آبزیان و شیلات
سال:1389 | دوره:1 | شماره:3 |تعداد مقالات:8

محرک های ایمنی یکی از راه های مهم برای جلوگیری از بیماری به شمار می روند. در این تحقیق اثر آلژنیک اسید بر روی فاکتورهای رشد از قبیل طول کل، افزایش وزن خشک و میزان بقا در مرحله پست لاروی PL15 میگوی سفید هندی (Fenneropenaeus indicus) بررسی گردید. اثر آلژنیک اسید 0.5 درصد (تیمار 1)، 1 درصد (تیمار 2) و 2 درصد (تیمار 3)، بعلاوه یک تیمار شاهد، جهت مقایسه مورد آزمایش قرار گرفت. با در نظر گرفتن 4 تیمار و 3 تکرار برای هر یک از آنها، 12 سطل یکسان استفاده شد که به مقدار 10 لیتر آبگیری و با تراکم 100 پست لارو مرحله زوآ یک در لیتر ذخیره سازی گردید و لاروهای مورد آزمایش در قالب یک طرح کاملا تصادفی، تغذیه شدند. دوره آزمایش از مرحله زوآ یک تا PL15 بودکه در پایان روز 25 جهت زیست سنجی و تعیین میزان بقا بررسی شدند. نتایج نشان داد که در مرحله پست لاروی PL 15 در تیمار های آزمایشی که از محرک ایمنی استفاده شد طول کل (mm) به ترتیب (17.15، 17.42 و 17.45) بوده و با تیمار شاهد16.68  که محروم از اضافه شدن محرک به جیره پایه بودند، اختلاف معنی داری را نشان دادند (P<0.05). اما در تیمارهای آزمایشی اختلاف معنی داری مشاهده نگردید (P>0.05). در خصوص وزن خشک (mg) نیز در تیمار های آزمایشی به ترتیب مقادیر (2.85، 2.93 و 2.92) در مقایسه با تیمار شاهد 2.75 بدست آمد و همچنین میزان بقا به درصد نیز در پایان عملیات در تیمارهای آزمایشی نزدیک به هم (78.33، 76.33 و 79.67) در مقابل مقدار 60.33 برای تیمار شاهد محاسبه گردید که مطالعات اخیر حاکی از آن بود که تیمار های آزمایشی در هر 3 غلظت نسبت به تیمار شاهد دارای اختلاف معنی داری بودند (P<0.05). هر چند که نسبت به همدیگر تفاوت معنی داری در بین آنها مشاهده نشد (P>0.05). به هر حال استفاده از این فراورده در حداقل میزان در یک برنامه غذایی مطلوب در مرحله پست لاروی، می تواند ایمنی و به تبع آن رشد و بقای پست لاروها را جهت معرفی به استخرهای پرورشی بالا برد.

در این مطالعه آب های حوزه مرکزی و غرب استان هرمزگان در خلیج فارس (حد فاصل بین جنوب جزیره قشم تا جزیره هندورابی)، جهت مطالعه جوامع ایکتیوپلانکتونی مورد بررسی واقع شد. بدین منظور  10ترانسکت با فواصل طولی 10 مایل در نظر گرفته شد و هر ترانسکت به 3 ایستگاه شامل خطوط ساحلی تا عمق 10، 10 تا 20 و  20تا 30 متر تقسیم و نمونه برداری از ایستگاه های دو (20-10 متر) هر ترانسکت به صورت فصلی از فروردین لغایت اسفند ماه سال 86 صورت پذیرفت. جهت نمونه برداری، از ابزارتور دوقلو بونگو با اندازه چشمه 500 میکرون استفاده شد. در طی این بررسی ایکتیوپلانکتون های متعلق به هفت خانواده شانک ماهیان، گاوماهیان، شوریده ماهیان، شگ ماهیان، کفشک ماهیان، کفال ماهیان و Bregmacerotidae شناسایی شد. نتایج حاصل از آزمون آنالیز واریانس یک طرفه تست توکی در سطح 95 درصد نشان داد فراوانی ایکتیوپلانکتون ها در دو حوزه غرب استان (حوزه بندر لنگه تا بندر حسینه و حوزه جزیره کیش) با حوزه مرکزی (حوزه جزیره قشم) دارای اختلاف معنی داری بوده (P<0.05)، اما بین دو حوزه بندر لنگه تا بندر حسینه و حوزه جزیره کیش در غرب استان تفاوت معنی داری مشاهده نشد (p>0.05). نتایج حاصل از همین آزمون، نشان دهنده اختلاف معنی داری بین فراوانی ایکتیوپلانکتون های مشاهده شده در برخی فصول و ترانسکت ها نسبت به یکدیگر می باشد (p<0.05). هر چند که حضور این جوامع در منطقه مورد بررسی دارای نوساناتی بوده، آب های ساحلی استان در مناطق مورد بررسی، جهت استقرار زیستگاه های مصنوعی به منظور تجمع لارو ماهیان مناسب نتیجه گیری شد.

