پایش
سال:1394 | دوره:14 | شماره:5 |تعداد مقالات:9

همکاری بین بخشی و مشارکت مردم دو راهبرد اصلی در برقراری عدالت در سلامت است. مطابق قانون برنامه چهارم توسعه کشور شورای عالی سلامت و امنیت غذایی کشور متشکل از وزارت خانه ها و سازمان های موثر بر سلامت شکل گرفت و به عنوان راهبردی برای توسعه همکاری بین بخشی تاکنون انجام وظیفه کرده است. تعیین سهم و نقش هر دستگاه در ارتقای سلامت مردم، همکاری بین بخشی را بیش از پیش نهادینه کرده و رویکرد مولفه های اجتماعی سلامت را از نظریه به عمل تبدیل می کند. مطالعه حاضر با مرور مستندات قانونی، نظرات ذینفعان بین بخشی و خبرگان سلامت همگانی سهم و نقش دستگاه های عضو شورای عالی سلامت و امنیت غذایی را مشخص می کند. این مطالعه توصیفی بوده و به روش کیفی انجام شده است. برای تعیین نقش دستگاه ها از بررسی مستندات قانونی، نظرات خبرگان سلامت همگانی (بر اساس روش بحث گروهی متمرکز) و مصاحبه ساختارمند با اعضای کمیسیون دائمی شورای عالی سلامت و امنیت غذایی استفاده شده است. در تعیین سهم از روش نظرخواهی اعضای مطلع شامل اعضای کمیسیون بهداشت و درمان مجلس و جمعی از متخصصان سلامت همگانی استفاده شده و در نهایت میزان موافقت دستگاه ها با سهم های تعیین شده از طریق مصاحبه با اعضای کمیسیون دائمی شورای عالی سلامت و امنیت غذایی تعیین شده است. با توجه به ابعاد چهارگانه سلامت و همسویی نظرات اعضای کمیسیون بهداشت و درمان مجلس و اعضای کمیسیون دائمی شورای عالی سلامت و امنیت غذایی سهم وزارت بهداشت بین 13% تا 17% تعیین شده است. به غیر از وزارت بهداشت هفت دستگاه بیش از 50% سهم سلامت را در کشور بر عهده دارد وزارت رفاه و تامین اجتماعی، سازمان صدا و سیما، وزارت آموزش و پرورش، ستاد مبازره با مواد مخدر، وزارت جهاد کشاورزی، سازمان حفاظت از محیط زیست و وزارت کشور. تائید نقش و سهم تعیین شده برای هر دستگاه توسط عضو کمیسیون دائمی شورای عالی نشان دهنده تمایل دستگاه ها برای همکاری بین بخشی و قبول مسوولیت است و این فرصتی را برای وزارت بهداشت فراهم میکند تا با تقسیم کار مناسب بین دستگاه ها از عوامل خطر بیماری در سال های آتی بکاهد.

بررسی روند تغییرات مشاهده شده در بروز بیماریها، اطلاعات ارزشمندی جهت بررسی و بازنگری شاخص های توسعه سلامت در کشور را فراهم می سازد. هدف از مطالعه حاضر تعیین نقاط تغییر در روند بروز بیماری سل در کشور ایران طی 51 سال اخیر بود، در این مطالعه با استفاده از رگرسیون قطعه ای برای الگوبندی و از معیار اطلاع تغییر یافته (MIC) برای انتخاب بهترین الگو، از نظر تعداد نقاط تغییر و مکان آنها، مورد بررسی قرار گرفت همین طور برای برآورد پارامترهای مورد نظر از روش برآورد بیشترین درستنمایی و برای تحلیل داده ها از برنامه نویسی در نرم افزار R نسخه 3.3 استفاده شد. با توجه به نتایج بدست آمده در مجموع دو نقطه تغییر در روند بروز بیماری سل در کشور شناسایی شد بنابراین روند بروز بیماری سل را می توان به 3 دوره با روندهای متفاوت تقسیم کرد.

