مدیریت خاک و تولید پایدار
سال:1398 | دوره:9 | شماره:2 |تعداد مقالات:9

سابقه و هدف: فعالیت های انسانی از جمله استفاده از لجن فاضلاب بعنوان کود باعث تجمع بیش از حد فلزات سنگین در خاک می شود. تبدیل لجن فاضلاب به بایوچار یک روش بالقوه برای دفع آن و یک تکنولوژی مقرون به صرفه برای اصلاح خاک های آلوده بدلیل کاهش دسترسی زیستی فلزات سنگین شناخته شده است. همچنین بهره گیری از روش های زیستی مانند استفاده از موجودات خاک زی از جمله کرم های خاکی، روشی نو و امید بخش برای به سازی خاک های آلوده می باشد. مطالعات مختلفی در مورد اثر بایوچار و کرم خاکی بر جزءبندی فلزات سنگین انجام شده است ولی تاکنون در مورد کاربرد توأم بایوچار و کرم خاکی بر جزءبندی مس و روی گزارشی ارایه نشده است. بنابراین پژوهش حاضر با بررسی تاثیر تغییر دمای گرماکافت و میزان کاربرد بایوچار بر جزءبندی فلز مس و روی و جذب این فلزات توسط کرم خاکی دریک خاک آهکی آلوده طبیعی از زمین های اطراف معدن سرب و روی آهنگران انجام شد. مواد و روش ها: آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در شرایط آزمایشگاه گروه علوم خاک دانشگاه بوعلی سینا همدان انجام شد. تیمار کرم خاکی گونه ی ایزینیا فتیدا (Eisenia fetida) در دو سطح (با و بدون کرم خاکی) و بایوچار تولید شده از لجن فاضلاب در دو دمای 300 و 600 درجه سلسیوس در سطح (0 و دو، چهار و هشت درصد وزنی) به خاک آهکی آلوده اضافه گردید. در ظرف های مربوط به تیمار کرم خاکی 12 عدد کرم خاکی به هر ظرف وارد شد و ظرف ها در یک محفظه اقلیمی با 16 ساعت نور و هشت ساعت تاریکی در دمای 25 درجه سلسیوس به مدت 42 روز نگه داری شدند. اندازه گیری اجزاء فلزات مس و روی خاک از روش عصاره گیری پی در پی استفاده شد. تحلیل آماری داده ها با استفاده از نرم افزارهای SPSS وMSTATC و مقایسه میانگین ها با آزمون چند دامنه ای دانکن در سطح احتمال پنج درصد انجام شد. یافته ها: مطابق با نتایج تجزیه واریانس، فعالیت کرم خاکی در خاک تیمار شده با بایوچار تولید شده در دمای 300 درجه سلسیوس تاثیر معنی داری بر میزان فلز مس و روی در بخش تبادلی نداشت. درحالیکه در خاک تیمار شده با بایوچار تولید شده در دمای 600 درجه سلسیوس موجب کاهش میزان مس و روی بخش تبادلی و افزایش میزان مس و روی در بخش باقیمانده گردید. افزایش میزان کاربرد بایوچار موجب کاهش معنی دار میزان مس و روی در بخش تبادلی گردید؛ بطوریکه این کاهش در بایوچار تولید شده در دمای 600 درجه سلسیوس بیشتر مشهود بود. بنابراین فعالیت کرم خاکی در سطح هشت درصد بایوچار تولید شده در دمای 600 درجه سلسیوس موجب کاهش میزان مس بخش تبادلی از 331/0 به 256/0 میلی گرم بر کیلوگرم نسبت به تیمار عدم حضور کرم خاکی گردید. میزان روی تبادلی از 24/1 میلی گرم بر کیلوگرم در تیمار شاهد به 579/0 و 283/0 میلی گرم بر کیلوگرم به ترتیب در تیمار هشت درصد بایوچار تولید شده در دماهای 300 و 600 درجه سلسیوس کاهش یافت. بدلیل تحرک کم فلزات در خاک های تیمار شده با بایوچار، غلظت فلزات مس و روی در بدن کرم خاکی کاهش یافته و این روند در بایوچار تولید شده در دمای 600 درجه سلسیوس نسبت به بایوچار تولید شده در دمای 300 درجه سلسیوس در بخش تبادلی بیشتر بود. بنابراین فعالیت کرم های خاکی در خاک های تیمار شده با بایوچار می تواند موجب تغییر جزءبندی فلزات سنگین و درنتیجه تغییرشکل آنها از بخش هایی با تحرک بیشتر به بخش هایی با کم تحرک تر گردد.

