سبک شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)
سال:1400 | دوره:14 | شماره:12 (پیاپی 70) |تعداد مقالات:12

زمینه و هدف: گفتگو و مناظره از شگردهای طرح بیان اندیشه در بین شاعران و نویسندگان بشمار میرود. در این نوشتار به بررسی گفتگوهای اشعار انوری (سی شعر: بیست وهشت قطعه و دو قصیده) پرداخته میشود. کمیت این گفتگوها دربرابر اشعار دیگر انوری بسیار کم است، اما بااینحال مناظره های قابل توجهی هستند. روش مطالعه: شیوة گردآوری اطلاعات در این مقاله کتابخانه ای و تجزیه و تحلیل داده ها براساس شیوة تحلیل محتوا و از نوع کیفی است. در این مقاله تمام گفتگوهای انوری ازلحاظ قالب، موضوع، هدف، محتوا، نوع، ساختار، لحن و طرفین گفتگو بررسی شده است. در گزینشها، در چند مورد تنها به ابیات دارای گفتگو پرداخته شده و مدار تحقیق بر تعداد ابیات دارای گفتگو است، نه ابیات کل شعر؛ اما در گفتگوهایی که در قالب قطعه هستند، معمولاً گفتگو در کل شعر لحاظ شده است. یافته ها: در بیشتر این گفتگوها، یکی از طرفین، انسان و گاه خود انوری است؛ در آن دسته گفتگوها که انوری یکی از طرفین است، معمولاً خودش پیروز میدان مناظره میشود. در میان این سی شعر، موضوع حدود شانزده گفتگو، اخلاقی اجتماعی و سایر موارد (چهارده مورد) یا به قصد مدح سروده شده، یا گله و شکایت شاعر از روزگار، مفاخره، هزل و مطایبه و یا هجو است که ازلحاظ نوع ادبی غنایی محسوب میشود. نتیجه گیری: چند مناظرة اصیل انوری درخور اعتناست و مورد اقبال شاعران پس از او قرار گرفته و ماندگار شده است.

زمینه و هدف: والی کرمانی از شاعران دوره ی صفوی، معاصر با پادشاهی شاه صفی و شاه عباس دوم بوده است. از زندگی او اطلاعاتی در دست نیست. تنها یک نسخه ی خطی از دیوان وی در کتابخانه ی مجلس موجود است. از اشعارش استنباط میشود که سفرهایی به اصفهان و کاشان داشته و مدتی در این دو شهر اقامت کرده است. در این مقاله با معرفی وی و نسخه ی دیوان او سعی بر این است که اشعارش از نظرگاه سطحهای سبک شناسی مورد بررسی قرار گیرد. روش مطالعه: پژوهش به شیوه ی کتابخانه ای انجام گرفته است و نسخه ی دیوان شاعر، جامعه ی آماری تحقیق است که با خوانش آن، موارد سطحهای سبک شناسی فیش برداری شده و مقاله براساس تحلیل فیشها نوشته شده است. یافته ها: بررسی خصایص سبکی دیوانش نشان میدهد انواع وزنهای رایج شعر فارسی را استفاده کرده است. واژه های عربی، واژه های متداول سبک هندی مثل جنون، تبخاله، حباب، ترکیبات و واژه های متکلف سبکهای پیشین، اصطلاحات نجوم، عرفانی، و اصطلاحات میخانه ای را استفاده کرده است. در سطح ادبی، سرشار از آرایه های ادبی و انواع و اقسام صنایع بیانی و بدیعی است و آرایه های تشبیه، استعاره و تلمیح بالاترین استفاده را دارند. در مختصات فکری مضامین غنایی، مدح و منقبت، عرفانیات، اخلاقیات، مضامین تعلیمی، و تاریخ سروده وجود دارد. نتیجه گیری: طبق این بررسی باید گفت والی از شاعران متوسط سبک هندی است که در سبک شناسی شعرش، پیرو سبک دوره بوده است. سروده هایش از نظر سطح زبانی، در کلیت ساخت زبانی ساده دارد اما در کاربرد انواع آرایه های ادبی شاعری تواناست و در سطح فکری، به موضوعات غنایی، عرفانی و اخلاقی توجه بیشتر کرده است.

