مطالعات جامعه شناختی شهری (مطالعات شهری)
سال:1392 | دوره:3 | شماره:8 |تعداد مقالات:7

در این تحقیق با استفاده از نظریه های مارکس، پارسونز، دارندورف، ترنر، هابرماس، گیدنز، کملیکا، فالکس، یانگ به بررسی عوامل اجتماعی موثر بر اخلاق شهروندی جوانان شهرستان کاشان پرداخته شده است و اخلاق شهروندی با 10 مولفه مورد سنجش قرار گرفته است.جامعه آماری این تحقیق جوانان 35 18 ساله کاشان است که به صورت خوشه ای چند مرحله ای 398 نفر انتخاب شده اند.روش تحقیق پیمایشی و ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه است.نتایج تحقیق نشان می دهد که بین عرصه عمومی 0.481،خانواده 0.305، آشنایی با مفاهیم جدید 0.270، پایگاه اجتماعی 0.190، سن 3.38، جنس 3.34 و اخلاق شهروندی رابطه معناداری وجود دارد.نتایج تحلیل رگرسیونی نشان می دهد که با توجه به ضریب تعیین تعدیل شده کلی متغیرهای باقی مانده در معادله رگرسیون با همدیگر %31.9 از واریانس متغیر وابسته را تبیین می کنند و نمودار تحلیل مسیر بر همین اساس ترسیم شده است.در پایان آماره تحلیل عاملی بر روی 14 گویه انجام شد و بعد از چرخش و حذف گویه هایی که بارهای عاملی کم داشتند در نهایت این عوامل به 4 عامل (رعایت قانون، انجام وظایف از روی اراده، آشنایی با مفاهیم جدید، احساس تعهد و روابط خانوادگی) تقلیل یافتند.

امروزه امنیت در شهرها، مخصوصا شهرهای بزرگ به یک مساله مهم و پیچیده تبدیل شده است. با توجه به نقش اساسی پلیس به عنوان یکی از ارکان بسیار مهم برقراری نظم و امنیت در جامعه و نقش مشارکت های مردمی با پلیس برای رسیدن به این هدف، شناسایی زمینه ها و عوامل شکل گیری و گسترش مشارکت شهروندان با پلیس در جامعه از اهمیت خاصی برخوردار است. در این مطالعه، رویکرد امنیت مبتنی بر جامعه محوری بر اساس کار پلیس با مشارکت جامعه مورد تاکید قرار گرفته است. بر این مبنا، هدف اساسی این مطالعه بررسی وضعیت اعتماد به پلیس، منزلت اجتماعی پلیس در جامعه و نگرش شهروندان به نقش پلیس در حفظ و تامین امنیت در جامعه و رابطه هر یک از متغیرهای بالا با میزان مشارکت با پلیس در جامعه آماری مورد مطالعه می باشد.این مطالعه از نوع پیمایش اجتماعی بوده و داده های تحقیق با استفاده از تکنیک پرسشنامه توأم با مصاحبه جمع آوری گردیده است. اعتبار و روایی مقیاس های تحقیق به ترتیب با ضریب آلفای 0.908، 0.872، 0.775 و 0.75 مورد تایید قرار گرفته است. جامعه آماری تحقیق همه شهروندان شهر کاشان در سال 90-1389 می باشد که با استفاده از فرمول نمونه گیری کوکران تعداد 700 نفر به عنوان نمونه تعیین و به صورت تصادفی ساده انتخاب و مورد بررسی قرار گرفته اند. در مجموع یافته های تحقیق و نتایج فعالیت های آماری مربوطه با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون رابطه معناداری بین هریک از متغیرهای مستقل با میزان مشارکت با پلیس در سطح اطمینان 99 درصد را نشان می دهد. همچنین، نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه، اثرات هر یک از متغیرهای فوق بر میزان مشارکت با پلیس را به ترتیب به میزان 38،25 و 24 درصد مورد تایید قرار داده است.

عوامل متعدد ومتنوعی دربرقراری نظم وامنیت اجتماعی تاثیرگذار هستند. ازآن جمله می توان به عوامل محیطی و اجتماعی اشاره کرد. اهمیت این عوامل از آنجایی است که بپذیریم که عوامل ناامنی در بستر مکان رخ می دهند و توجه به این نکته که رفتار انسان درفضا و مکان های مختلف،متفاوت بوده ودربسیاری مواردفضا محرک انسان دربروز رفتار مجرمانه می باشد،امری ضروری است.این تحقیق از نوع پیمایشی است که طی آن از طریق پرسشنامه با روش خوشه ای، 214 نفر در دو محله امیرآباد و صفائیه مصاحبه شده است. برای تحلیل داده ها از آزمون ضریب رگرسیون و پیرسون استفاده شده است.بر اساس یافته های تحقیق، متغیر های فضای فیزیکی، قلمروگرایی، نظارت اجتماعی و تعاملات اجتماعی بر روی احساس امنیت تاثیر دارند ولی میان میزان جرم با احساس امنیت رابطه ای به دست نیامد. همچنین متغیر های تصور مردم، دستیابی به امکانات و سخت کردن آماج جرم بر روی میزان جرم تاثیر دارند.می توان گفت متغیر های فضای فیزیکی و کالبدی، قلمروگرایی و تعاملات اجتماعی عوامل مهمی برای بالا بردن احساس امنیت محسوب می شوند. توجه به فضاهای غیرقابل دفاع و ایجاد فضاهای سبز ومناسب برای گذران اوقات فراغت و در پی آن بالا بردن قلمروگرایی و تعاملات اجتماعی ساکنان که باعث نظارت غیررسمی و به دنبال آن نگهداری و مراقبت ساکنان از محله خود می شود،می تواند سیاست هایی موثر برای ارتقای احساس امنیت تلقی گردد. بر این اساس توجه سیاست گذاران و برنامه ریزان شهری باید به مقولاتی همچون توسعه پایدار و عدالت در توزیع امکانات شهری جلب گردد.

