اقتصاد و توسعه منطقه ای (دانش و توسعه)
سال:1390 | دوره:3 | شماره:4 |تعداد مقالات:12

به منظور یافتن دوره بحرانی کنترل علف های هرز در گلرنگ پاییزه (Carthamus tinctorius L.) رقم IL111، در ایستگاه تحقیقاتی چم خانی واقع در شهر یاسوج، آزمایشی در سال زراعی 88-1387 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 16 تیمار و چهار تکرار اجرا شد. تیمارها بر اساس مراحل نموی گلرنگ در دو گروه تیماری تعیین شدند. در گروه اول، حذف علف های هرز از زمان کاشت تا مرحله پنج برگی، شروع رشد طولی ساقه (انتهای روزت)، اواسط رشد طولی ساقه، شروع تولید شاخه فرعی، شروع گلدهی، پایان گلدهی، انتهای پر شدن دانه و سپس حفظ علف های هرز اعمال گردید و در گروه دوم، حفظ آلودگی به علف های هرز تا مراحل فوق و سپس حذف آنها اعمال شد. دو تیمار شاهد آلوده و عاری از علف های هرز تمام فصل رشد نیز لحاظ گردید. برای تعیین دوره بحرانی مهار علف های هرز، از روش برازش منحنی و معادلات گامپرتز (برای تعیین دوره عاری از علف های هرز) و لجستیک (برای تعیین دوره حضور علف های هرز) استفاده شد. نتایج نشان داد که با افزایش طول دوره تداخل علف های هرز عملکرد (31.4 درصد)، تعداد طبق در بوته (61.5 درصد) و تعداد دانه در طبق (23.9 درصد) به طور معنی داری کاهش پیدا کرد و با افزایش طول دوره کنترل، این صفات افزایش معنی داری یافت. با پذیرش 10 درصد کاهش عملکرد دانه، دوره بحرانی مهار علف های هرز گلرنگ پاییزه، 134 تا 188 روز پس از کاشت گلرنگ (تقریبا بین مرحله شروع ساقه دهی تا تولید شاخه های فرعی) برآورد گردید.

این مطالعه با هدف بررسی تحمل به یخ زدگی گیاه بنفشه (Viola gracilis L.) در شرایط کنترل شده و به صورت طرح کاملا تصادفی با شش تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1387 انجام شد. به این منظور گیاهان پس از کشت و رشد در خزانه در اواسط پاییز و خوسرمایی در شرایط طبیعی در طول پاییز، در مرحله 5-7 برگی با قرار گرفتن در فریزر ترموگرادیان در معرض 12 دمای یخ زدگی (صفر، 2-، 4-، 6-، 8-، 10-، 12-، 14-، 16-، 18-، 20- و 22- درجه سانتی گراد) قرار داده شدند. پایداری غشا پلاسمایی پس از یخ زدگی از طریق اندازه گیری نشت الکترولیت ها و درصد بقا و رشد مجدد گیاهان پس از سه هفته رشد در شاسی سرد و به ترتیب از طریق شمارش تعداد بوته ها و تعیین نسبت آن ها به تعداد بوته قبل از تیمار یخ زدگی و اندازه گیری صفاتی نظیر وزن خشک، ارتفاع گیاه، تعداد گل و تعداد شاخه جانبی تعیین شد. با کاهش دما درصد نشت الکترولیت ها به طور معنی داری افزایش یافت، به طوری که در دمای 20- درجه سانتی گراد به حداکثر رسید. درصد بقا گیاهان تا دمای 18- درجه سانتی گراد تحت تاثیر قرار نگرفت، ولی در دمای پایین تر، درصد بقا کاهش معنی داری نشان داد. بر اساس نتایج حاصل، دمای کشنده 50 درصد گیاهان (LT50) بر اساس درصد نشت و درصد بقا به ترتیب 20- و 19.4- درجه سانتی گراد تعیین شد. کاهش دما به کمتر از 18- درجه سانتی گراد سبب کاهش شدید وزن خشک گیاهان شد و دمای کاهنده 50 درصد وزن خشک گیاهان (-19.2 (RDMT50 درجه سانتی گراد بود.

