آموزش بهداشت و ارتقاء سلامت ایران
سال:1399 | دوره:8 | شماره:4 |تعداد مقالات:8

زمینه و هدف: استعمال قلیان بطور چشمگیری در میان خانواده ها، جوانان و نوجوانان و به خصوص زنان رو به افزایش است و به عنوان یک چالش جدید بهداشت عمومی در نظر گرفته شده است. هدف این مطالعه بررسی متغیرهای نگرش و کنترل رفتاری درک شده نسبت به کاهش استعمال قلیان در زنان بالای 15 سال شهر بندرعباس می باشد مواد و روش ها: در این مطالعه نیمه تجربی، 128زن بالای 15 سال که روزانه حداقل یکبار قلیان استعمال می کردند به روش خوشه ای انتخاب شدند و به دوگروه مداخله و کنترل (هر گروه 64 نفر) تقسیم شدند. داده ها با استفاده از پرسشنامه روا و پایا شده بر مبنای سازه های تیوری رفتار برنامه ریزی شده و اطلاعات دموگرافی، جمع آوری گردید. مداخله آموزشی برای گروه آزمون در 4 جلسه آموزشی اجرا شد و 2 ماه پس از مداخله دو گروه پیگیری شدند. در نهایت اطلاعات با استفاده از آزمون های آماری t مستقل، t زوجی، آزمون کای دو مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها: نتایج مطالعه حاضر نشان داد که اختلاف معنی داری در نمره نگرش و کنترل رفتاری درک شده در گروه مداخله بعد از اجرای مداخله آموزشی وجود دارد و مداخله آموزشی موثر بوده است (0/05>P). به علاوه، تعداد دفعات مصرف قلیان در بین زنان گروه مداخله به طور معنی داری بعد از انجام مداخله آموزشی نسبت به گروه کنترل کاهش یافته بود(0/05>P). نتیجه گیری: اجرای برنامه آموزشی که بر اساس تیوری رفتار برنامه ریزی شده صورت گرفت حاکی از تاثیر مثبت برنامه آموزشی بر نگرش و کنترل رفتاری درک شده و در نهایت کاهش استعمال قلیان می باشد.

زمینه و هدف: مسایل متعدد دوره میانسالی موجب بحرانی شدن این مرحله از زندگی و به خطر افتادن سلامت روان زنان و افزایش تعداد مبتلایان به اختلالات روانی می گردد، زنان بیش از مردان مبتلا به اختلالات روانی هستند و میانسالان بیش از سایر گروه های سنی مبتلا به این اختلالات می باشند؛ لذا این مطالعه باهدف تعیین تاثیر آموزش مبتنی بر مدل پرسید پروسید بر سلامت روان زنان میانسال مراجعه کننده به خانه های سلامت شهرداری تهران، سال 97-1396 انجام شده است. مواد و روش ها: مطالعه نیمه تجربی، با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی در میان 72 نفر زن میانسال خانه های سلامت منتخب شهر تهران انجام شد. برای این منظور از پرسشنامه استاندارد سلامت عمومی 28 سوالی (GHQ-28) و پرسشنامه محقق ساخته طراحی شده بر اساس مدل پرسید استفاده شد؛ تایید روایی و پایایی این ابزار قبل از مطالعه و توسط دو گروه مداخله و کنترل قبل و بعد مداخله آموزشی صورت گرفت. داده ها نیز با نرم افزار SPSS نسخه 19 و با استفاده از آزمون های آماری کای اسکویر، تی تست و. . . تحلیل شدند. یافته ها: بر اساس نتایج، میانگین سنی زنان موردمطالعه 47/90 سال بود. پس از مداخله آموزشی میانگین نمره سازه های مدل پرسید (عوامل مستعد کننده، قادر کننده و تقویت کننده) و رفتار در گروه مداخله در مقایسه با گروه کنترل به صورت معناداری افزایش داشته است (0/001>P). هم چنین یافته های پژوهش نشان دهنده بهبود معنادار در میانگین نمره ی سلامت روان زنان میانسال گروه مداخله در مقایسه با گروه کنترل از 26/30 به 16/10 بعد از آموزش است (0/05>P). نتیجه گیری: نتایج مطالعه حاضر نشان داد که آموزش مبتنی بر مدل پرسید در ارتقای سلامت روان زنان میانسال موثر است.

