تحقیقات منابع طبیعی تجدید شونده
سال:1390 | دوره:2 | شماره:2 (پیاپی 4) |تعداد مقالات:8

آتش سوزی فراگیرترین عامل تخریب کننده اکوسیستم های جنگلی است که دارای پیامد های منفی اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی می باشد. شناسایی عوامل موثر در وقوع و گسترش آتش سوزی در جنگل یکی از سازوکارهای اساسی جهت دستیابی به مدیریت کنترل و مقابله با آتش سوزی است. هدف این پژوهش شناسایی عوامل اکولوژیک موثر بر توسعه آتش سوزی اکوسیستم جنگل منطقه کاکارضای لرستان با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی می باشد. پس از انجام مطالعات پایه، واحدهای همگن زیست محیطی تولید و با استفاده از روش ارزیابی چندمعیاره به چهار طبقه تقسیم شدند. با انجام مطالعات میدانی شرایط اکولوژیک مناطق دارای سابقه آتش سوزی مورد بررسی قرارگرفت. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و تحلیل سلسله مراتبی صورت پذیرفت. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که در این منطقه پوشش گیاهی و رطوبت مواد سوختنی، مهمترین عوامل اکولوژیک موثر بر توسعه آتش سوزی در اکوسیستم جنگل می باشند.

رژیم غذایی ماهی شبه شوریده (Pennahia anea) در شمال غرب دریای عمان با بررسی 188 عدد ماهی از شهریور 1389 تا خرداد 1390 به صورت فصلی تعیین گردید، نمونه ها در ترکیب صید ضمنی با فانوس ماهیان توسط تور ترال صید و تهیه گردید. شاخص خالی بودن معده، شاخص پری معده، ترجیح غذایی و شاخص معدی – بدنی و درصد فراوانی اقلام غذایی مشاهده شده برآورد گردید. از معده های بررسی شده تعداد 40 عدد پر و 148 عدد خالی بودند. میانگین شاخص معدی در کل سال برابر 1.1 بود. همچنین میانگین شاخص خالی بودن معده در کل دوره برابر 78.7 درصد و میزان ترجیح غذایی برای ماهیان 92.5، سخت پوستان 22.5 و نرم تنان 5 درصد محاسبه شد. ضریب رگرسیون رابطه طول- وزن (3.12=b) نشان دهنده رشد ایزومتریک این ماهی می باشد. در نهایت نتیجه گرفته شد که این ماهی یک گونه نسبتا کم خور بوده و غذای اصلی آن را ماهی ها و غذای فرعی آن ها را سخت پوستان تشکیل می دهند.

در این تحقیق پارامترهای موج فراصوتی از قبیل سرعت و تضعیف در گونه نوئل بررسی شدند. بدین منظور تعداد دو پایه از این گونه، از جنگل های اجاوبیت واقع در منطقه کلاردشت در استان مازندران تهیه گردید. بدین منظور طبق استاندارد دستگاه التراسونیک (NF S68 009) از هر پایه دیسک ها یی به ارتفاع 15 سانتی متر و قطر 16 سانتی متر در سه حالت با پوست، بدون پوست و دارای عیب (سوراخ مصنوعی) تهیه گردید و برای اندازه گیری پارامترهای موج فراصوتی مورد استفاده قرار گرفت. در این تحقیق تکنیک اندازه گیری تماس مستقیم و فرکانس موج 55 کیلوهرتز بود. نتایج تحقیق نشان داد که پوست درخت به شدت ضریب تضعیف موج را افزایش می دهد در حالی که بر روی سرعت موج اثر معنی داری نداشته است. نتایج همچنین نشان داد که وجود عیب (سوراخ مصنوعی) در دیسک های گونه نوئل بیشترین تاثیر را بر پارامتر سرعت موج فراصوتی داشته و به شدت آن را کاهش داده، ولی روی ضریب تضعیف موج اثر معنی داری نداشته است.

در این آزمایش دو گروه از بچه ماهیان آمور پرورش یافته با غذای طبیعی استخر که یک گروه به صورت توام با بچه ماهیان کپور و یک گروه به صورت خالص در حوضچه پرورش قرار گرفته بودند، با یک غذای شناور جدید (خرده های نان) تغذیه شدند و زمان شروع غذاگیری آنها با هم مقایسه شد. همچنین در دو گروه دیگر از همین بچه ماهیان که به دو سری آکواریوم منتقل و تنها یک گروه از آنها امکان مشاهده گروه کپور مجاور خود را در هنگام غذاگیری داشت، زمان شروع غذاگیری با غذای جدید غوطه ور (پلت دست ساز) مقایسه شد. بچه ماهیان کپور به طور کلی این غذاهای جدید را زودتر می گرفتند و مشاهده و یا توام شدن بچه ماهیان آمور با آنها باعث می شد تا آموزش غذاگیری یک گروه از ماهیان آمور نسبت به گروه دیگر ممکن گردد. از گروه های آزمایشی آمور توام با بچه ماهیان کپور 80 درصد و از گروه آزمایشی آمور خالص 53 درصد در 5 روز اول آزمایش شروع به گرفتن غذای شناور کردند. برای اکواریوم های ماهیان آمور مجاور کپور نسبت به غیر مجاور با آنها، این مقادیر به ترتیب 65 درصد و 20 درصد بود. در اکواریوم هایی که بچه ماهیان آمور مجاور کپورها بودند روند غذاگیری پلت های غوطه ور حتی 48 ساعت زودتر از گروه دیگر شروع شد. این آزمایش نشان داد که بچه ماهیان آموری که توام با کپورها بوده و یا روند غذاگیری آنها را مشاهده کرده بودند مستعد یادگیری مشاهده ای در رفتارهای غذایی شان هستند.

