علوم و تکنولوژی محیط زیست
سال:1400 | دوره:23 | شماره:2 (105 پیاپی) |تعداد مقالات:22

زمینه و هدف مطالعه تاریخی و سیر تحول معماری پل های تاریخی ایران در دوره صفوی زمینه ساز و اثبات کننده این نظریه است که فرم این پل ها تابعی مستقیم از عملکرد اصلی آن ها است. در واقع هدف این پژوهش بررسی رابطه و همبستگی از لحاظ طراحی میان عرض دهانه، ارتفاع دهانه و عرض پایه های چهار پل، سی و سه پل، خواجو، جویی و مارنان است که بر روی رودخانه زاینده رود احداث گردیده است. روش بررسی در این پژوهش به علت وجود حجم بالای داده های جمع آوری شده، روش پژوهش براساس کدنویسی با پایتون و کار با الگوریتم های هوش مصنوعی است که پس از برداشت داده های مورد نیاز و انجام محاسبات گوناگون فایل های در قالب CSV تولید و سپس با توجه به برداشت های میدانی، دهانه های چهار پل در نرم افزار شبیه سازی و با استفاده از رابطه کسینوسی تشابه سنجی تمام دهانه ها مورد بررسی قرار گرفت و تمامی نمودارهای آن ترسیم گردید. یافته ها یافته های این پژوهش بیان می دارد که شباهت بسیار بالا و رابطه نزدیک فرمی میان عرض و ارتفاع دهانه ها در هر پل با خود آن پل و سه پل دیگر موجود بر روی رودخانه وجود دارد و طراحی این پل ها با وجود اختلاف تاریخی کمتر از یک قرن، کاملا عملکردی و بر اساس استاندارد های موجود، تکنولوژی آن دوره، مصالح دردست و حجم آب زاینده رود و پایداری رودخانه بوده است. بحث و نتیجه گیری در نتیجه گیری باید بیان نمود که هرچه دوره تاریخی ساخت پل ها معطوف به گذشته است، عرض پل ها بیشتر و براساس نمودارهای ترسیمی دهانه های هر پل، دقت بالایی در طراحی و ساخت دارند، همچنین از 92 دهانه موجود در این چهار پل 75 دهانه با درصد شباهت 70 تا 90 است که شباهت سی و سه پل و خواجو بسیار زیاد و پل جویی و سی سه پل کمترین است. اکنون می توان گفت این پل ها مبتنی بر عملکرد آن و با توجه به استانداردهای موجود در آن دوره، تکنولوژی ساخت، مصالح در دسترس و مناسب با شرایط اقلیمی و محاسبات جریان آب رودخانه طراحی شده است.

زمینه و هدف در دهه اخیر، در اثر تغییر کاربری اراضی و تخریب پوشش گیاهی، قسمت اعظم نزولات تبدیل به رواناب شده و با ایجاد سیلاب هایی عظیم، باعث خسارات مالی و جانی فراوان می گردد. هدف از این پژوهش، ارزیابی تاثیر رواناب بر فرسایش حوضه آبریز با استفاده از مدل MPSIAC بوده است. روش بررسی بدین منظور، نخست نقشه های پایه حوضه خدیجه خاتون در سال 1397 نظیر نقشه های توپوگرافی و زمین شناسی جمع آوری شد. سپس مراحل محاسبه 9 فاکتور مدل شامل زمین شناسی، خاک، آب و هوا، رواناب، پستی و بلندی، پوشش زمین، استفاده از زمین، وضعیت فعلی فرسایش و فرسایش رودخانه ای انجام و فرسایش و رسوب منطقه برآورد و در نهایت، رابطه رواناب و فرسایش حوضه بررسی و مدل برآورد فرسایش و رسوب از روی رواناب تعیین گردید. یافته ها نتایج این پژوهش نشان داد که میزان فرسایش خاک، 97/5806 تن در سال برابر 58/3 تن در هکتار در سال می باشد. چنانچه ارزش هر تن خاک زراعی معادل 50 دلار در نظر گرفته شود و در صورت مهیا بودن شرایط فرسایش، ارزش 97/5806 تن در سال معادل 5/290348 دلار و به عبارتی 9/11613 میلیون ریال می باشد. در کل حوضه مورد مطالعه، فاکتور هفتم و هشتم مدل MPSIAC از موثرترین عوامل در بروز فرسایش هستند. بحث و نتیجه گیری: نتایج بیانگر این موضوع است که مراتع اطراف حوضه خدیجه خاتون به علت استفاده بیش از ظرفیت، تخریب شده و مراتع کل منطقه به علت شرایط اقلیمی در وضعیت خوبی نیست. همچنین نتایج نشان داد که فاکتور رواناب دارای همبستگی 98/0 خطی با فرسایش می باشد و بیانگر این است که هر چه رواناب زیادتر شود، میزان فرسایش و رسوب دهی نیز افزایش می یابد.

