به زراعی کشاورزی (مجله کشاورزی پردیس ابوریحان)
سال:1389 | دوره:12 | شماره:1 |تعداد مقالات:9

در این پژوهش اثر مدیریت کودها بر افزایش عملکرد گندم،‏ جو،‏ یونجه و ذرت علوفه ای،‏ از طریق مقایسه مقادیر سه تیمار کودی (توزیع شده،‏ مصرف شده و توصیه شده) در چهار تکرار،‏ بررسی شد. ازت،‏ فسفر و پتاسیم خاک 20 مزرعه تعیین شد و سایر اطلاعات از طریق پرسش نامه جمع آوری گردید. داده ها با طرح بلوک های کامل تصادفی تجزیه واریانس شدند. مقایسه میانگین ها نشان داد که بین تیمارهای کودهای توزیع شده،‏ مصرف شده و توصیه شده،‏ اختلاف معنی دار وجود داشت .(P£0.05) متوسط مقدار کودهای اضافی استفاده شده و اضافی توزیع شده به ترتیب 382.9 و 150.6 کیلوگرم در هکتار،‏ بیشتر از مقدار کودهای توصیه شده بود که در افزایش عملکرد تاثیر معنی دار نداشته است. همچنین 12 و 28 درصد کشاورزان به ترتیب کودها را بر اساس مقدار توصیه شده و توزیع شده و 60 درصد آنها بیش از مقادیر توصیه شده،‏ استفاده کرده بودند. مصرف اضافی کودها در اثر مدیریت نامطلوب،‏ باعث کاهش کیفیت خاک و آب می گردد.

برای بررسی تاثیر تاریخ کاشت،‏ رقم و ازتوباکتر بر عملکرد گندم،‏ یک آزمایش در سال 1385 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بردسیر اجرا شد. تاریخ کاشت (15 مهر،‏ 5 آبان و 25 آبان) به عنوان فاکتور اصلی و ازتوباکتر به همراه سه رقم گندم 2-C80،‏ C80-4 و الوند (شاهد) به صورت اسپلیت فاکتوریل به عنوان فاکتورهای فردی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار بررسی شد. در زمان برداشت میانگین تعداد سنبلچه در سنبله،‏ ارتفاع بوته،‏ طول سنبله،‏ تعداد پنجه،‏ وزن کاه،‏ وزن هزار دانه،‏ پروتئین دانه و عملکرد دانه اندازه گیری شد. تفاوت عملکرد در تاریخ های مختلف کاشت معنی دار بود. اثر متقابل ازتوباکتر و رقم بر عملکرد معنی دار بود. به طوری که بیشترین و کمترین عملکرد به ترتیب مربوط به بذر الوند تلقیح شده با ازتوباکتر و رقم 2-C80 بود. رقم 2-C80 در تاریخ پنج آبان بیشترین و در کشت 25 آبان کمترین عملکرد را داشت. به طورکلی رقم الوند در تاریخ کاشت پنج آبان بیشترین و رقم 4-C80 در کشت 25 آبان و عدم تلقیح کمترین میزان عملکرد را داشتند. بر اساس نتایج حاصل،‏ کود بیولوژیک ازتوباکتر به دلیل سهولت استفاده و همچنین صرفه اقتصادی،‏ و رقم الوند و تاریخ کاشت پنج آبان به دلیل مصون ماندن گیاه از تنش های حرارتی به کشاورزان منطقه توصیه می شوند.

به منظور انتخاب ارقام پرمحصول جو برای کشت در مناطق سردسیر استان اصفهان،‏ عملکرد و اجزا عملکرد نه ژنوتیپ جو در دو سال زراعی 84-1383 و 85-1384 در مزارع کشاورزان شهرستان فریدن در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار مقایسه شدند. اثر سال،‏ ژنوتیپ و اثرات متقابل آن ها بر عملکرد دانه و تعدادی از اجزای عملکرد معنی دار بود. همبستگی عملکرد دانه با تعداد سنبله در واحد سطح مثبت و معنی دار بود. مهمترین عامل تغییرات عملکرد دانه تراکم سنبله در واحد سطح بود. لذا افزایش تراکم بذر می تواند بر افزایش عملکرد دانه موثر باشد. همبستگی وزن هزار دانه با عملکرد دانه منفی و معنی دار بود. عملکرد دانه ژنوتیپ های دارای دانه ریزتر،‏ بیشتر بود. ژنوتیپ های 2-CB–74 (از ژنوتیپ های مناطق سرد)،‏ IFN-12 و IFN-13 (انتخابی از توده های محلی اصفهان) از نظر عملکرد دانه و پاکوتاهی (و غیره) برتر از شاهد بودند.