پیشرفت های اخیر در خصوص جغرافیای سلامت منجر به شناخت بیشتر نقش مکان یابی و توزیع جغرافیایی مراکز ارائه خدمات تشخیصی و درمانی جهت دسترسی جمعیتی به این خدمات شده است. در این راستا مطالعه ای تحت عنوان «طراحی مدل دسترسی جغرافیایی به مراکز آزمایشگاهی تشخیص پزشکی کشور ایران» اجرا شد که مقاله حاضر به معرفی مدل مذکور پرداخته است. جزئیات روش شناسی این مطالعه در مقاله دیگری ارائه شده است. بطور خلاصه، واحدهای تحت مطالعه شامل آزمایشگاه های تشخیص پزشکی مستقر در داخل محدوده شهر بوده که در حوزه درمان تا انتهای سال 1391 فعال بودند. این مطالعه در شهرهای نمونه شامل تکاب، شوشتر، شیراز، قم و همدان انجام شده است. تحلیل داده ها با استفاده از نظرات کارشناسی صاحب نظران و با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) در نرم افزار ArcGIS و تجزیه و تحلیل اختصاصی Spatial analysis انجام شد. طبق نتایج مطالعه، اجزای اصلی مدل دسترسی جغرافیایی به مراکز آزمایشگاه تشخیص پزشکی شامل «مکان یابی مراکز» و «کمیت مراکز» است. کمیت مراکز وابسته به «سرانه های زمین شهری» بوده و مکان یابی مراکز شامل اجزای «تراکم جمعیت»، «شعاع دسترسی»، «ایمنی محل استقرار»، «سازگاری با کاربری های هم جوار»، «حفاظت از محیط زیست»، «مجاورت با زمین های قابل ساخت» و «دسترسی به معابر» بدست آمد. مدل پیشنهادی می تواند الگویی برای مکان یابی آزمایشگاه ها در تمامی شهرهای کشور و همچنین الگویی برای مکان یابی سایر مراکز تشخیصی و درمانی باشد. با این وجود انطباق این مدل برای شهرهایی با مساحت کوچک، نیازمند دقت بیشتر است. نتایج مکان یابی آزمایشگاه ها باید توسط بازدید و پیمایش های میدانی یا توسط نظرات کارشناسان بومی با واقعیات شهر انطباق یابد زیرا برخی عوامل مانند مسائل حقوقی و اقتصادی زمین، در امکان کاربرد برخی مکان های پیشنهادی تاثیرگذار خواهد بود.

با وجود در دسترس بودن پارامترهایی نظیر عملکرد، فرهنگ و جو سازمانی، ارتباط بین آن ها با چارچوب حاکمیت بالینی کمتر مورد بررسی قرار گرفته است. این مطالعه با هدف تدوین و روان سنجی نسخه فارسی پرسشنامه جو سازمانی حاکمیت بالینی در بیمارستان های شهر تهران اجرا شد. در این ابتدا نسخه اصلی ابزار با روش ترجمه ـ باز ترجمه به زبان فارسی ترجمه شد. آن گاه نسخه ترجمه شده در اختیار متخصصان قرار گرفته با توجه نظرات اصلاحی ایشان در محتوا و ساختار پرسشنامه، مراحل بررسی خصوصیات روان سنجی آن انجام شد. با انجام آزمون های روایی (محتوایی و ساختاری) و پایایی، نسخه فارسی پرسشنامه ارزیابی جو سازمانی از لحاظ آمادگی برای استقرار حاکمیت بالینی (CGCQ) با 56 گویه و در 7 حوزه عاملی مورد تایید قرار گرفت. نسخه فارسی پرسشنامه ارزیابی جو حاکمیت بالینی قابلیت سنجش آمادگی بیمارستان های ایرانی برای اجرای برنامه های حاکمیت بالینی را دارد.