زمینه و هدف بهینه سازی مصرف و جلوگیری از هدر رفت انرژی، یکی از پارامترهای مهم در طراحی ساختمان های سبز و غیرفعال در راستای اهداف توسعه پایدار به شمار می رود. تحقیقات اخیر توجه به مباحث مربوط به بهینه سازی انرژی و کاهش اتلاف حرارتی را نشان می دهد. هدف اصلی مقاله حاضر، ارزیابی عملکرد حرارتی دیوار سبز و بهینه سازی مصرف انرژی بوده که در اقلیم معتدل و مرطوب رشت انجام گرفته است. روش بررسی این مقاله به صورت آزمایش تجربی و میدانی بر روی یک ساختمان مسکونی دو طبقه دارای پوشش سبز انجام شده است. در این راستا، داده های سه ساعته دما و رطوبت در محیط داخلی و خارجی ساختمان با استفاده از دستگاه دیتالاگر98583 MIC در فصل زمستان و تابستان ثبت گردید. یافته ها نتایج حاصل از آزمون تجربی نشان داد که که میانگین دما در محیط داخلی دیوار معمولی و دیوار سبز در فصل زمستان و فصل تابستان به ترتیب حدود 3/17 و 18، 5/30 و 28 درجه سانتی گراد است. بر این اساس، دیوار سبز در فصل زمستان توانست حدود 7/0 درجه سانتی گراد دمای داخلی را در مقایسه با دیوار معمولی گرم تر نگه دارد. در فصل تابستان نیز مشخص شد که دیوار سبز قادر بود تا در حدود 5/2 درجه سانتی گراد دمای محیط داخلی را خنک تر نگه دارد بحث و نتیجه گیری یافته ها نشان داد که دیوار سبز در فصل زمستان در مقایسه با دیوار معمولی حدود 4 درصد و در فصل تابستان حدود 9 درصد عملکرد حرارتی بهتری را از خود نشان داده است. به طور کلی، دیوار سبز در آب و هوای معتدل هم در زمستان و هم در تابستان می تواند رفتار حرارتی مناسبی را داشته باشد. در نهایت نیز مشخص شد که دیوار سبز در فصل تابستان در مقایسه با فصل زمستان می تواند عملکردی 50 درصد موثرتری را در کاهش تلفات حرارتی داشته باشد.

زمینه و هدف امروزه به دلیل آگاهی های رو به افزایش محیط زیستی، اغلب تولید کنندگان صنایع مختلف، از جمله صنعت خودرو توسط مصرف کنندگان، قوانین و الگوهای رقابت جهانی صنایع در سرتاسر جهان تحت فشار قرار گرفته اند و به دلیل افزایش این محرک ها، نوآوری سبز به یکی از ابزارهای استراتژیک مهم در جهت کسب توسعه پایدار در این صنعت تبدیل شده است. این امر در صنعت خودرو مستلزم تمرکز بر شناسایی و چگونگی توسعه توانایی های نوآوری های سبز و اجرای ابتکارات و شیوه های نوآورانه سبز است. از این رو هدف از انجام این پژوهش شناسایی عوامل و شاخص های کلیدی موثر بر ارتقای توانایی های نوآوری سبز در صنعت خودرو است. روش بررسی پژوهش حاضر که در سال 1399 انجام گرفته، از حیث هدف کاربردی بوده و در پژوهش های کیفی-کمی دسته بندی می گردد. جهت شناسایی عوامل کلیدی موثر بر ارتقای توانایی نوآوری سبز در صنعت خودرو با استفاده از مرور جامع ادبیات و پیشینه پژوهش و روش دلفی، از نظرات اساتید دانشگاه حوزه مدیریت تکنولوژی و نوآوری، مدیران و کارشناسان خبره صنعت خودروسازی کشور استفاده شده است. همچنین برای بررسی برازش مدل نظری پژوهش، روش مدل سازی معادلات ساختاری با نرم افزار AMOS مورد استفاده قرار گرفته است. یافته ها در این پژوهش 47 شاخص در قالب 12 عامل کلیدی در زمینه ارتقای توانایی های نوآوری سبز در صنعت خودرو شناسایی و تایید گردید. بحث و نتیجه گیری نتایج نشان دهنده آن است که عوامل کلیدی فشار ذینفعان و الزامات قانونی، تحقیق و توسعه سبز، نوآوری محصول سبز و همکاری های شبکه ای پایدار به ترتیب بیشترین تاثیر را در ارتقای توانایی های نوآوری سبز در صنعت خودرو داشته که مدیران ارشد و سیاست گذاران صنعت خودرو می بایست به این دسته از توانایی ها توجه ویژه ای نمایند و در جهت تقویت این عوامل بکوشند.

زمینه و هدف توسعه گردشگری در پارک ملی، هم برای مدیریت منطقه و هم برای گردشگران مزایای فراوانی به همراه دارد. اما این مساله را در نظر داشت که انجام فعالیت های گردشگری در غیاب برنامه ریزی و مدیریت صحیح و بدون محاسبه ظرفیت برد و توان منطقه برای گردشگری، می تواند بر تجارب گردشگران و از آن مهم تر بر کیفیت و ویژگی های مناطق گردشگری اثر منفی داشته باشد. از این رو شناسایی مناطق مناسب و دارای توان، جهت گسترش و توسعه طبیعت گردی در مناطق حفاظت شده و پارک های ملی، به منظور بهره برداری پایدار از منابع طبیعی اهمیت به سزایی دارد. روش بررسی این پژوهش با هدف ارزیابی توان اکولوژیکی در پارک ملی کرخه با تاکید بر طبیعت گردی در سال 1392-1393 صورت پذیرفت. پارک ملی کرخه در امتداد رودخانه کرخه می باشد. تحقیق حاضر از شیوه ای از روش ارزیابی چندمعیاره به نام ترکیب خطی وزن دار WLC و روش AHP با بکارگیری فن آوری GIS به تعیین مناطق مناسب گردشگری در پارک ملی کرخه پرداخته است. یافته ها و نتیجه گیری معیارهای به کار رفته در مراحل ارزیابی 16 معیار می باشد که در سه طبقه معیارهای فیزیکی، بیولوژیکی و اقتصادی_اجتماعی فرهنگی در نظر گرفته شد. بر اساس خروجی AHP معیار تیپ پوشش گیاهی بیش ترین وزن و معیار شیب کم ترین وزن را به خود اختصاص داد، در نهایت مناطق مناسب برای طبیعت گردی با درجات متفاوتی از توان و مطلوبیت تعیین گردید. طبق نقشه طبقه بندی شده توان طبیعت گردی، حدود 82/35 درصد از پارک ملی کرخه با مساحتی معادل 36/2771 هکتار دارای توان مناسب و 86/37 درصد از پارک ملی کرخه با مساحتی معادل 77/2929 هکتار برای توسعه گردشگری مناسب نمی باشد.

