تحقیقات کیفی در علوم سلامت
سال:1395 | دوره:5 | شماره:2 |تعداد مقالات:8

مقدمه: نخ دندان، بهترین و رایج ترین وسیله جهت پاک کردن فضاهای بین دندانی است و تجمع پلاک و التهاب لثه از این محل آغاز می شود. با وجود اهمیت آن، به دلایلی انجام این رفتار توسط مادران برای کودکان خود بسیار کم است. مطالعه حاضر با هدف شناسایی موانع درک شده مادران جهت انجام رفتار استفاده از نخ دندان برای کودکان 6-3 ساله خود انجام شد.روش: این مطالعه کیفی با روش تحلیل محتوا در سال 1393، بر روی 40 مادر دارای کودک 6-3 ساله شهر کامیاران که با نمونه گیری هدفمند انتخاب شده بودند، انجام گرفت. جهت جمع آوری داده ها، از مصاحبه های عمیق نیمه ساختار یافته استفاده گردید. تمام داده ها ضبط و دست نویس شد و با استفاده از تحلیل درون مایه ای، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: بر اساس یافته های به دست آمده، موانع درک شده مادران در دو درون مایه اصلی «موانع درک شده مربوط به مادر و اعضای خانواده (نگرش نامناسب، رفتار و مهارت، شرایط روحی- روانی و آگاهی) و موانع درک شده مربوط به کودک (مهارت)» طبقه بندی شد. نتیجه گیری: نتایج مطالعه حاضر، موانع درک شده استفاده از نخ دندان برای کودکان را از دیدگاه مادران بیان نمود و بر تاثیر مسوولیت مادر و نقش اعضای خانواده در این زمینه تاکید داشت. همچنین، پیشنهاد می شود که در سیستم خدمات بهداشتی کشور، آموزش های جامع و اثربخش برای مادران با هدف رفع نگرش های نادرست، اما موثر بر بهداشت دهان و دندان کودکان، پیش بینی شود.

مقدمه: اهدای عضو تصمیم بسیار سختی برای خانواده ها می باشد. خانواده بیماران مرگ مغزی با مراحل مشکل و آسیب زننده تجربه و درک مرگ مغزی روبه رو هستند و هم زمان با مشکل تصمیم برای اجازه اهدای عضو نیز مواجه می شوند. از آن جا که رسیدن به محتوای درک و ذهن و تجربه افراد با روش کمی معمول کمتر تحقق می یابد و با توجه به اهمیت مفهوم مشکل در پرستاری، درک این مفهوم جهت ارایه مراقبت مناسب، ضروری به نظر می رسد. بنابراین، در مطالعه حاضر به منظور دستیابی به هدف که درک تجربه مشکلات روان شناختی خانواده بیماران مرگ مغزی اهدا کننده عضو بود، از روش کیفی استفاده گردید.روش: این مطالعه کیفی با رویکرد تحلیل محتوا انجام گرفت. 13 مشارکت کننده که از اعضای 8 خانواده بیمار مرگ مغزی بودند، به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند و اطلاعات تا اشباع داده ها و زمانی که دیگر کدها و طبقات جدیدی به دست نیامد، ادامه یافت. روش جمع آوری داده ها، مصاحبه عمیق نیمه ساختار یافته بود. تمام مصاحبه ها ضبط و سپس کلمه به کلمه دست نویس شد و با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی Granheim و Lundman مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: 16 زیرطبقه از تجزیه و تحلیل داده ها به دست آمد که در 4 درون مایه «مجهولات، ترس و تردید، وابستگی، رشد و تعالی» طبقه بندی گردید. هر کدام از این مفاهیم به نمایه های کوچک تری تقسیم شدند. نتیجه گیری: نتایج حاصل از بررسی کیفی مشکلات روان شناختی خانواده بیماران مرگ مغزی اهدا کننده عضو نشان داد که تجربیات متفاوت خانواده و سطوح آسیب زننده اضطراب و افسردگی، حمایت مناسب از خانواده ها در شرایط بحرانی را ضروری می سازد. معانی استخراج شده از تجارب خانواده ها نشان داد که تمامی آن ها نیازمند همراهی تیم درمان هستند و در این راه باید به آن ها کمک شود تا بر مجهولات و ناشناخته های ذهن خودآگاهی پیدا کنند و درک بهتری از این شرایط برایشان فراهم گردد و با تقویت روحیه انسان دوستانه در افراد، بروز افکار و عوامل مداخله گر نامناسب در روند پذیرش این بحران کاهش یابد.