هدف این تحقیق بررسی نقش عوامل موثر بر سلامت اجتماعی شهروندان شهر اصفهان بود.بر این اساس تاثیر متغیرهای اجتماعی چهارگانه: اعتماد اجتماعی، تعهد اجتماعی، مسوولیت اجتماعی و بیگانگی اجتماعی بر سلامت اجتماعی مورد بررسی قرار گرفت. همچنین تعیین ارتباط متغیرهای زمینه ای نه گانه (جنسیت، سن، وضعیت تاهل، وضعیت شغلی، تحصیلات، مهاجرت، درآمد، حوزه اجتماعی شهری و طبقه اجتماعی) با سلامت اجتماعی از دیگر اهداف این پژوهش بود.جامعه آماری این پژوهش شهروندان 59 19 سال شهر اصفهان وحجم نمونه 384 نفر بوده که به روش تصادفی ساده چند مرحله ای انتخاب شدند. روشهای آماری شامل ضریب همبستگی، آزمون t، تحلیل واریانس، تحلیل رگرسیون و تحلیل مسیر بوده اند. یافته ها نشان داد بین سلامت اجتماعی و متغیرهای مسوولیت پذیری اجتماعی، تعهد اجتماعی،اعتماد اجتماعی رابطه مستقیم و معناداری وجود دارد. بین سلامت اجتماعی و بیگانگی اجتماعی نیز رابطه معنادار و معکوسی وجود دارد.هرکدام از متغیرهای هفت گانه تحقیق به طور جداگانه (سن، تحصیلات، وضعیت شغلی،مهاجرت، طبقه اجتماعی، درآمد و حوزه اجتماعی شهری) با سلامت اجتماعی رابطه معناداری داشتند. نتایج تحلیل مسیر نشان داد که بیشترین عوامل موثر برای پیش بینی سلامت اجتماعی شهروندان اصفهان به ترتیب عبارتند از شش متغیر بیگانگی اجتماعی ( 0.42)، اعتماد اجتماعی (0.36)، ساختار طبقاتی اجتماعی (0.15)، مسوولیت پذیری اجتماعی (0.13)، تعهداجتماعی (0.10) و مهاجرت (0.07)، که شش متغیر مذکور توانسته اند 63 درصد تغییرات سلامت اجتماعی شهروندان اصفهان را تبیین کنند.

شهرگرایی برخلاف شهرنشینی یک فرآیند رشد شهری نیست بلکه مرحله نهایی و نتیجه شهرنشینی محسوب می شود. هدف مقاله حاضر این است که با توجه به روند افزایش شهرنشینی،شهرنشینان تا چه حد شهرگرا هستندو میزان شهرگرایی آنها ازچه عواملی تاثیرمی پذیرد. بر اساس عوامل موثربر شیوه زندگی شهری از دیدگاه ترکیب گرایی و خرده فرهنگی، ده فرضیه مبتنی برمتغیرهای مستقل سن، جنسیت، تحصیلات،وضعیت تاهل،وضعیت اشتغال،درآمد،سابقه زندگی در شهر، منشا شهری یا روستایی، نوع محله و تعدادفرزندان در رابطه با میزان شهرگرایی شهرنشینان تدوی نشد.برای بررسی تجربی فرضیات تحقیق از روش پیمایش و تکنیک پرسشنامه مبتنی بر مصاحبه استفاده شدهاست. جامعه آماری این تحقیق افراد 30 تا 65 ساله شهرنشی شهر ساری و حجم نمونه 340 نفربوده که نمونه هابه روش طبقه ای تصادفی ساده انتخاب شده اند. در سطح تحلیل تبیینی،از ضریب همبستگی پیرسون و اسپیرمن، آزمون من وایتنی و آزمون کروسکال والیس استفاده شده است.یافته های تحقیق نشان می دهدمیزان شهرگرایی شهرنشین انساری درسطح بالایی قرارداردو تعدادکمی از افراداز نظر میزان شهرگرایی در حالت متوسطی قرار دارند. نتایج مربوط به آزمون فرضیات حاکی ازآن است که، نه متغیر مذکور با شهرگرایی رابطه ب معناداری دارد و نه متغیر درآمدبا متغیرشهرگرایی.می توان گفت میزان بالای شهرگرایی افرادقابل تبیین در رویکردجبرگرایی استو شیوه زندگی مردم شهر ساری حاصل جبر محیط شهری می باشد.