زمینه و هدف در دهه های اخیر استفاده از نانوتکنولوژی در زمینه های مختلف کشاورزی افزایش یافته است و خاک به عنوان یکی از اجزای مهم محیط زیست دریافت کننده انواع نانوذرات می باشد ولی به اثر این ذرات بر بخش زنده خاک توجه کم تری شده است. هدف این پژوهش بررسی اثرات نانو ذرات آهن و نقره روی برخی از شاخص های زیستی خاک بود. روش بررسی آزمایشی فاکتوریل با پنج سطح نانوذره آهن و نقره (0، 20، 50، 100 و 200 mgkg-1) در سه تکرار انجام شد. خاک های آغشته به نانوذرات، با حفظ رطوبت و دما نگهداری و 10، 17 و 30 روز پس از انکوباسیون، فعالیت فسفاتاز اسیدی و قلیایی و تنفس خاک اندازه گیری شد. یافته ها: اثر سطوح مختلف نانوآهن، نانونقره و زمان انکوباسیون بر روی تنفس میکروبی خاک، در سطح آماری یک درصد معنی دار گردید. اثرات متقابل فاکتورها به استثناء اثر سه گانه نانوذره آهن و نقره و زمان، تاثیر معنی داری بر تفس میکروبی خاک داشت. در اثرات متقابل نانوذرات آهن و نقره، بیش ترین تنفس میکروبی به میزان 33/47 gCg-1d-)µ ) در غلظت 200 (mgkg-1) نانوذره آهن و نقره بدست آمد. در اثر متقابل نانوآهن و زمان، بیش ترین تنفس میکروبی به میزان 37/51 gCg-1d-) µ (در غلظت 100 (mgkg-1) نانوذره آهن پس از 17 روز انکوباسیون بدست آمد و در اثرات متقابل نانو نقره و زمان، بیش ترین تنفس میکروبی (02/49 gCg-1d-1µ ) در غلظت 50 (mgkg-1) نانو نقره پس از 17روز انکوباسیون مشاهده شد. بیش ترین فعالیت آنزیم فسفاتاز قلیایی به میزان 20/288 (gPNPg-1h-1µ )در غلظت 200 (mgkg-1) نانوذره آهن پس از10روز انکوباسیون بدست آمد. بحث و نتیجه گیری: نتایج این تحقیق، تاثیر معنی دار نانوذرات بر روی تنفس خاک را نشان داد. تاثیر به غلظت و نوع نانوذرات بستگی داشت. اثر نانوذرات روی فعالیت آنزیم های خاک بسته به نوع نانوذرات و آنزیم متفاوت بود، فعالیت آنزیم فسفاتاز قلیایی تحت تاثیر نانوذره آهن قرار گرفت در صورتی کهنانوذرات روی فعالیت فسفاتاز اسیدی اثر معنی دار نداشتند.

زمینه و هدف با توجه به اهمیت رودخانه پیرغار و همچنین تخلیه آلاینده های مختلف به آن، بررسی کیفی آب رودخانه پیرغار لازم و ضروری به نظر می رسد. از طرفی پهنه بندی آلودگی و ارایه تصویر صحیح از وضعیت کیفی آب های سطحی توسط سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) باعث می گردد تا هر گونه تصمیم گیری مدیریتی که اثرات محیط زیستی آن به صورت مستقیم یا غیرمستقیم متوجه آب های سطحی کشور باشد، با آگاهی بیش تری اتخاذ گردد. روش بررسی به همین منظور نمونه های آب از 5 ایستگاه در طول مسیر رودخانه در بهمن ماه 94 برداشت شد و پارامترهای کیفی آب شامل: pH، کدورت، دما، DO، BOD، TS، نیترات، فسفات و کلی فرم مدفوعی مورد آزمایش قرار گرفت. نمونه برداری، آماده سازی و آنالیز نمونه ها، طبق روش استاندارد متد انجام پذیرفت. داده های حاصل با استانداردهای جهانی مقایسه شد و بر اساس شاخص NSFWQI مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و سپس مسیر رودخانه با استفاده از نرم افزار GIS پهنه بندی گردید. یافته ها براساس نتایج شاخص NSFWQIکیفیت آب رودخانه پیرغار در همه ایستگاه ها در وضعیت های متوسط تا خوب قرار دارد. در بهترین وضعیت، شاخص کیفی NSFWQI مربوط به ایستگاه اول با عدد 78 بوده و پایین ترین مقدار مربوط به ایستگاه پنجم با شاخص کیفی 66 می باشد. درنتیجه، آلودگی از ایستگاه 1 به سمت ایستگاه های بعدی بیش تر شده و کیفیت آب کاسته شده است. بحث و نتیجه گیری در نتیجه جهت مدیریت اصولی آب این رودخانه باید تمهیداتی اندیشیده شود و برنامه پایش کیفی آب در آن استمرار یابد.