برآورد حجم درخت یکی از بخش های مهم پیش بینی رشد و محصول دهی جنگل می باشد. تاکنون روابط زیادی مانند: نیوتن، اسمالین، پرسلر و هوبر به منظور برآورد حجم درخت مورد استفاده قرار گرفته اند که تمامی این روابط نیازمند اندازه گیری قطر در ارتفاع های خاصی بوده که این امر با پیچیدگی های خاصی خصوصا در ارتفاع های بالای سطح زمین رو به روست. در این پژوهش سعی شده است تا از تکنولوژی جدید هوش مصنوعی و یکی از زیرمجموعه های آن تحت عنوان شبکه عصبی مصنوعی به عنوان روشی جدید و به علت عدم وابستگی به فرض های اولیه درباره داده ها به منظور برآورد حجم صنعتی تنه تعداد 101 درخت از درختان نشانه گذاری شده جنگل آموزشی پژوهشی دانشگاه تربیت مدرس، استفاده گردد. به این منظور قطر برابر سینه، قطر در ارتفاع کنده، قطر انتهای تنه، ارتفاع تنه و ارتفاع کل درخت با دقت بالا مورد اندازه گیری قرار گرفتند. از دو مدل شبکه عصبی، پرسپترون چند لایه (MLP) و تابع پایه شعاعی (RBF)، به منظور پیش بینی حجم تنه استفاده گردید. نتایج نشان داد که شبکه عصبی تابع پایه شعاعی نسبت به شبکه عصبی پرسپترون چند لایه دارای دقت بیشتری در برآورد حجم تنه می باشد. مقایسه معیارهای ارزیابی شبکه های عصبی نشان داد که شبکه عصبی MLP و RBF به ترتیب دارای مقدار 1.18 RMSE و 1.08 می باشند.

تبدیل و تغییر کاربری اراضی یکی از مسایلی است که افزایش جمعیت به طبیعت تحمیل کرده است. یکی از اجزا مهم خاک است که بستر حیات گیاهان محسوب می شود که در پی تغییر کاربری اراضی خاک دچار تغییر قرار می شود. از آنجایی که تغییر کاربری اراضی موجب تغییر پذیری ویژگی های خاک می شود، آگاهی از تغییرات ویژگی های خاک در کاربری های متفاوت برای دستیابی به مدیریت بهتر ضروری است. تحقیق حاضر با این هدف در منطقه پشرت کیاسر انجام شد. در سه سایت جنگل، مرتع و کشاورزی مجاور هم نمونه برداری به روش منظم با استقرار یک شبکه نمونه برداری انجام شد و از هر سایت تعداد 49 نمونه خاک از عمق 30–0 سانتی متری جمع آوری و به آزمایشگاه انتقال یافت. در آزمایشگاه ویژگی های خاک شاملpH ، آهک، نیتروژن کل، کربن آلی، بافت خاک (درصد سیلت، رس و شن) و درصد رطوبت اندازه گیری شد. برای آزمون اثرات تغییر کاربری بر ویژگی های خاک از آنالیز واریانس یکطرفه استفاده شد. مقایسه میانگین ویژگی های خاک بین کاربری های مختلف از آزمون چنددامنه ای دانکن در سطح 0.01 استفاده شد. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد که به کربن و نیتروژن بیشتر و اسیدیته کمترین تغییرات را از خود نشان داده است. همچنین بین کاربری های مختلف از نظر ویژگی های موردبررسی تفاوت معنی داری وجود دارد.