تغییر کاربری اراضی جنگلی شمال ایران کیفیت خاک منطقه پره سر (استان گیلان) و گرگان (استان گرگان) را در معرض تغییر قرار داده است. به منظور ارزیابی تغییرات برخی از شاخص های بیولوژیکی بر اثر تغییر کاربری اراضی از جنگل به کشاورزی از دو عمق 20-0 و 40-20 سانتی متری و در سه تکرار نمونه های مرکب خاک از دو منطقه پره سر و گرگان تهیه و برخی از ویژگی های بیولوژیکی از قبیل کربن و نیتروژن توده زنده میکروبی، معدنی شدن کربن و نیتروژن، تنفس ناشی از سوبسترا به همراه فعالیت آنزیم های اوره آز، فسفاتاز قلیایی و اسیدی، اینورتاز و آریل سولفاتاز تعیین گردید. نتایج نشان داد تغییر کاربری اراضی سبب کاهش کربن (82-44 درصد) و نیتروژن (200-30 درصد) توده زنده میکروبی و نیز نسبت آنها (30-20 درصد)، معدنی شدن کربن (67-11 درصد)، معدنی شدن نیتروژن (68-3 درصد)، تنفس ناشی از سوبسترا (45-8 درصد) و فعالیت آنزیم های میکروبی در هر دو منطقه (به جز معدنی شدن کربن و نیتروژن در منطقه پره سر) و افزایش ضریب متابولیکی گردید. بنابراین، فعالیت های کشاورزی در اراضی بکر جنگلی باعث افزایش دسترسی ریزجانداران خاک به اکسیژن شده و در نتیجه به دلیل تحریک فعالیت های میکروبی و خروج کربن از خاک و تجزیه مواد آلی، کیفیت خاک کاهش می یابد. همچنین با تشدید معدنی شدن کربن آلی خاک (تنفس میکروبی) غلظت مواد آلی خاک روند نزولی گرفته و بدین ترتیب انرژی ریزجانداران خاک کم شده و این موضوع سبب شد تا به تدریج جمعیت زنده میکروبی خاک نیز تنزل یابد. با توجه به نتایج بدست آمده توصیه می شود که از بهم زدن مکرر خاک جلوگیری شده و از سیستم های کم خاکورزی و یا بی خاکورزی استفاده گردد. همچنین قرار دادن گیاهان لگوم چندساله در تناوب زراعی می تواند اثر سوء ناشی از کشت و کار را کاهش داد.

تحقیق حاضر با هدف بررسی شاخص های رشدی و قدرت رقابتی دو رقم گندم (Triticum aestivum L.) در شرایط تداخل با دو گونه علف هرز باریک برگ و پهن برگ به صورت دو آزمایش فاکتوریل مجزا، در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 88-1387 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا همدان انجام شد. در هر دو آزمایش، ارقام گندم الوند و سایسون با تراکم ثابت 450 بوته در مترمربع کشت شدند. در آزمایش اول، بذور علف هرز چاودار (Secale cereale L.) با تراکم های صفر، 20، 40، 60 و 80 بوته در مترمربع در بین ردیف های گندم کشت شد. در آزمایش دوم، سطوح تراکم علف هرز خردل وحشی0 (Sinapis arvensis L.) ، 8، 16، 24 و 32 بوته در مترمربع بود. نتایج آزمایش نشان داد که افزایش تراکم هر دو گونه علف هرز سبب کاهش شاخص سطح برگ، تجمع ماده خشک، سرعت رشد محصول، دوام سطح برگ، دوام ماده خشک و عملکرد ارقام گندم شد. صفات یاد شده و عملکرد دانه رقم الوند در رقابت با هر دو گونه علف هرز کاهش کمتری نشان داد. ارتفاع رقم سایسون با افزایش تراکم علف هرز کاهش نشان داد، اما در رقم الوند چنین نبود. در تراکم های مورد بررسی علف هرز، تک بوته خردل وحشی نسبت به چاودار، خسارت بیشتری بر هر دو رقم گندم وارد کرد. به طور کلی، رقم الوند در تداخل با هر دو گونه علف هرز، از قدرت رقابتی بالاتری در مقایسه با سایسون برخوردار بود.

