طب پیشگیری
سال:1400 | دوره:8 | شماره:2 |تعداد مقالات:9

سلامتی فقط شامل بعد زیست شناختی نیست، بلکه دارای ابعاد مختلفی نظیر ابعاد سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی می باشد (1). به همین دلیل مدیریت کووید-19 در تمامی کشورها تحت تأثیر تمامی این عوامل قرار دارد. این عوامل از یک طرف هم می توانند یک مزیت باشند و هم یک تهدید محسوب شوند (2). توانایی بسیاری از کشورها جهت مقابله با کووید-19 به چالش کشیده شده است و این بحران تأثیرات زیادی را در سراسر دنیا گذاشته است. چالش های اقتصادی، بیکاری، اختلال در ارایه خدماتی آموزشی و نیز مسایل اجتماعی از جمله این موارد هستند. هم زمان با اپیدمی کووید-19، اعمال تحریم علیه ایران باعث افزایش تهدیدها نیز شده است (3). در کنار همه این تهدیدها، فرصت های خوبی نیز برای کشورها به وجود آمده است. تا به حال مطالعه ای در این بخش صورت نگرفته است و با شناخت این فرصت ها، شانس مناسبی برای موفیقت و عبور از این بحران فراهم می شود. لذا این مقاله به دنبال ارایه فرصت های دوران کرونا و پساکرونا می باشد که در هفت حیطه اصلی شامل حیطه های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، پزشکی، علم و فناوری و زیست محیطی طبقه بندی شده اند.

هدف: نوار شمالی خلیج فارس به خصوص حوزه بندرعباس یکی از قطب های تامین ماهی در کشور می باشد و آلودگی ماهی های خوراکی در این ناحیه می تواند سلامت مصرف کنندگان را تهدید کند. بنابراین، هدف: از این مطالعه ارزیابی ریسک بهداشتی سرب و کادمیوم موجود در ماهی های خوراکی سطح زی، میان زی و کف زی عرضه شده در شهر بندرعباس می باشد. روش ها: در این مطالعه توصیفی-تحلیلی که در سال 1397 انجام شد تعداد 81 نمونه ماهی سطح زی، میان زی و کف زی در 9 گونه مختلف موجود از بازار ماهی فروشان شهر بندرعباس به روش طرح آشیانی یا سلسله مراتبی جمع آوری شد. قطعات خوراکی ماهی ها توسط روش مایکروویو هضم و غلظت سرب و کادمیوم آن با استفاده از روش اسپکتروفتومتر جذب اتمی سنجش شد. در نهایت، میزان برآورد شده دریافتی روزانه (EDI)، شاخص خطر غیرسرطان زایی (THQ) و خطر سرطان زایی (CR) مرتبط با مصرف ماهی های آلوده به فلزات سنگین مورد نظر محاسبه شدند. نتایج: مقادیر متوسط غلظت سرب در ماهی های سطح زی، میان زی وکف زی به ترتیب برابر 03/0، 019/0 و 04/0 میلی گرم بر کیلوگرم بودند. مقادیر مربوطه برای غلظت کادمیوم به ترتیب برابر 0028/0، 002/0 و 0056/0 میلی گرم بر کیلوگرم بودند. از دیدگاه سلامت انسان، مقادیر THQ برای هر عنصر و مقادیر کل خطر هدف: (TTHQ) برای هر دو عنصر کمتر از 1 بودند. علاوه بر این، مقادیر CR برای هر دو فلز کمتر از خطر قابل قبول ابتلا به سرطان در طول عمر (5-10) بود. نتیجه گیری: مطابق مقادیرEDI، THQ، TTHQ، CR و سطوح ایمنی قابل قبول ارگآن های مختلف، استفاده از ماهی های بررسی شده خطر بهداشتی قابل توجهی برای سلامتی انسان ایجاد نخواهد کرد.