سابقه و هدف: فرسایش بادی یکی از مهمترین جنبه های تخریب اراضی در مناطق خشک و نیمه خشک نظیر استان کرمان محسوب می شود. مهمترین عوامل فرساینده مؤثر در فرسایش بادی و تولید رسوب، جهت و سرعت باد هستند. هدف پژوهش حاضر، تجزیه و تحلیل بادهای فرساینده به منظور تعیین جهت غالب بادهای طوفان زا و همچنین بررسی وضعیت و پتانسیل فرسایش بادی در مناطق مختلف استان کرمان در بازه 8 تا 11 ساله می باشد. مواد و روش ها: در این پژوهش، داده های 12 ایستگاه سینوپتیک استان کرمان طی یک دوره آماری 8 تا 11 ساله مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در این راستا با استفاده از نرم افزار WR Plot View، تحلیل و رسم گل بادها و گل طوفان های ایستگاه های منتخب استان انجام شد. از طرفی، گل ماسه های ایستگاه های مورد مطالعه نیز با استفاده از نرم افزارSand Rose Graph 3 رسم و شاخص های مختلف حمل ماسه و جهت حمل رسوب تعیین شد. یافته ها: نتایج حاصل از تحلیل گل باد سالانه استان کرمان نشان داد که به طور کلی، در نیمه غربی استان، بادهای غربی و جنوب غربی و در نیمه شرقی، بادهای شمالی فراوانی بیش تری دارند. نتایج تحلیل گل طوفان گویای این مطلب بود که فرساینده ترین بادها در اغلب ایستگاه ها عمدتاً از جهت های غرب و جنوب غرب وزیده و تنها در ایستگاه های بم و شهداد از جهت شمال و در ایستگاه زرند از جهت های جنوب غرب و شمال شرق وزیده است. طبق این تحلیل، ایستگاه های جیرفت، سیرجان و کهنوج به ترتیب با 9/94، 0/8 و 0/12 درصد بیشترین درصد فراوانی باد را در کلاس های سرعت 7/6≥ ، 7/6 تا 7/7 و 7/7 تا 8/9 متر بر ثانیه به خود اختصاص دادند. در کلاس های سرعت بالاتر یعنی 8/9 تا 8/11، 8/11 تا 9/13 و 9/13≤ متر بر ثانیه، ایستگاه رفسنجان به ترتیب با 9/10، 0/5 و 1/4 درصد، بیشترین فراوانی را در بین همه ایستگاه ها داشت. تحلیل جهت بردار برآیند حمل ماسه (RDD ) نشان داد که جهت حرکت ماسه در ایستگاه های واقع در نیمه غربی استان عمدتاً به سمت شرق و شمال شرق و در ایستگاه زرند از شمال غربی به جنوب شرقی و در ایستگاه های شهداد و بم از سمت شمال به سمت جنوب است. کم ترین مقادیر کل توان حمل ماسه (DPt ) مربوط به ایستگاه های بافت و جیرفت به ترتیب با 398 و 400 واحد برداری و بیش ترین مقدار آن متعلق به ایستگاه رفسنجان با 1665 واحد برداری بود. به جز ایستگاه های بافت و جیرفت که دارای قدرت فرسایشی متوسطی بودند، در سایر ایستگاه ها قدرت فرسایش بادی بالا بود. تحلیل شاخص همگنی جهت باد (UDI ) نیز نشان داد که به استثنای دو ایستگاه جیرفت و زرند که بادها، دارای تغییرپذیری زیاد و چند جهته هستند در سایر ایستگاه ها، تغییرپذیری بادها متوسط و دو جهته با زاویه منفرجه است. نتیجه گیری: یافته های این پژوهش نشان داد که هرچند تحلیل فرسایندگی باد اطلاعات ارزشمندی در خصوص وضعیت فرسایش بادی و حمل ذرات رسوب بدست می دهد، ولی برای تحلیل واقعی تر فرسایش بادی استان لازم است داده های مربوط به سرعت آستانه فرسایش بادی و نیز فرسایش پذیری خاک ها نیز مورد توجه و استفاده قرار گیرد.