زمینه و هدف: رفتارهای خودمراقبتی در دوران بارداری، می تواند در کاهش پیامدهای نامطلوب بارداری موثر باشد. هدف این پژوهش، بررسی تاثیر مداخله آموزشی مبتنی بر مدل تلفیقی الگوی باور سلامت با سازه حمایت اجتماعی بر رفتارهای خودمراقبتی دوران بارداری می باشد. مواد و روش ها: پژوهش حاضر یک مطالعه نیمه تجربی بود که در میان 90 نفر از زنان باردار شکم اول شهر ایرانشهر درسال 1396 انجام شد. نمونه ها به روش تصادفی ساده انتخاب و به دو گروه آزمون(45نفر) و کنترل(45نفر) تقسیم شدند. برای گروه آزمون 5 جلسه آموزشی برگزار گردید و در گروه کنترل مداخله انجام نشد. 6 ماه بعد از مداخله آموزشی، پرسشنامه توسط هر دو گروه تکمیل شد. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 20 و آزمون های تی مستقل، تی زوجی و کای اسکویر مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: نتایج نشان داد میانگین نمرات مادران باردار در ساختارهای حساسیت درک شده 1/74(± 0/17)، شدت درک-شده 4/55(± 0/05)، منافع درک شده 0/63(± 0/05)، خودکارآمدی 3/67(± 0/41)، سازه حمایت اجتماعی 5/13(± 0/63) و رفتارهای خودمراقبتی 3/15(± 0/38) در گروه آزمون افزایش معنی داری نشان داد(0/001>p). در مقایسه وزن هنگام تولد، بین گروه آزمون و کنترل بعد از مداخله آموزشی، اختلاف معنی دار آماری وجود داشت (0/36=P). نتیجه گیری: تلفیق الگوی باور سلامت و ساختار حمایت اجتماعی می تواند به عنوان چارچوبی مناسب برای طراحی و اجرای مداخلات آموزشی با هدف ارتقاء رفتارهای خودمراقبتی زنان باردار و وزن هنگام تولد استفاده گردد.

زمینه و هدف: پرفشاری خون، یک بیماری شایع بوده، که اغلب بدون علامت و قابل درمان است. عدم درمان این بیماری، اغلب به عوارض مرگ بار منتهی می شود. پژوهش حاضر با هدف بررسی وضعیت خودمراقبتی و ارتباط آن با خودکارآمدی بیماران مبتلا به فشارخون بالا شهر مشهد در سال 1398 انجام شد. مواد و روش ها: در این مطالعه به روش توصیفی-مقطعی تعداد250 بیمار مبتلا به پرفشاری خون شهر مشهد در سال 1398به روش چند مرحله ای از بین بیماران مراجعه کننده به مراکز خدمات جامع سلامت انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه 3 قسمتی شامل: اطلاعات جمعیت شناختی و پرسشنامه استاندارد خودکارآمدی و خودمراقبتی فشارخون بود. داده ها با استفاده از آزمونهای آماری تی تست، آنالیز واریانس، من ویتنی، کروسکال والیس، همبستگی خطی و رگرسیون توسط نرم افزار SPSS نسخه20 با سطح معنی داری 0/5 تحلیل گردید. یافته ها: براساس یافته های بدست آمده رفتارهای خودکارآمدی و خودمراقبتی با کسب نمره 10/13± 40/43 و 10/66± 48/78 در حد نسبتا نامطلوب قرار داشت. و بین رفتارهای خودکارآمدی و خودمراقبتی با شغل، شاخص توده بدنی، تعداد جلسات دریافت مشاوره فشارخون، مصرف دارو، سابقه بیماری در پدر رابطه معنی داری مشاهده شد (0/05>p). گفتنی است بین نمرات کلی خودمراقبتی با خودکارآمدی همبستگی مثبت و معنی داری مشاهده گردید (0/001=P) (rp=0/82). نتیجه گیری: با توجه به وجود همبستگی معنادار بین انجام رفتارهای خودمراقبتی با خودکارآمدی و از آنجا که این موارد در پیشگیری و کنترل فشارخون بسیار موثرند. لذا پیشنهاد می گردد، برنامه های آموزشی جهت بیماران مبتلا به پرفشاری خون به منظور افزایش تبعیت از رفتارهای خودمراقبتی و ارتقا سطح خودکارآمدی بیماران طراحی و اجرا گردد.