مقدمه: سالمندی فعال به عنوان مفهومی اصلی در رویکرد مثبت سالمندی، در دو دهه اخیر توجه سیاست گذاران بسیاری را به خود معطوف نموده، در حالی که پتانسیل های پژوهشی این مفهوم به عنوان فراهم کننده دیدگاهی راستین و واقعی از تجربه سالمندان، کمتر مورد تاکید قرار گرفته است. از این رو، پژوهش حاضر با هدف بررسی پدیده سالمندی فعال، زمینه و عوامل شکل دهنده آن بر اساس تجربه سالمندان صورت گرفت.روش: این مطالعه از نوع کیفی و به روش نظریه مبنایی در سال 94-1393 انجام شد. از روش نمونه گیری هدفمند و در ادامه از نمونه گیری نظری استفاده گردید. در میدان مطالعه که عبارت از فرهنگسراها، کانون های فرهنگی ادبی و پارک های شهر تهران بود، با 35 سالمند مصاحبه های نیمه ساختار یافته تا مرحله رسیدن به اشباع داده ها انجام گرفت. داده ها با روش توصیه شده توسط Strauss و Corbin و طی سه مرحله کدگذاری باز، محوری و گزینشی تجزیه و تحلیل شد.یافته ها: «کاهش نقش ها» به عنوان زمینه ظهور پدیده یا مقوله اصلی پژوهش حاضر در نظر گرفته شد که به صورت «عاملیت گرایی وجودی» ظهور یافت. عاملیت گرایی وجودی به عنوان پدیده ای که خود شامل دو زیرمقوله «تداوم بخشی خود» و «هویت گرایی اثرگذار» بود، در واقع جوهره تجربه فعال بودن سالمندان را تشکیل می داد، اما آنچه که به عنوان شرایط علی تجربه سالمندی فعال نمایان شد، از زیرمقوله های «سلامت گرایی درونی شده»، «کیفیت ادراک بعد زمانی زندگی» و «بازاندیشی کیفیت حضور در روابط» تشکیل گردید. نتیجه گیری: اگرچه سالمندی فعال در نگاه نخست گونه های رفتاری را به ذهن متبادر می سازد، اما در واقع نوعی تلاش برای عاملیت گرایی وجودی است که مستلزم ادارک متفاوت فرد از سلامت گرایی، کیفیت حضور خود و زمان می باشد.

مقدمه: آگاهی از مشکلات فراگیران با نیازهای ویژه، خانواده ها و مسوولان آموزش استثنایی را در نحوه درست رفتار و آموزش یاری می رساند. پژوهش حاضر با هدف شناسایی و تحلیل مشکلات نوجوانان پسر کم توان ذهنی خفیف مشغول به تحصیل در مدارس استثنایی انجام شد.روش: این مطالعه به صورت کیفی و با روش پدیدارشناسی انجام گرفت. نمونه های مطالعه را 16 دانش آموز پسر 15 تا 18 ساله مبتلا به کم توانی ذهنی خفیف مدارس استثنایی شهر تبریز در سال تحصیلی 92-1391 تشکیل داد که در جریان یک مصاحبه ساختار نیافته و طی زمان 20 تا 70 دقیقه، مشکلاتشان را بیان نمودند. داده ها با روش Smith و همکاران مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: درون مایه های به دست آمده از مطالعه شامل «آسیب های خانوادگی (خانواده گسیخته و بیماری در خانواده)، ناراحتی های جسمانی (بیماری و بدشکلی بدنی و نارسایی عضوی)، بدرفتاری با نوجوان، آسیب های روان شناختی (اضطراب، احساس گناه و خودکنترلی ضعیف)، نگرانی از آینده (نگرانی از امنیت خود در آینده و نگرانی از آینده تحصیلی و حرفه ای)، تحصیل در مدرسه استثنایی، ضعف در فراگیری و معلولیت دیگران» بود. نتیجه گیری: کودکان و نوجوانان کم توان ذهنی خفیف مشغول به تحصیل در مدارس استثنایی با مشکلات پیچیده ای مواجه هستند. توجه به این مشکلات می تواند خانواده ها و مسوولان نظام آموزشی کشور را در کاستن از آلام این گروه از فراگیران یاری رساند.