این طرح به منظور بررسی رشد و تولید نهایی محصول میگوی ببری سبز Fenneropenaeus semisulcatus در سیستم پرورش تک گونه ای با همکاری شرکت پارس میگو (Persian prawn) در سه استخر پرورشی، طی ماه های تیر تا آبان ماه 1383، در منطقه تیاب هرمزگان اجرا گردید. مدیریت پرورش در استخرهای تحت تیمار از قبیل آماده سازی، آبگیری، غنی سازی، ذخیره سازی پست لاروها، تغذیه میگوها، مدیریت آب و ... طی دوره پرورش انجام شد. در این بررسی ذخیره سازی پست لارو با سن 15 روزه (PL15) با تراکم 18 عدد در مترمربع صورت گرفت. میانگین رشد وزنی میگوها طی دوره پرورش، هر دو هفته یکبار از طریق نمونه برداری میگو از استخرها اندازه گیری و مورد محاسبه قرار گرفت. همچنین اندازه گیری برخی از فاکتورهای فیزیک و شیمیایی آب از قبیل: اکسیژن محلول، شوری، پی اچ و دمای آب، روزانه در دو نوبت (صبح و عصر) و شفافیت در عصر انجام گردید. نتایج کلی میانگین رشد وزنی به میزان 13.8 گرم با دامنه رشد روزانه 0.07 تا 0.15 گرم در روز (میانگین رشد روزانه 0.10 گرم در روز) و میانگین تولید نهایی 1045 کیلوگرم در هکتار را نشان داد.

به منظور مطالعه غلظت جیوه در ماهیان مختلف سواحل استان هرمزگان و مقایسه غلظت فلزات سنگین در گونه های مختلف همچنین مقایسه مناطق صیادی مختلف در این استان، به بررسی غلظت این فلز در بافت کبد و ماهیچه کفشک گرد (Euryglossa orientalis) و کفشک تیز دندان (Psettodes erumei) در دو منطقه صیادی بندرعباس و بندر لنگه پرداخته شد. نمونه ها پس از تهیه شدن با استفاده از روش موجود در کتاب استاندارد متد به آزمایشگاه منتقل و پس از بیومتری بافت های هدف جدا و پس از خشک شدن و پودر شدن جهت تعیین میزان جیوه توسط دستگاه مرکوری آنالایزر آنالیز شدند. میانگین غلظت جیوه در کبد کفشک تیز دندان در بندر عباس 25.48 و در بندر لنگه 12.52 ppm و میانگین این فلز در کبد کفشک گرد در بندر عباس 11.88 و در بندر لنگه ppm 3.2 بوده است. همچنین میانگین غلظت جیوه در ماهیچه کفشک تیز دندان در بندر عباس 18.92 و در بندر لنگه 10.19 و میانگین غلظت آن در ماهیچه کفشک گرد در بندر عباس 8.47 و در بندر لنگه ppm 0.08 بدست آمد.

ماهی گوازیم دم رشته ای (Nemipterus japonicus) یکی از گونه های مهم تجاری ماهیان در آب های خلیج فارس می باشد. از صید شناورهای تجاری از مهر  1384تا مرداد 1385 اقدام به نمونه برداری گردید. نتایج نشان داد که ستاره دریایی شکننده با 31 درصد بیشترین میزان را در رژیم غذایی این ماهی داشته، در حالی که خرچنگ ریز (19 درصد)، ماهی هضم شده (19 درصد) و بادام شکلان (15 درصد) رتبه های بعدی را بخود اختصاص داده اند. در طبقه طولی کمتر از 14 سانتی متر ستاره دریایی شکننده (50 درصد)، در طبقه طولی 15-20 سانتی متر خرچنگ ریز (24.6 درصد)، در طبقه طولی 21-26 سانتی متر ماهی هضم شده (18.5 درصد) و در طبقه طولی بیشتر از 26 سانتی متر ستاره دریایی شکننده (50 درصد) محتویات معده را به خود اختصاص داده اند. شاخص خالی بودن معده این ماهی برابر با 53 درصد محاسبه شد، که این ماهی را در زمره ماهیان با تغذیه متوسط قرار می دهد. ترجیح غذایی این ماهی برای ستاره دریایی (45 درصد)، برای خرچنگ ریز (37 درصد)، برای بادام شکلان (33 درصد)، برای عقربک ماهی (28 درصد) و برای میگو و موتو ماهی کمتر از 10 درصد بدست آمد. بررسی فصلی ترکیب غذایی این ماهی نشان داد که در فصل پاییز 1384، خرچنگ ریز (38.5 درصد)، و ستاره دریایی شکننده در تابستان 1385 (45.3 درصد) و زمستان 1384 (44.6 درصد)، بیشترین سهم را محتویات معده این ماهی داشته اند.