سابقه و هدف: کمبود فسفر قابل استفاده یکی از مشکلات عمده در خاک های ایران است. برای افزایش فسفر قابل جذب از کودهای شیمیایی استفاده می شود؛ در حالی که کود فسفر مصرف شده در خاک با گذشت زمان به شکل هایی با قابلیت استفاده کم تبدیل می شود. برای افزایش کارایی کودهای فسفری می توان از مواد آلی استفاده کرد. لجن فاضلاب حاوی مواد آلی و عناصر غذایی زیادی بوده و برای بهبود حاصلخیزی زمین های کشاورزی و ارتقای عملکرد گیاهان به کار می رود. هدف از این مطالعه بررسی تأثیر برهمکنش کود شیمیایی فسفر و لجن فاضلاب بر قابلیت استفاده و شکل های معدنی فسفر و شاخص های ذرت (Zea Mays L. ) در یک خاک آهکی بود. مواد و روش ها: این تحقیق به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاٌ تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتورهای آزمایش شامل فسفر (0 و 50 میلی گرم بر کیلوگرم فسفر از منبع KH2PO4) لجن فاضلاب (0 و 1 درصد وزنی/وزنی) بود. خاک های تیمارشده به مدت یک ماه در شرایط گلخانه 80 درصد ظرفیت مزرعه خوابانده شدند. ذرت (رقم سینگل کراس 704) در گلدان های 3 کیلوگرمی در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه شهرکرد کشت شد. پس از دو ماه کشت، بخش هوایی برداشت و شاخص های رشد ذرت (غلظت فسفر، وزن ماده خشک و جذب فسفر در گیاه ذرت) تعیین شدند. همچنین، پس از کشت از خاک گلدان ها نمونه برداری شد و در آن ها شکل های فسفر(فسفر محلول و تبادلی، فسفر متصل به آهن و آلومینیم، فسفر متصل به کلسیم، فسفر باقیمانده و فسفر آلی) و فسفر قابل جذب (اولسن و کلرید کلسیم 01/0 مولار) اندازه گیری شد. یافته ها: نتایج نشان داد که برهمکنش کود شیمیایی فسفره و لجن فاضلاب بر فسفر عصاره گیری شده با روش اولسن معنی دار نبود (05/0> p)؛ در حالی که بر فسفر عصاره گیری شده با کلرید کلسیم معنی دار بود (05/0>p). نتایج نشان داد که با کاربرد 50 میلی گرم بر کیلوگرم فسفر، فسفر عصاره گیری شده با روش اولسن و فسفر عصاره گیری شده با روش کلرید کلسیم به ترتیب 4/21 و 60 درصد افزایش یافت، در حالی که با کاربرد یک درصد لجن فاضلاب فسفر عصاره گیری شده با روش های اولسن و کلرید کلسیم به ترتیب 2/83 و 200 درصد افزایش یافت. اثر لجن فاضلاب بر همه شکل های فسفر (به غیر از فسفر باقیمانده) و اثر کود شیمیایی فسفره بر شکل های فسفر معنی دار (01/0>p) بود. برهمکنش بین کود شیمیایی فسفره و لجن فاضلاب فقط بر فسفر متصل به کلسیم معنی دار بود (05/0>p). اثر لجن فاضلاب بر شکل های فسفر بیش از اثر کود شیمیایی فسفره و برهمکنش آن ها بود. نتایج نشان داد که با کاربرد 50 میلی گرم در کیلوگرم کود فسفر نسبت تیمار بدون کود فسفر، غلظت فسفر در ذرت و ماده خشک ذرت به ترتیب 2/8 و 9/25 درصد افزایش یافت (01/0>p). با کاربرد لجن فاضلاب غلظت فسفر در ذرت و ماده خشک گیاه به ترتیب 9/4 و 194 درصد نسبت به سطح صفر لجن فاضلاب افزایش یافت. برهمکنش کود شیمیایی فسفره و لجن فاضلاب بر ماده خشک ذرت معنی دار (05/0>p) بود. ماده خشک گیاه در تیمار یک درصد لجن فاضلاب همراه با کود فسفره نسبت به تیمار یک درصد لجن فاضلاب بدون کاربرد کود فسفره 5/32 درصد و همچنین نسبت به تیمار کود فسفره بدون کاربرد لجن فاضلاب 170 درصد افزایش یافت. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که اثر کاربرد کود شیمیایی فسفره بر فسفر عصاره گیری شده با روش اولسن به کاربرد لجن فاضلاب در خاک بستگی نداشت. فسفر قابل استفاده با کاربرد لجن فاضلاب به میزان چشم گیری نسبت به کود شیمیایی افزایش یافت که می تواند به دلیل اثرات متفاوت تیمارها بر شکل های فسفر خاک باشد. علاوه بر این اثر کود شیمیایی فسفره بر جذب فسفر به کاربرد لجن فاضلاب بستگی داشت.