زمینه و هدف: سنایی غزنوی علاوه بر جایگاه سترگی که در ادبیات عرفانی دارد، در حوزه های اخلاق و همچنین اندیشه های اسلامی از صاحبنظران و اندیشمندان بزرگ است، که بویژه در شعر عرفانی از شاعران صاحب سبک و جریان ساز در این حوزه است. از سوی دیگر مهمترین شخصیتی که مبانی نظریِ آمیختگی دین و عرفان را بنیان نهاد، ابوحامد محمّد غزالی است و با توجه به جایگاه مهم و اثرگذار غزالی در روزگار خود و دوره های بعد، و بویژه معاصر بودن سنایی و غزالی، تأثیر فکری غزالی بر سنایی، مسئله ای است که نیاز به تحقیق و بررسی در این حوزه دارد. این مقاله با تکیه بر اشتراکات فکری میان غزالی و سنایی، و همچنین وجود آبشخورهای فکری مشابه، به بررسی بازتاب اندیشه های غزالی در حدیقه الحقیقه سنایی میپر دازد. روش مطالعه: روش تحقیق توصیفی-تحلیلی است و داده ها به روش کتابخانه ای جمع-آوری شده است. یافته ها: اندیشه ی زهد و عرفان از مهمترین محورهای موضوعی در حدیقة الحقیقه بشمار میآید. در دوره ای که سنایی مطرح شد، اختلافات فکری و کلامی و مذهبی در اوج بود. سنایی نیز همچون غزالی، مضامین دینی را همراه با پوششی عرفانی به نمایش میگذارد. منابع فکری و تأملات غزالی و سنایی «قرآن، سنت پیامبر، و کتب دینی» بوده است. نتیجه گیری: نتایج تحقیق بیانگر تأثیرات قابل توجه غزالی بر اندیشة سنایی است، چنانکه در حوزه های کلامی و عرفانی سرچشمه های فکری غزالی را در شعر و اندیشة سنایی میتوان مشاهده کرد، بطوریکه غزالی در تکامل فکری سنایی تأثیر شگفت انگیزی داشته است. همچنین سنایی در ترتیب و تنظیم ابواب کتاب حدیقه، به شیوة عارفان و شارحان تصوف در مسئلة کلام خدا و اهمیّت قرائت آن توجه نکرده است و در این مورد کاملاً به شیوة غزالی سخنوری میکند.

زمینه و هدف: نقد و بررسی آثار بلاغی، یکی از مهمترین حوزه های مطالعات ادبی محسوب میشود. نسخة خطی شمس اللالی یکی از منابع بلاغت فارسی در قرن دوازدهم هجری است که تاکنون در پردة خمول و گوشة انزوا باقی مانده است. این نسخة منحصربفرد در کتابخانة ملک به شمارة 1212 نگهداری میشود. بررسی مباحث بلاغی در این نسخه برای ترسیم چشم اندازی از تاریخ بلاغت و روند تطور آن اهمیت دارد. روش مطالعه: این پژوهش که به روش تحلیلی توصیفی انجام شده، ضمن معرفی نسخة خطی شمس اللالی به بررسی متن شناسی آن پرداخته است. یافته ها: شمس اللالی در شمار متون بلاغی ای محسوب میشود که به نثر مرسل و ساده نوشته شده است. مؤلف در ساختاری دقیق و منسجم، معانی و بیان را در دو فن با رویکردی قیاسی با آراء و نظرات متأخران و با استفاده از امثال به پیش برده است. بخش اصلی متن که مشتمل بر علم معانی است در هشت باب و بسیار مفصل بیان شده و بخش دوم در فن علم بیان و مشتمل بر تشبیه و مجاز است و استعاره را مجاز به علاقة شباهت میداند نه تصویری مستقل. ازآنجاکه نسخه در آخر افتادگی دارد، دربارة نظرات مؤلف درباب استعاره و کنایه اطلاعی وجود ندارد. نتیجه گیری: این اثر از متنهای ارزشمند زبان فارسی است که تاکنون ناشناخته بوده است. معرفی آن بسبب جنبه های ادبی و علمی درخور توجه است. تصحیح این اثر به شناخت جنبه های مختلف زبان و ادبیات فارسی در حوزة بلاغت کمک میکند؛ همچنین به کامل شدن شناخت سیر تحول و دگرگونی متون بلاغی یاری میرساند.