پاسخ گیاه کلزا به تنش شوری محیط رشد ریشه،‏ به طور قابل توجهی به مرحله رشد گیاه وابسته است. این مطلب در اکثر پژوهش های مربوط به شوری مورد غفلت واقع گردیده و آزمایشات مربوط به شوری بر اساس فرض یکسان بودن آستانه تحمل گیاه طی کل دوره رشد،‏ طراحی شده و تنها یک آستانه کاهش برای هر گیاه ارائه شده است. بررسی کمی پاسخ گیاه کلزا )رقم Option500) به تنش شوری طی دو آزمایش کاملا متفاوت انجام گرفت. در آزمایش نخست،‏ گیاه از ابتدا تحت تنش شوری بود. حال آنکه در آزمایش دوم،‏ گیاه تنها در مرحله آخر رشد خود تحت تنش قرار گرفت. بدین ترتیب آزمایش ها با یک تیمار غیرشور و هشت تیمار با شوری های سه،‏ پنج،‏ هفت،‏ نه،‏ 11،‏ 13،‏ 15 و 17 دسی زیمنس بر متر که از منبع آب شور طبیعی دریاچه حوض سلطان قم تامین شده بود،‏ در یک خاک شن لومی انجام گرفت. به منظور کمی کردن اثر شوری در هر یک از دو آزمایش،‏ مقادیر عملکرد نسبی دانه در شوری های مختلف،‏ با استفاده از مدل های ماس و هافمن،‏ ونگنوختن و هافمن،‏ دیرکسن و همکاران و همایی و همکاران برآورد و پارامترهای مورد نظر به دست آمد،‏ سپس مقایسه مدل ها با استفاده از پنج آماره کمی انجام شد. برازش مدل های مختلف بر مقادیر اندازه گیری شده،‏ طی دو آزمایش نشان داد که مدل همایی و همکاران از دقت بیشتری نسبت به سایر مدل ها برخوردار است.

برای مقایسه اثر فصل کشت بر عملکردهای بیولوژیکی،‏ بذر و اسانس بذر و اندام رویشی شوید،‏ آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1386-1385 در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان انجام شد و طی آن سه تیمار کشت پاییزه،‏ بهاره و تابستانه مقایسه شدند. در این آزمایش از توده شوید اصفهان استفاده شد و کشت پاییزه این گیاه موفق نبود. تفاوت وزن تر،‏ وزن خشک،‏ عملکرد اسانس اندام رویشی و ارتفاع گیاه در دو فصل دیگر کشت معنی دار بود (در سطح احتمال یک درصد). میزان ماده تر در کشت تابستانه و بهاره به ترتیب  5.4و 3.7 و میزان ماده خشک  1.1و 0.8 کیلوگرم در مترمربع و عملکرد اسانس اندام رویشی  10.2و 5.3 میلی لیتر در مترمربع بود. در کشت بهاره و تابستانه،‏ ماده Carvon به ترتیب با مقادیر 58.5 و 52.2 بالاترین درصدهای ترکیب اسانس را داشت.

روش هم ارز کده - آگار برای بررسی برهم کنش دگرآسیبی گندم رقم نیک نژاد و برخی گونه های مشکل ساز علف هرز مزارع گندم مورد استفاده قرار گرفت. آزمایش سال 1384 به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه بخش تحقیقات علف های هرز موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور انجام شد. در این آزمایش،‏ تیمارها شامل رقم نیک نژاد در چهار تراکم صفر،‏ هشت،‏ 16 و 24 گیاهچه در بشر شیشه ای 800 میلی لیتری و علف های هرز رایج مزارع گندم (چاودار،‏ یولاف،‏ پیچک صحرایی و ماشک گل خوشه ای) بودند که از نظر رشد اولیه علف های هرز و گندم مورد بررسی قرار گرفتند. با توجه به نتایج به دست آمده،‏ طول علف های هرز بیش از وزن خشک آنها و ریشه چه بیش از ساقه چه تحت تاثیر تراوشات گندم قرار گرفت. در مجموع،‏ رشد گونه های تک لپه بیشتر تحت تاثیر پتانسیل دگرآسیبی گندم،‏ کاهش نشان داد،‏ اما واکنش گونه های دولپه به صفت مورد بررسی بستگی داشت. به استثنای طول و وزن خشک ساقه چه،‏ افزایش تراکم گندم با افزایش مواد آللوشیمیایی بازدارنده رشد علف های هرز همراه بود. گونه های علف هرز تنها بر طول ساقه چه و وزن خشک گیاهچه گندم اثر معنی داری داشتند. در این میان یولاف وحشی بیشترین بازدارندگی را نشان داد. به جز طول ساقه چه و وزن خشک گیاهچه،‏ تراکم 16 گیاهچه گندم موجب افزایش رشد و وزن خشک گندم شد.