در این تحقیق جزء جزء سازی الیاف خمیر کاغذ OCC و پالایش جزء الیاف بلند آن به منظور اختلاط با خمیر کاغذ کرافت بکر مورد بررسی قرار گرفته و تاثیر مقادیر مختلف اختلاط اجزای بلند و کوتاه با خمیر کاغذ کرافت بر خواص فیزیکی و مقاومت های مکانیکی کاغذ مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که جزء جزء سازی الیاف خمیر کاغذ  OCCمی تواند به عنوان روشی کارآمد در شناخت بهترین ترکیب خمیر کاغذ برای ساخت کاغذ مطرح گردد. همچنین از طریق جزء جزء سازی الیاف، نقش هر کدام از اجزای الیاف بلند و کوتاه خمیر کاغذ OCC به طور دقیق تر مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد. پالایش جزء الیاف بلند خمیر کاغذ OCC و اختلاط آن با خمیر کاغذ کرافت بکر باعث افزایش معنی دار مقاومت های مکانیکی کاغذ نسبت به خمیر کاغذ کرافت بکر گردید. بررسی نتایج نشان داد که جزء الیاف کوتاه خمیر کاغذ OCC باعث کاهش مقاومت های مکانیکی کاغذ می گردد ولی با توجه به بهبود مقاومت های مکانیکی کاغذ از طریق پالایش جزء الیاف بلند، امکان استفاده از جزء الیاف کوتاه، بدون اینکه مقاومت های کاغذ کاهش یابد، نیز وجود دارد. همچنین استفاده از جزء الیاف کوتاه باعث کاهش تخلخل کاغذ و بهبود مقاومت کاغذ در برابر عبور هوا گردید. بنابراین از طریق تلفیق روش جزء جزء سازی الیاف خمیر کاغذ OCC و پالایش آن می توان تا 50 درصد خمیر کاغذ OCC را با خمیر کاغذ کرافت بکر مخلوط نمود و به خواصی بهتر از کاغذ کرافت بکر دست یافت.

ماهی آمور علاوه بر اینکه منبع مناسبی برای تولید گوشت سفید محسوب می شود، عامل مهمی در کنترل بیولوژیکی برخی از گیاهان آبزی به شمار می رود. هدف از این تحقیق بررسی رفتار و ارجحیت غذایی ماهی علف خوار (آمور سفید) روی 6 گیاه آبزی است. گیاهان آزمایشی شامل 3 گیاه آبزی غوطه ور گوشاب برگ مجعد، میریوفیلوم و سراتوفیلوم، 2 گیاه شناور عدسک آبی و آزولا و یک جلبک سبز رشته ای (اسپیروژیرا) می باشند. آزمایش در حوضچه های بتنی مرکز تکثیر و پرورش ماهیان گرم آبی شهید انصاری رشت در سال 1390 انجام گرفت. تیمارهای آزمایشی شامل 6 گیاه آزمایشی فوق همراه با تیمار کاشت مخلوط آن ها با 3 تکرار در نظر گرفته شد. بر همین اساس 7 حوضچه بتنی به وسیله تورهای پلاستیکی با چشمه ریز به سه قسمت مساوی تقسیم شدند و 21 محیط آزمایشی ایجاد گردید. کاشت گیاهان غوطه ور درون گلدان های پلاستیکی متوسط انجام، و تعداد 7 گلدان در هر محیط آزمایشی قرار گرفت. معرفی گیاهان شناور آزولا، عدسک آبی و اسپیروژیرا در هر محیط آزمایشی در حدود 3.3 کیلوگرم وزن تر انجام گرفت. 4 هفته بعد از کاشت و معرفی گیاهان، تعداد 12 قطعه بچه ماهی آمور با متوسط وزن 5±20 گرم در هر حوضچه بتنی رها گردیدند (در هر محیط آزمایشی 4 بچه ماهی). تغییر وزن ماهیان به صورت ماهیانه اندازه گیری گردید. نتایج این آزمایش نشان داد که ماهیان رهاسازی شده در حوضچه های حاوی عدسک آبی، میریوفیلوم و اسپیروژیرا دارای افزایش وزن معنی داری نسبت به سایر تیمارها بودند. میانگین وزن ماهیان 5 ماه بعد از رهاسازی در تیمارهای عدسک آبی، میریوفیلوم، اسپیروژیرا، سراتوفیلوم، گوشاب برگ مجعد، آزولا و کاشت مخلوط به ترتیب 380، 365، 350، 280، 278، 265 و 295 گرم به دست آمد. حداکثر مقدار پروتئین به ترتیب در بافت ماهیان تغذیه شده با گیاهان میریوفیلوم (16.02 درصد)، اسپیروژیرا (15.88 درصد) و عدسک آبی (15.68 درصد) مشاهده گردید. همچنین حداکثر مقدار چربی به ترتیب در بافت ماهیان تغذیه شده با گیاهان میریوفیلوم (7.21 درصد)، اسپیروژیرا (7.15 درصد) و عدسک آبی (7.08 درصد) مشاهده گردید. وزن کپور ماهیان علفخواری که با میریوفیلوم، اسپیروژیرا و عدسک آبی تغذیه نموده اند بیش از سایر گیاهان بود. این امر می تواند به دلیل بافت نرم آنها باشد که بیشترین سهم از جیره غذایی را در مقایسه با سایر انواع به خود اختصاص می دهد.