسمی و روانی می داند. در اهمیت خواب همین بس که، محرومیت از خواب در مدت چند روز منجر به مرگ می شود، فلذا هم طب سنتی ایران و هم طب نوین به مساله خواب، توجه ویژه ای نموده اند. خواب مورد نیاز بالغین در شبانه روز 6 تا 8 ساعت است که بر اساس سن و... تفاوت می کند. در حال حاضر 30 تا 45 درصد افراد به یکی از انواع اختلالات خواب مبتلا هستند. بیخوابی شایعترین نوع اختلالات خواب بوده و نیاز به ارزیابی دقیق علل زمینه ای دارد.مواد و روش ها: روش بررسی در این تحقیق، بصورت کتابخانه ای و با استفاده از منابع طب سنتی، طب نوین، منابع دینی و مقالات علمی بوده است. مطالب مرتبط با خواب و بیخوابی، علایم و عوارض ناشی از آن در هر دو مکتب، مطرح و در انتها با بررسی مقایسه ای بین این دو، نتیجه گیری بعمل آمده است.نتیجه گیری: طب رایج، طب سنتی و منابع اسلامی در رابطه با خواب، اختلالات خواب، علل و راه های رفع آن مطالب جامع و کاملی را ارائه نموده اند. مساله کمبود خواب و بیخوابی، تحت عنوان Insomnia در منابع طب نوین و "سهر" در منابع طب سنتی مورد بحث قرار گرفته است. علل بیخوابی در طب نوین ناشی از بیماری های داخلی و یا ناشی از بیماری های روانی و در طب سنتی، اسباب آن، درد، اندوه، شادی، خشم، ... و البته همراه با عوارض متعدد می باشد.

سابقه و هدف: کهیر(Urticaria)  و آنژیوادم (Angioedema) دو بیماری شایعند که بسیاری از افراد در طول زندگی به آن ها مبتلا می شوند و با عود بالایی همراه هستند. با توجه به اهمیت تجارب طب سنتی و بمنظور ارائه پیشنهادات طب سنتی برای درمان و پیشگیری از عود بیماری، این تحقیق انجام گرفت. کهیر و آنژیوادم از منظر طب سنتی و طب جدید و درمان های آن ها مورد بررسی قرار گیرند.مواد و روش ها: تحقیق به روش جستجو در منابع کتابخانه ای و الکترونیک از جمله دیتابانک های Web of Science و Google Scholar با کلیدواژه های کهیر و آنژیوادم وUrticaria ، Angioedema و ... با بررسی مقالات مرتبط در این پایگاه ها صورت گرفت. بیش از 50 مقاله در طب جدید و بیش از 10 منبع طب سنتی در خصوص تعریف، علائم و درمان فیش برداری و تجزیه و تحلیل و گزارش شد.نتیجه گیری: در منابع طب سنتی تعریف کهیر با شرا و آنژیوادم با ماشرا مطابقت بیشتری دارد و 40 نوع مفرده به صورت تک داروئی و 12 داروی ترکیبی جهت درمان این دو بیماری در طب سنتی پیشنهاد شده است. با توجه به وجود داروهای مختلف در درمان کهیر و آنژیوادم در منابع طب سنتی پیشنهاد می شود اثربخشی آن ها با کارآزمائی های بالینی مورد بررسی قرار گیرد.