در این بررسی که طی یک دوره 5 ماهه از اسفند 1385 لغایت تیرماه 1386 انجام شد، مقدار 435 کیلو گرم (1188 عدد) آبزی مربوط به 25 گونه از 11 خانواده طی  10بارسرکشی و بازدید از گرگورها صید و زیست سنجی شدند. از نظر تعداد بیشترین فراوانی با 54.0% در اردیبهشت و کمترین با 7.2% در اسفند بدست آمد. فراوانی گیش پهن با 38.1% نسبت به سایرین بیشترین و سهم سایر گونه ها به ترتیب کوپر با 21.9%، سنگسر معمولی 11.5%، شانک زرد باله 7.7%، هامور معمولی 6.1%، گیش بال افشان 3.7%، گوازیم دم رشته ای 3.0% و سرخو چمن با 2.1%، بیشترین تعداد را به خود اختصاص داده بودند، که از نظر تعداد 94.0% متعلق به این 8 گونه می باشد. از نظر وزنی نیز سنگسر معمولی با 24.3% بیشترین نسبت به سایرین و سایر گونه ها به ترتیب هامور معمولی 16.8%، گیش پهن 16.2%، کوپر13.5 %، گیش بال افشان 8.7%، شانک زردباله 7.4%، سرخو چمن 3.8%، صبیتی 1.8%، گوازیم دم رشته ای 1.6% و میش ماهی منقوط 1.3% را تشکیل داده بودند، که از نظر وزن95.5 % به این 10 گونه تعلق داشته است. بر اساس نتایج، متوسط صید یک گرگور در ماه (CPUE) در دوره نمونه برداری1.8  کیلوگرم - گرگور در ماه محاسبه گردید، درحالی که بشترین CPUE در نیمه اردیبهشت با 3.8 و کمترین در اسفند با 0.8 کیلو گرم بر گرگور در ماه بدست آمد.

برای دستیابی به بهترین تراکم رشد روتیفرها در این مطالعه دو نوع تیمار (دما و تغذیه جلبکی) انتخاب و مطالعات در بخش آبزی پروری پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان واقع در شهر بندر عباس در مهرماه 1388 انجام شد. در این آزمایش روتیفر گونه plicatilis Brachionus در شرایط آزمایشگاهی در سه سطح دمای (25، 30 و 35 درجه سانتیگراد) و تغذیه جلبک در سه سطح (تغذیه منحصرا با Chlorella، تغذیه منحصرا با Nannochloropsis و تغذیه با ترکیب Nannochloropsis و Chlorella) مورد آزمایش قرار گرفت. جهت بررسی و مقایسه تیمارها از آنالیز واریانس دو طرفه استفاده گردید. نتایج این تحقیق نشان داد که با افزایش دما تراکم روتیفرها افزایش می یابد، به طوری که در دمای 25 درجه سانتیگراد با کمترین میانگین تراکم و در دمای 35 درجه سانتیگراد با بیشترین میانگین تراکم روتیفر مواجه شده که اختلاف معنی داری را نشان داد (P<0.05). همچنین اثرات متقابل دما و تغذیه جلبکی دارای اختلاف معنی داری بود (P<0.05). در درجه حرارت 35 درجه سانتیگراد و تغذیه با ترکیب Nannochloropsis و Chlorella بیشترین تراکم روتیفرها مشاهده شد.

ساردین سند Sardinella sindensis یکی ازگونه های مهم تجاری ماهیان سطح زی ریز در آب های ساحلی بندر جاسک می باشد. پارامترهای پویایی جمعیت این ماهی از شهریور1387 تا خرداد ماه 1388 مورد مطالعه قرارگرفت. نمونه برداری ها بصورت ماهانه و از صید تجارتی شناورهای پرس ساین دوقایقی انجام گردید. پارامترهای رشد ¥L و K برای این گونه به ترتیب 20 سانتی متر و 1.4 (در سال) تخمین زده شدند. حداقل و حداکثر طول کل ساردین سند به ترتیب 9.5 و 19.9 سانتی متر و میانگین آن 15.7 سانتی متر ثبت شدند. to این ماهی برابر با 0.17- و بیشینه سن آن2.5  سال محاسبه شد. معادله رشد وان برتالانفی برای این گونه به صورت L(t)=20 (1-exp (-1.4 (t-(0.17)) بدست آمد. این ماهی دو بار بازگشت شیلاتی در طول سال دارد و بیشینه بازگشت شیلاتی در ماه شهریور و به مقدار 17.7 درصد بود. رابطه طول کل - وزن کل برای این ماهی به صورت W=0.0131L2.8328 بدست آمد. مقدار مرگ و میر کل (Z) با ضریب اطمینان 95 درصد به طور متوسط 3.15 (در سال) محاسبه گردید. مرگ و میر طبیعی (M) و مرگ و میر صیادی (F) به ترتیب 2.45 (در سال) و0.70  (در سال) تعیین گردید. ضریب بهربرداری (E) برابر 0.22 بدست آمد، مقدار این ضریب بهره برداری برای تلاش صیادی حاضر پایین می باشد. بیانگر آن است که ذخیره موجود پتانسیل بهره برداری بیشتر را نیز دارد. بر اساس آمار صید موجود به نظر می رسد، صیادان منطقه جاسک تمایل چندانی به صید ماهیان سطح زی ریز نداشته، درحالی که صید غیر هدف توسط این صیادان ارجحیت بیشتری داشته است.