سیب زمینی یک محصول زراعی پر نهاده است که در ایران برای تولید آن کودهای حاوی نیتروژن، فسفر و پتاسیم به مقدار بسیار زیاد مصرف می گردد. با این وجود عملکرد آن کمتر از پتانسیل آن در شرایط مطلوب است. در این سیستم کشاورزی پرهزینه و کم بازده، ریزجانداران مفید خاک می توانند نقش مهمی در بهبود عملکرد و کاهش هزینه ایفا کنند. کیفیت خاک علاوه بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی، ارتباط بسیار نزدیکی با خصوصیات زیستی آن دارد. هدف از این مطالعه بررسی اثرات باکتری های حل کننده پتاسیم، فسفات و تثبیت کننده نیتروژن بر رشد سیب زمینی و افزایش تولید غده و ماده خشک و همچنین صرفه جویی در مصرف کودهای شیمیایی و تولید محصول سالم تر می باشد. مواد و روش ها: این مطالعه در سال 1395 به صورت آزمایش کرت های خردشده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. عوامل آزمایش شامل نه برنامه غذایی؛ باکتری های حل کننده فسفات (فسفوپاورباکتر دایان)، باکتری های حل کننده پتاسیم (پتاپاورباکتر دایان)، باکتری های تثبیت کننده نیتروژن (نیتروباکتر دایان)، باکتری های حل کننده فسفات به همراه کود فسفاته (سوپرفسفات تریپل)، باکتری های حل کننده پتاسیم به همراه کود پتاسه (سولفات پتاسیم)، باکتری های تثبیت کننده نیتروژن به همراه کود نیتروژنه (اوره با 46 درصد نیتروژن)، باکتری های حل کننده فسفات و پتاسیم و تثبیت کننده نیتروژن، باکتری های حل کننده فسفات و پتاسیم و تثبیت کننده نیتروژن به همراه کودهای فسفاته، پتاسه و نیتروژنه و شاهد (بدون کود شیمیایی و بیولوژیک) به عنوان کرت اصلی و دو رقم سیب زمینی (فونتانه، سانته) به عنوان کرت های فرعی بود. یافته ها: کاربرد هم زمان باکتری های حل کننده فسفات، پتاسیم و تثبیت کننده نیتروژن موجب تولید بیشترین شاخص سطح برگ در رقم فونتانه شد. در رقم سانته دو تیمار استفاده از باکتری های تثبیت کننده نیتروژن و تیمار کاربرد هم زمان باکتری های حل کننده فسفات، پتاسیم و تثبیت کننده نیتروژن بیشترین شاخص سطح برگ را تولید کردند. بیشترین میزان وزن خشک اندام هوایی در رقم فونتانه در تیمار کاربرد هم زمان باکتری های حل کننده فسفات، پتاسیم و تثبیت کننده نیتروژن به دست آمد. در رقم سانته تیمار کاربرد باکتری های آزادزی تثبیت کننده نیتروژن همراه با کود شیمیایی نیتروژنه بیشترین وزن خشک اندام هوایی را تولید کرد. استفاده از باکتری های حل کننده فسفات، پتاسیم و تثبیت کننده نیتروژن به طور هم زمان باعث افزایش قابل توجه تعداد غده در بوته در هر دو رقم گردید. رقم فونتانه در تیمار مصرف باکتری حل کننده پتاسیم به همراه کود سولفات پتاسیم بیشترین عملکرد غده قابل فروش را تولید کرد که نسبت به شاهد 37 درصد افزایش عملکرد داشت. بیشترین عملکرد غده قابل فروش در رقم سانته در تیمار کاربرد هم زمان باکتری های حل کننده فسفات، پتاسیم و تثبیت کننده نیتروژن به همراه کودهای شیمیایی فسفات، پتاس و نیتروژن به دست آمد که 36 درصد بیشتر از تیمار شاهد بود. بیشترین درصد ماده خشک، وزن مخصوص غده و درصد نشاسته در هر دو رقم در تیمار کاربرد تمام باکتری ها به همراه کودهای شیمیایی و کمترین مقدار این ویژگی ها در تیمار شاهد حاصل شد. در رقم فونتانه تیمار استفاده از باکتری های حل کننده فسفات به همراه کود شیمیایی فسفاته کمترین مقدار قندهای احیاء کننده را تولید کردند. کمترین مقدار قندهای احیاء کننده در رقم سانته در تیمار استفاده از باکتری های حل کننده فسفات حاصل شد. در رقم فونتانه تیمارهای کاربرد تمام باکتری ها و در رقم سانته تیمار کاربرد باکتری های تثبیت کننده نیتروژن بیشترین میزان مهار فعالیت رادیکال DPPH را دارا بودند. بیشترین و کمترین میزان فنول کل به ترتیب در تیمار شاهد و کاربرد باکتری های حل کننده پتاسیم به همراه کود سولفات پتاسیم با 75 درصد اختلاف مشاهده شد. نتیجه گیری: در مطالعه حاضر کاربرد کودهای زیستی در سیب زمینی نشان داد که این کودها قابلیت بهبود ویژگی های فیزیولوژیک، عملکرد و کیفیت را داشته و با مصرف کمتر کودهای شیمیایی عملکرد قابل قبولی تولید کنند. به طور کلی مصرف هم زمان باکتری های حل کننده فسفات، پتاسیم و تثبیت کننده نیتروژن به همراه کودهای شیمیایی فسفات، پتاس و نیتروژن موجب تولید بیشترین عملکرد سیب زمینی شد.

