برنامه ریزی و آمایش فضا
سال:1399 | دوره:24 | شماره:4 |تعداد مقالات:7

در این پژوهش سعی شد با کاربرد مدل رگرسیون و بر اساس متغیرهای ضخامت نوری هواویزها و پارامترهای هواشناسی، میزان ذرات معلق برآورد و دقت آن ارزیابی شود. برای این منظور داده های غلظت ذرات معلق کوچک تر از 10 میکرومتر، داده های دما، رطوبت نسبی، سرعت باد، دید افقی و ابرناکی، ارتفاع لایه مرزی، ضخامت نوری هواویزها حاصل الگوریتم های ادغامی دیپ بلو و دارک تارگت 550/0 نانومتر به کار گرفته شد. نتایج نشان داد میزان نوسانات ذرات معلق که توسط مدل قابل توجیه است تصادفی نیست (در سطح اطمینان 99درصد)، هر چند که تغییرات توجیه شده توسط مدل ها کم (16درصد در فصل گرم و 20درصد در فصل سرد) است و خطاهای محاسبه شده در بخش ارزیابی روشن نمود که مدل های ارایه شده، دقت زیادی ندارند. همچنین مشخص شد در فصل گرم متغیر سرعت باد می تواند نتایج حاصل از مدل رگرسیون رابطه ضخامت نوری هواویزها و غلظت ذرات معلق کوچک تر از 10 میکرومتر را بهبود ببخشد و در فصل سرد نیز وجود متغیرهای ارتفاع لایه مرزی و دما در مدل رگرسیون به لحاظ آماری قابل قبول است و باعث بهبود نتایج مدل می شود.

ماهیت پیچیده فرایندهای زمین ساختی عامل ایجاد توپوگرافی و همچنین ابعاد مناظر طبیعی زمین را نمی توان با ساختارهای کلاسیک، مانند هندسه اقلیدسی یا منطق ارسطویی، ارزیابی نمود. برای این منظور، تحلیل فرکتالی آبراهه ها و شکستگی ها با استفاده از روش شمارش جعبه ای برای تعیین بلوغ ساختاری زاگرس شمال غرب انجام گرفت. همچنین با کمک معیارهای مرتبط با مورفوتکتونیک، پتانسیل فعالیت تکتونیکی منطقه با روش عدم قطعیت فازی مشخص و نتایج این دو روش با کانون های سطحی زلزله مقایسه شدند. مناطق دارای بعد فرکتالی بالای گسل و پایین زهکشی فعالیت تکتونیکی بیشتری دارند. طبق این تحقیق، محدوده A یعنی غرب کرمانشاه، دارای بالاترین بعد فرکتالی (32/1) گسل و بعد فرکتالی کمتر برای شبکه زهکشی (432/1) است و شواهد لرزه ای از جمله زلزله اخیر کرمانشاه با 3/7 ریشتر نیز پویا بودن آن را تایید می کند. محدوده E که رو به فروافتادگی دزفول است، کمترین بعد فرکتالی گسل (07/1) و بیشترین بعد فرکتالی شبکه زهکشی (470/1) را دارا است. با این حال گسل های مدفون نقش مهمی در تولید زلزله در شمال این محدوده دارند. هم پوشانی مربع های فرکتالی با گاماهای مختلف در مدل فازی تا حد زیادی تایید کننده نتایج بود و محدوده A در این مدل نیز بالاترین پتانسیل فعالیت تکتونیکی را نشان می دهد.