هدف: تعدد و تنوع استرس هایی که افراد در دوران سالمندی با آن روبرو می شوند، توجه به مقوله سلامت روان و به خصوص تاب آوری را در دوره سالمندی و به ضرورت تبدیل کرده است. هدف: پژوهش حاضر، اثربخشی معنویت درمانی بر کیفیت خواب، تاب آوری و اضطراب مرگ سالمندان بود. روش ها: پژوهش حاضر نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون-پس آزمون و پیگیری همراه با گروه گواه بود. جامعه آماری این پژوهش شامل تمامی سالمندان مقیم در خانه سالمندان شهر شیراز در سال 1398 بودند که از بین آن ها 30 نفر به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه معنویت درمانی (15=n) و گروه گواه (15=n) گماشته شدند. داده ها با استفاده از پرسشنامه تاب آوری (کانر-دیویدسون)، مقیاس اضطراب مرگ (کالت-لستر) و پرسشنامه کیفیت خواب پیتزبورگ (بویس) به دست آمد. داده ها با روش تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر و نرم افزارSPSS تحلیل شد. سطح معناداری آزمون ها 05/0 در نظر گرفته شد. نتایج: نتایج: نشان داد که آموزش معنویت درمانی به طور معناداری منجر به بهبود کیفیت خواب (اثر گروه: 001/0>P-Value؛ اثر زمان: 001/0>P-Value؛ اثر زمان* گروه: 001/0>P-Value)، تاب آوری (اثر گروه: 001/0>P-Value؛ اثر زمان: 001/0>P-Value؛ اثر زمان* گروه: 001/0>P-Value)، اضطراب مرگ (اثر گروه: 001/0>P-Value؛ اثر زمان: 001/0>P-Value؛ اثر زمان* گروه: 001/0>P-Value در گروه آزمایش در پس آزمون شده است. اما در نمرات کیفیت خواب و تاب آوری و اضطراب مرگ در گروه گواه تغییری مشاهده نشد. نتیجه گیری: براساس یافته های این پژوهش می توان از معنویت درمانی گروهی در جهت بهبود کیفیت خواب، تاب آوری و اضطراب مرگ سالمندان استفاده کرد.

هدف: آمارهای سراسر جهان گویای افزایش میزان مصرف قلیان در زنان نسبت به مردان می باشند. مطالعه مروری حاضر با هدف: تعیین عوامل موثر بر استعمال قلیان در زنان سرتاسر دنیا طراحی شد. منابع اطلاعات یا داده ها: تحقیق حاضر مطالعه ای مروری نظامند است که در سال 1399 با جستجو در پایگاه های اطلاعاتی Web of Science، SID، Magiran، Google Schular، Medline، Scopus، Elsevier، Iranian Databases، PubMed، Iranmedex به دو زبان فارسی و انگلیسی صورت گرفت. تمامی اسناد بین سالهای 1990-2021 وارد مطالعه شدند. روش ها: ی انتخاب برای مطالعه معیارهای ورود به مطالعه شامل مقالاتی بود که جمعیت هدف: آن ها زنان و نوع ماده دخانی قلیان بود. معیارهای خروج از مطالعه عبارتند از گزارش نتایج: به صورت غیرقابل تفکیک در دو جنس، مطالعات مداخله ای و مطالعاتی که بین اطلاعات دموگرافیک با مصرف قلیان ارتباط برقرار نموده اند. ترکیب مطالب و نتایج: شایع ترین دلایل استعمال قلیان در زنان در سطح فردی نگرش مثبت به استعمال قلیان، خودکارآمدی پایین، وابستگی به قلیان، نیازهای روحی-روانی، جلب توجه و خوشایند بودن طعم تنباکو و در سطح بین فردی نوآوری و جذابیت قلیان، نرم های انتزاعی، عدم وجود قانون منع مصرف قلیان، دسترسی آسان، نرم های فرهنگی، تبلیغات رسانه ای، چالش های اقتصادی، نفوذ بازیگران قدرتمند، پویایی صنعت دخانیات، سیاست های غیرمشارکتی دولت و تهاجم فرهنگی کشورهای بیگانه بود. نتیجه گیری: حذف نگرش مثبت زنان، تقویت مهارت های نه گفتن در مقابل اصرار دوستان و تمرکز و مداخله موثر بر روی عوامل محیطی خارج از کنترل فرد می تواند در کاهش استعمال قلیان نقش موثری داشته باشد.

هدف: بیماری همه گیر ویروس کووید-19 و توصیه ها و محدودیت های دولتی مرتبط با آن، بسیاری از جنبه های زندگی انسان از جمله ورزش و بهزیستی روانی را تحت تاثیر قرار داده است. هدف: از پژوهش حاضر، بررسی فعالیت بدنی و خلق وخوی ورزشکاران بدن ساز ایران بود. روش ها: در این پژوهش کاربردی، تعداد 875 نفر از شهرهای مختلف ایران به صورت تصادفی در محدوده زمانی اسفند تا اردیبهشت 99 به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. تجزیه و تحلیل آماری داده های افراد پاسخ دهنده در کشور با استفاده از یک تحقیق آنلاین انجام شد. از پرسشنامه استاندارد جامع فعالیت جسمانی برای بررسی سطح فعالیت بدنی و همچنین از پرسشنامه کوتاه ارزیابی خلق، برای ارزیابی خلق شرکت کنندگان استفاده شد. برای ارزیابی تغییرات فعالیت بدنی و تاثیر جنسیت بر آن از آزمون ویلکاکسون در سطح معناداری 95/0 و از آزمون پیرسون برای بررسی رابطه بین متغیرهای خلق وخو با ورزش استفاده شد. داده ها با نرم افزار SPSS تحلیل شدند. نتایج: نتایج: نشان داد که کاهش معنا داری در شدت و مدت جلسات هفتگی فعالیت بدنی در شرایط کرونا نسبت به دوران قبل از آن وجود دارد (001/0=P-Value). همچنین وضعیت خلق وخو با مدت زمان تمرین (تا 10 دقیقه و بیشتر از 10 دقیقه) و همچنین تعداد جلسات تمرین (005/0