سابقه و هدف: تنش های خشکی و شوری از مهم ترین معضلات موجود در بخش کشاورزی و مدیریت خاک محسوب می شوند. این تنش ها سبب تغییر در جذب عناصر غذایی توسط گیاه خواهد شد. تحت شرایط طبیعی، گیاه تحت تنش هم زمان شوری و خشکی قرار می گیرد. با این حال مطالعات اندکی وجود دارد که به تفکیک، سهم هر یک از تنش ها را بر تغییرات جذب عناصر غذایی در شرایط یکسان و برابر پتانسیل اسمزی و ماتریک تعیین می نماید. بنابراین این تحقیق اثر مقادیر برابر پتانسیل ماتریک و اسمزی بر روی تغییرات برخی از عناصر غذایی جذب شده و نسبت آن ها را تحت سیستم های آبیاری کامل و بخشی ریشه، در برگ و ریشه گیاه ذرت مورد بررسی قرار می دهد. مواد و روش ها: آزمایشات با فاکتورهای نوع پتانسیل (اسمزی، ماتریک و توأم (مجموع اسمزی و ماتریک) و سطح پتانسیل (46/0-، 12/1-، 91/1-و 63/3-بار) در قالب طرح کاملاً تصادفی در شرایط گلخانه ای بر روی گیاه ذرت در سه تکرار انجام شد. جهت اعمال تنش شوری و خشکی هم زمان بر دو نیمه ریشه یک گیاه، از یک ساختار جداکننده به منظور جداسازی ریشه به دو بخش در گلدان استفاده شد. برای ثابت نگه داشتن مکش ماتریک گلدان ها و زهکشی از تانسیومترهای دست ساز استفاده گردید. یافته ها: بررسی تغییرات غلظت عناصر غذایی در برگ نشان داد که سیستم آبیاری بخشی ریشه در تیمار توأم، به ترتیب سبب کاهش 11و 7 درصدی غلظت N در سطح 12/1-و 19/1-بار نسبت به تیمار پتانسیل ماتریک در سطوح متناظر گردید. هم چنین غلظت P برگ در سطح 91/1-بار در تیمار توأم نسبت به سطح پتانسیلی متناظرآن در تیمار پتانسیل اسمزی و ماتریک به ترتیب 87 و 83 درصد و در سطح 63/3-بار نسبت به سطح پتانسیلی متناظرآن در تیمار پتانسیل اسمزی و ماتریک به ترتیب 91 و 95 درصد افزایش داشت. این در حالی بود که غلظت عناصر N، K، K/Nو K/Ca جذب شده در ریشه، تحت تأثیر اثر متقابل نوع و سطح پتانسیل و K/Mg تنها تحت تأثیر نوع پتانسیل قرار گرفتند. در سیستم آبیاری بخشی نیز تغییرات معنی دار N، K، K/N و K/Ca در بخش تحت تاثیر پتانسیل اسمزی و مجموع Ca و Mg در بخش تحت تاثیر پتانسیل ماتریک نسبت به آبیاری کامل ریشه مشاهده گردید. نتیجه گیری: این بررسی نشان داد که در سطوح بالای پتانسیل اسمزی و ماتریک در تیمارهای توأم، به علت وجود آب کافی در نیمی از ریشه، تغییرات عناصر غذایی جذب شده نسبت به تیمارهای مجزای اسمزی و ماتریک کم بوده و با کاهش سطوح پتانسیلی این تغییرات افزایش می یابد. در این حالت بیشترین تغییرات عناصر مربوط به بخش شوری از تیمار توأم می باشد. بنابراین کاهش سطح پتانسیل اسمزی در بخشی از ریشه در صورتی که با افزایش پتانسیل ماتریک در بخش دیگر ریشه همراه باشد می تواند سبب کاهش به هم خوردگی تعادل تغذیه ای گیاه گردد.