در دهه های اخیر، دریاچه ارومیه با کاهش جدی آب مواجه شده است. این امر به نوبه خود اثرات مستقیم و غیرمستفیم بر وضعیت اقتصادی مناطق و سکونتگاه های اطراف و به تبع آن بر عدم تعادل های فضایی در منطقه داشته است. این پژوهش، با نگاه آینده پژوهانه به شناسایی مهم ترین پیشران های اقتصادی موثر در عدم تعادل های فضایی پرداخته است. تحقیق حاضر از نوع تحلیل ساختاری، از نظر ماهیت داده ها کیفی و بر اساس روش گردآوری داده ها، اسنادی و پیمایشی و قلمرو تحقیق نیز حوضه آبریز دریاچه ارومیه است. جامعه آماری این تحقیق شامل خبرگان و برنامه ریزان در منطقه مورد مطالعه می باشد که به روش (گلوله برفی) 35 نفر به عنوان نمونه انتخاب شده اند. در این تحقیق، سعی شده است با بررسی آمار و شاخص های اقتصادی میزان این اثرات بیشتر آشکار گردد. بنابراین، از ماتریس تاثیرات متقاطع در محیط نرم افزار میک مک جهت شناسایی نیروهای پیشران، از ضریب مکانی (LQ) و تخمین تراکم کرنل در محیط نرم افزاری ARC GIS برای تجزیه و تحلیل داده ها و اطلاعات استفاده شده است. نتایج حاصل از تحلیل داده ها نشان می دهد، از 15 پیامد اقتصادی مهم در منطقه، کاهش اشتغال در بخش کشاورزی، افزایش بیکاری و کاهش درآمد در بخش کشاورزی و دامداری از مهم ترین و اثرگذارترین پیامدهای ناشی از کاهش سطح آب دریاچه خواهد بود. کاهش اشتغال در بخش کشاورزی در مناطق روستایی به تنهایی از تاثیرگذارترین پیامدهای اقتصادی در منطقه می باشد که نقش مهمی در ایجاد عدم تعادل های فضایی در منطقه مورد مطالعه شناخته شده است. همچنین یافته های ضریب مکانی نیز نشان می دهد، این محدوده در بخش کشاورزی صادر کننده نیروی کار می باشد. در حالی که اقتصاد اصلی این منطقه، کشاورزی است و بیشترین نیرو در بخش خدمات فعالیت می کند که تصاویر به دست آمده از تحلیل تراکم کرنل نیز این امر را اثبات کرد.

تغییرات در محیط زیست شهری، عمدتا در ساخت، تخریب یا بازسازی ساختمان ها، تحت تاثیر عواملی نظیر بلایای طبیعی و یا گسترش شهری به وجود می آیند. شناسایی این تغییرات می تواند نقش بسزایی در بروز رسانی مدل های سه بعدی شهری و تصمیم گیری صحیح مدیران در مدیریت سوانح و بحران ها داشته باشد. از میان تمامی روش های آشکارسازی تغییرات که به دو دسته دوبعدی و سه بعدی تقسیم می شوند، روش های آشکارسازی سه بعدی تغییرات ساختمان ها، به دلیل مرتفع بودن عارضه ساختمان، مناسب تر هستند و نتایج حاصل از آن ها به واقعیت نزدیک تر است. هدف از این مطالعه ارایه روشی موثر برای آشکارسازی سه بعدی تغییر در ساختمان های مناطق شهری براساس مدل های رقومی ارتفاعی است. روش ارایه شده در این مقاله شامل سه مرحله اصلی است: 1) تولید مدل رقومی سطح، مدل رقومی زمین و مدل رقومی سطح نرمال در دو بازه زمانی، 2) انجام تجزیه و تحلیل شی ء مبنا شامل قطعه بندی و طبقه بندی ساختاری مدل های رقومی ارتفاعی به منظور تولید نقشه های طبقه بندی چندزمانه، 3) تهیه نقشه های تغییر و تجزیه و تحلیل درصد تغییر بین کلاس های مختلف عوارض در مناطق شهری. توانایی الگوریتم پیشنهادی در یک منطقه شهری در حال توسعه سریع در تهران، در فاصله زمانی 9 ساله ارزیابی شد. نتایج به دست آمده حاکی از کاهش سطح زمین و خاک لخت در حدود 37/1% است و همچنین، ساختمان های کم ارتفاع (کمتر از 3 طبقه) نیز در حدود 6/7% کاهش یافته اند. علاوه بر این، کلاس ساختمان های مرتفع (بیش از سه طبقه) در حدود 4/16% افزایش یافته که علاوه بر نوسازی ساختمان های کم ارتفاع، سازه های جدید را نیز شامل می شود.

از مسایل مهم در مدیریت سیاسی فضای ملی هر کشوری، توزیع جغرافیایی جمعیت بر حسب نظام سکونتگاهی آن کشور (شهر و روستا) و میزان تمرکز و پخش جمعیت در آن هاست. شهرنشینی پدیده ای پرشتاب طی نیم قرن اخیر بوده و امروز بیش از 55% از جمعیت جهان شهرنشین هستند. در این مقاله، ضمن مطالعه روند تاریخی افزایش جمعیت شهرنشنین کشورهای جهان در چهار مقطع زمانی از سال 1960 تا 2020 م، به دلایل و زمینه های این موضوع، از دیدگاه مدیریت سیاسی فضا می پردازیم. نویسندگان معتقدند شهرنشینی در کشورهای در حال توسعه، بیش از آنکه ناشی از تحولات اجتماعی اقتصادی باشد، حاصل تحولات سیاسی و به ویژه خواست حکومت، به منظور دستیابی به اهداف حاکمیتی است. این تحقیق با تاکید بر ایران، دلایلی چون جهانی شدن، رشد اقتصادی، آموزش، تمرکز امکانات، بی توجهی به روستا و سیاست گذاری های دولتی را از عوامل مهم تاثیرگذار در فرایند شهری شدن دانسته و در پایان با ارایه «نظریه دولت، شهرنشینی متمرکز و بقا»، نقش دولت را به واسطه عللی چون سهولت در خدمات رسانی، بزرگ تر کردن اندازه دولت، ایجاد وابستگی مرکز پیرامونی، بقا و امنیت ملی و بی تدبیری و بی برنامگی در مدیریت سیاسی فضای ملی، پررنگ تر می داند.