هدف: همه گیری کووید-19 نه تنها سبب افزایش نگرانی در ارتباط با سلامت جسمانی شده است بلکه سبب بروز اختلالات روان شناختی نیز شده است. پژوهش حاضر با هدف تعیین ارتباط اختلال استرس پس از سانحه با فرسودگی شغلی در زمان همه گیری کووید-19 انجام شد. روش ها: در این مطالعه مقطعی، 402 نفر از کارکنان استان هرمزگان با محدوده سنی 57-21 سال شرکت نمودند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه ای متشکل از 4 بخش (اطلاعات دموگرافیک-شغلی، فرسودگی شغلی، غربالگری اختلال استرس پس از سانحه و مقیاس اثر رویداد) بود. لینک پرسشنامه الکترونیک از طریق واتس آپ و ایمیل به روش نمونه گیری در دسترس در اختیار شرکت کنندگان قرار گرفت. داده ها با استفاده از آزمون های آماری تحلیل واریانس، آماره آزمون و ضریب همبستگی پیرسون و نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شدند. نتایج: میانگین و انحراف معیار نمره مقیاس اثر رویداد و غربالگری اختلال استرس پس از سانحه به ترتیب 21/15± 43/29 و 73/2± 9/4 بود. همچنین میانگین و انحراف معیار خستگی عاطفی، مسخ شخصیت و کفایت شخصی به ترتیب 02/7± 57/23، 51/3± 77/11 و 14/5± 09/20 بود. متغیرهای جنسیت و نوع شغل ازجمله عوامل مؤثر بر نشانه های اختلال استرس پس از سانحه و فرسودگی شغلی بودند. براساس آزمون همبستگی پیرسون، ارتباط معناداری بین اختلال استرس پس از سانحه و فرسودگی شغلی مشاهده شد. نتیجه گیری: براساس یافته های مطالعه، مواجهه با استرس های روانی در طول همه گیری کووید-19 با اختلال استرس پس از سانحه و فرسودگی شغلی در بین کارکنان ارتباط دارد؛ بنابراین به کارگیری مداخلات مؤثر از سوی مدیران جهت کاهش نشانه های اختلال استرس پس از سانحه و فرسودگی شغلی کاملاً ضروری است.

هدف: داروهای آنتی نیوپلاستیک برای درمان سرطان استفاده می شوند و پرستاران در حین کار با این داروها مواجهه می یابند. این داروها می توانند مشکلات سلامتی متعددی در پرستاران ایجاد نمایند. این مطالعه با هدف: ارزیابی دانش، نگرش و عملکرد پرستاران بخش انکولوژی بیمارستان های آذربایجان شرقی در کار با داروهای آنتی نیوپلاستیک به انجام رسید. روش ها: پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی-مقطعی بود که با مشارکت 129 پرستار بخش های انکولوژی استان آذربایجان شرقی به روش سرشماری در سال 1398 انجام گردید. پرسشنامه استاندارد سنجش دانش، نگرش و عملکرد پرستاران شاغل در بخش های انکولوژی نسبت به داروهای شیمی درمانی با 33 سوال و با پاسخ دهی لیکرت برای جمع آوری داده ها استفاده شد. داده ها با استفاده از آمار توصیفی و آزمون کروس کالوالیس توسط نرم افزارSPSS آنالیز شدند. نتایج: میانگین سن و سابقه کار شیمی درمانی پرستاران به ترتیب 7/6± 8/33 و 5/5± 91/5 سال بود. تمامی پرستاران در روز کاری خود حداقل با 3 دارو سروکار داشتند. میانگین نمره دانش 46/4± 58 (از 65)، نگرش 98/3± 76/30 (از 40) و عملکرد 79/5± 41/47 (از 60) بود. پرستاران دارای سن بیشتر از 40 سال و سابقه کار بیشتر از 5 سال به طور معنی داری دانش، نگرش و عملکرد بهتری داشتند (05/0P-Value<). نتیجه گیری: بار کاری گزارش شده توسط پرستاران می تواند دلیل احتمالی علایم سلامتی گزارش شده باشد. افزایش آگاهی پرستاران در حیطه های حمل و انبارداری، مدیریت حوادث و دفع پسماند داروها می تواند به افزایش دانش و بهبود نگرش و عملکرد آن ها منجر گردد. پیشنهاد می شود آموزش پرستاران با سابقه کاری کمتر در اولویت برنامه های مدیریت ایمنی بیمارستان ها قرار گیرد.