زمینه و اهداف: بیماری قلبی عروقی به عنوان یک وضعیت جسمانی مزمن و ناتوان کننده، از شایع ترین علل مرگ و میر است. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش واسطه ای سبک زندگی در رابطه بین راهبردهای مقابله ای و کیفیت زندگی در بیماران قلبی عروقی انجام شد. مواد و روش ها: مطالعه حاضر توصیفی-همبستگی و از نوع مطالعات مقطعی بود. جامعه آماری پژوهش حاضر را تمامی بیماران قلبی عروقی شهر تهران در سال 1398 در بر می گیرد که از این بین از روش نمونه گیری هدفمند تعداد 303 نفر به عنوان گروه نمونه انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها شامل پرسشنامه راهبردهای مقابله ای، پرسشنامه سبک زندگی ارتقاء دهنده سلامت و مقیاس کیفیت زندگی بود. برای تحلیل داده ها از روش های ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل مسیر با بهره گیری از نرم افزار Amos نسخه 21 استفاده گردید. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که سبک زندگی در رابطه راهبردهای مقابله ای با کیفیت زندگی دارای نقش واسطه ای بود (0/01>P). سبک زندگی قادر به تبیین 28% از واریانس سلامت جسمانی، 43% از سلامت روان و 20% از روابط اجتماعی است. راهبرد مسیله مدار قادر به تبیین 11% از واریانس سلامت جسمانی و 24% از روابط اجتماعی بود. راهبرد هیجان مدار قادر به تبیین 90% از واریانس سلامت روان و 26% از واریانس سلامت محیط بود. نتیجه گیری: بر اساس نتایج حاصل، در بیماران قلبی عروقی، راهبردهای مقابله ای از طریق تحت تاثیر قرار دادن سبک زندگی می توانند منجر به تغییر سطح کیفیت زندگی شوند. به عبارت دیگر در این بیماران، راهبردهای مقابله ای مسیله مدار با ارتقای سبک زندگی می توانند منجر به بهبود کیفیت زندگی شوند.

زمینه و اهداف: براساس گزارشات مرکز آمار ایران، در آینده نزدیک ایران پیرترین کشور دنیا خواهدشد. از موثرترین عواملی که بر سبک زندگی مردم موثراست و به سالمندی موفقیت آمیز کمک می کند، ارتقاء سطح فعالیت های جسمانی در بین سالمندان است. استفاده از تجارب کشورهای پیشرو می تواند به عنوان یکی از پیش زمینه های برنامه ریزی کلان جهت توسعه فعالیت جسمانی سالمندان محسوب شود. در این مطالعه سعی شد با بررسی موشکافانه اسناد راهبردی کشورهای موفق در این حوزه، نکات ارزشمندی که ممکن است در برنامه ریزی های آتی بخش سلامت و ورزش کشور برای مدیریت بحران سالمندی مفید باشند، به شیوه علمی استخراج و مفهوم سازی شود. مواد و روش ها: برای این منظور، تعداد 23 سند معتبر راهبردی توسعه فعالیت جسمانی سالمندان از کشورهای موفق و سازمان های بین المللی ذیربط که بین سال های 2001تا2019 منتشر شده بودند، توسط موتورهای جستوگر گوگل اسکالر و گوگل کاوش گردیدند و در پایگاه داده معتبری مانند آی اس آی و اسکوبوس اعتبار سنجی شده یا در تارنماهای دولتی و رسمی بارگزرای شده بودند، با استفاده از روش کیفی تحلیل مضمون و شبکه مضامین به روش بروان و کلارک (2006) تا رسیدن به اشباع نظری تحلیل شدند. برای این منظور به صورت دستی و محقق محور طی چهار مرحله منسجم تحلیل و شناخت مضامین، استخراج مضمون های کلیدی، سازمان یافته و اصلی مفهوم سازی شدند، در نهایت شبکه مضامین آنها ترسیم گردید. یافته ها: سه مرحله کدگذاری داده ها و تلخیص مضامین کلیدی استخراج شده، منجر به شناسایی32 مضمون یکپارچه و 5 مضمون اصلی شامل «مولفه های ساختاری و بنیادی، مولفه های سخت افزاری، مولفه های نرم افزاری، مولفه های فرهنگی-اجتماعی و مولفه های عملیاتی و اجرایی» شد و شبکه مضامین آنها ترسیم گردید. نتیجه گیری: توصیه می شود دست اندرکاران و مدیران بخش سلامت و ورزش کشور با استفاده از مجموعه مضامین استخراج شده بتوانند برنامه های راهبردی و عملیاتی مفیدی برای مواجه با بحران سالمندان و پیری موفقیت آمیز شهروندان تدوین و اجرا نمایند.