در این تحقیق تاثیر استفاده از شعله افکن در کاهش زیستایی بذر خردل وحشی (Sinapis arvensis L.) پس از برداشت کلزا (Brassica napus L.) و تاثیر آن بر جمعیت میکروارگانیسم ها و برخی خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با هشت تیمار و چهار تکرار در دو سال زراعی 85-1384 و 86-1385 در کرج بررسی شد. کرت های آزمایش هر یک با 50 گرم از بذر خردل وحشی پس از برداشت کلزا آلوده شد. در برخی از تیمارها کلش کلزا در مزرعه حذف و در گروهی دیگر از تیمارها کلش حفظ شد. سپس تیمار استفاده شعله افکن در کرت های با کلش و بدون کلش (به طور مستقیم بر سطح خاک) و تیمار سوزانیدن کلش به روش معمولی در کرت های با کلش اعمال گردید. ضمنا برخی از کرت ها بدون آبیاری و خشک بودند و برخی دیگر پس از یکبار آبیاری و مرطوب شدن خاک تحت تاثیر تیمارهای سوزانیدن معمولی و شعله افکن قرار گرفتند. ارزیابی تیمارهای آزمایش با تعیین درصد بذرهای غیرزنده موجود در نمونه های خاک یک هفته پس از اعمال تیمارها و شمارش گیاهچه های رویش یافته در واحد سطح در بهار سال بعد انجام شد. نتایج نشان داد که تیمارهای حرارتی موجب سوختگی بذر خردل وحشی و از بین رفتن زیستایی آن و نیز کاهش تراکم گیاهچه گردید. اثر شعله افکن بیشتر از سوزانیدن معمولی کلش ها بود. شعله افکن در کرت های خشک و کلش دار بیشترین تاثیر را در کاهش تراکم گیاهچه ها داشت. جمعیت میکرو ارگانیسم ها در تیمارهای حرارتی در کرت های مرطوب کمتر از شاهد بود، اما در کرت های خشک جمعیت میکروارگانیسم های خاک کاهش نشان نداد. تیمارهای حرارتی تاثیر قابل توجهی در خواص فیزیکوشیمیایی خاک نداشت.

این مطالعه تلاش دارد تا با محاسبه شاخص اهمیت دهی به خصوصیات پایه ای بذر، میزان اهمیت و توجه کشاورزان به خصوصیات محیطی، زراعی و بازاری بذر گندم (Triticum aestivum L.) بررسی و عوامل اقتصادی و اجتماعی موثر بر این شاخص مورد ارزیابی قرار گیرد. داده ها مربوط به 102 کشاورزان گندمکار مشهد است. برای انجام برازش ها از رگرسیون پواسن بهره گرفته شده است. نتایج این مطالعه نشان داد که در مجموع ویژگی های بذر، بازارپسندی و ظاهر محصول دارای بیشترین اهمیت می باشد. همچنین میزان تحصیلات، درآمد از منابع کشاورزی و غیرکشاورزی، سابقه کشاورز، مساحت مزرعه و اخذ وام با علامت مثبت موثر بوده اند.