زمینه و هدف اخیرا، رویکرد طراحی اکولوژیک به عنوان بستری به منظور کاهش تخریبات زیست محیطی با تطبیق مدیریت پسماندهای جامد شهری با فرآیندهای محیطی به طور گسترده ای در حال گسترش است. طراحی اکولوژیک سعی دارد با به حداقل رساندن آسیب ها به محیط زیست و فرآیندهای طبیعی حداکثر آسایش را، در ضمن بالا بردن کیفیت زندگی افراد، فراهم آورد. طراحی اکولوژیک می کوشد از طریق به کارگیری مواد طبیعی و همچنین با توجه به مسایل زیست محیطی، با طبیعت سازگاری یابد. روش بررسی در تحقیق پیش رو، با توجه به تعریف طراحی پایدار و شناخت انواع کاربردی آن، جهت رسیدن به بهترین، کاملترین و کاربردی ترین طراحی برای سایت مورد در نظر در تحقیق، نقشه های موجود از منطقه اعم از نقشه های هوایی، توپوگرافی، GIS، پوشش های گیاهی، نقشه های فرادست، طرح های توسعه اطراف سایت، بررسی سایت های فعال در لندفیل، بررسی نوع آلاینده ها، مطالعه شاخص های COD و BOD سایت مذکورمورد مطالعه قرار گرفته است، همچنین با بررسی و شناخت وضع موجود اعم از (محیطی، کالبدی، اقلیم، دید و منظر، کاربری های اراضی، حمل و نقل، بیولوژیکی) از طریق مشاهده و عکس برداری و مصاحبه با کارکنان سایت و ساکنین محلات مجاور با رعایت اصول و ضوابط حاکم در طراحی محیط های صنعتی، طراحی راهبردی این منطقه با رویکرد اکولوژیک مدار ارایه می گردد. یافته ها طرح موجود از نفوذ آلودگی ها به سطوح آب های زیرزمینی جلوگیری می کند و مانع آلوده شدن مناطق شهری اطراف و زمین های کشاورزی می شود. مرمت قسمت های تخریب شده لندفیل، کاهش خطر سرایت بیماری ها توسط جانوران و آلودگی های صوتی و بوهای نامطبوع و انتشار آن در اتمسفر. از طریق تولید بیوگاز از گاز لندفیل و جمع آوری آن وکاهش استفاده از سوخت های فسیلیاین سایت دفن زباله از اصلی ترین منابع تولید گازهای گلخانه ای در کشور می باشد. با جمع آوری و استفاده از گازهای لندفیل به عنوان سوخت و تولید برق از میزان انتشار گازها به اتمسفر کاسته می شود. استفاده حداکثری از بیوگاز در نتیجه استفاده بیشتر از هاضم ها صورت می گیرد. بحث و نتیجه گیری ضوابط طراحی عمدتا بر مبنای محدودیت ها و نیازهای موجود تعیین شده و خط مشی طراح را واضح تر نموده و کمک قابل توجهی به جانمایی کاربری ها می کند. استفاده از این ضوابط به تقویت امکانات و بهره گیری از فرصت های موجود کمک کرده و طرح را در معرض تهدیدات کمتری قرار میدهد. بعد از تدوین راهبردها اقدام به طراحی از منظر های گوناگون می شود تا در انتها با بررسی کانسپت ها و مقایسه آنها با یکدیگر و تطبیق با استاندارد های بین المللی بهترین طرح برای اجرا برگزیده شود. وجود لندفیل یک مرحله اجتناب ناپذیر در مدیریت پسماند است. در زندگی امروزی با توجه به افزایش جمعیت، لندفیل یک جز جدانشدنی در جوامع شده است اما نباید لندفیل ها را به عنوان آخرین کاربری زمین قرار داد، بلکه می بایست ابزاری جهت بوجود آوردن کاربری های جدید برای آن محل باشد. تبدیل مکان های دفن به کاربری های تفریحی ضمن ایجاد مکانی خوشایند نیازهای ورزشی-تفریحی ساکنان منطقه را نیز برطرف می سازد. به منظور ارتقاء کیفی لندفیل ها و بازگردانی هرچه بیشتر منطقه دفن به شرایط پیش از اختلال لازم است به منطقه به صورت یک موزاییک تخریب شده نگریسته شود و در پی ترمیم آن گام برداشت.

زمینه و هدف امروزه صنعت گردش گری به عنوان یکی از بزرگترین صنایع موجود در دنیا به شمار آمده و در صدر صنایع اشتغال زا محسوب می شود. این صنعت وابستگی زیادی به آب و هوای یک منطقه داشته و بسیاری از مقاصد گردش گری با استفاده از همین مورد تبدیل به یک منبع گردش پذیر پر رونق در فصول خاصی شده اند. از طرفی اقلیم یک ناحیه را می توان به عنوان جاذبه طبیعی جهت گردش گری محسوب نمود. شهر نیشابور به دلیل دارا بودن مناظر طبیعی، برخورداری از اقلیم مناسب و منابع آب کافی یکی از مناطقی است که پتانسیل توسعه توریسم را دارا می باشد. روش بررسی در این پژوهش سعی شده است شرایط زیست اقلیمی شهر نیشابور بر اساس شاخص های ترجونگ، اوانز، ترموهیگرومتریک و میسنارد با استفاده از آمار ایستگاه همدید نیشابور طی سالهای 2010-1990 مورد ارزیابی قرار گیرد. یافته ها نتایج به دست آمده نشان می دهد طیف وسیعی از شرایط زیست اقلیمی از داغ تا سرد در طول سال در منطقه حاکم می باشد. بحث و نتیجه گیری به طور کلی، دوره آسایش شهر نیشابور از ماه می شروع می شود و تا اوایل نوامبر ادامه می یابد. افزون بر این، نتایج به دست آمده از این تحقیق اطلاعات زیست اقلیمی مناسبی برای برنامه ریزان و مسوولین فراهم می کند تا با استفاده از این اطلاعات، فعالیت های توسعه ای مختلف از جمله گسترش صنعت توریسم را به انجام برسانند.

زمینه و هدف از جمله روش های نوین محاسبه جزیره حرارتی شهری و نقش کاربری های مختلف، استفاده از علم سنجش ازدور و تصاویر ماهواره ای است که با استفاده از تشعشع مادون قرمز حرارتی و کاربرد مدل های فیزیکی جهت محاسبه مقدار دمای سطح زمین در نواحی وسیعی انجام می گیرد، لذا پژوهش حاضر با هدف بررسی الگوی پراکنش دمای سطحی زمین و رابطه آن با ویژگی های خرده اقلیم فضای سبز شهری و پوشش گیاهی در محدوده چهار گانه (مناطق 1، 2، 3 و منطقه مرکزی) شهزک ر ساری به بررسی و مقایسه تغییرات حرارتی می پردازد. روش بررسی برای به دست آوردن جزایر حرارتی شهر از محاسبه رادیانس، ضریب انعکاس و دمای درخشندگی تصاویر در محیط ENVI و تحلیل و پردازش نرم افزار GIS استفاده شده است. داده های مورد استفاده شامل تصاویر ماهواره ای TIRS, OLIسنجنده لندست 7 و 8 درسه برهه زمانی 2009، 2013 و 2017 می باشد یافته ها نتایج حاصل از پردازش تصاویر ماهواره ای نشان داده است که 45 هکتار از پوشش سبز شهری در مدت 8 سال تغییر کاربری داده شده است. همچنین بر مبنای محاسبه دمای سطح زمین در طول دوره آماری در وضعیت کمینه و بیشینه طی سالهای 2009 تا 2017 روند صعودی داشته که این افزایش دمایی در مناطقی از شهر که از فضای سبز بیشتری برخوردار بوده کمتر دیده شده است. بحث و نتیجه گیری نتایج حاکی از آن است که منطقه مرکزی شهر که از لحاظ پوشش و پراکندگی فضای سبز نسبت به دیگر مناطق شهر نامناسبتر است؛ گرمتر می باشد. مکان یابی مناسب جهت احداث فضاهای سبز شهری در این مناطق در سال های آینده می تواند نقش تعدیل کننده ای در دمای سطح شهر ایفا نماید.