مقدمه: پژوهش حاضر با هدف شناسایی و استخراج باورهای اسطوره ای والدین در بافت فرهنگی- اجتماعی شهرستان کرمانشاه انجام شد.روش: این پژوهش به روش کیفی و با رویکرد پدیدارشناختی صورت گرفت. به همین منظور، 15 نفر از والدین کرمانشاهی به شیوه نمونه گیری هدفمند از نوع موارد بارز، انتخاب شدند. داده ها از طریق مصاحبه عمیق جمع آوری گردید.یافته ها: 5 مضمون اصلی از اسطوره های والدگری با ابعاد «خصیصه، اثر، مسوولیت، ارتباط و اولویت» و 17 مضمون فرعی در نظام شناختی والدین استخراج شد. نتیجه گیری: اسطوره های والدگری معیاری برای عملکرد والدین محسوب می شوند و از آن جا که والدین هیچ گاه نمی توانند به این ملاک ها برسند، یک والدگری پراسترس و ناامید کننده را تجربه خواهند کرد.

مقدمه: بازتاب پذیری نظری، مفهومی است که در تحقیقات حوزه سلامت به صورت گسترده مورد قبول واقع شده است و بیشتر محققان به اهمیت آن در شفاف سازی و افزایش دقت مطالعات کیفی اذعان دارند. هدف از انجام مطالعه حاضر، معرفی، بیان اهمیت، تشریح و بررسی بازتاب پذیری به عنوان یک مشخصه مهم تحقیقات کیفی بود.روش: این پژوهش با استفاده از منابع کتابخانه ای و اینترنتی بدون ایجاد محدودیت زمانی تا سال 2015 صورت گرفت. اطلاعات با جستجو در منابع کتابخانه ای و سایت های علمی جمع آوری شد و سپس مقالات و مطالبی که با موضوع ارتباط بیشتری داشت، انتخاب و مطالب آن ها استخراج گردید.یافته ها: شاخصه های زیادی برای نقد و افزایش کیفیت یک مطالعه کیفی وجود دارد که یکی از آن ها بازتاب پذیری می باشد. بازتاب پذیری مشخصه ای از تحقیقات محسوب می شود که می تواند در کل فرایند تحقیق کیفی لحاظ شود و به مرحله خاصی محدود نمی گردد. بازتاب پذیری فعالیت گسترده ای است که در آن پژوهشگر می کوشد از ایده ها، نگرش ها و عقایدش آگاهی داشته باشد و نفوذش را در تحقیق برای خودش و گاهی برای مخاطبان مشخص و واضح سازد. هرچند در خصوص قابلیت انجام و اعمال آن شک هایی وجود دارد، اما تمام صاحب نظران تحقیق کیفی بر ضرورت وجود آن در تحقیق کیفی به ویژه در تحقیقات حوزه سلامت تاکید دارند. ایجاد بازتاب پذیری در تحقیق کیفی و حفظ آن در سیر تکامل تحقیق، سبب افزایش دقت و صحت مطالعه کیفی خواهد شد. نتیجه گیری: بازتاب پذیری سبب غنای مطالعه کیفی و افزایش کیفیت مطالعه می گردد و از بروز سوگیری جلوگیری می کند. بنابراین، توصیه می شود در هر مرحله از فرایند انجام تحقیق کیفی به این امر مهم توجه گردد.