زمینه و هدف: قصه ها، افسانه ها و اسطوره های ادبیات کهن ایرانی، پشتوانه ی غنی ادبیات نمایشی بشمار میروند. شاهنامه به لحاظ ابعاد زیبایی شناسانه و ویژگیهای ساختاری و زبانی، قابلیت و کارکردهای ارزشمندی در حوزه ی هنرهای نمایشی دارد. این اثر براحتی میتواند منبع الهام و بستر مهمی برای شکل گیری و تحول تئاتر ایرانی باشد. هدف این پژوهش بررسی دو داستان سیاوش، و بیژن و منیژه از شاهنامه و شناخت عمیقتر از ویژگیهای سبکی شاهنامه است که میتواند در تبدیل آن به اثری نمایشی مؤثر باشد. روش مطالعه: روش انجام این پژوهش توصیفی-تحلیلی و داده یابی آن کتابخانه ای است. یافته ها: شاهنامه یکی از برجسته ترین و زیباترین نمونه های ادبیات کلاسیک ایران و جهان است که با ارائه ی بهترین تصویرسازیها، مخاطب خویش را یاری کرده تا خود را در میانه ی داستان تصور کند و با کنار هم قرار دادن ابیات، روند داستان را همچون فیلم و نمایشی بوضوح درک کند. نتیجه گیری: هر دو داستان سیاوش، و بیژن و منیژه دارای تمامی عناصر دراماتیک هستند و قابلیت صددرصد را برای تبدیل شدن به نمایشنامه یا فیلمنامه دارا هستند. در این دو داستان بلند شاهنامه، عناصر پیرنگ، شخصیت پردازی، گفت وگو، صحنه و مکان، اوج، پیچیدگی، کشمکش، بحران، و تعلیق بوضوح و هنرمندی هرچه تمامتر حضور دارند.

زمینه و هدف: نسخه های خطّی از گنجینه های ارزشمند میراث فرهنگی هر ملت و حاصل جهانبینی هریک از شاعران و نویسندگان است. احیای دست نوشته های کهن و زدودن گرد فراموشی از سیمای متون قدیمی و شناسایی آفریننده ی این آثار اهمیّت شایانی دارد. نسخه ی خطی «مرآت السالکین» اثر «میر بابا درویش نقشبندی» یکی از این آثار ارزشمند است که بدلیل بکار بردن اصطلاحات صوفیه و عرفانی بویژه طریقه ی نقشبندیه و معرفی برخی از بزرگان این طریقه و آداب رسوم و اعتقادات نقشبندی میتواند در شناخت این طریق صوفیه مؤثر باشد. این تحقیق علاوه بر معرفی این نسخه ی خطی و مؤلف آن، به بررسی ویژگیهای سبکی در این اثر میپردازد. روش مطالعه: این مقاله براساس مطالعات کتابخانه ای و به شیوه ی توصیفی-تحلیلی انجام شده است. یافته ها: نسخه ی خطی «مرآت السالکین» اثر «میر بابا درویش نقشبندی» به شماره ی5629 در کتابخانه ی دانشگاه تهران نگهداری میشود. «میربابا پسر میر درویش نقشبندی» یکی از عارفان و نویسندگان و شاعران باذوق، ولی ناشناخته ی قرن دوازدهم قمری است. این اثر توسط کاتبی نامعلوم در سال 1118 ه. ق به خط نسخ کتابت شده و مشتمل بر 430 صفحه است. البته نسخه ی فوق پس از نگارش توسط کاتب و یا دیگری مورد بازبینی و اصلاح قرار گرفته که در حاشیه ی متن تصحیح شده و اغلب با خط زدگی ترمیم و اصلاح گردیده است. نتیجه گیری: کتاب مرآت السالکین دربردارنده ی مسائل عرفانی صوفیه، مطالب نثر و نظم، شامل آیات، احادیث، قصاید و غزلیات است. میربابا در این اثر با طرح عناوین مختلف عرفانی، حکایات و داستانهای منظوم که آمیخته به آیات، احادیث، امثله، مباحث و موضوعات اعتقادی و عرفانی است، به شرح مطالب خود به روش تمثیل میپردازد. نویسنده ی این اثر، در اغلب موارد به کتب طریقه ی نقشبندیه و به اشعار و کتاب سلسله الذهب جامی و مثنوی مولوی توجه زیادی داشته است و در برخی موارد از اشعارخود در متن آورده که عمده ی این اشعار نادرست آمده است. همچنین گاه شعر دیگران به غلط به شاعران دیگری نسبت داده شده است. درآمیختگی نظم و نثر، کاربرد فراوان آیات، احادیث و کلمات عربی از ویژگیهای خاص نثر این نسخه میباشد. کاربرد واژه ها و اصطلاحات عرفانی و صوفیه خصوصاً اصطلاحات طریقت نقشبندیه از دیگر تمایزات سبک شناسی نثر این نسخه است.