به منظور بررسی تاثیر شدت و مدت زمان های مختلف میدان مغناطیسی بر خصوصیات جوانه زنی بذر گندم (Triticum aestivum L.) رقم پیشتاز، آزمایشی در آزمایشگاه تحقیقات عالی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال 1389 انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل شدت و مدت زمان های مختلف میدان مغناطیسی بودند. شدت میدان مغناطیسی شامل قراردادن بذرها در معرض میدان های مغناطیسی ثابت 50، 100 و 150 میلی تسلا و مدت زمان در معرض قراردادن بذرها برای هر شدت شامل 10، 20 و 30 دقیقه و نیز یک تیمار میدان مغناطیس دایم با شدت سه میلی تسلا و شاهد (بدون در معرض قراردادن بذر) بودند. بنابراین، آزمایش با تعداد 11 تیمار در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار انجام شد. نتایج نشان داد که میدان مغناطیسی بطور معنی داری بر متوسط زمان جوانه زنی (MGT) تاثیر گذاشت، به طوریکه کمترین MGT و بیشترین سرعت جوانه زنی در تیمار میدان مغناطیسی 100 میلی تسلا و مدت 20 دقیقه بدست آمد و MGT نسبت به شاهد 43 درصد کاهش یافت. کمترین سرعت جوانه زنی در تیمار میدان مغناطیسی 150 میلی تسلا در زمان های 10، 20 و 30 دقیقه بدست آمد. تیمارهای میدان مغناطیسی بر درصد جوانه زنی تاثیر معنی داری نشان ندادند. رشد ساقه چه نسبت به رشد ریشه چه بیشتر تحت تاثیر میدان مغناطیسی قرار گرفت. بیشترین طول ساقه چه در تیمار قراردادن بذرها در معرض میدان مغناطیسی با قدرت 100 میلی تسلا بدست آمد و کمترین آن در تیمار شاهد بود. تیمارهای میدان مغناطیسی بطور میانگین طول ساقه چه گندم را 27 درصد نسبت به شاهد افزایش داد. میدان مغناطیسی بر وزن خشک ریشه چه، ساقه چه، گیاهچه و شاخص بنیه تاثیر معنی داری نداشت. به نظر می رسد که در معرض قرارگرفتن بذرها در شدت میدان مغناطیسی 100 میلی تسلا به مدت 20 دقیقه اثر تحریک کنندگی و تیمارهای قوی تر اثر بازدارندگی بر صفات جوانه زنی داشتند

به منظور مطالعه اثر تیمارهای مختلف کودهای آلی و شیمیایی بر شاخص های کمی و کیفی گیاه علوفه ای شنبلیله (Trigonella foenum-graecum L.)، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با شش تیمار و سه تکرار در سال زراعی 85-1384 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل چهار نوع کود آلی (کود گاوی به میزان 40 تن در هکتار، کود گوسفندی به میزان 30 تن در هکتار، کود مرغی به میزان 20 تن در هکتار و کمپوست به میزان 30 تن در هکتار)، کود شیمیایی (100 کیلوگرم در هکتار نیتروژن با استفاده از کود اوره و 250 کیلوگرم فسفات آمونیوم) و تیمار شاهد بود. نتایج مقایسه میانگین ها نشان داد که بیشترین عملکرد علوفه تر (5618 کیلوگرم در هکتار) و خشک (565 کیلوگرم در هکتار) در تیمار کاربرد کود شیمیایی به دست آمد. تیمار کود مرغی بیشترین درصد قابلیت هضم ماده خشک و ماده آلی برگ و کمترین مقدار قابلیت هضم ماده خشک و ماده آلی ساقه را دارا بود. کمترین درصد قابلیت هضم ماده خشک و ماده آلی برگ و بیشترین مقدار قابلیت هضم ماده خشک و ماده آلی ساقه در تیمار کود شیمیایی مشاهده شد. بطور کلی نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که تیمار کود شیمیایی در مقایسه با سایر تیمارهای کودی دارای برتری نسبی در صفات کمی مورد ارزیابی بود.