نیم قرن تجربه تهیه طرح های توسعه شهری نشان می دهد به رغم جنبه های مفید و سازنده، این طرح ها همچنان نتوانسته اند پاسخی بی بدیل در خصوص مسایل و مشکلات روزافزون شهری ارایه نمایند. در این رهگذر مطالعات زیادی در خصوص آسیب شناسی طرح های توسعه در کشور صورت گرفته است بررسی مجدد آسیب ها بر اساس مطالعات صورت گرفته و شناخت روابط علت معلولی آن ها می تواند نقش موثری در تبیین مسایل و جمع بندی از قضایا داشته باشد. در این مقاله، بر اساس تیوری زمینه ای ابتدا اقدام به واکاوی محتوایی مقالات آسیب شناسی طرح های توسعه شهری از دهه 70 به بعد درکشور و سپس مصاحبه عمیق با صاحب نظران با استفاده از نرم افزار MAXQDAشده است. یافته های پژوهش نشان دهنده دو مقوله هسته ایی عدم تحقق و عدم کارایی در مطالعات است که در مقوله عدم تحقق 80 درصد مفاهیم استخراجی آن مربوط به عدم تحقق کالبدی و جمعیتی شهرها است که نشان از عدم تعریف سایر اهداف به شکل روشن در طرح ها می باشد و مقوله عدم کارایی34 مقوله محوری ثانویه در قالب 7مقوله محوری اولیه و 5 مقوله محوری اصلی تحلیل و جمع بندی گردید که مقوله اصلی نظام و مدیریت شهری در کشور با 34 درصد حجم مفاهیم و زمینه های کارآمدی و تحقق با 25 درصد مهم ترین عناصر ناکارآمدی طرح ها محسوب می گردد و این امر بیانگر آن است که محتوای طرح های توسعه شهری آن چنان که در محافل علمی مطرح می گردد عامل اصلی ناکارآمدی طرح ها محسوب نمی گردد. همچنین بر اساس تحلیل گراف روابط بین مقولات اولیه عوامل زمینه ای از جمله ابهام در منابع مالی، ضعف در قوانین و مقررات و مشارکت ذی نفعان به ترتیب مهم ترین مسایل در ناکارآمدی طرح ها محسوب می گردد.

شهرهای میان راهی به خصوص اگر فاقد جاذبه های طبیعی و اقلیمی مناسب باشند، کمتر از خیل عظیم گردشگران عبوری بهره برداری نموده و اغلب فقط عوارض ناشی از عبور این افراد را تحمل می کنند. این در حالی است که با اندکی تلاش می توان این روند را معکوس نمود. به همین منظور، این بررسی قصد دارد تا اثر اتخاذ رویکرد گردشگری خلاق در ماندگاری گردشگران و نقش آن را در توسعه اقتصادی شهر بشرویه مورد بررسی قرار دهد. به این منظور، از روش توصیفی و تحلیلی بهره برداری شده و داده های مورد نیاز از اسناد موجود به خصوص جدول داده و ستانده استان و آمار گردشگران ورودی به این شهر به دست آمد. داده های گردآوری شده با استفاده از روش های اقتصاد سنجی تعیین ضرایب داده ستانده شهر و روش سهم مکانی تعمیم یافته مورد تحلیل قرارگرفت. نتایج نشان داد که در شرایط عادی به ازای ورود گردشگران داخلی در مجموع 131 نفر بر تعداد شاغلین شهر افزوده شده و تولید شهر نیز از این لحاظ 567 میلیارد ریال منفعت به دست می آورد. اما در سال مورد نظر (1398) و با بهره مندی از گردشگری خلاق، این میزان به ترتیب به سطح 166 نفر و 706 میلیارد ریال افزایش می یابد.