زمینه و هدف: آینده نگری شیوه ای جدید از تفکر که با آن می توان اصالت منطق صفر و یک در علوم تجربی و پزشکی مدرن را به چالش کشید. این منطق با تمرکز بر جهت گیری بیمار-سلامت گرا و اصرار بر پیش بینی، سازمان ها و نهادهای عرصه سلامت را به انفعال در برابر رویدادهای آینده می کشاند. این پژوهش با هدف آینده نگری با رویکرد پس نگری و کمک به ساخت آینده نظام سلامت با جهت گیری تندرستی محوری در سطح ملی و مبتنی بر سبک زندگی اسلامی-ایرانی نگاشته شده است. مواد و روش ها: در این تحقیق با استفاده از رویکرد مکتب لاپروسپکتیو و با استفاده از فرایند حاکم بر نرم افزار مکتور به تحلیل اهداف و کنش بازیگران، همچنین رابطه بین اهداف و کنشگران از طریق مصاحبه عمیق با 25 نفر از خبرگان نظام سلامت پرداخته شده است. یافته ها: در میان اهداف آینده نظام سلامت کشور هدف سازمان و دانشگاه حکمت بنیان به عنوان هدف زیربنایی دارای کمترین فاصله خالص با سایر اهداف بوده و از میان کنشگران وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، پزشکان خانواده و تشکلات مردم نهاد دارای بیشترین میزان اهمیت بودند. نتیجه گیری: ساختار فعلی حاکم بر نظام سلامت به دلیل رویکرد بیمار-سلامت گرا جوابگوی مقابله با نسل جدید بیماریها به دلیل تغییر سبک زندگی نیست. لذا می طلبد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به دلیل دارا بودن وظیفه تولیت نظام سلامت به تغییر پارادایم فعلی حاکم بر نظام سلامت بپردازد.

زمینه و هدف: تصمیم گیری زیر بنای مدیریت و سیستم اعصاب سازمان های رسانه ای است و بحران ها بر روند انجام آن اثرگذار هستند. این پژوهش با هدف بررسی مطالعات انجام شده درکشورهای دیگر در خصوص عوامل موثر بر تصمیم گیری در بحران در سازمان های رسانه ای انجام شده است. مواد و روش ها: این پژوهش به روش مرور سیستماتیک در بازه زمانی اسفند 1398 تا خرداد 1399 انجام شد و مقالات منتشر شده بین سالهای 2000 تا 2019 به زبان انگلیسی در پایگاه هایWilley, Elsevier, Pubmed, SCOPUS, ISI با مجموعه کلید واژه های"Decision making AND Media AND Crisis" مورد بررسی قرار گرفتند. یافته ها: از میان6155 مقاله پس از جستجو و غربالگری، تحلیل نهایی بر روی 14 مقاله انجام گرفت. مطالعات نشان داد عواملی از جمله" زمان تولید محتوا, چابکی سازمانی, مدل تصمیم گیری اتخاذ شده, نحوه استمرار پوشش خبری محل وقوع بحران, ثبت تجربیات قبل, حین و پس از بحران و توجه به ابعاد پانورامیک و زمانی بروز بحران"، بر تصمیم گیری در بحران در سازمان های رسانه ای تاثیرگذار هستند. نتیجه گیری: در بحران های حوزه سلامت (پاندمی کرونا), استفاده اقناعی از پیام های ارتباطی توسط سازمان های رسانه ای با هدف اثرگذاری در باور ها, نگرش ها و رفتارهای بهداشتی جامعه ضروری است. همچنین طراحی یک تصویر بزرگ و پانورامیک از کلیه ابعاد رسانه ای و بهداشتی مرتبط و توجه به سواد رسانه ای و سواد سلامت مدیران رسانه ای, در کنار طراحی و اجرای پژوهش های مبتنی بر رویکرد ارتقاء روش های تصمیم گیری در بحران و بهره مندی از تجارب سایر کشورها می تواند منجر به تصمیم گیری های مطلوب در نظام سلامت شود.