زمینه و هدف: دیوان خاور قاجار یکی از آثار گرانسنگ قرن سیزدهم است. نسخه های منحصربفرد دیوان این شاعر در کتابخانة مجلس شورای ملی، کاخ موزة گلستان، آستان قدس و کتابخانة ملی ملک موجود است. هدف از انجام این پژوهش، تحلیل سبکی و محتوایی دیوان این شاعر از سه منظر فکری، زبانی و ادبی است. روش مطالعه: این مقاله براساس مطالعات کتابخانه ای و به شیوه ی توصیفی-تحلیلی انجام شده است. یافته ها: خاور قاجار یکی از شاعران دوره ی بازگشت است. در سرودن اشعار از حافظ پیروی کرده است. وی در دیوانی که از خود بر جای گذاشته است، علاوه بر قصاید، غزلیات و رباعیات، به مرثیه و نوحه سرایی اهل بیت مخصوصاً امام حسین پرداخته است. این منظومه دارای ابیاتی سست و سرشار از ایرادهای لفظی و معنوی است. نتیجه گیری: از جمله ویژگیهای شعری این شاعر، استفادة فراوان از صنایع بدیعی در حوزة بدیع لفظی و معنوی است که از این میان تکرار در حوزة بدیع لفظی و ایهام در حوزة بدیع معنوی، و مجاز در حوزه ی بیان، پربسامدترین آرایه های ادبی هستند. از دیگر ویژگیهای این نسخة خطی بکارگیری ردیفهای فعلی است به گونه ای که بخش زیادی از اشعار دیوان، مردّف هستند. تنوع قالبهای شعری در اشعار این شاعر باعث تنوع مفاهیم شده است؛ لذا مفاهیمی چون اندیشه های دینی و اخلاقی، عشق، توصیف حالات معشوق، وصف معشوق، عرفان، مدح و ستایش پیامبر، امامان شیعه و فتحعلی شاه قاجار در اشعار او دیده میشود.

زمینه و هدف: دنبال کردن یک سیر منطقی در صورت و معنا باعث ایجاد ارتباط و هماهنگی میان اجزای مختلف شعر میشود. با تحلیل عوامل بکارگرفته شده در متن میتوان الگوهایی استخراج کرد. این پژوهش ضمن مطرح کردن این موضوع که مسئله ی انسجام معنایی در شعر فارسی از چه دوره و به چه دلیل مطرح شده است، بدنبال پاسخ به این پرسشهاست: انسجام معنایی غزلیات منزوی مرهون چه عواملی است؟ این عوامل چگونه ساختار معنایی غزل منزوی را شکل داده است؟ روش مطالعه: پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی عوامل ایجاد انسجام معنایی را در هفت مجموعه ی اشعار منزوی که شامل 460 غزل است، بررسی کرده و برای برخی رویکردهایی برشمرده است. یافته ها: با بررسی دقیق و موشکافانه ی مؤلفه ی انسجام معنایی در اشعار منزوی مشخص شد که 55% از غزلیات منزوی از ساختار معنایی منسجم برخوردار است. نتیجه گیری: اصول حاکم بر روابط موجود بین تصاویر یا عناصر تصویرساز اشعار منزوی در پنج محور تناسب واژه ها، تکرار الگو، تداعی معانی برحسب مشابهت، عنصر روایت و گستراندن یک مضمون یا تصویر بررسی و طبقه بندی شده است.