به منظور بررسی اثر مقادیر بذر بر عملکرد و اجزای عملکرد سه رقم کلزا (Brassica napus L.)، آزمایشی بصورت کرت های یکبار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در ایستگاه تحقیقات زراعی بایع کلا در شهرستان نکا، استان مازندران در سال زراعی 88-1387 انجام شد. در این آزمایش میزان بذر به عنوان عامل اصلی در چهار سطح شامل 5، 7، 9 و 11 کیلوگرم در هکتار و ارقام به عنوان عامل فرعی در سه سطح شامل ساریگل (PF)، RGS 003 و Hyola 401 بود. هر کرت شامل شش خط با طول پنج متر و فاصله بین خطوط 30 سانتی متر بود. نتایج نشان داد که اثر میزان بذر بر عملکرد دانه و تعداد غلاف در بوته معنی دار بود. بیشترین عملکرد دانه با میانگین تولید 4829 کیلوگرم در هکتار مربوط به کمترین میزان بذر یعنی پنج کیلوگرم در هکتار بوده است. اثر رقم بر تعداد شاخه فرعی، وزن 1000 دانه، تعداد غلاف در بوته و عملکرد دانه در سطح یک درصد معنی دار شد. رقم Hyola 401 با میانگین تولید 5033 کیلوگرم در هکتار نسبت به ارقام RGS 003 و ساریگل (PF) که به ترتیب از عملکرد دانه 4357 و 4066 کیلوگرم در هکتار بر خوردار بودند، برتری نشان بیشتری داد. همبستگی مثبت و معنی دار وزن 1000 دانه و تعداد غلاف در بوته و تعداد دانه در غلاف با عملکرد دانه مبین این مطلب است که رقم Hyola 401 که از بیشترین اجزای عملکرد دانه در سطوح مختلف تراکم برخوردار بوده است از عملکرد دانه بالایی نیز داشته است.

به منظور بررسی تاثیر باکتری های محرک رشد گیاه بر مولفه های جوانه زنی و رشد گیاهچه چهار هیبرید ذرت(Zea mays L.) ، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه تکنولوژی بذر دانشکده کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی درسال 1388 اجرا گردید. فاکتورهای مورد بررسی شامل چهار هیبرید ذرت SC-434، Kenez،DC-370  و SC-301 و پرایمینگ بذر با باکتری های محرک رشد گیاه آزوسپریلوم لیپوفروم سویه OF، ازتوباکتر کروکوکوم سویه پنج و عدم تلقیح با باکتری به عنوان شاهد بودند. نتایج نشان داد که تلقیح بذر با باکتری های محرک رشد اثر معنی داری در سطح احتمال یک درصد بر رشد گیاهچه، وزن خشک ریشه چه و ساقه چه، درصد، سرعت و یکنواختی جوانه زنی داشت. در بین هیبریدهای مورد بررسی نیز، از نظر شاخص های جوانه زنی و پرایمینگ بذر با باکتری ها تفاوت معنی داری وجود داشت. پرایمینگ بذرها با باکتری های محرک رشد گیاه، شاخص های جوانه زنی را افزایش نشان داد. بذرهای تلقیح یافته با باکتری آزوسپریلوم از افزایش در طول ریشه چه، ساقه چه و نسبت ریشه چه به ساقه چه بیشتری در مقایسه با تلقیح با ازتوباکتر و عدم تلقیح برخوردار بودند. بنابراین می توان پیشنهاد کرد که به منظور بهبود شاخص های جوانه زنی و رشد گیاهچه، پرایمینگ بذر ذرت هیبرید SC-434 با باکتری آزوسپریلوم به کار برده شود.