سابقه و هدف: مقدار عناصر در خاک متأثر از مقدار آنها در ماده مادری و فرآیندهای ژئوشیمیایی و خاکسازی می باشد. مطالعات زیادی در مورد غلظت عناصر سنگین در مواد مادری مختلف و خاک های تشکیل شده از آنها در دنیا انجام شده است. میانگین غلظت این عناصر در خاک ها تا حد زیادی مشابه میانگین غلظت آنها در مواد مادری می باشد و تفاوت بین غلظت عناصر در مواد مادری و خاک های تشکیل شده از آنها در شرایط طبیعی، نتیجه فرآیندهای خاکسازی می باشد. آلودگی خاک توسط فلزات سنگین در هر منطقه ای متأثر از مکان و تقریباً دائمی است، در این مطالعه به بررسی مقدار عناصر کمیاب در خاک های سطحی با مواد مادری متفاوت در شمال غرب آذربایجان غربی پرداخته شده است. مواد و روش ها: غلظت برخی از عناصر کمیاب در 105 نمونه خاک سطحی از 8 توده سنگی مختلف در شمال غرب استان آذربایجان غربی (گرانیت، آندزیت، بازالت، اولترابازیک، مارن و ماسه سنگ، سازند قم، آهک و شیل) از موقعیت شیب پشتی و همچنین نمونه های سنگ پس از هضم با اسید نیتریک 5 نرمال توسط دستگاه جذب اتمی تعیین شد. از شاخص زمین انباشتگی (Igeo) برای تخمین آلودگی خاک به فلزات سنگین استفاده شد. یافته ها: بیشترین مقدار رس در خاک های حاصل از آندزیت و بازالت و سپس سنگ های رسوبی مشاهده شد. در سنگ مادری آندزیت بیشترین مقادیر آهن (mg/kg 25/27231)، منگنز (mg/kg 730)، مس (mg/kg 5/28) و روی (mg/kg 25/50) کل مشاهده شد. بیشترین مقادیر نیکل (mg/kg 50/1937) کبالت (mg/kg 50/92) و کروم (mg/kg 786) در سنگ مادری اولترابازیک می باشد. بیشترین غلظت آهن کل در خاک های توسعه یافته روی سنگ مادری اولترابازیک (mg/kg 42/22062) و کمترین مقدار در خاک های توسعه یافته روی مواد مادری سازند قم (mg/kg 42/6885) مشاهده شد. غلظت های زیاد منگنز در خاک های توسعه یافته روی مواد مادری آذرین مشاهده شد. حداکثر غلظت مس کل در خاک های حاصل از آندزیت (mg/kg 17/53) و حداکثر میانگین غلظت روی کل در خاک های حاصل از سنگ گرانیت با mg/kg 75/67 مشاهده شد. بیشترین مقدار نیکل (mg/kg 1667)، کبالت (mg/kg 89/94) و کروم ( mg/kg09/304) در خاک های توسعه یافته روی مواد مادری اولترابازیک مشاهده شد. همبستگی مثبت و معنی داری بین غلظت آهن، منگنز، مس، نیکل، کبالت، و کروم در سطح احتمال یک درصد و برای روی در سطح احتمال 05/0 درصد در خاک و مواد مادری مشاهده شد. نتیجه گیری: مواد مادری منشاء مهم ورود عناصر کمیاب در خاک های منطقه می باشد و آلودگی آهن در خاک های منطقه با توجه به مقدار آهن در خاک های جهانی مشاهده نشد، ولی برخی از خاک ها به عنصر منگنز آلوده اند. همچنین بیشتر خاک های منطقه به عنصر نیکل و حدود نیمی از خاک ها به عناصر کروم و کبالت طبق استاندارد خاک های ایران آلوده اند.

سابقه و هدف: شناخت شکل های شیمیایی مختلف مس در ارزیابی وضعیت قابلیت استفاده مس خاک و نیز مدیریت حاصلخیزی خاک و تغذیه گیاه حائز اهمیت است. قابلیت استفاده مس برای گیاه به توزیع نسبی شکل های شیمیایی مختلف آن بستگی دارد. توزیع شکل های شیمیایی مس در خاک تابعی از خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک از جمله مقدار ماده آلی، میزان آهک، پ هاش، مقدار رس و ظرفیت تبادل کاتیونی می باشد. روش های عصاره گیری دنباله ای یکی از راه های تخمین شکل های شیمیایی عناصر می باشد که به عنوان کامل ترین روش توصیفی رفتار کلی فلزات در خاک نام برده می شود. تحقیق حاضر، به منظور تعیین شکل های شیمیایی مختلف مس در خاک های آهکی رفسنجان، ارتباط این شکل ها با یکدیگر و با ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک های مورد مطالعه و هم چنین رابطه شکل های شیمیایی مس با پاسخ های گیاهی (پارامترهای رشدی و غلظت و جذب مس) نهال های پسته انجام شد. مواد و روش ها: شکل های تبادلی، جذبی، آلی، کربناتی و باقی مانده مس در 11 نمونه از خاک های آهکی رفسنجان با ویژگی های فیزیکی و شیمیایی متفاوت قبل و بعد از کشت نهال های پسته رقم بادامی ریز زرند با استفاده از روش عصاره گیری دنباله ای اسپوزیتو و همکاران تعیین شد. آزمایش در شرایط