ارگونومی
سال:1400 | دوره:9 | شماره:3 |تعداد مقالات:8

زمینه و هدف: الکتروآنسفالوگرافی ازجمله روش های غیرتهاجمی و نسبتا ارزان است که می تواند جهت ارزیابی نوروفیزیولوژی و عملکردهای شناختی مورداستفاده قرار گیرد. این مطالعه مروری سیستماتیک باهدف کاربرد الکتروانسفالوگرافی (EEG) در علم ارگونومی انجام شد. روش کار: در این مطالعه مروری، کلیه مقالات چاپ شده به زبان فارسی و انگلیسی درزمینه کاربرد الکتروانسفالوگرافی در ارگونومی از بازه زمانی 1 فروردین 1389 لغایت 1 فروردین 1400 (march 2010 20تا 21 march 2021) موردبررسی قرار گرفتند. برای این منظور جستجوی نظام مند مقالات با استفاده از کلمات کلیدی ارگونومی شناختی، خستگی ذهنی، الکتروانسفالوگرافی، EEG و امواج مغزی در پایگاه های اطلاعاتی PubMed, Google Scholar, Web of science, SID, Scopus, Magiran Iran Medex انجام گردید. یافته ها: بیشتر مطالعات طی سال های 2015 تا 2020 صورت گرفته است (41 مقاله) و اکثر افراد موردمطالعه نیز رانندگان خودرو بودند. مقالات انتخاب شده در هفت حیطه خستگی ذهنی، بارکاری ذهنی، تلاش ذهنی، خستگی دیداری، بار حافظه کاری، احساسات و استرس و تشخیص خطا مورد بررسی قرار گرفتند. مجله Perceptual and Motor Skills و بعد از آن Applied Ergonomics بیشترین تعداد مقالات مربوطه را منتشر کرده بودند. نتیجه گیری: در مطالعات بررسی شده ارزیابی حالات روانی فرد، به ویژه هنگام رانندگی با یک وسیله نقلیه، بیشتر موردمطالعه قرارگرفته است و از طریق آن کارهای ردیابی، نظارت و کارهای مختلف حافظه کاری دنبال شده است. تحقیقات آینده باید بر استفاده از روش های محاسباتی متمرکز باشد که ماهیت پویا و غیرثابت داده های EEG را در نظر می گیرند. چنین رویکردی می تواند توسعه سیستم های تشخیص خستگی و سیستم های تطبیقی خودکار را تسهیل کند.

زمینه و هدف: صنعت طلا و جواهر سازی سهم بزرگی از درآمد مردم و دولت را دربر می گیرد. میز و صندلی اصلی ترین وسیله برای سازندگان، طراحان، هنرجویان و تعمیرکاران این حوزه به عنوان گروه کاربران به شمار می آید. این پژوهش به دنبال طراحی میز و صندلی ساخت طلا و جواهر است که علاوه بر واحد بنیان بودن، تعاملی و ارگونومیک نیز باشد. روش کار: این پژوهش از دیدگاه هدف، کاربردی و از نقطه نظر ماهیت، کیفی-توصیفی است. برای جمع آوری داده ها از روش پیمایشی استفاده کرده است. مهمترین ابزار آن به صورت میدانی به دو صورت کلامی-تصویری (پرسشنامه، مصاحبه) و غیر کلامی (مشاهده) بوده است. روش طراحی مبتنی بر طراحی نامه بوده که بر پایه طراحی تعاملات و کاربر محوری است. یافته ها: میز و صندلی ساخت طلا و جواهر واحد بنیان، تعاملی و ارگونومیک تحت برند مصوب دستاورد این پژوهش است. کاربران این محصول از مزیت یک طراحی مستقل حاصل از واحد بنیان بودن آن برخوردار بوده، از قابلیت سودمندی و یک تجربه مطلوب کاربری به واسطه تعاملی بودن آن سود برده و از ویژگی ایمنی و راحتی آن به علت ارگونومیک بودن بهره مندند. نتیجه گیری: این دستاورد نه تنها رضایت شخصی کاربران را فراهم می کند، بلکه نیاز به بسیاری از درمان های پزشکی آنان را نیز کاهش می دهد. از یک سو عناصر شش گانه قابلیت سودمندی همچون کارآمدی، کارایی، ایمنی/راحتی، مطلوبیت، قابلیت یادگیری و یادآوری آسان را به ارمغان می آورد و از سویی دیگر اهداف طراحی تعامل همچون قابلیت رویت، بازخورد، محدودیت ها، سازگاری و فراخوانی را محقق ساخته و یک تجربه مطلوب کاربری را ارایه می دهد.