در این پژوهش وضعیت ابعاد تعلق مکانی ساکنان سکونتگاه غیر رسمی شرق کال عیدگاه سبزوار و عوامل موثر بر آن مورد سنجش قرار گرفته است. تعلق مکانی که بیانگر پیوند یا ارتباط عمیق افراد با مکانهای خاص است، نقشی تعیین کننده در بهره مندی و تداوم حضور انسان در مکان دارد.هویت مکانی، وابستگی مکانی، تعلق عاطفی و پیوند اجتماعی ابعاد این مفهوم را شکل می دهند که تحت تاثیر مجموعه شرایط محیطی، اجتماعی، فردی قرار دارند؛ بنابراین هر مکانی با توجه به شرایط خاص خود سطح متفاوتی از تعلق مکانی را به ساکنان خود عرضه می کند. در کل طرح موضوع تعلق مکانی در سکونتگاه های غیر رسمی که از نظر پایداری شرایط اجتماعی، اقتصادی و محیطی دچار مساله هستند؛ هم از جهت نقش آن از منظر انسان شناسی و جامعه شناختی (ایجاد هویت فردی و جمعی، همبستگی بین افراد و...) و هم از منظر برنامه ریزی اجتماع محور (نقشی که تعلق مکانی می تواند در افزایش تمایل افراد برای مشارکت در امر به سازی محله داشته باشند) دارای اهمیت است.تحقیق حاضر از نوع پیمایشی است و از پرسشنامه برای جمع آوری داده های میدانی استفاده شده است؛ حجم نمونه 130 نفر،روش نمونه گیری، تصادفی ساده و واحد تحلیل سرپرست خانوار می باشد. روش تحلیل این داده ها نیز آزمون های آماری شامل آزمون برابری نسبت ها، آزمون دوجمله ای، آزمون همبستگی لامبدا و ضریب همبستگی اسپیرمن است که هرکدام با توجه به نوع فرضیه و مقیاس متغیرها مورد استفاده قرار گرفته است. در کل نتایج این تحقیق نشان می دهد که سطح تعلق مکانی ساکنان محدوده شرق کال عیدگاه در 4 بعد تعلق عاطفی،وابستگی مکانی، پیوند اجتماعی و هویت مکانی در حد بالایی است که این امر متناقض با تصور رایج و نقض کننده فرضیه اول تحقیق مبنی بر پایین بودن سطح تعلق مکانی ساکنان اینگونه مکانهاست. علاوه بر این، تحقیق حاضر این نتیجه را به دست می دهد که ارتباط معناداری بین میزان رضایت ساکنان از وضعیت اجتماعی و کالبدی محیطی سکونتگاه با میزان تعلق مکانی آنان وجود دارد؛ اما ارتباط بین ویژگی های فردی و سطح تعلق مکانی معنادار نیست.

شهرنشینی در ایران از سال 1335 تا زمان حاضر، رشد چشمگیری داشته است. افزایش جمعیت و توسعه صنعت ساختمان سازی سبب رشد احداث ساختمانهای چند طبقه در شهرها شده است. این نزدیکی فضایی و از بین رفتن فضاهای طبیعی می تواند تاثیر زیادی بر افراد داشته و رفتارهای اجتماعی آنان را تحت تاثیر قرار دهد.یکی از نیازهای اولیه انسان برای زیستن احساس امنیت است که این پدیده ای ذهنی بوده و تحت تاثیر عوامل مختلفی می باشد؛ یکی از این عوامل که در تحقیق حاضر به آن پرداخته شده، سرمایه اجتماعی است که با مولفه هایی چون اعتماد،روابط و مشارکت سنجیده می شود. تحقیق حاضر از نوع پیمایشی و با استفاده از ابزار پرسشنامه بوده و جامعه آماری آن ساکنان مجتمع های مسکونی شهر اصفهان می باشد که بر اساس نمونه گیری خوشه ای تصادفی 225 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. در تحلیل آماری از نرم افزار Amos در بررسی رابطه سرمایه اجتماعی و احساس امنیت از رویکرد دو مرحله ای استفاده شد.با توجه به شاخص های اندازه گیری مدل ترسیمی و فرضیه تحقیق تایید گردید و نتایج تحقیق نشان داد که رابطه معناداری بین میزان سرمایه اجتماعی به عنوان متغیر مستقل و احساس امنیت وجود دارد.در پایان پژوهش پیشنهاد شده که به منظور افزایش احساس امنیت در بین ساکنان مجتمع های مسکونی باید برنامه ریزان از طریق افزایش سرمایه اجتماعی موجبات اقزایش احساس امنیت را فراهم آورند.