زمینه و هدف: پژوهش حاضر به مطالعه و بررسی جریانات سطحی استان خوزستان و پیش بینی آن برای دوره 1398 تا 1407 با استفاده از مدل های سری زمانی است. روش بررسی: پژوهش حاضر در 9 ایستگاه منتخب از استان خوزستان به منظور مقایسه دقت مدل سری های زمانی و پیش بینی مقدار جریانات سطحی انجام شده است. برای این منظور از داده های دبی ماهانه ایستگاه هیدرومتری به مدت 22 سال (1370-1392) استفاده شده است. از مدل سری زمانی فصلی ضربی جریانات سطحی بررسی و بهترین مدل برازش داده شد، صحت و دقت مدل ها به کمک نرمال بودن توزیع باقی مانده ها، فرض ثابت بودن واریانس، نمودارهای مربوط به باقی مانده ها در طول زمان، تائید گردید. یافته ها: یافته های این مطالعه نشان داد، بهترین مدل های برازش شده در ایستگاه های اهواز (1, 1, 1)(1, 0, 1) SARIMA، بامدژ(1, 1, 0)(1, 0, 1) SARIMA، تله زنگ (1, 0, 1)(1, 1, 1) SARIMA، حرمله(1, 0, 1)(1, 1, 1) SARIMA، دزفول (2, 0, 1)(1, 1, 1) SARIMA، دشت بزرگ (2, 0, 2)(1, 1, 1) SARIMA، دوکوهه (2, 2, 0)(1, 1, 1) SARIMA، گتوند (2, 1, 1)(1, 0, 1) SARIMA و فارسیاب(2, 1, 1)(1, 1, 2) SARIMA می باشند؛ که این مدل ها از دقت خوبی برای پیش بینی جریانات سطحی برخوردار بودند. بحث و نتیجه گیری: نتایج جریانات سطحی برای سال های 1398 تا 1407 نشان داد که جریانات سطحی در تمام ایستگاه های منتخب کاهش می یابد و این کاهش در ایستگاه اهواز به بیش ترین و ایستگاه دوکوهه به کمترین مقدار به ترتیب با 78/9 و 58/0 می رسد. همچنین نتایج پیش بینی ماهانه نشان داد که بیش ترین و کم ترین مقدار کاهش جریانات سطحی به ترتیب در آذر ماه با 98/6 و شهریور با 67/1 خواهد رسید.

زمینه و هدف: صنعت ساخت­ وساز و اجرای طرح­ های عمرانی، به­ عنوان یکی از عوامل آلودگی­ های زیست محیطی به­ شمار می­ رود. توجه به اثرات تخریبی و آلودگی­ های ایجاد شده از اجرای طرح­ های عمرانی، لزوم ارزیابی اثرات زیست محیطی و شناخت آن­ ها را در جهت کاهش اثرات، امری ضروری می­ سازد. هدف از انجام این پژوهش ارزیابی اثرات زیست محیطی پروژه آب­ رسانی روستایی در شهرستان بیرجند با استفاده از روش ماتریس لئوپولد ایرانی است. روش بررسی: در این پژوهش ارزیابی اثرات منفی زیست محیطی اجرای پروژه آب­ رسانی روستایی در شهرستان بیرجند طی سال 1398 در دو محیط فیزیکی-شیمیایی و بیولوژیکی و در فاز ساختمانی با استفاده از روش ماتریس ایرانی انجام پذیرفته است. به این منظور برای ارزیابی اثرات زیست محیطی حالت­ های اجرایی مختلفی برای اجرای فعالیت­ های پروژه تدوین شده و به ازای هر کدام از آن­ ها ماتریس لئوپولد تشکیل گردیده است. یافته­ ها: نتایج نشان داد که میانگین اثرات زیست محیطی در دوران ساخت در 7 حالت اجرایی موردبررسی بر محیط به میزان 58/1-، 95/1-، 15/2-، 5/2-، 2-، 21/2-و 22/2-است. همچنین تعداد پیامدهای زیست محیطی در آلودگی آب­ های سطحی و زیرزمینی بیشترین و مناطق حفاظت شده کمترین مقدار را دارند. بحث و نتیجه­ گیری: با توجه به تحلیل انجام شده در هیچ­ یک از ردیف­ ها و ستون­ های هفت ماتریس بررسی شده برای حالت­ های اجرایی، میانگین رده­ بندی کمتر از 1/3-یافت نشد، لذا انجام پروژه آب­ رسانی مورد تأیید می­ باشد. برای کاهش اثرات نیز کمترین میزان اثرات زیست محیطی هر فعالیت انتخاب گردید که باعث می­ شود میانگین اثرات زیست محیطی کل پروژه 52/1-گردد.