زمینه و هدف: سبک به معنای روش خاصی است که نویسنده یا شاعر برای تبیین اندیشه ها و عواطف خود بکار میگیرد و دانش سبک شناسی یک اثر را از نظر انتخاب واژه ها و الفاظ، قواعد دستوری، بکارگیری فنون و آرایه های ادبی، اندیشه، جهان بینی و دیدگاههای آفریننده ی آن مطالعه میکند. مقاله ی حاضر به معرفی سعید نقشبند یزدی، شاعر عارف قرن یازدهم و ویژگیهای سبک شناسانه ی شعری او میپردازد. روش مطالعه: این پژوهش با شیوه ی توصیفی-تحلیلی انجام شده که با روش اسنادی و کتابخانه ای در محدوده ی مطالعاتی متن تصحیح شده ی دیوان اشعار سعیدا نقشبند یزدی، به گردآوری اطلاعات پرداخته و کوشیده ضمن معرفی شاعر ویژگیهای سبکی اشعار او را مشخص کند. یافته ها: سعید نقشبند متخلص به سعیدا از شاعران قرن یازدهم هجری است که سال تولد و وفاتش بر کسی روشن نیست. نگارنده که دیوان اشعار وی را تصحیح کرده با پاسخ به این پرسشها که سعیدای نقشبند کیست؟ اشعار او چه ویژگیها و برجستگیهایی دارد؟ و در سطح زبانی، ادبی و فکری کدام شیوه ی سبکی را برای شعر خود برگزیده است؟ روشن میکند شاعر یزدی الاصل در زمان شاه سلیمان صفوی (1077-1105ه. ق. ) ترک دیار کرده و در اصفهان سکونت گزیده است. سعیدا پیرو مذهب ابوحنیفه و طریقت عرفانی نقشبندیه بوده و برای گذران زندگی نیز به نقشبندی و شَعربافی که از مشاغل آن زمان بوده اشتغال داشته است. سعیدا تفکرات عرفانی خود را در کسوت تصویرسازیهای بدیع و نازک خیالیهای دقیق حاصل از آرایه های بدیعی در دیوان اشعار خویش منعکس کرده است. دیوان او که جمعاً 4815بیت دارد، عمدتاً در قالب غزل سروده شده است. نتیجه گیری: سعیدا از شاعران شایسته ی دوره ی صفوی است که با بکارگیری زبان کهن و گاه محاوره، ترکیب سازیهای بدیع، تصویرسازیهای زیبا، استفاده ی ویژه از تشبیه، تمثیل، شخصیت بخشیهای استعاری، تلمیح، تضاد و تناسب، انواع ایهام، عشق، عرفان و اخلاق را با شکایت از ریا و تزویر و روزگار درهم آمیخته و شعر بزرگانی چون حافظ را فرا یاد میآورد.

زمینه و هدف: توجه به اگزیستانس ازآنجاکه نمایانگر اجتماعی بودن و دغدغه مند بودن دربارة هستی است، در آثار غلامحسین ساعدی، جایگاه ویژه ای دارد. این نویسنده باوجود اینکه در کار شکستن قیود و وابستگیهاست، از مؤلفه های اگزیستانس «مرگ، رنج، ترس و گناه» نیز در آثارش بهره جسته است. هدف این مقاله روشنگری مؤلفه های فلسفة اگزیستانس در مجموعه داستانهای غلامحسین ساعدی است. روش مطالعه: روش تحقیق در این مقاله، توصیفی، تحلیلی است و اطلاعات ازطریق جستجو در منابع کتابخانه ای گردآوری شده است. یافته ها: تمام تلاش فلسفة اگزیستانس درجهت پوشش دادن وجوه مختلف بشری است که برای مجموع نیروهای جسمانی، روانی و اجتماعی انسان ارزش قائل است. ضمن اینکه دلبستگی به این فلسفه، مسئولیت متعهد بودن را نیز برای غلامحسین ساعدی به ارمغان آورده است. ساعدی به پیروی از سارتر بر روی هر چیزی دست میگذارد تا جای پای مرگ و ناامیدی را در آثارش نشان دهد. در آثار ساعدی، سخن از تنهایی سوژة انسانی، ناتوانی در زیستن و پوچی زندگی و هستی است و در همه جا حضور مرگ، رنج، گناه و ترس احساس میشود. نتیجه گیری: نتایج تحقیق حاکی از تأثیر جهانبینی ساعدی از تحلیلهای فیلسوفان است. سیر وقایع داستانهای غلامحسین ساعدی، برای تصویر مسائل اجتماعی، فارغ از هر گونه ادعای اخلاقی و مذهبی است و زبان او نمایانگر زندگی روزمرة همة اقشار ضعیف و مفلوک جامعه است. غلامحسین ساعدی در اکثر داستانهایش، ایدئولوژی حاکم را در همة جنبه ها مورد هجمه قرار داده است و سعی دارد با به چالش کشیدن ارزشهای نهادینه شده، تمامی مصائب اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی جامعه را ازجانب پندارها و باورهای تحلیل رفتة مذهبی در بین لایه های مختلف جامعه ببیند؛ اما پس از طرد و محکومیت ایدئولوژی مذهبی، چیزی جز یأس، سرخوردگی، واماندگی، پوچی و رها شدن در سلسله حوادث و قوانین ناتورالیستی یا رئالیستی، راهکار جذاب یا رهایی بخش برای نوع بشر ارائه نمیدهد. در حقیقت پیام اصلی ساعدی، بیان تنهایی و گمنامی روح آدمی است. او قصد آن را ندارد که خواننده خود را به امور بی اعتبار دلخوش کند.

