پژوهش های کاربردی زراعی
سال:1397 | دوره:31 | شماره:3 (پیاپی 120) |تعداد مقالات:6

کمبود منابع آبی یکی از محدودیت های توسعه کشت چغندرقند است. استفاده از ترکیباتی که بتواند این محدودیت را کاهش دهد یکی از اولویت های پژوهشی محسوب می شود. بدین منظورجهت بررسی اثرات سیلیس و پتاسیم برعملکرد کمی وکیفی چغندر قند تحت شرایط کم آبی آزمایشی بصورت کرتهای خردشده درقالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در 2 منطقه مشهد و فریمان در سال زراعی 1395 اجرا و بصورت مرکب تجزیه واریانس شد. سه تیمارآبیاری شامل 100درصد(I1 )، 75 درصد(I2)، 50 درصد(I3) نیازآبی چغندر قند در کرت های اصلی و چهار تیمارمایع کودی با میزان مصرفی یک لیتر در هکتار شامل شاهدF1))، پتاس حاوی 500 گرم K 2Oدر لیتر (F2)، سیلیس حاوی 200 گرم SiO2 درلیتر (F3)، پتاس + سیلیس (F4) در کرتهای فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد درشرایط کفایت آبی(100درصد نیاز آبی) مصرف همزمان پتاسیم وسیلیس بر هم اثر افزایشی داشت و موجب افزایش 9/12 درصدی عملکرد شد. سیلیس وپتاس درشرایط تنش ملایم (75درصد نیازآبی) با افزایش21درصدی شاخص کلروفیل و37درصدی هدایت روزنه ای موجب افزایش 5/14درصدی عملکرد نسبت به شاهد شد. مصرف کودهای سیلیس وپتاسیم درشرایط تنش شدید خشکی (50 درصد نیاز آبی) تاثیری بر عملکرد کمی نداشت. اما قند ملاس را 47 درصدکاهش داد. کاربرد این دو عنصر موجب کاهش 26 و 5/21 درصدی ناخالصی های سدیم و نیتروژن مضره نسبت به شاهد شد. نتایج نشان داد همبستگی بین میزان پتاسیم وسیلیس برگ با عملکرد و عیار چغندر مثبت بوده و جهت حصول بهترین عملکرد وعیار بایدحداقل میزان پتاسیم وسیلیس برگ به ترتیب 5/4 و5/3 میلی گرم بر کیلوگرم باشد.

این تحقیق در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با پنج تیمار و چهار تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی داراب فارس انجام شد (1389 تا 1393). تیمارهای تحقیق عبارت بودند از 1) کم خاکورزی (شخم با خاک ورز مرکب و کاشت با خطی کار)، 2) کشت مستقیم گندم (رقم چمران) و کنجد (رقم داراب2) به مدت چهار سال، 3) کشت مستقیم گندم در سال های اول، دوم و چهارم و کشت مرسوم آن در سال سوم وکشت مستقیم کنجد به مدت چهار سال، 4) کشت مستقیم کنجد در سال های اول، دوم و چهارم و کشت مرسوم آن در سال سوم وکشت مستقیم گندم به مدت چهار سال و 5) خاک ورزی مرسوم (شخم با گاوآهن برگرداندار، دوبار دیسک و لولر و کاشت با خطی کار). نتایج نشان داد که روش های خاک ورزی حفاظتی باعث افزایش رطوبت خاک (حداکثر 50 درصد) و کربن آلی خاک (حداکثر 138 درصد) شدند. جرم مخصوص ظاهری خاک تحت تأثیر معنی دار روش خاک ورزی قرار نگرفت، اما نفود تجمعی و سرعت نفوذ آب در خاک تحت تأثیر تیمارهای خاک ورزی حفاظتی کاهش یافت (حداکثر 33 درصد). همچنین، روش های خاک ورزی حفاظتی به ویژه کم خاک ورزی انتشار دی اکسید کربن از خاک را نسبت به خاک ورزی مرسوم کاهش دادند (حداکثر 19 درصد). ضمنا روش های خاک ورزی حفاظتی در مقایسه با خاک ورزی مرسوم، باعث کاهش معنی دار عملکرد کنجد (حداکثر عملکرد کنجد در روش حفاظتی 2011 کیلوگرم در هکتار و در روش مرسوم 2045 کیلوگرم در هکتار) نشدند. بنابراین در مناطق گرم استان فارس، روش های خاک ورزی حفاظتی می توانند جایگزین خاک ورزی مرسوم در تهیه زمین کنجد گردند.