اضطراب یکی از مسایل بحرانی زندگی کاری در سیستم بهداشتی، درمانی است و موجب افزایش مشکلات سلامتی، کاهش کیفیت زندگی کاری و کیفیت کار می شود. این مطالعه برای بررسی ارتباط اضطراب آشکار و پنهان با کیفیت زندگی کاری در پرستاران بیمارستان های آموزشی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی مشهد در سال 1393 انجام شد.روش پژوهش: این پژوهش توصیفی - تحلیلی، از نوع مقطعی، روی 654 پرستار انجام شد. گردآوری داده ها با پرسشنامه اشپیل برگر و کیفیت زندگی کاری استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آزمون های آماری توصیفی و تحلیلی شامل آزمون شاپیرو ویلک، من ویتنی، کروسکال والیس و ضریب همبستگی اسپیرمن در نرم افزار SPSS18 انجام شد.یافته ها: میانگین اضطراب آشکار (45.19±9.96) بیشتر از اضطراب پنهان (42.83±9.6) و در محدوده متوسط بود. سطح کیفیت زندگی کاری نیز (84.24±14.94) بود. بین کیفیت زندگی با اضطراب آشکار (r=-0.43) و اضطراب پنهان (r=-0.44) همبستگی وجود داشت (P>0.001). ارتباط معناداری بین اضطراب آشکار با شغل دوم، تعداد فرزند و اضطراب پنهان با جنسیت، وضعیت تاهل، شغل دوم و کیفیت زندگی کاری با وضعیت استخدامی، شغل دوم، وسیله نقلیه وجود داشت (P>0.05).کاهش میزان اضطراب آشکار و پنهان با افزایش کیفیت زندگی کاری همراه است. لذا، بایستی یکی از اولویت های اصلی مدیران بیمارستان اتخاذ راهکارهای مناسب، جهت کاهش اضطراب در محیط کار و ارتقا کیفیت زندگی کاری باشد تا شرایط لازم جهت بهبود کیفیت ارائه خدمات پرستاری فراهم گردد.

برخلاف عوارض بالقوه سزارین، آمار انجام سزارین در جهان و کشور ما در سال های اخیر روند روبه رشدی داشته است. امروزه در اکثر کشورهای پیشرفته با استفاده از مداخلات آموزشی سعی در کاهش موراد سزارین شده است. در حقیقت، آموزش توانسته منجر به افزایش آگاهی و نگرش مادران به زایمان گردیده و در کاهش سزارین موثر باشد. مطالعه حاضر به صورت نیمه تجربی بر روی 130 مادر باردار در ماه ششم و هفتم بارداری، مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهرکرد با هدف بررسی تاثیر آموزش بر کاهش سزارین انجام گردید. آموزش در سه جلسه 90-60 دقیقه ای به گروه مداخله ارائه گردید. جهت گردآوری داده ها از پرسشنامه ترس از زایمان و خودکارآمدی زایمان (شامل دو قسمت، انتظار زایمان و انتظار خودکارآمدی) استفاده شد. یافته های مطالعه نشان داد نمره های ترس از زایمان، انتظار زایمان و خودکارآمدی زایمان قبل از مداخله در دو گروه مداخله و شاهد متفاوت نبود، اما بعد از مداخله میانگین نمره ترس از زایمان در گروه مداخله کاهش و میانگین نمرات انتظار زایمان و خودکارآمدی زایمان افزایش پیدا کرده بود. %71.4 از مادران گروه مداخله و %53.8 از مادران گروه شاهد به روش طبیعی زایمان کردند. نتایج این مطالعه نشان داد ارائه آموزش های لازم طی دوران بارداری در زمینه ترغیب مادران به انتخاب زایمان طبیعی موثر بوده است، لذا طراحی و اجرای مداخلات آموزشی در دوران بارداری به منظور کاهش روند سزارین پیشنهاد می شود.