زمینه و هدف: گسترش شهری موجب تغییرات زیربنایی در ساختار و کارکرد بوم­ شناسی سیمای سرزمین و تغییر تدریجی ساختار مکانی و الگوی سیمای سرزمین می­ شود. با توجه به اهمیت درک اجزای محیط زیست شهری و چگونگی تعاملات بین این اجزا، هدف از این مطالعه تحلیل گرادیانت شهری-روستایی کلان­ شهر تهران با استفاده از سنجه­ های سیمای سرزمین برای کمی کردن الگوی سیمای سرزمین می­ باشد. مواد و روش­ ها: اطلاعات تحقیق در سال 1398 گردآوری و از ترکیب آنالیز گرادیانت و سنجه­ های سیمای سرزمین برای کمی­ سازی الگوی سیمای سرزمین تهران استفاده شد. نقشه­ های کاربری اراضی با استفاده از تصاویر ماهواره لندست 7 و 8 مربوط به سال­ های 2008 و 2018 در نرم­ افزار ENVI 5. 3به طبقات انسان­ ساخت، اراضی باز، پوشش گیاهی و آب طبقه­ بندی شدند. ترانسکت­ هایی با ابعاد Km4Km* 4 در چهار جهت اصلی، با عبور از منطقه 12 طراحی و برای محاسبه سنجه­ های تعداد لکه، تراکم لکه، تراکم لبه، درصد سیمای سرزمین، میانگین مساحت لکه­ ها و متوسط شاخص شکل در سطح سیمای سرزمین و کلاس از روش پنجره متحرک استفاده شد. یافته­ ها: از سال 2008 تا سال 2018 توسعه شهری موجب افزایش تراکم لکه­ ها در سیمای سرزمین شده است. به طوری که در ترانسکت مرکزی پیوستگی سیمای سرزمین کاهش و از هم گسیختگی اجزای ساختاری سیمای سرزمین افزایش یافته است. در سطح سیمای سرزمین تعداد لکه­ ها و تراکم لبه افزایش و میانگین مساحت لکه­ ها و متوسط شاخص شکل کاهش یافته است. در سطح کلاس نیز میانگین مساحت لکه­ های اراضی باز و انسان­ ساخت افزایش یافته است. بحث و نتیجه­ گیری: در طول ترانسکت­ ها علاوه بر تغییرات کاربری­ ها، شکل و تراکم لکه­ ها نیز تغییر کرده و روند این تغییرات در طول ترانسکت­ ها از هم متفاوت است. درصد اراضی انسان­ ساخت ماتریس غالب در ترانسکت­ های نزدیک به مرکز تجاری تهران می­ باشند و مساحت لکه­ های پوشش گیاهی و آبی از سال 2008 تا 2018 کاهش یافته است.

زمینه و هدف: کار در معادن زیرزمینی زغال­ سنگ به دلیل شرایط کاری خاص، وجود ریسک فاکتورهای فراوان و رخداد حوادث متعدد، درزمره یکی از پرمخاطره­ ترین مشاغل قرار دارد. این مطالعه با هدف بررسی و اولویت­ بندی علل حوادث در معادن زیرزمینی زغال سنگ ایران انجام گرفته است. روش بررسی: پژوهش حاضر توصیفی-تحلیلی است که با بررسی 247 گزارش حادثه در معادن زیرزمینی زغال­ سنگ در سه استان کشور طی یک دوره 11 ساله (1384 تا 1394)، به منظور بررسی و رتبه­ بندی علل حوادث انجام یافت. در این مطالعه طبقه­ بندی حوادث عمدتا براساس راهنمای اداره ایمنی و بهداشت معادن آمریکا صورت گرفت، همچنین تجزیه و تحلیل داده­ ها به کمک نرم افزار SPSS انجام پذیرفت. یافته ها: 76 و 24 % از حوادث مورد بررسی به ترتیب در بخش استخراج و آماده­ سازی کارگاه استخراج اتفاق افتاده بودند، به­ طوری­ که بیشترین درصد فراوانی رخداد حوادث مربوط به ریزش سقف و کمر بالای کار بوده است. ریزش سقف به هنگام استخراج، نصب استحکامات و تعمیرات به عنوان مهم­ ترین علل اصلی و عدم انجام مطالعات شناسایی خطر به عنوان مهم­ ترین علل ریشه­ ای وقوع حوادث گزارش شدند. بحث و نتیجه گیری: عدم پایداری سقف کارگاه به عنوان مهم­ ترین علت واسطه­ ای وقوع حوادث را می­ توان با تقویت سیستم­ های نگه­ داری و اصلاح تکنولوژی موجود به­ طور موثر بهبود بخشید. همچنین نهادینه کردن فرآیند شناسایی خطرات و به­ کارگیری اقدامات کنترلی موثر و مناسب به منظور جلوگیری از وقوع حوادث و کاهش پیامدهای آن در راس برنامه­ های مدیریت معادن ضروری می­ باشد.

زمینه و هدف: یکی از مهمترین آلاینده های محیط زیست در پساب صنایع، رنگ می باشد که برای انسان خطرناک بوده و محیط زیست را آلوده می نماید. هدف از این مطالعه، بررسی کارآیی کامپوزیت پلی انیلین/ سبوس گندم در حذف رنگ اسید رد 18 از محلول های آبی است. روش بررسی: در این مطالعه، حذف اسید رد 18 از محلول آبی با استفاده از کامپوزیت پلی آنیلین/ سبوس گندم مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور، کامپوزیت به روش پلیمریزاسیون درجا سنتز شد. آزمایش های جذب در سیستم ناپیوسته و در مقیاس آزمایشگاهی انجام گردید. اثر پارامترهای مختلف شامل مقدار جاذب، pH، غلظت اولیه رنگ، دما و زمان تماس بر روی میزان جذب بررسی شد. همچنین در ادامه مطالعات سینتیکی و ترمودینامیکی بر روی داده ها انجام گرفت. یافته ها: بیش ترین درصد جذب با استفاده از 1/0 گرم جاذب، برابر با 100 % بوده است که در 2pH= و بعد از 2ساعت تماس محلول با جاذب اتفاق افتاده است. هم چنین نتایج نشان می دهد که داده ها متناسب با مدل سنتیکی شبه مرتبه دوم بوده است. اطلاعات آزمایشگاهی با مدل لانگمویر تطبیق داده شد. بحث و نتیجه گیری: با توجه به نتایج به دست آمده، در این مطالعه یک روش ساده، اقتصادی و موثر برای حذف آلایند ه های مقاوم در برابر تخریب زیست محیطی با استفاده از کامپوزیت پلی آنیلین/سبوس گندم ارائه شده است.