مقدمه: مطالعه حاضر بخشی از یافته های یک تحلیل محتوای کیفی تماتیک در تلاش جهت تبیین نقش و جایگاه پرستاری از دیدگاه مدیران نظام مراقبت سلامت ایران بود که در آن یکی از درون مایه های استخراج شده با عنوان «سیاست گذاری نامناسب نظام مراقبت سلامت» بررسی شد. نتایج پژوهش بخشی از تلاش برای توسعه مدل آموزش پرستاری بر اساس تبیین نقش و جایگاه پرستاری در نظام مراقبت سلامت ایران می باشد.روش: در این پژوهش از روش تحلیل محتوای کیفی تماتیک استفاده گردید. با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند، 6 نفر از مدیران و خبرگان نظام مراقبت سلامت به عنوان مشارکت کننده انتخاب شدند و جهت جمع آوری اطلاعات، مصاحبه ساختار یافته مورد استفاده قرار گرفت. یافته ها: در رابطه با درون مایه «سیاست گذاری نامناسب نظام مراقبت سلامت در رابطه با حرفه پرستاری»، در مجموع 5 طبقه و 14 زیرطبقه استخراج گردید. نتیجه گیری: سیستم مراقبت سلامت ایران شاهد تغییرات عمیقی در دهه اخیر بوده است. با وجود این پیشرفت، سیستم در حال حاضر با چالش های زیادی در یکی از زیرسیستم های مهم آن، یعنی پرستاری مواجه می باشد. سیاست گذاری نظام مراقبت سلامت ایران در رابطه با حرفه پرستاری نامناسب است و به نظر می رسد عواملی مانند نبود گفتمان متقابل بین پرستاری با سایر نهادهای نظام مراقبت سلامت، عدم تمایل این نهادها به شناخت پرستاری و عدم دخالت پرستار در سیاست گذاری های مرتبط با رشته به دلیل تعارض منافع نیز در آن دخیل باشد. نامشخص بودن گستره مراقبت های پرستاری در عرصه خدمات، تربیت رشته های موازی با پرستاری، عدم تمایز در ارایه خدمت در درون رشته پرستاری، عدم تطابق ارایه خدمت با پرداخت دستمزد پرستار، کم توجهی نظام مراقبت سلامت به اهمیت خدمات پرستاری و در اولویت دوم قرار گرفتن مسوولیت های حرفه ای پرستاری در مقابل مسوولیت های غیر مرتبط مانند اعتبار بخشی، از نتایج تحلیل حاضر بود.

مقدمه: مطالعه گراندد تئوری به دلیل توجه بیشتر به تعاملات اجتماعی و بررسی فرایندهای مستتر در رفتارهای اجتماعی، توانسته است به یکی از مهم ترین تحقیقات بین رشته ای تبدیل شود. مطالعه مروری حاضر با هدف تبیین چگونگی کاربرد و هدایت مشاهده به طور اعم در تحقیقات کیفی و نقش و جایگاه آن به طور اخص در تحقیق گراندد تئوری، درصدد قرار دادن این نوع از شیوه جمع آوری داده ها در کنار و هم پای مصاحبه بود.روش: این مطالعه از انواع مقالات مروری روایتی بود. ابتدا کلید واژه های «Grounded theory، Qualitative study و Observation » در منابع قابل دسترس شامل پایگاه های Google Scholar، PubMed، Magiran و SID جستجو گردید و اندیکاتور AND و OR نیز مورد استفاده قرار گرفت. 21 کتاب، 2 سایت تخصصی، 38 مقاله انگلیسی و 18 مقاله فارسی به دست آمد که پس از بازنگری نهایی، 6 کتاب، 10 مقاله انگلیسی و 4 مقاله فارسی جهت نگارش مرور حاضر مورد استفاده قرار گرفت.یافته ها: یافته ها نشان داد، اگرچه مصاحبه مهم ترین و شاید کاربردی ترین ابزار جمع آوری داده ها در تحقیق گراندد تئوری محسوب می شود، اما این روش همیشه نمی تواند به محقق در رسیدن به زوایای موجود در پدیده کمک کند. شیوه مشاهده، توانمندی مشاهده گر، مزایا و معایب مشاهده، اخلاق در مشاهده و دستورالعمل های کاربردی، مواردی هستند که می توانند به محقق کیفی که با دیدگاه نظری تعامل گرایی نمادین کار خود را آغاز کرده است، کمک شایانی نمایند. نتیجه گیری: با انجام مشاهده دقیق و غرق شدن در پدیده مورد نظر با لنز کنجکاوانه تحقیق کیفی، به کار بردن اصول و شیوه های علمی مشاهده و در نهایت، استفاده از مصاحبه های کاوشگرانه، می توان به شکل گیری فرایند نهفته در روابط انسانی دست یافت.