سابقه و هدف: از آنجا که استراتژی طب سنتی تعریف شده ی سازمان بهداشت جهانی در سال های 2023-2014 بر تحقیقات گسترده تاکید دارد، یک حیطه ی اساسی بحث ساخت داروهای ترکیبی است که در قرابادین کبیر نیز بعنوان بهترین علوم بیان شده است. به کمک شناخت قواعد سنتی ترکیب داروها، می توان به ارایه ی سیستمی نوین در بحث داروهای ترکیبی رسید که در آن عوارض جانبی به حداقل ممکن رسد و اثربخشی افزایش یابد. لذا این مقاله ارائه گردید.مواد و روش ها: این تحقیق، مطالعه ای مروری است که در آن اصول ترکیب مفردات در ساخت داروهای ترکیبی سنتی ایرانی و چینی به صورت جداگانه، بیان شده و وجه تشابه یا تفاوت آن ها تحلیل شده است. برای بخش سنتی ایرانی از کتاب قرابادین کبیر عقیلی و بخش سنتی چینی، از کتاب(Chinese herbal formulas treatment principles and composition strategies)  و (Systems biology for herbal medicine) استفاده شد و مقالات مرتبط در پایگاه های اطلاعاتی Google Scholar، Sciencedirect، Scopus، Pubmed، nature،  embaseبا کلیدواژه های (complex herbal products in traditional medicine)، (combination of herbs, composition strategy of herbal formula) در زمان اردیبهشت ماه 94 جستجو شد.یافته ها: طب سنتی ایرانی و چینی با وجود تفاوت ها در مبانی پایه ای فکری، از نظر اصول فن ساخت داروهای ترکیبی مشابهت زیادی دارند و هر دو در بیان علل ترکیب اجزا به موارد مشابهی اشاره نموده اند از جمله اثر تاکید متقابل، متقابل افزاینده، متقابل خنثی کننده، سرکوب گر، آنتاگونیسم و اثر ناسازگار. مدل ساختاری فرمول های ترکیبی در طب سنتی ایرانی و چینی از نظر اصول مشابهند و شامل اجزای ماده موثره، معین، رساننده و مصلح عوارض جانبی می باشند.نتیجه گیری: دارودرمانی سنتی می تواند به دارودرمانی رایج کمک کند. با شناخت خواص سنتی اجزا و خاصیت کلی فرمولاسیون، با تحلیل جایگاه اجزای فرمول داروی ترکیبی بر اساس مدل ساختاری، می توان دامنه ای وسیع از تحقیقات بر اساس فارماکولوژی معکوس ایجاد نمود و به کمک آن به تفسیر بهتری از فلسفه ی ترکیب اجزا در فرآورده های سنتی پرداخت.

سابقه و هدف: اضطراب زیاد و طولانی مدت معمولا همراه با پاسخ های فیزیولوژیک از جمله افزایش متابولیسم، کاهش ایمنی بدن و افزایش کار دستگاه قلب و عروق بوده، همچنین رابطه مهمی بین اضطراب و مرگ و میرهای بعد از آن وجود دارد که حاکی از اهمیت این اختلال به عنوان مساله ای در بهداشت و تندرستی عمومی است. سوال این است که در طب سنتی، مصرف چه گیاهانی برای درمان اضطراب گزارش شده است.مواد و روش ها: در این مطالعه، مقالات از طریق جستجوی الکترونیکی با وارد کردن کلید واژه های مورد نظر در بانک های اطلاعاتی Iranmedex و SID، googlescholar، Sciencedirect، pubmed از بازه زمانی تحت پوشش این بانک ها تا سال 2015 به دست آمد. در نهایت مقالاتی که در بازه زمانی 1995 تا 2015 به بررسی اثرات گیاهان دارویی بر اضطراب پرداخته بودند، مورد نقد و بررسی قرار گرفتند.نتیجه گیری: مرور مقالات موجود نشان داد که در طب سنتی از گیاهان بسیاری که دارای خواص ضداضطرابی و آرامبخشی هستند نام برده شده است. مطالعات انجام شده بر روی سنبل الطیب، اسطوخودوس، خارمریم، فلوس، گل سرخ، صمغ پسته، زیرفون، علف چای، رازیانه، بابونه، اسفناج و بهارنارنج این گیاهان دارای اثرات ضداضطرابی می باشند اما با توجه به اینکه بر روی همه گیاهان ذکر شده مطالعات کافی انجام نگرفته نمی توان به طور دقیق میزان تاثیرگذاری آن ها بر اضطراب را با یکدیگر مقایسه نمود. لذا بنظر می رسد که این گیاهان با خواص آرامبخشی و ضداضطرابی بعد از انجام مطالعات مورد نیاز در صورت داشتن تاثیرگذاری کافی بتوانند جایگزین مناسبی برای داروهای شیمیایی باشند.