زمینه و هدف: عاشورانگاری نوعی تک نگاری تاریخی است که در آن به جریان شهادت امام حسین (ع) و یاران او از آغاز تا پایان پرداخته میشود. ابن جریر طبری از مورخان اهل سنت در قرن چهارم هجری است که در کتاب «تاریخ الأمم و الملوک» بدون هیچ گونه داوری واقعه ی عاشورا را به نقل از منابع خود آورده است. هدف از پژوهش حاضر تحلیل روایت شناختی عاشورانگاری در تاریخ طبری براساس نظریه ی هوش داستانی «رندال» است. روش مطالعه: روش پژوهش توصیفی-تحلیلی است. یافته ها: در روایت شناسی عاشورانگاری، تحلیل روایت و نظم حاکم بر گزارش واقعه ی عاشورا با قالب بندی و پی گرفتن رخدادها مورد توجه قرار گرفته است. از دیدگاه «رَندال» هوش داستانی در گروِ کاربست مجموعه ای از راهکارهای روایی ازجمله پیرنگ پردازی، شخصیت-پردازی، روایت پردازی و درون مایه پردازی است. نتیجه گیری: پیرنگ پردازی طبری در سیر اصلی حکایت و حلقه های علّی-معلولی نقش داشته و کشمکشهای درونی و جسمانی موجود در روایات باعث استحکام پیرنگ شده است. توصیف مستقیم و غیرمستقیم او از شخصیتهای واقعه و نقل زنجیره ی خاصی از حماسه آفرینیها و درونمایه های اعتقادی و اخلاقی حاکی از توانایی داستانی طبری در انتخاب و نقل رخدادهای عاشوراست.

زمینه و هدف: خسرونامه اثری منظوم و عاشقانه است که برخی آن را به عطار نسبت داده اند و برخی دیگر این انتساب را رد کرده اند. در این میان امری که واضح و قابل تشخیص است، تفاوت محتوایی این منظومه با سایر آثار عطار است. خسرونامه روایتی از داستان عاشقانه ی دو شاهزاده به نامهای هرمز و گلرخ است که بنوعی یادآور خسرو و شیرین نظامی گنجوی است. در این نوشته پس از بررسی اجمالی صحت و سقم انتساب این اثر به عطار، تمثیل، انواع و گستردگی آن در خسرونامه مورد توجه و تحلیل قرار میگیرد. هدف از پژوهش حاضر این است که شاعر تا چه اندازه توانسته یا خواسته است از شگرد تمثیل برای پیش بردن روایت خویش و جذاب کردن آن بهره ببرد. روش مطالعه: این پژوهش بر اساس مطالعات کتابخانه ای و شیوه ی توصیفی-تحلیلی انجام شده است. نسخه ی مورد مطالعه متعلق به تصحیح احمد سهیلی خوانساری (1339) است. یافته ها: تمثیل به دو دسته ی بزرگ داستانی (روایی) و توصیفی تقسیم میشود، در خسرونامه تقریباً در دسته ی اول بسامدی ندارد (جز یک مورد در ابتدای آن). مگر اینکه مجموع داستان را روایتی تمثیلی بدانیم برای بیمهری و ناپایداری دنیا. نتیجه گیری: در میان انواع تمثیل توصیفی در خسرونامه بسامد ارسال المثل، استعاره ی تمثیلی، تشبیه تمثیلی، و اسلوب معادله بترتیب بیشتر است. قرار گرفتن ارسال المثل و استعاره ی تمثیلی در صدر، نشان میدهد که شاعر بیش از خلق تشبیه، به ذکر عبارات سائر و رایج در زبان و ادبیات فارسی علاقه مند است. این امر، اثر او را به زبان و درک عوام نزدیک کرده است. نکته ی دیگر این است که غالب این تمثیلات در زبان امروز نیز کاربرد دارند.