گلخانه ای در قالب طرح کاملاً تصادفی بر روی 11 نمونه خاک مختلف در سه تکرار و هر تکرار در سه مشاهده در گلدان های حاوی 4 کیلوگرم خاک انجام شد. پس از 8 ماه، گیاهان برداشت شدند و خاک هر گلدان هوا خشک و شکل های شیمیایی مس با روش ذکر شده و غلظت مس نمونه های گیاهی توسط دستگاه جذب اتمی اندازه گیری شد. یافته ها: نتایج عصاره گیری دنباله ای نشان داد در نمونه های خاک قبل و بعد از کشت به ترتیب مقدار مس تبادلی و مس جذب شده ناچیز، مس متصل به مواد آلی 1/9 و 6/17 درصد، مس متصل به کربنات ها 8/9 و 8/20 درصد و مس باقی مانده 80 و 4/61 درصد مجموع شکل های اندازه گیری شده را تشکیل می دهد. مقدار مس در بخش باقی مانده بعد از کشت به طور معنی داری کاهش پیدا نمود و مقدار مس آلی و کربناتی به طور معنی داری افزایش یافت. بالاترین همبستگی معنی دار شکل های شیمیایی مس با پارامترهای گیاهی در نمونه های خاک بعد از کشت بین مس متصل به کربنات ها با غلظت مس ساقه (**542/0 =r) مشاهده شد. نتیجه گیری: مس متصل به مواد آلی و مس متصل به کربنات ها با وجود این که دارای فراهمی نسبتاً کمی است اما می تواند در تأمین مس مورد نیاز گیاه نقش مهمی ایفا کند. به طور کلی، الگوی توزیع شکل های شیمیایی مس در نمونه های خاک به صورت زیر بود: مس جذب شده< مس تبادلی < مس متصل به مواد آلی< مس متصل به کربنات ها< مس باقی مانده

سابقه و هدف: افزایش حضور آفت کش ها در منابع آب های زیرزمینی، این مساله را به یکی از مهمترین موضوعات مورد بحث جهان تبدیل نموده است. آلودگی آب های زیرزمینی نه تنها سلامت انسان را تحت تاثیر قرار می دهد بلکه هنگامی که برای آبیاری گیاهان استفاده می شود می تواند به عنوان منبع آلودگی زنجیره غذایی عمل کند، به همین جهت گزینش راهبردهای مدیریتی با توجه به شناخت عوامل موثر بر سرنوشت آفتکشها در خاک بسیار ضروری است. مواد و روشها: در این تحقیق مواد اصلاح کننده آلی ( کود دامی و بایوچار ) در سطح یک درصد به خاک اضافه شد و تاثیر تیمارهای آزمایش خاک (T)، خاک + کود دامی (TM)، خاک + بایوچار (TB) بر جذب، و آبشویی آفتکش متری بیوزین مورد مطالعه قرار گرفت. آزمایش جذب با روش پیمانه ای (Batch) و آزمایش آبشویی با روش ستونهای خاک در شرایط رطوبتی اشباع و غیر اشباع با دو تکرار انجام گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد جذب سطحی علفکش متریبیوزین در تیمار TM و TB نسبت به تیمار خاک بالاتر بود همدمای جذب سطحی آفتکش در تیمارهای آزمایش با مدل فروندلیچ مطابقت داشت و ثابت فروندلیچ (Kf) آفتکش متربیوزین برای تیمارهایT، TM و TB به ترتیب برابر 1. 2، 2. 3 و 2. 6 بود که در تیمارهای TM و TB حدود 70 درصد بالاتر از تیمار شاهد بود. ضریب کربن آلی نرمال شده (Koc) آفتکش متربیوزین در تیمارهای TM و TB بیشتر بود. بر اساس آنالیز آماری داده های آزمایش همبستگی مثبت و معنی داری بین ضریب جذب (Kf) با کربن آلی تیمارها مشاهده شد (r=0. 99) که این رابطه در تیمار کود دامی و بایوچار معنی دار بوده است (p<0. 05). براساس نتایج آزمایش آبشویی، کاربرد کود دامی و بایوچار در سطح یک درصد در خاک سبب کاهش حرکت رو به پایین آفتکش متزیبیوزین و ماکزیمم غلظت آن در زه آب شد. میزان کل آفتکش بازیابی شده در تیمارهای TB, TM, T به ترتیب برابر 77، 50 و 47 درصد میزان اولیه آفتکش کاربردی بود. همچنین ماکزیمم آفت کش بازیابی شده در شرایط غیر اشباع در تیمار خاک (T) 27 درصد، در تیمار بیوچار(TB) 10 درصد و در تیمار کود دامی (TM) 13 درصد نسبت به شرایط اشباع کاهش داشته است. نتیجه گیری کلی: این مطالعه نشان داد استفاده از اصلاح کننده کود دامی و بایوچار سبب افزایش جذب سطحی و کاهش حرکت و آبشویی آفتکش متربیوزین در ستونهای خاک نسبت به خاک بدون مواد اصلاح کننده شد افزایش جذب و کاهش آبشویی آفتکش درتیمار بایوچار بیشتر بود که با توجه به جدید بودن کاربرد بایوچار، می توان از مزایای آن در سطح استان و توسعه پایداری در کشاورزی کشور بهره جست. درک بهتر مزایای کاربرد بیوچار نیازمند بررسی های دراز مدت و مستمر در مباحث زراعی و زیست محیطی می باشد.