زمینه و هدف: مواجهه با ارتعاش یکی از عوامل مخاطره زای شغلی است که عوارض سلامتی مختلفی ایجاد می کند. مطالعه حاضر با هدف تعیین ارتباط بین مواجهه با ارتعاش انسانی و عملکرد فیزیکی رانندگان ماشین های معدنی انجام شد. روش کار: مطالعه حاضر بر روی 65 راننده شاغل در یک معدن سنگ آهن انجام شد. پرسشنامه استاندارد ارزیابی سطح ناتوانی بازو، شانه و دست DASH تکمیل شد. مواجهه با ارتعاش انسانی با استفاده از دستگاه ارتعاش سنج شرکت Svantek مدل 106 اندازه گیری شد. عملکرد فیزیکی رانندگان بر مبنای سنجش قدرت چنگش، آزمون چابکی پگبورد و آزمون حسی انگشتان مونوفیلامنت مورد ارزیابی قرارگرفت. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS 21 تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: میانگین شتاب ارتعاش تمام بدن و دست-بازو رانندگان به ترتیب 23/0± 00/1و 68/0± 46/2 متر بر مجذور ثانیه بود. بین مواجهه با ارتعاش دست-بازو و قدرت چنگش و قدرت چابکی ارتباط معنی داری وجود داشت. طبق امتیاز DASH، 9/56 % رانندگان دارای ناتوانی خفیف و 1/43 % دارای ناتوانی متوسط در اندام فوقانی بودند. نتایج مدل رگرسیون با ضریب تعیین 207/0 نشان داد ارتعاش تمام بدن در حضور سایر متغیرهای پیشگو، اثر معنی داری بر امتیاز ناتوانی دارد (05/0>p). نتیجه گیری: در رانندگان ماشین های معدنی سطح مواجهه با ارتعاش تمام بدن بالاتر و سطح مواجهه با ارتعاش دست-بازو پایین تر از حد مجاز کشوری قرار داشت. نتایج تایید نمود که ارتعاش تمام بدن ناشی از ماشین های معدنی، بر سطح ناتوانی رانندگان اثرگذار است.

زمینه و هدف: پرستاران یک بیمارستان جزء نیروهای مهم یک بیمارستان هستند؛ از این رو جامعه پذیری آنان مهم است تا از طریق جامعه پذیری به عنوان سرمایه اجتماعی برای بیمارستان عمل کنند و مسئولیت پذیری و همچنین اخلاق کاری آنان افزایش یابد؛ بنابراین هدف این پژوهش بررسی اثر جامعه پذیری سازمانی و سرمایه اجتماعی بر مسئولیت پذیری با نقش میانجی اخلاق کاری پرستاران بیمارستان ایران ایرانشهر در استان سیستان و بلوچستان بوده است. روش کار: این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از لحاظ نحوه گردآوری داده ها توصیفی-هم بستگی مبتنی بر مدل یابی معادلات ساختاری است. جامعه آماری پژوهش شامل همه پرستاران بیمارستان ایران ایرانشهر در استان سیستان و بلوچستان در پاییز سال 1399 با حجم آماری 550 نفر بود. حجم نمونه با توجه به جامعه آماری و با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای و جدول کرجسی و مورگان 218 نفر در نظر گرفته شد. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه های استاندارد جامعه پذیری سازمانی، سرمایه اجتماعی، مسئولیت پذیری و اخلاق کاری استفاده شد. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزارهای SPSS نسخه 25 و LISREL 8. 8تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: رابطه مثبت و معناداری میان متغیر جامعه پذیری سازمانی و سرمایه اجتماعی با اخلاق کاری پرستاران وجود دارد. همچنین ضریب هم بستگی میان متغیر اخلاق کاری و مسئولیت پذیری (39/0=r) مثبت و معنادار هستند. در عین حال با میانجی گری اخلاق کاری، متغیر جامعه پذیری سازمانی و سرمایه اجتماعی می توانند مسئولیت پذیری پرستاران را پیش بینی کنند. نتیجه گیری: جامعه پذیری سبب می شود پرستاران دانش و مهارت بیشتری را در کار خود کسب کنند. پرستاران از طریق جامعه پذیری تبدیل به سرمایه اجتماعی برای بیمارستان می شوند و جامعه پذیری و سرمایه اجتماعی اخلاق کاری را افزایش می دهند و این خود سبب افزایش مسئولیت پذیری آنان می شود.