برآورد سطح زیر کشت بر اساس شاخصهای جنبی از جمله میزان بذر، کود و سم تحویلشده به کشاورزان و همچنین برآوردهای شرکتهای مشاور کنترل میگردد که کاری زمان بر و پر هزینه می باشد. بنابراین این مطالعه با هدف برآورد سطح زیر کشت دو محصول گندم و سویا در طی سالهای 2000 تا 2016 با استفاده از تصاویر ماهواره لندست انجام شد. بعد از پیش پردازش و پردازش های لازم، و تهیه نمونه های تعلیمی مناسب از مزارع کشت سویا و گندم، طبقه بندی تصاویر با استفاده از دو روش طبقهبندی شبکه عصبی مصنوعی و ماشین بردار پشتیبان انجام شد و جهت طبقهبندی با هدف تفکیک این دو محصول زراعی دادههای واقعیت زمینی، نقشه NDVI اراضی زراعی و شناسایی رفتار طیفی نقاط آموزشی گندم و سویا بکار برده شدند. نقشه های حاصل از طبقه بندی با استفاده از نقاط واقعیت زمینی مورد ارزیابی صحت قرار گرفتند. با توجه به نتایج بهدستآمده از بررسی ضریب کاپا و صحت کلی، روش ماشین بردار پشتیبان برای طبقه بندی اراضی کشاورزی و تفکیک محصولات نسبت به روش شبکه عصبی موفق تر بود و در همه تصاویر مقدار صحت کلی محاسبهشده و ضریب کاپا به ترتیب بیشتر از 80٪ و بیش از 8/0میباشد که این نشان دهنده قابلاعتماد بودن نتایج طبقهبندیاست. طبق نتایج، حدود 93 درصد از نقاط برآورد شده سطح زیرکشت گندم و سویا در طی 16 سال مورد مطالعه در محدوده حدود اطمینان 15± درصد قرار دارند که نشان می دهد این روش، روش مطمئنی برای تفکیک این دو محصول با استفاده از تصاویر اردیبهشت ماه (برای گندم) و شهریورماه (برای سویا) می باشد.

به منظور ارزیابی اثر 8 جدایه برتر از گونه های سودوموناس، باسیلوس و ریزوبیوم (Pf54، Pf12، Pf39، Pf29، Bv1، Bv2، Rm42 و Rm43) بر عملکرد و جذب عناصر غذایی ذرت، آزمایشی با 12 تیمارشامل 8 جدایه و همچنین مخلوط جدایه های سودوموناس فلورسنت، ریزوبیوم و باسیلوس (T9)، شاهد منفی بدون کود و تلقیح (T10)، تیمار کم نهاده شیمیایی (50 درصد توصیه کودی) (T11) و تیمار شیمیایی توصیه کودی کامل(T12)، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در شرایط گلخانه ای در شهر کرج انجام گردید. نتایج آزمایش نشان داد که گیاهان تیمارهای PF12، BV1، pf54 و T9 بیشترین ارتفاع بوته را داشتند. بیشترین جذب نیتروژن به ترتیب در تیمارهای RM43 و تلفیق جدایه ها مشاهده شد. فسفر جذب شده گیاهان تیمار شده باکتری های باسیلوس سه و نیم برابر شاهد افزایش یافت. جذب فسفر گیاهان سطوح تیمار مخلوط باکتری ها و نیز کاربرد باکتری های ریزوبیوم بطور مجزا، دو و نیم برابر تیمار شاهد بود. تیمار PF54 بیشترین غلظت آهن اندام هوایی ذرت را داشت. کاربرد باکتری های مورد استفاده در این آزمایش بطور معنی داری نیاز گیاه به عناصر نیتروژن، آهن، منگنز و روی را تامین کرد که باکتری های جنس باسیلوس موثر ترین باکتری در این میان بودند.