سابقه و هدف: طاعون یکی از بیماری های مهلک بوده است که همه گیری های آن، اجتماعات بزرگ انسانی را از میان می برده است و در خاطره جمعی مردم همواره به عنوان یکی از سیاه ترین و وحشتناک ترین بیماری ها شناخته شده است. این تحقیق بمنظور بررسی روش های تشخیص و درمان طاعون در دوران تمدن اسلامی انجام گرفت.مواد و روش ها: در مقاله حاضر با مروری بر مهمترین متون عربی و فارسی تمدن اسلامی نگاهی به روش شناسی پزشکان این دوره درباره شناخت و مداوای بیماری طاعون داشته ایم. در کنار گزارش هایی درباره این بیماری بر اساس آراء پزشکان و مورخان این تمدن، به پاره ای از همه گیری های طاعون در تمدن اسلامی نیز اشاره شده است.نتیجه گیری: طاعون یکی از مشکلات زندگی اجتماعی شهرنشینی در این تمدن بوده است. گزارش های بیماری شناسی پزشکان این دوره نشان می دهد از دید آنان بیماری طاعون نوعی بیماری قابل انتقال بوده است که آب و هوا در فراهم شدن شرایط گسترش آن نقش داشته است.

سابقه و هدف: در دنیای پیشرفته امروز، علومی چون علوم بینایی، بینایی شناسی (اپتومتری) و رشته فوق تخصصی چشم پزشکی احتمالا قدمت دیرینه ای دارند و از همان زمان های بسیار قدیم خطاهای انکساری چشم از جمله نزدیک بینی و کندی بصر و بعضی از بیماری ها شناخته شده بودند و درمان هایی هم نیزصورت می گرفت. چه شرایطی فراهم آمد و این مهارت ها کسب گردید. خصوصا با در نظر گرفتن این سوال که نقش طب سنتی در شکل گیری این موفقیت ها و فرایند این علوم چگونه بوده است؟ و این سیر تطوری که از کندی بصر آغاز و با بیماری های چشمی تا این مرحله از تکامل خود پیش آمده، در کدامین مقطع زمانی از تاریخ به ذره بین دست یافته است تا نمود علمی یافته و به جهانیان معرفی و امکان ارائه چنین مقالاتی نیز فراهم آید. مواد و روش ها: این پژوهش به روش مروری با مطالعه کتاب هایی چون بخش چشم پزشکی الحاوی، نورالعیون، الاغرض الطبیعه، تاریخ مصور پزشکی جهان، تجربیات تحقیقاتی اینجانب و دیگر محققانی که نتایج تحقیقات آن ها به منصه ظهور رسیده به همراه منبع مختلف مورد مطالعه قرار گرفته است. در ضمن بررسی سیر تکاملی عینک و عدسی و ملاقات با رایزن فرهنگی سفارتخانه هایی چون (ایتالیا، آلمان، انگلستان، فرانسه، چین، کره، ژاپن) و شناخت واژه هایی در ارتباط با عینک، ذره بین و چشم در ادبیات این کشورها که تحت تاثیر طب سنتی بوده و دستیابی به سوابق علمی واژه هایی چون قرنیه، مردمک، عنبیه، عدسی، عینک، نزول آب در زبان هایی که مورد بررسی قرار گرفته تا جستحوی آن ها در متون قرون گذشته ممکن گردد.نتیجه گیری: به نظر می رسد که در دوره های مختلف تاریخی از هزاره چهارم و سوم قبل از میلاد تا اوایل هزاره سوم بعد از میلاد، برابر با نیاز انسان در ارتباط با رفع خطاهای انکساری، کندی بصر، احول، تخلیه چشم، ادواتی مختلف همچون عینک، ذره بین، چشم مصنوعی و گیاهان مورد استفاده قرار گرفته، در ضمن واژه هایی چون ,iris ,lens ,retina ,cataract ,cornea, مبنای طب سنتی داشته و با توجه به اهمیت موضوع و گستردگی آن تحقیقات بیشتر توصیه می شود. انتخاب واژه ها، شناخت داروها، تجویز عینک از هزاره چهارم و سوم قبل از میلاد، نشان از این مهم دارد، در هر مقطع زمانی که بشر در ارتباط با سلامتی خود با مشکلاتی مواجه گردیده، موفق عمل نموده و بینایی شناسی (اپتومتری) و چشم پزشکی در مقطعی از تاریخ با طب سنتی و در گذر از اواسط هزاره دوم با طب نوین به توانایی های ارزشمندی دست یافته، در هر صورت شواهد حکایت از این دارد عملا برای رشد و گستردگی طب سنتی از اواسط هزاره دوم بعد از میلاد اقدام علمی و پژوهشی ارزنده ای برای این علم آغازین صورت نگرفته است.