سابقه و هدف: در سال های اخیر استفاده از روش های خاکورزی حفاظتی در دنیا بسیار مورد توجه قرار گرفته و استفاده از روش خاکورزی مرسوم در برخی از نقاط دنیا منسوخ شده است. سیستم های خاک-ورزی حفاظتی معمولا در مناطق خشک و نیمه خشک اجرا می شود. در مناطق نیمه خشک کلید افزایش تولید گیاهان زراعی به حداکثر رساندن نفوذ آب های سطحی است. بعلاوه، تکنیک هایی که منجر به کاهش تبخیر از خاک در هنگام خشکی و افزایش مقدار آب در دسترس گیاهان می شود، بسیار حائز اهمیت می باشند. روشهای مرسوم خاکورزی با افزایش هزینه های انرژی، موجبات فرآیندهای تخریب و تحلیل منابع آب و خاک را فراهم می کنند و دراز مدت روی ویژگی های خاک اثر نامطلوب می گذارد و سبب تشکیل لایه های سخت می گردد. سهم متابولیک و سهم میکروبی از جمله شاخص های اکوفیزیولوژیک هستند که برای تعیین وضعیت میکروبی خاک مورد ارزیابی قرار می گیرند. مواد و ورش ها: این تحقیق در سال 1394 به منظور بررسی اثر سیستم های مختلف خاکورزی بر فعالیت های زیستی خاک در استان گلستان اجرا شد. در این مطالعه در مرحله اول سه منطقه از استان گلستان در حوزه گرگانرود و در شهرستان های گنبد، کردکوی و بندرگز انتخاب شدند. از هر کدام از این مدیریت ها تعداد 30 نمونه از عمق 0-30 سانتیمتری گرفته پس از آن خصوصیات بیولوژیکی خاک از قبیل تنفس میکروبی خاک، بیوماس میکروبی، فعالیت آنزیم های اوره آز، آلکالین فسفاتاز، اسید فسفاتاز، دهیدروژناز و سلولاز اندازه گیری شد. آزمایش به صورت بلوک های کاملا تصادفی با سه تکرار اجرا شد. یافته ها: نتایج نشان داد اثر تیمار خاکورزی در سه منطقه گنبد، کردکوی و بندرگز بر صفات تنفس میکروبی، فسفاتاز قلیایی، فسفاتاز اسیدی، اوره آز، سلولاز و دهیدروژناز معنی دار شد، ولی در منطقه گنبد بر زیست توده میکروبی اثر معنی داری نداشت. نتایج مقایسه میانگین داده ها نشان داد فعالیت بیولوژیکی خاک در سه منطقه مورد مطالعه تحت تأثیر سیستم های مختلف خاکورزی قرار گرفت. در هر سه منطقه مورد مطالعه میزان تنفس در سیستم شخم مرسوم بیشتر از سیستم بدون شخم و شخم حفاظتی بود. در حالی که در سیستم بدون شخم به دلیل کاهش تجزیه مواد آلی میزان زیست توده میکروبی بیشتر از دو سیستم دیگر بود. با توجه به اینکه در مناطق مختلف میزان فعالیت آنزیمی در سیستم های مختلف با هم اختلافاتی داشت ولی نتایج نشان داد که میزان فعالیت آنزیم های فسفاتاز قلیایی و اسیدی، اوره آز و سلولاز در منطقه گنبد در سیستم حفاظتی از دو سیستم دیگر بیشتر بود در حالی که در منطقه کردکوی فعالیت این آنزیم ها در سیستم حفاظتی کمتر از دو سیستم دیگر بود. در دو منطقه کردکوی و بندرگز نیز میزان فعالیت آنزیم دهیدروژناز در سیستم شخم حفاظتی بیشتر از دو سیستم دیگر بود در حالی که در منطقه گنبد میزان فعالیت این آنزیم در سیستم بدون شخم بیشتر از دو سیستم دیگر بود. نتیجه گیری: سیستم های خاکورزی مختلف بر میزان فعالیت بیولوژیکی و آنزیمی خاک اثر دارند که این فعالیت نیز وابسته به منطقه بود به طوری که بیوماس میکروبی خاک با کاهش میزان رطوبت و مواد آلی خاک کاهش یافت. همچنین با توجه به نتایج این مطالعه مشخص شد که سیستم شخم مرسوم از نظر فعالیت های بیولوژیکی و آنزیمی خاک در هر سه منطقه به خصوص منطقه گنبد کارایی کمتری داشته و سیستم های بدون شخم و حفاظتی دارای کارایی بیشتری بودند هر چند که در مناطق مختلف این وضعیت متفاوت بود.