هدف: امروزه سرطان سومین علت مرگ بشر و یکی از مهم ترین چالش های نظام بهداشت و درمان ایران است که سبب کاهش کیفیت زندگی بیماران مبتلا می شود. هدف: از این مطالعه، تعیین تاثیر برنامه آموزش خودمراقبتی بر خودکارآمدی و کیفیت زندگی بیماران مبتلا به سرطان کولورکتال است. روش ها: این پژوهش، از نوع نیمه تجربی است که با مشارکت 70 بیمار مبتلا به سرطان کولورکتال مراجعه کننده به مرکز آموزشی درمانی پیامبراعظم(ص) بندرعباس در سال 1399 انجام شد. پژوهش با روش نمونه گیری در دسترس انجام شده است. قبل و پس از دو ماه اجرای برنامه آموزشی، پرسشنامه استاندارد QLQ-C30 و پرسشنامه خودکارآمدی Sherer در اختیار دو گروه قرار گرفت. سپس داده ها با استفاده از آزمون های آماری توصیفی و استنباطی و با نرم افزار SPSS نسخه تحلیل شدند. نتایج: پس از آموزش خودمراقبتی نمرات خودکارآمدی در گروه مداخله 261/7± 60/60 و در گروه کنترل 324/11± 76/42 بود (001/0P-Value<). همچنین نمرات کیفیت زندگی بعد از مداخله در گروه مداخله 601/15± 33/61 و در گروه کنترل 827/11± 66/43 بود (001/0P-Value<). تفاوت معنی داری از نظر خودکارآمدی و کیفیت زندگی بین دو گروه بعد از اجرای مداخله برنامه آموزشی وجود دارد (001/0P-Value<). نتیجه گیری: یکی از اهداف برنامه خودمراقبتی، افزایش دانش و آگاهی بیماران از ماهیت بیماری است. به کارگیری برنامه خودمراقبتی براساس نیازهای آموزشی می تواند بر کیفیت زندگی و خودکارآمدی بیماران مبتلا به سرطان تحت شیمی درمانی موثر باشد.

هدف: همه گیری کووید-19 موجب ترس، استرس و اضطراب عمومی بسیاری از سالمندان شد که نتیجه آن کاهش سلامت روانی افراد بود. در همین راستا، پژوهش مروری حاضر با هدف: بررسی پیامدهای شیوع کووید-19 بر سلامت روانی سالمندان انجام شد. منابع داده ها پژوهش مروری حاضر در سال 1400 با استفاده از جست وجوی کلیدواژه های تخصصی در پایگاه های اطلاعاتی انگلیسی نظیر Google Scholar، PubMed, ISI، Scopus, ScienceDirect و پایگاه اطلاعاتی علمی جهاد دانشگاهی (SID)، بانک اطلاعات نشریات کشور (Magiran) و بانک اطلاعات مقالات علوم پزشکی ایران در بازه زمانی 2020 (از ماه فوریه) تا 2021 (تا ماه جولای) مورد جستجو قرار گرفتند. روش ها: ی انتخابی برای مطالعه در جستجوی الکترونیک 607 مقاله بازیابی شد. خلاصه مقالات منتشر شده بررسی شد و در چند مرحله موارد تکراری از مطالعه حذف گردید و در نهایت 30 مقاله نهایی برای بررسی جامع و استخراج داده ها انتخاب شدند. ترکیب مطالب و نتایج: نتایج: بدست آمده نشان داد همه گیری کرونا ویروس 2019 باعث ایجاد افسردگی، اضطراب، احساس تنهایی، اضطراب مرگ و سوءرفتار در سالمندان شده است. همچنین شیوع کووید-19 کیفیت زندگی و فعالیت بدنی سالمندان به میزان قابل کاهش داد که تمامی این موارد سلامت روانی سالمندان را تحت تاثیر خود قرار داده است. نتیجه گیری: براساس مقالات بررسی شده کووید-19 می تواند بر روی ابعاد مختلف سلامت روانی زندگی سالمندان تاثیرگذار باشد. همچنین با توجه به این که جمعیت سالمندان جزو گروه های آسیب پذیر در مقابل کروناویروس 2019 هستند، لازم است در واکسیناسیون سراسری در اولویت قرار گیرند و مداخلات روان شناختی مناسبی برای سالمندان اتخاذ گردد.