جزیره کیش با وجود شرایط اقلیمی ویژه از تنوع گیاهان زینتی بومی چندانی برخوردار نبوده و گسترش فضای سبز در آن به جهت موقعیت گردشگری ممتاز آن در جنوب ایران دارای اهمیت فراوانی می باشد. هدف از این پژوهش بررسی رشد و نمو گیاهان پوششی زیر کشت در چهار منطقه از جزیره کیش بود تا گونه های مناسب و سازگارتر برای هر منطقه معرفی شوند. ده گونه گیاه پوششی فستوکا زینتی (Festuca ovina L.)، شقایق زرد ((Glaucium flavum Crantz.، فرانکنیا(Frankenia thymifolia Desf.) ، سدوم قرمز (Sedum spurium Bieb.)، سدوم گرزی (Sedum acre L.)، پنج انگشتی (Potentilla verna L.)، دم عقربی Carpobrotus acinaciformis (L.) L. Bolus.)، بومادران گل قرمز (Achillea millefolium L.)، حاشیه (Alternanthera dentata Moench.) و نازرونده (Lampranthus spectabilis Haw.) مورد پژوهش قرار گرفتند. بررسی رشد و نمو گیاهان توسط اندازه گیری ویژگی های مرفولوژیکی آنها مانند ارتفاع، سطح پوشش، تعداد برگ، سطح برگ، وزن تازه و خشک کل بوته، امتیاز دهی دیداری و فیزیولوژیک آنها میزان پرولین و کلروفیل انجام شد. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با شش تکرار انجام شد. نتایج نشان داد که گیاهان منطقه پاویون و صدف با توجه به شاخص هایی چون سطح پوشش، کیفیت ظاهری، ارتفاع، وزن کل و کلروفیل به ترتیب رشد بیشتری و کمتری نسبت به گیاهان سایر مناطق داشتند. با توجه به آنالیز صفت های اندازه گیری شده، گونه های دم عقربی، فرانکنیا و نازرونده بیشترین میزان رشد و گسترش را داشتند و برای کشت در جزیره و اقلیم های مشابه توصیه می شوند.

دسترسی به آب و عناصر غذایی دو عامل اصلی تولید ذرت علوفه ای (Zea mays L.) در مناطق خشک و نیمه خشک محسوب می شوند، ولی اثر سطوح مختلف نیتروژن از منبع کودهای آلی و شیمیایی بر کارایی عناصر (به ویژه نیتروژن و فسفر) در شرایط تنش خشکی بخوبی مشخص نشده است. بنابراین با هدف تعیین اثر کودهای اوره و مرغی و تنش خشکی کوتاه مدت در ذرت (سینگل کراس 704) بر کارایی نیتروژن و فسفر، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی شهرکرد در سال زراعی 88-1387 به اجرا درآمد. تیمارها شامل چهار سطح نیتروژن (صفر، 100، 200 و 300 کیلوگرم نیتروژن در هکتار) از منابع کود مرغی و اوره و دو رژیم آبیاری (آبیاری کامل و قطع آبیاری در مرحله ظهور گل تاجی به مدت دو هفته) بودند. نتایج نشان داد که کارایی نیتروژن و فسفر بین رژیم های آبیاری اختلاف معنی داری نداشت. اثر تیمار کودی بر کارایی زراعی نیتروژن، کارایی فیزیولوژیک نیتروژن، کارایی زراعی فسفر و ماده خشک اندام های هوایی معنی دار بود، ولی کارایی بازیافت نیتروژن و فسفر و کارایی فیزیولوژیک فسفر از لحاظ آماری تحت تاثیر کوددهی قرار نگرفت. سطح 300 کیلوگرم در هکتار نیتروژن از منبع کود مرغی دارای بیشترین ماده خشک اندام هوایی (32289 کیلوگرم در هکتار) و کارایی زراعی نیتروژن (62.7 کیلوگرم بر کیلوگرم) بود، ولی کارایی آن با سطوح مختلف نیتروژن از منبع اوره اختلاف معنی داری داشت. بیشترین کارایی فیزیولوژیک نیتروژن و فسفر (به ترتیب 141 و 114 کیلوگرم بر کیلوگرم) با مصرف 100 کیلوگرم در هکتار نیتروژن از منبع کود مرغی بدست آمد و اختلاف آن با سطوح مختلف نیتروژن از منبع کود اوره معنی دار بود. بطور کلی، کارایی زراعی و فیزیولوژیک نیتروژن و کارایی زراعی فسفر در شرایط استفاده از کود مرغی بالاتر از کود اوره بود و تنش کوتاه مدت آب در مرحله ظهور گل تاجی پاسخ کارایی عناصر را به مقادیر و منابع کودی تحت تاثیر قرار نداد.