مقدمه این مطالعه، با هدف بررسی تغییرات حسی-حرکتی بیماران تحت عمل جراحی ارتوپدی اندام تحتانی با بی حسی نخاعی به وسیله ی دو ترکیب دارویی دکسمدتومیدین-فناتنیل و دکسمدتومیدین-روپیواکایین انجام گرفت. روش ها: در یک مطالعه ی کارآزمایی بالینی، 90 بیمار تحت اعمال جراحی ارتوپدی اندام تحتانی با بی حسی نخاعی در سه گروه 30 نفره توزیع شدند. به گروه اول، 5/4 میلی لیتر روپیواکایین 5/0 درصد ایزوباریک + 5 میکروگرم دکسمدتومیدین در 5/0 سی سی سرم، به گروه دوم 5/4 سی سی روپیواکایین ایزوباریک + 25 میکروگرم فنتانیل در 5/0 سی سی سرم و به گروه سوم 5/4 میلی لیتر روپیواکایین 5/0 درصد ایزوباریک اینتراتکال در 5/0 سی سی سرم تزریق گردید و شدت درد و ویژگی های حسی-حرکتی بیماران در سه گروه تعیین و مقایسه شد. یافته ها: میانگین زمان شروع بلوک حسی-حرکتی در سه گروه روپیواکایین-دکسمدتومیدین، روپیواکایین-فنتانیل و روپیواکایین تنها، به ترتیب 0/3 ± 1/9، 2/3 ± 2/11 و 3/4 ± 5/12 دقیقه (001/0 = P) و میانگین زمان بلوک حرکتی نیز در سه گروه پیش گفته به ترتیب 3/3 ± 9/10، 1/5 ± 7/14 و 8/4 ± 8/15 دقیقه بود و در گروه دریافت کننده ی دکسمدتومیدین + روپیواکایین، کوتاه تر بود (001/0 > P). نتیجه گیری: زمان شروع بلوک حسی-حرکتی در گروه تحت تزریق روپی واکایین-دکسمدتومیدین، کوتاه تر بود.