سابقه و هدف: در طب سنتی ایرانی، اندازه گیری نبض یکی از روش های اصلی برای تشخیص بیماری یا وضعیت مزاج فرد به شمار می آید. یکی از مشکلاتی که در این روش می تواند به وجود بیاید، وابستگی تشخیص نهایی اجناس نبض به تجربه و خبرگی حکیم است. همین عامل باعث می شود که این روش نتواند در کنار روش های پزشکی مدرن عرض اندام نماید. سوال این است که آیا می توان دستگاهی ساخت که این معضل را مرتفع سازد. این موضوع، هدف این تحقیق می باشد. در این مقاله به تشریح طراحی سیستمی برای اندازه گیری سیگنال نبض بر اساس طب سنتی ایرانی، پرداخته می شود.مواد و روش ها: تحقیق در مرحله اول به روش اکتشافی و با استفاده از رایزنی با متخصصین طب سنتی و مهندسی پزشکی و بررسی تجربیات کشورهای دیگر انجام دستگاهی برای ثبت نبض به روش طب سنتی ایرانی ساخته شد. در مرحله دوم برای تعیین پایائی و روائی آن، تست روی 12 نفر (با تکرار 5 بار برای هر نفر) انجام و با استفاده از کتب مرجع طب سنتی، تناظر اجناس نبض در طب سنتی با ویژگی های کمی سیگنال های نبض بررسی و توصیف گردید.یافته ها: تحقیق نشان داد که پایائی دستگاه برای سنجش شاخص های مختلف نبض متفاوت است ولی در بیشترین حالت دارای ضریب همبستگی 0.82 می باشد. نهایتا در یک جدول نیز اجناس نه گانه نبض (طبق طب سنتی) با شاخص های کمی سیگنال نبض معادل سازی گردیده است.نتیجه گیری: به نظر می رسد که طراحی و ساخت دستگاهی که قادر به اندازه گیری سیگنال نبض طبق طب سنتی ایرانی باشد ممکن بوده و احتمالا می تواند باعث افزایش پایائی و قابلیت اطمینان نتایج تشخیصی حاصل از نباضی طب سنتی شود و امکان توسعه روش های طب سنتی ایرانی و فراگیر شدن آن ها را فراهم نماید. بنابراین بررسی تجربی و بالینی آن را توصیه می نمائیم.

سابقه و هدف: پیرامون اقوام و سرزمین هایی که پزشکی و درمان را آغاز کرده اند، آرا و عقاید مختلف وجود دارد. مطالعه حاضر به منظور شناخت تاریخچه علم پزشکی جهت پژوهش های آتی محققان صورت گرفته است.مواد و روش ها: بررسی حاضر مطالعه مروری بوده که با استفاده از کتب، مقالات، مجلات داخلی و خارجی و منابع الکترونیک و سایت های قابل دسترس اینترنت صورت گرفته است.یافته ها و بحث و نتیجه گیری: تا 3900 سال قبل از میلاد مسیح، بیماری صرفا یک بلای آسمانی به شمار می آمد و کسی قادر به یاری بیماران نبود. در این دوران مردی یونانی به نام اسقلبیوس اولین انسانی بود که نام طبیب بر خود نهاد. دانش پزشکی در مصر قدیم توسط ایمحوتپ (حدود 3150 سال قبل از میلاد مسیح) از مذهب و خرافات جدا شد. وی احتمالا نخستین کسی است که قبل از بقراط عنوان طبیب داشته است. پزشکی علمی که با فلسفه علمی پیوند دارد، نخستین بار در میان یونانی ها پدید آمد. طب یونانی با ظهور طبیب بزرگ بقراط تکمیل و به صورت جامعی تدوین گردید. در اواسط قرن نوزدهم جراحی به پیشرفت های بسیار عالی نایل گردید. به نظر می رسد از آغازین روزهای طبابت مدارک و اسناد مربوط به آن به نوعی وجود داشته است.