زمینه و هدف: کارکنان بیمارستان ها و مراکز درمانی برای محافظت از خود و بیماران در برابر آلودگی از دستکش های پزشکی استفاده می کنند. پوشیدن دستکش ممکن است چابکی دستی و قدرت چنگش را کاهش داده و در اجرای کار ها تداخل ایجاد کند. این مطالعه با هدف بررسی تاثیر پوشیدن دستکش های پزشکی بر روی قدرت چنگش و چابکی دستی با استفاده از تست های چابکی جایگزین انجام شده است. روش کار: در این مطالعه 20 نفر(10 زن، 10 مرد) شرکت کردند. شرکت کنندگان در سه حالت بدون دستکش، با دستکش لاتکس و با دستکش نیتریل با دو تست پگ بورد 9 روزنه ای و پگ بورد اصلاح شده مورد آزمایش قرار گرفتند. راحتی کار با دستکش، پوشیدن و درآوردن دستکش هم با استفاده از مقیاس ذهنی ارزیابی شد. یافته ها: گستره سنی شرکت کنندگان 20 تا 40 سال با میانگین 45/29 سال بود. تفاوت معنی داری در چابکی بین دست بدون دستکش و دستکش نیتریلی در تست پگ بورد 9 روزنه ای وجود داشت. در تست پگ بورد اصلاح شده، چابکی دست بدون دستکش با هر دو دستکش لاتکس و نیتریل تفاوت های معنی داری وجود داشت. همچنین نتایج نشان داد که پوشیدن هر نوع دستکشی منجر به کاهش معنی دار قدرت چنگش دست افراد می شود. بدترین نمره ارزیابی راحتی، به پوشیدن دستکش ها اختصاص یافت. نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد پوشیدن دستکش منجر به کاهش امتیاز چابکی با استفاده از تست های جایگزین و قدرت چنگش با استفاده از دینامومتر بالون می شود. همچنین تست پگ بورد اصلاح شده برای ارزیابی چابکی دستکش های پزشکی پیشنهاد می شود. پوشیدن دستکش های لاتکس و نیتریل مشکل است و این موضوع باید در طراحی ها در نظر گرفته شود.

زمینه و هدف: نادیده گرفتن نیروی انسانی در روند طراحی سیستم های انسان-ماشین به عنوان عاملی اثرگذار در وقوع حوادث شناخته شده است. این مطالعه با ارایه راهکاری جهت تخمین عملکرد سیسستم تعاملی انسان-ماشین به مهندسین اتوماسیون یاری می رساند تا بتوانند با در نظر گرفتن عوامل انسانی، سطح اتوماسیون مناسبی را در طراحی اعمال نمایند. روش کار: مطالعه حاضر تلفیقی از روش کمی جهت برآورد عملکرد کل سیستم و روش کیفی و مقطعی به منظور تخمین خطاهای انسانی می باشد که در اتاق کنترل نیروگاه فردوسی مشهد در سال 1399 انجام پذیرفته است. عملکرد سیستم تعاملی در سطوح مختلف اتوماسیون توسط تکنیک درخت خطا با اعمال همزمان عملکرد عامل انسانی، عملکرد ماشین و عوامل تاثیرگذار بر این دو، برآورد گردیده است. عملکرد عامل انسانی در این درخت خطا توسط روش CREAM تخمین زده شده است. یافته ها: طراحی تمام اتوماتیک، با میانگین خطای 0. 013 دارای کمترین نرخ خطا بوده که معادل نرخ خطای طرح تمام دستی است. طبق یافته های روش CREAM، افراد از متناسب بودن سیستم های انسان-ماشین و دستورالعمل های مدون برای برخی فعالیت ها رضایت چندانی ندارند. بنابراین افزایش نرخ خطای انسانی نسبت به ماشین امری منطقی است. نتیجه گیری: قابلیت اطمینان بالای ماشین نسبت به عملکرد عامل انسانی باعث گردیده که طرح تمام اتوماتیک دارای کمترین نرخ خطا باشد. اما با توجه به ادبیات موضوع، انتخاب طرح تمام اتوماتیک به عنوان گزینه نهایی معایبی به همراه دارد. در این پژوهش با حفظ سطح قابل قبولی از عملکرد سیستم، راهکارهایی جهت رفع این معایب بر اساس شاخص اهمیت پارامترهای کنترلی و ضرورت مشارکت عامل انسانی در فرآیندهای تصمیم گیری و اجرا ارایه شده است.