زمینه و هدف: در معماری دوره اسلامی ایران، بناهای عمومی همانند مسجد-مدرسه ها مکان هایی برای تعاملات افراد با سلیقه ها و تفکرات مختلف بودند، این بناها با عملکردها و فضاهای متنوع خود و با داشتن فضاهایی بینابین که نقش تعیین کننده ای در سازمان دهی عملکردهای متنوع این مکان ها و پیوند بیشتر فرد با آن را داشتند، تشکیل یک کل واحد را می دادند، و تمایل فرد به ماندن در آن مکان را میسر می ساختند. هدف این مطالعه، تحلیل تاثیر مفهوم بینابینیت در ارتقاء حس تعلق به مکان در مسجد-مدرسه های دوره قاجاریه است و به بیان این مطلب می پردازد که چگونه فضای بینابین می تواند در ارتقاء حس تعلق به مکان موثر باشد. روش بررسی: این پژوهش در تابستان سال 1398 با استفاده از روش تحقیق همبستگی به تحلیل متغیرها، و با مطالعات کتابخانه ای، میدانی و پیمایشی به بررسی مولفه های تاثیرگذار در ارتقاء حس تعلق به مکان و فضای بینابین و سپس به بررسی ارتباط معنادار بین این دو متغیر در نرم افزار Spss 20 پرداخته است. یافته ها: یافته ها و نتایج حاصل از این پژوهش حاکی از آن است که ضریب معناداری بین متغیرهای حس تعلق به مکان و فضای بینابین کمتر از 05/0 بوده و نشان از وجود از رابطه معنادار بین این دو متغیر است. بحث و نتیجه گیری: در نتیجه استفاده از مفهوم بینابینیت می تواند عاملی موثر برای ایجاد حس تعلق به مکان در فضای معماری باشد. زیرا امروزه مفهوم بینابینیت، در طراحی فضاهای معماری بسیار حائز اهمیت است، تا با استفاده از آن بتوان در مکان های عمومی جدید پیوند بین انسان و مکان را قوی ساخت؛ تا در نهایت منجر به بهره برداری بهتر از محیط و تدوام حضور افراد در آن گردید.

زمینه و هدف: آرسنیک به­ عنوان یک آلاینده می­ تواند منجر به بروز مشکلات جدی در آبزیان و انسان گردد. در پژوهش حاضر با توجه به ارزش اقتصادی و بوم­ شناختی ماهی کلمه دریای خزر (Rutilus caspicus)، به ارزیابی اثرات ژنوتوکسیک آرسنیک بر این گونه با استفاده از آزمون­ های کامت و میکرونوکلئوس در سال 1395 پرداخته شده است. روش بررسی: ابتدا ماهیان در معرض غلظت­ های 3، 6 و 9 میلی­ گرم در لیتر آرسنیک قرار گرفتند. یک تیمار شاهد نیز که فاقد آرسنیک بود، درنظر گرفته شد. نمونه­ برداری طی روزهای 3 و 7 مواجهه انجام گرفت. به­ منظور انجام تست میکرونوکلئوس، خون­ گیری طی دو نوبت انجام و فراوانی میکرونوکلئوس­ ها تعیین شد. برای انجام آزمون کامت از بافت آبشش ماهیان نمونه­ برداری و پارامترهای آسیب DNA ارزیابی شد. یافته­ ها: مواجهه با آرسنیک باعث القای بروز میکرونوکلئوس­ ها در اریتروسیت­ ها و آسیب به DNA در بافت آبشش گردید. به نحوی­ که فراوانی میکرونوکلئوس­ ها و مقادیر پارامترهای آسیب در تیمارهای مواجهه یافته با آرسنیک در مقایسه با شاهد به طور معنی­ داری افزایش یافت (05/0≥ P). میزان آسیب وارد شده وابسته به زمان و غلظت مواجهه بود. بالاترین میزان پارامترهای آسیب شامل Tail Length، Tail Moment، %Tail DNA و همچنین فراوانی میکرونوکلئوس­ ها به­ ترتیب 55/1± 1/101، 64/1± 11/57، 09/3± 45/59 و 58/0± 26/2 بود که در تیمار مواجهه یافته با 9 میلی­ گرم در لیتر آرسنیک مشاهده شد. بحث و نتیجه­ گیری: نتایج پژوهش حاضر حاکی از آن است که غلظت­ های تحت کشنده آرسنیک می­ تواند باعث بروز میکرونوکلئوس­ ها و القای آسیب DNA در ماهی کلمه شود. لذا، می­ توان بیان داشت که آرسنیک دارای اثرات ژنوتوکسیک بر ماهی کلمه است.