به منظور بررسی اثر رژیم های مختلف آبیاری بر مقدار، راندمان و سهم توزیج مجدد برگ، ساقه، پانیکول و کل ژنوتیپ-های برنج، آزمایشی به صورت کرت های یک بار خرد شده، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به مدت دو سال (1393 و 1394) اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل، چهار رژیم آبیاری (1، 3، 5 و 7 روزه) و 12 ژنوتیپ برنج که به ترتیب در کرت های اصلی و فرعی قرار گرقتند بودند. نتایج تجزیه مرکب نشان داد کلیه صفات مزبور در بین رژیم های مختلف آبیاری، ژنوتیپ و برهم کنش دوعامل دارای تفاوت معنی داری در سطح پنج درصد در صفت راندمان توزیع مجدد کل در بین رژیم های مختلف آبیاری و یک درصد برای سایر سطوح و صفات بودند و تنها در برهم کنش دوعامل رژیم-آبیاری و ژنوتیپ توزیع مجدد کل تفاوت معنی داری از لحاظ آماری مشاهده نشد. مقدار توزیع مجدد به غیر از برگ که از رژیم بیاری غرقاب به سمت تناوب سه روزه کاهش داشت سایر اندام ها و کل این روند تا افزایشی و سپس با افزایش فواصل آبیاری رو به کاهش، با توجه کاهش ماده خشک اندام ها، رفت. در راندمان توزیع مجدد نیز به غیر از برگ که از رژیم آبیاری غرقاب تا رژیم آبیاری با تناوب پنج روز روند کاهشی و سپس در تناوب آبیاری هفت روز افزایشی را طی کرد در راندمان توزیع مجدد ساقه و کل این روند حالت عکس داشت. در سهم توزیع مجدد نیز سهم برگ در رژیم آبیاری با تناوب سه روزه کاهش و پس از آن با افزایش و کاهش آبیاری افزایش یافت.

به منظور بررسی خصوصیات فنولوژیک، ریختی و فیتوشیمی اکوتیپ های زیره سبز ((Cuminum cyminum، آزمایشی با تعداد 24 اکوتیپ زیره سبز از نقاط مختلف کشور در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در مشهد در سال زراعی 1395-1394 به اجرا درآمد. نمونه های بذرو تمام اکوتیپ ها ابتدا در گلخانه کشت و سپس به مزرعه منتقل و در شرایط آبیاری قطره ای و در قالب بلکوهای کامل تصادفی با سه تکرارکشت شدند. خصوصیات فنولوژیکی از مرحله ساقه رفتن، 50% گلدهی و رسیدگی فیزولوژیکی ثبت و نیز صفات ریخت شناسی شامل ارتفاع بوته، تعداد انشعابات و همجنین عملکرد و اجزاء عملکرد اندازه گیری شد. نتایج نشان داد تعداد چتر در بوته 5/15-7/8 عدد، تعداد چترک در چتر 4-3 عدد، دانه در چترک 23-13عدد، وزن هزار دانه 2/4-8/2 گرم، زیست توده هر گیاه 22-6 گرم، عملکرد دانه هرگیاه 8-2 گرم، درصد اسانس 11/3-99/0 و عملکرد اسانس 2/0-02/0 گرم در بین اکوتیپ ها دارای تفاوت معنی داری(01/0p≤ ) می باشد. تجزیه رگرسیون چندگانه خطی نشان داد وزن بوته اولین صفتی بود که وارد مدل رگرسیونی شد و به تنهایی 51 % از تغییرات مربوط به عملکرد اسانس را توجیه نمود. تجزیه علیت نشان داد که صفت وزن بوته در درجه اول و سایر صفات تعداد چترک، تاج و پوشش و وزن هزار دانه بیشترین اثر مستقیم بر عملکرد اسانس گیاه داشت. برای دوری و یا نزدیکی اکسشن ها از تجزیه خوشه ای و تجزیه به مولفه های اصلی استفاده شد. دو مولفه اول در زیره سبز 71% از کل تغییرات متغییرها را توجیه نمود. ا