زمینه و هدف: برای بسیاری از کارمندان، دانش آموزان، دانشجویان و مشاغل «پشت میز نشین»، اکثر کار روزانه با نشستن بر روی صندلی و معمولا همراه با میز انجام می شود. این درحالی است که مطالعات بسیار زیادی، نشستن طولانی مدت را با بیماری های اسکلتی-عضلانی و قلبی عروقی و. . . مرتبط می دانند. هدف پژوهش حاضر طراحی ابزاری است که به کمک آن پوسچر کاری نشسته ی افراد به ایستاده و نشسته تغییر پیدا کند. روش کار: ابعاد مورد نیاز برای طراحی مبدل میز، از داده های آنتروپومتری موجود جامعه ایرانی با محدوده سنی 19-6 و 60-20 سال برای دو جنس مذکر و مونث ایرانی با استفاده از 4 پارامتر آنتروپومتری ارتفاع آرنج نشسته، ارتفاع چشم نشسته، ارتفاع آرنج ایستاده و ارتفاع چشم ایستاده به دست آمد. این مقادیر برای به دست آوردن تفاوت سطح کاری مورد نیاز دست در حالت ایستاده و نشسته (جایگاه صفحه کلید) و تفاوت سطح کاری مورد نیاز چشم در حالت ایستاده و نشسته (جایگاه نمایشگر) به کار برده شد. به دلیل قابلیت تغییر ارتفاع این ابزار، صدک های 5 خانم ها و 95 آقایان استفاده شد تا بازه ی تغییرات مورد نیاز به دست بیاید. یافته ها: مبدل میز به دو بخش (1) جایگاه صفحه نمایش و (2) جایگاه ماوس و صفحه کلید تقسیم شد. تفاوت ارتفاع این دو سطح 12 سانتیمتر بدست آمد. حداکثر ارتفاع مبدل میز (محدوده قابلیت تنظیم) برای هردوگروه سنی با توجه به تغییرات ارتفاع آرنج نشسته و ایستاده 68 سانتیمتر بدست آمد. پهنا و عمق میز 90 در 50 سانتیمتر تعیین شد، و جایگاه صفحه کلید و ماوس با پهنایی به اندازه ی میز و عمق 20 سانتیمتر جایگاه کافی و راحت برای کاربران ایجاد می کنند. بحث: پیش بینی می شود با استفاده از این مبدل میز و تغییر پوسچر افراد از حالت تماما نشسته به حالتی متناوب بین دو پوسچر ایستاده و نشسته، از میزان مشکلات اسکلتی-عضلانی، قلبی-عروقی، دیابت و سرطان کاسته شود.

زمینه و هدف: رضایت شغلی و ارتقای کارایی کارکنان به دلیل ارتباط مستقیم با عوامل فردی و محیطی، از مهم ترین مباحث در بهینه سازی محیط صنعتی می باشد. از آنجایی که اهرم اصلی کاهش یا افزایش بهره وری، منابع انسانی است، یکی از مسایلی که مدیران پیشرو را در دهه های آینده درگیر خود خواهد ساخت، تلاش برای افزایش بهره وری کارکنان است. با توجه به واگذاری برخی از امور محیط های کار به بخش خصوصی و عدم نظارت بهداشتی کافی، در مواردی شاهد افزایش این نابسامانی در کشور نیز هستیم. محیط فیزیکی مصنوع، به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر سلامت روانی اثر می گذارد و بدین معناست که محیط فیزیکی مثل محل سکونت و محل کار از مهم ترین مکان ها برای زندگی انسان است و برخی از اثرات روان شناختی آن ناشناخته مانده است. هدف از این تحقیق تبیین مدل بهینه سازی رابطه کارگر و محیط صنعتی از طریق معیارهای معماری است. تحقیق حاضر یک تحقیق کاربردی از نوع اکتشافی است. روش کار: در این تحقیق از طریق مصاحبه به جمع آوری نظرات پرداخته شد. سپس با استفاده از روش گراندد تیوری و کدگذاری باز، محوری و انتخابی مدل مورد نظر توسعه داده شد. در ادامه با استفاده از بارهای عاملی در تحلیل عاملی تاییدی به بررسی اعتبار گویه ها با نرم افزار LISREL پرداخته شد. یافته ها: نشان داد شاخص هایی همچون ارگونومی محیطی و فیزیکی، کنتراست بصری فضا، روان شناسی محیط، تفکیک عملی فضا، توجه به عامل صدا و رنگ در این میان تاثیرگذار هستند. نتیجه گیری: آسایش روان شناختی جنبه اجتناب ناپذیری در مطالعات رضایت کاربر است. این یافته ها به طراحان، معماران، برنامه ریزان و مدیران تسهیلات کمک می کند تا اصول طراحی محیط کار را توسعه دهند.