زمینه و هدف: مطالعات امکان سنجی وسیله ای است که می تواند وضوح شرایط مورد نظر را برای برنامه ریزان بیشتر سازد، هدف از این تحقیق، شناخت عوامل زمینه ساز تعیین کننده در امکان سنجی استقرار سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی در سازمانهای دولتی ایران می باشد. روش بررسی: این پژوهش از نظر غایت، پژوهشی کاربردی می باشد و در زمره تحقیقات کاربردی توسعه ای قرار دارد. جامعه آماری این پژوهش را دو گروه تشکیل می دهند. گروه اول تعداد 30نفر از خبرگان و گروه دوم را کلیه کارکنان سازمانهای دولتی استان کرمان به حجم 77528 نفر می باشند که حجم نمونه در این حوزه با استفاده از فرمول کوکران به تعداد 384 نفر تعیین گردید. این پژوهش در سال 1398 انجام شده است، ابزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته امکان سنجی استقرار سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی می باشد که روایی آن توسط خبرگان تاییده شده و پایایی آن نیز مورد تایید قرار گرفته است و مقدارآلفای کرونباخ آن برابر با 986/0 می باشد. داده ها با استفاده از نرم افزارspss و Smart Pls مورد تجزیه تحلیل قرار گرفته اند. یافته ها: یافته های تحقیق نشان می دهد که عوامل زمینه ساز برون سازمانی و درون سازمانی و مؤلفه های آنها وضعیت مطلوبی داشته اند و تاثیر آنها نیز بر امکان سنجی استقرار سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی مثبت و معنادار می باشد. وعوامل زمانی و تکنولوژیکی به ترتیب با میانگین رتبه های 24/4 و 17/4 بیشترین رتبه را در بین عوامل طمینه ساز برون سازمانی داشته اند و عوامل سبک رهبری و اطلاع رسانی به ترتیب با میانگین رتبه های 38/4 و 31/4 بیشترین رتبه را در بین عوامل زمینه ساز درون سازمانی داشته اند. بحث و نتیجه گیری: درنظرگرفتن عواملی که در پژوهش حاضر مورد بررسی قرار گر فته اند و توجه به نقاط قوت و کاستی های این عوامل، می تواند تا حد زیادی مسیر حرکت به سمت استقرار سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی را در سازمانهای دولتی ایران روشن کند.

زمینه و هدف: اقتصاددانان توسعه مالی را به عنوان یک عامل مهم تأثیر گذار بر ترجیحات زیست محیطی مورد توجه قرار داده­ اند که با توجه به سیکل­ های تجاری متفاوت عمل می­ کند. در این مقاله با استفاده از روش سری زمانی (ARDL) رابطه شاخص های توسعه مالی بر انتشار دی اکسید کربن در دوره های مختلف رونق و رکود اقتصادی مورد بررسی قرار گرفته است. روش بررسی: دوره­ های تجاری اقتصاد ایران با استفاده از مدل مارکوف-سوئیچیگ استخراج شده و سپس در چارچوب الگوی خودبازگشتی با وقفه­ های توزیعی(ARDL)، تاثیرات دوران رکود و رونق در رابطه با توسعه مالی بر کیفیت محیط زیست در بازه زمانی 1394-1349 مورد بررسی قرار گرفته است. یافته ها: نتایج پژوهش نشان می­ دهد، نقدینگی(شاخص ژرفای مالی)، در شرایط رونق و رکود اقتصاد، منجر به کاهش آلودگی زیست محیطی در کشور شده است. تسهیلات اعطایی به بخش خصوصی (شاخص کارایی توسعه مالی) در رونق تاثیر مثبت و معنادار بر محیط زیست دارد اما در رکود اثر معناداری بر آلودگی محیط زیست ندارد. نهایتا قدرت اعتباری بانکها (شاخص بنیانی توسعه مالی) در شرایط رونق، آلودگی را افزایش اما در شرایط رکودی باعث کاهش آلودگی زیست محیطی شده است. بحث و نتیجه­ گیری: با توجه به اثرات متفاوت شاخص های توسعه مالی بر انتشار دی اکسید کربن در شرایط رونق و رکود اقتصادی، در نهایت با توجه به این شاخص­ ها و همچنین تلاش کشورهای جهان در جهت کاهش آلودگی زیست محیطی و نتایج حاصل از پژوهش، شاخص ژرفای مالی (نقدینگی) در همه ادوار تجاری موجب کاهش آلودگی شده است پس بهتر است دولتها با توجه بیشتر به این شاخص و استفاده از فرصت نقدینگی در کشور صنایع آلاینده را به سمت صنایع با کیفیت بالاتر و آلایندگی کمتر سوق دهد.

زمینه و هدف: اهمیت استنشاق هوای پاک روزبه روز نمود بارزتری پیدا میکند. در هوای آزاد تعدادی از آلاینده ها به عنوان آلاینده های معیار در نظر گرفته شده اند، که یکی از این آلاینده ها ذرات معلق است. هدف از این مطالعه تعیین جنبه های محیط زیستی ذرات معلق در منطقه 9 شهرداری تهران می باشد. روش بررسی: ­ در این تحقیق ابتدا با مراجعه به شهرداری منطقه 9 و دریافت اطلاعات منطقه، ­ فعالیت های شاخص تولیدکننده ذرات معلق شناسایی شد. ریسک های بالقوه آسیب رسان ناشی از این فعالیت ها شناسایی و با توجه احتمال وقوع، ­ ­ ­ گستره آلودگی، قدرت تشخیص و شدت اثر بر محیط زیست طبقه بندی گردیدند. یافته ها: 7 فعالیت شناسایی و برای هر فعالیت 17 پیامد محیط زیستی از تکنیک EFMEA شناسایی شد. از 17 ریسک شناسایی شده 4 ریسک به ترتیب شامل بیماری های ریوی، بیماری های قلبی، بیماری های گوارشی و بیماری های پوستی دارای بیشترین شدت اثر بوده و رتبه های اول تا چهارم را به خود اختصاص داده اند و 2 ریسک سوانح رانندگی و مخدوش شدن علائم راهنمایی و رانندگی دارای کمترین شدت اثر می باشند و در رتبه های شانزدهم و هفدهم رتبه بندی با روش TOPSIS قرار می گیرند. بر اساس تکنیک EFMEA نیز بیماری های ریوی با عدد 524 و بیماری های قلبی با عدد 423 بیشترین عدد ریسک و مخدوش شدن علائم راهنمایی با عدد 50 و سوانح رانندگی با عدد ریسک 52 کمترین سطح ریسک را به خود اختصاص داده اند. بحث و نتیجه گیری: با توجه به ارزیابی ریسک در این تحقیق، مشخص گردید2ریسک بیماری های ریوی و بیماری های قلبی دارای بیشترین تأثیر بر روی سلامت عمومی افراد منطقه می باشند و با انجام یک رشته از اقدامات کنترلی می توان ریسک های زیست محیطی منطقه را کاهش داد.