به منظور تعیین روابط میان عملکرد دانه و برخی صفات فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی در لاین های اینبرد نوترکیب گندم نان و تعیین سهم آن دسته از صفات که بیشترین تاثیر را بر عملکرد دانه دارند و همچنین بررسی اثر مستقیم و غیرمستقیم بین عملکرد دانه با اجزای آن،‏ آزمایشی با 335 لاین اینبرد نوترکیب گندم نان در قالب طرح آلفالاتیس در دو تکرار در مزرعه آزمایشی بخش تحقیقات غلات موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر،‏ در سال 1386 اجرا گردید. عملکرد دانه با تمامی اجزای عملکرد همبستگی مثبت و معنی داری داشت و ضریب همبستگی بین عملکرد دانه با تعداد روز تا سنبله دهی،‏ تعداد روز تا گرده افشانی،‏ تعداد روز تا رسیدگی کامل،‏ طول بیرون آمدگی پدانکل و طول میان گره دوم منفی و معنی دار بود. در رگرسیون گام به گام،‏ سرعت تولید دانه اولین متغیری بود که وارد مدل گردید و درصد بیشتری از تغییرات عملکرد دانه را توجیه نمود. تجزیه علیت عملکرد دانه و اجزای آن نشان داد که بیشترین اثرات مستقیم را به ترتیب سرعت تولید دانه و عملکرد بیولوژیک ( 0.534و(0.532 بر عملکرد دانه داشتند. نتایج این بررسی حاکی از آن است که خصوصیاتی مانند تعداد سنبله در مترمربع،‏ تعداد دانه در مترمربع،‏ وزن دانه در سنبله،‏ سرعت تولید عملکرد بیولوژیک،‏ سرعت تولید دانه و عملکرد بیولوژیک را می توان به عنوان معیارهایی برای انتخاب در جهت بهبود عملکرد دانه در گندم معرفی نمود.

آزمایش حاضر به منظور بررسی اثر زمان برداشت میوه (بذر) بر جوانه زنی بذر و رشد دانهال گیاه انبه1 به صورت طرح کاملا تصادفی با پنج تیمار (پنج مرحله برداشت میوه به ترتیب 85،‏ 95،‏ 105،‏ 115 و 125 روز پس از گل دهی کامل) و چهار تکرار در منطقه میناب (استان هرمزگان) در سال 1386 انجام گردید. نتایج نشان دادند که بیشترین درصد جوانه زنی بذر ( 70.67درصد) در تیمار مرحله پنج (125 روز پس از گل دهی کامل) وجود داشت،‏ ولی ارتفاع شاخساره،‏ قطر ساقه،‏ تعداد و سطح برگ در دانهال های شش و 12 ماهه در تیمارهای مرحله اول (85 روز پس از گل دهی کامل) بیشتر بود. همچنین وزن خشک شاخساره و شاخص وزن ریشه (وزن خشک ریشه/ طول ریشه) در دانهال های 12 ماهه نیز از بذور برداشت شده مرحله اول بیشتر بود. بنابراین پیشنهاد می گردد برای دستیابی به رشد و قدرت بهتر دانهال ها،‏ از بذرهای انبه در مراحل اولیه رسیدگی میوه (در زمانی که میوه بالغ نشده است) استفاده شود.

با هدف بررسی تاثیر قدرت رشد پایه مادری و هورمون ریشه زایی بر کالوس دهی و تولید ریشه قلمه ها و افکنه های گردو،‏ آزمایشاتی طی سال های زراعی 86-1385 صورت گرفت. در آزمایش های قلمه زنی،‏ از سه گروه پایه مادری با قدرت رشد متفاوت (ضعیف،‏ متوسط و پررشد)،‏ قلمه های نیمه خشبی یا خشبی تهیه گردید. قلمه ها پس از تیمار با یا بدون هورمون ایندول بوتیریک اسید (IBA)‎ در شرایط مه پاش و پادمای خودکار و یا به صورت سیلوی وارونه کشت شدند. نتایج نشان داد که اثر پایه مادری و هورمون فقط روی درصد قلمه های کالوس دار شده معنی دار بود. تیمار مجدد اکسین رقیق نیز بر تمایز کالوس به ریشه موثر واقع نشد. در آزمایش خوابانیدن کپه ای،‏ با مصرف لانولین دارای سه نوع اکسینIAA) ،‏ IBA و(NAA ‎،‏ تفاوت سه گروه پایه مادری از نظر کالوس دهی و تولید ریشه معنی دار بود. پایه های ضعیف با بیشترین میانگین تعداد ریشه تشکیل شده در هر شاخه (‎7.8 عدد)،‏ کیفیت تولید ریشه ( 4.2از پنج) و نیز تولید ریشه با منشا داخلی،‏ قابلیت تولید ریشه بهتری داشتند. قابلیت تولید ریشه بسیار خوب پایه های ضعیف در مقایسه با پایه های پررشد در شرایط خوابانیدن کپه ای،‏ دلیلی بر متفاوت بودن ساختار آناتومیکی و فیزیولوژیکی آن ها می باشد. بنابراین در گردو امکان انتخاب کلون های پاکوتاه و سهل ریشه زا وجود دارد.