پدیده هم تالیفی وسیع ترین شبکه اشتراک دانش و دخالت حقیقی پژوهشگران در تولید علم و توسعه علمی است. یکی از موضوعات مهم که در هر کشور باید مورد توجه قرار گیرد، حوادث غیرمترقبه است. هدف این پژوهش تعیین بروندادها و مشارکت پژوهشگران ایرانی حوزه حوادث غیر مترقبه در یک پایگاه استنادی بین المللی (اسکوپوس) بود. روش پژوهش، علم سنجی بر پایه شاخص های هم تالیفی و نوع مطالعه کاربردی بوده است. کلیه تولیدات علمی پژوهشگران کشور ایران در حوزه موضوعی حوادث غیر مترقبه که در پایگاه استنادی اسکوپوس در بازه زمانی 1999 تا 2013 نمایه شده اند، مورد بررسی قرار گرفتند (448 مدرک). به منظور بازیابی مدارک، در بخش جستجوی پیشرفته پایگاه با در نظر گرفتن بازه زمانی 2013 – 1999 بدون محدودیت زبان و نوع مدرک انجام شد. سپس داده ها برای تنظیم و تحلیل نهایی به نرم افزار اکسل منتقل شد، و با استفاده از فرمول CC، ضریب همکاری، به دست آمد. یافته ها نشان داد در سال 2011 بیشترین تعداد مدارک (93 مدرک) و در سال های 1999 و 2000 کمترین تعداد مدرک (1 مدرک) در حوزه حوادث غیرمترقبه انتشار یافته است. به طور کلی 448 عنوان مدرک در 160 مجله علمی منتشر شد. بیشترین همکاری ایران با بریتانیا (21 درصد) و پس از آن با آمریکا (20 درصد) بود. در بین سال های مورد بررسی، بیشترین ضریب همکاری در نگارش مدارک مربوط به سال های 1999 و 2000 بوده است (997 درصد). حوزه پزشکی با 142 مقاله بیشترین مدارک را داشته است. بیشترین تعداد مدارک در قالب مقاله مجله با 310 عنوان و پس از آن مقاله همایش با 99 عنوان بوده است. دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاه تهران و دانشگاه علوم پزشکی تهران به ترتیب با 77، 66 و 47 عنوان مدرک بیشترین تعداد را در این بخش داشته اند. نتایج نشان داد ضریب همکاری نویسندگان در حوزه حوادث غیرمترقیه در حد مطلوب و مناسبی قرار دارد. اما با این حال با توجه به اهمیت کار گروهی و تاثیر آن در یک کشور باید پژوهشگران را به انجام کارهای تحقیقاتی گروهی تشویق کرده تا بتوان علاوه بر افزایش کمیت تولیدات علمی، کیفیت و تعداد استنادات را نیز افزایش داد.

اظهار نگرانی مسوولان بلند پایه، کارشناسان و متخصصان کشور پیرامون کاهش فرزندآوری ایرانیان از جمله موضوعات خطیری است که محققان را بر آن داشت تا میزان تمایل به فرزندآوری و عوامل مرتبط با آن را از نگاه مردم مورد بررسی قرار دهند. این مطالعه پیش آزمون یک مطالعه ملی است، که در شهر تهران انجام شده است. در این مطالعه جمعیتی تعداد 1200 شهروند متاهل تهرانی واجد شرایط از مناطق 22 گانه پرسشنامه ویژه تحقیق را تکمیل کردند. میانگین (انحراف معیار) سنی شرکت کنندگان 33.6 (7.31) سال بود.نتایج مطالعه نشان داد که 36.8 درصد از پاسخگویان به فرزندآوری تمایل داشته و مابقی آن ها به فرزندآوری تمایل ندارند (%63.2). نتایج حاصل از به کارگیری آزمون رگرسیون لجستیک در این مطالعه نشان داد عدم تمایل به فرزندآوری با متغیرهایی مانند سال های ازدواج بیشتر (OR=0.91, P=0.0001)، جنسیت مذکر (OR=1.45, P=0.02)، داشتن تعداد بیشتر فرزند (OR=2.9, P=0.0001) و میزان درآمد پایین (OR=2.77, P=0.0001) ارتباط معنادار دارد. به نظر می رسد یافته های این مطالعه می تواند تصویر کوچکی از وضعیت فعلی تمایل و عدم تمایل به فرزندآوری افراد جامعه ارائه داده و به عنوان راهنمای عمل مسوولان در برنامه ریزی های کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت در جهت افزایش تمایل به فرزندآوری و افزایش جمعیت ایفای نقش نماید.