ابوزید بلخی اندیشمند شیعه ایرانی قرن سوم و چهارم هجری، صاحب آراء بکر در حوزه حفظ سلامت محیط زیست، پیشگیری و سلامت جسم و روان، در کتاب نفیس «مصالح الابدان و الانفس» است. هدف از تدوین این مقاله، تبیین استانداردهای عناصر سه گانه محیط زیست سالم از منظر ابوزید بلخی و ارائه مباحث پیشگیرانه و معرفی راه کارهای او در حوزه محیط زیست است.روش این پژوهش توصیفی- تحلیلی با استفاده از شیوه اسنادی بوده و جامعه این پژوهش علاوه بر منبع اصلی (کتاب مصالح الابدان و الانفس) منابع مرتبط با موضوع این پژوهش است. یافته های پژوهش، حاکی از انطباق دیدگاه این دانشمند در حوزه محیط زیست با مسائل زیست محیطی معاصر است، به گونه ای که می توان راه کارهای مناسبی از آن ها برای حل مشکلات زیست محیطی جامعه استخراج نمود. نتایج پژوهش بیانگر آن است که دیدگاه ابوزید بلخی مدافع تقدم پیشگیری بر درمان در حوزه محیط زیست می باشد، وی بر ضرورت توجه به بهره برداری صحیح از تفاوت های اقلیمی و جغرافیایی به هنگام انتخاب و ساخت مسکن، تاکید می کند. نوصیه وی در زمینه انتخاب محل سکونت و شهرسازی، نقاط مرتفع و در معرض بادهای مرغوب بوده و پیشنهاد می کند، زمانی که سرما و گرما به اوج شدت خود می رسد مردم در مناطق مرتفع که دارای آب و هوای پاک تر هستند، سکونت گزینند، تا از عفونت هوا و مضرات بخارها و دودها و ریزگردهای متصاعد از زمین در امان باشند. شیوه های مقابله با آلودگی هوا ناشی از پدیده وارونگی یکی از موضوعاتی است که بلخی تحت عنوان اسرار فوائد حفظ محیط زیست از آن یاد می کند.

سابقه و هدف: برای اهمیت زیتون همین کافی است که قران کریم در هفت آیه به آن اشاره کرده است. زیتون گیاهی است متعلق به تیره اولئاسه که میوه، برگ، شاخه، صمغ و روغن آن دارای مصارف غذایی و درمانی می باشد. همچنین دارای جرم روغنی است که موجب همیشه سبز بودن و عدم ریزش برگ های آن می باشد. رژیم غذایی دارای زیتون یا روغن آن (رژیم مدیترانه ای) بعنوان یک منبع اسید چرب غیراشباع می تواند در کاهش ریسک بیماری های قلبی- عروقی، فشارخون، دیابت و چاقی موثر باشد. با توجه به اهمیت زیتون این تحقیق در نگرشی دیگر از دید طب سنتی با محوریت الشامل الطبیه حکیم قرشی انجام گرفت.مواد و روش ها: در این مقاله روش معرفی گیاهان دارویی کتاب الشامل بعنوان الگوی کار قرار داده شده، و در کنار آن از دیگر کتب مرجع طب سنتی مانند مخزن الادویه، تحفه المومنین، و مقالات طبی جدید استفاده شده است.نتیجه گیری: در برگ و شاخه های زیتون عفوصتی ظاهر است که دلیل قوه قابضه اکثر اجزای این درخت می باشد. زیتون خام و رسیده از نظر نوع و میزان مواد تشکیل دهنده تفاوت اساسی دارند که همین موضوع موجب اختلاف مشهود در طبیعت و خواص آن ها می شود. زیتون خام، طبیعت سرد و خشک و زیتون رسیده طبیعت گرم و خشک دارد. خوردن زیتون پرورده (در نمک یا سرکه) به همراه غذا، مقوی معده بوده و به هضم غذا کمک می کند، و از عصاره برگ آن در درمان بیماری های دهان و دندان استفاده می شود. در صورت داشتن شناخت علمی از طبیعت و خواص قسمت های مختلف گیاه زیتون می توان بهترین استفاده غذایی و دارویی را از این گیاه نمود، و ازعوارض ناشی از مصرف نسنجیده و بی مورد آن پیشگیری کرد.

سابه و هدف: از روزگاران گذشته طب سنتی نوعی روش زندگانی بوده که ریشه در فرهنگ اقوام و ملت ها داشته است. طب سنتی مجموعه علومی است که در تشخیص و پیشگیری بیماری ها به کار می رود و از رهگذر گفتار یا نوشتار از نسلی به نسل دیگر انتقال می یابد. استفاده از گیاهان دارویی که یکی از اشکال درمان های طب سنتی است از هزاران سال قبل از وقوع انقلاب صنعتی و عصر اکتشافات و اختراعات به عنوان یک الگو در درمان بیماری های مختلف مورد توجه بوده است. با شروع عصر جدید در پزشکی نوین و کشف داروهای شیمیایی استفاده از طب سنتی و گیاهان دارویی رفته رفته کم رنگ تر شد. اما به مرور زمان وقتی انسان با مضرات داروی شیمیایی و ناتوانی آن در پیشگیری و درمان برخی بیماری ها آشنا شد توجه دوباره انسان به سمت طب سنتی و گیاهان دارویی جلب شد. امروزه استفاده و کاربرد از گیاهان نیاز به اطلاعات جامع و کامل در مورد شناخت خواص و ویژگی های آن دارد. در این رابطه دانش بومی در صورت مکتوب شدن می تواند به عنوان راهکاری جهت انتقال و بهره گیری کاربرد گیاهان و خواص آن ها که توسط مردم محل طی نسل های متمادی بارها آزموده و به کار گرفته شده است در اختیار مردم و متخصصین طب سنتی قرار دهد. هدف تحقیق حاضر مطالعه مردم شناختی کاربرد گیاهان دارویی در طب سنتی شهرستان محلات است. شهرستان محلات با موقعیت خاص و اقلیمی خود دارای تنوع گونه های گیاهان دارویی است که علاوه بر برخورداری از گیاهان دارویی که در مناطق دیگر رویش می یابند از گونه های گیاهی برخوردار هستند که در مناطق دیگر به صورت ناشناخته است. مردم این منطقه علاوه بر استفاده تغدیه ای از آن ها، برای درمان بیماری های خاصی مورد استفاده قرار می دهند.مواد و روش ها: اجرای این پژوهش به روش میدانی- اسنادی از ابزار پرسشنامه، مشاهده همراه با مشارکت و مصاحبه و استفاده از اسناد و کتاب ها بوده است. همچنین به وسیله مراجعه و مصاحبه با افراد بومی، نام محلی گیاهان، نحوه برداشت و نوع مصرف این گیاهان، نسبت به تکمیل اطلاعات اقدام شد که به صورت جوشانده، ضماد، دم کرده و چاشنی برای درمان استفاده می کردند.نتیجه گیری: بنظر می رسد که حفظ تجربیات و جمع آوری و مکتوب آن در کنار پیشرفت های طب مدرن موجب احیا این علم می شود و مطالعات در زمینه گیاه شناسی می تواند نقش عمده ای را برای همگان داشته باشد و اهمیت این علم و کاربرد آن در زندگی انسان به صورتی است که حتی در دانشگاه ها و دانشکده ها نیز تدریس می شود.