پیکره
سال:1400 | دوره:10 | شماره:26 |تعداد مقالات:6

بیان مسئله: بخشی از اطلاعات کنونی ما از زندگی زنان دوره قاجار از متن سفرنامه های مستشرقین است. آثار با محوریت زنان و از جمله قالی های مصور به عنوان سندی تصویری در این خصوص می تواند راهگشا باشد. بدین منظور دو قالی قاجاری برای درک بهتر نقش زن در این دوره انتخاب شده است. مسئله پژوهش حاضر چگونگی حضور زن در دو قالی تصویری بهرام گور در هفت گنبد است که با تکیه بر نظریه نمایشی گافمن، نقاب ادبی داستان از رخ برداشته و حقایق صوری زنان دو قالی واکاوی و کاوش شود. هدف: مطابقت ابعاد متنوع چگونگی بروز هویت زنان قاجاری در دو قالی «بهرام گور در هفت گنبد» هدف مقاله است. روش پژوهش: اطلاعات به شیوه کتابخانه ای گردآوری شده است، نخستین گام با روش توصیفی، سپس تحلیل نگاره ها و در نهایت تطبیق مولفه هاست. ابزار دارای پایایی بوده و نمونه ها غیر احتمالی انتخاب شده اند. یافته ها: با توجه به شهری بافت بودن و وجود بن مایه ادبی این قالی ها، کنشگر به شکل آگاهانه در صدد است نمایشی از زنان قدرتمند و متعلق به دیگر طبقات جامعه ترتیب دهد. او همچنین قصد دارد به شکل عمودی در لایه های بالاتر جامعه حرکت کند تا جایگاه غیر حقیقی زنان جامعه قاجار را به نمایش بگذارد.

بیان مسئله: تکنولوژی در زمینه های مختلف به ویژه آموزش در زندگی انسان بسیار اهمیت دارد. در چند سال اخیر، به علت رشد تکنولوژی و قابلیت های موجود در رسانه های دیجیتال، فضای مجازی به رسانه ای پرکاربرد در بین کودکان تبدیل شده است؛ توجه طراحان این حوزه به انتخاب عناصر بصری متناسب با ویژگی های جسمی و ادراکی کودکان و ایجاد تفکیک در طراحی کودکان و بزرگسالان، موجب می شود که فشار بصری ناشی از طراحی نامناسب برای کودکان کاهش یابد و میزان دریافت و درک کودکان و همچنین سطح تعامل ایشان با رسانه جدید تقویت شود. پرسش اصلی این پژوهش آن است که، ویژگی های بصری متناسب با ادراک بصری در طراحی اپلیکیشن های آموزشی برای کودکان 6 و 7 سال کدامند؟ هدف: شناخت عناصر بصری متناسب با ادراک کودکان در طراحی اپلیکیشن های آموزشی برای کودکان 6 و 7 سال هدف این پژوهش است. روش پژوهش: روش غالب در روند این پژوهش، ترکیبی-تحلیلی است. عناصر بصری متناسب با ادراک کودکان 6 و 7 سال با جست وجوی آنلاین و مطالعات کتابخانه ای استخراج شده است. این عناصر به عنوان شاخص های اصلی در 80 اپلیکیشن ایرانی و غیرایرانی جست وجو و استخراج شد. عناصر متناسب با ادراک بصری کودکان با توجه به کاربردشان در اپلیکیشن های مورد مطالعه معرفی شده است. یافته ها: با بررسی های انجام شده می توان گفت عناصر بصری به کار گرفته شده در اپلیکیشن های مورد بررسی متناسب با ادراک بصری کودکان هستند. کیفیات بصری در راستای ایجاد آرامش و آمادگی ذهنی برای درک مفاهیم آموزشی به کار گرفته شده اند. در ترکیب بندی ها از ایجاد تنش بصری جلوگیری شده که با شاخص های ادراکی کودکان منطبق است.

بیان مسئله: از زمان شکل گیری طراحی گرافیک ایران رویکرد غالب طراحی پوستر عمدتا بر شیوه تصویرگرایی معطوف بوده است. از دهه هشتاد به بعد طراحی پوسترهای تایپوگرافی به عنوان رویکرد تصویری مسلط در طراحی گرافیک ایران مطرح شد. آنچه در پرسش اصلی این پژوهش مطرح شده، این است که بستر تحولات محیطی و تغییرات فرهنگی در سوق یافتن طراحی گرافیک ایران به طراحی پوسترهای تایپوگرافی چه عواملی بوده است؟ همچنین چه سازوکارها و دلایلی موجب گسترش و نهادینه شدن پوسترهای تایپوگرافی در طراحی گرافیک ایران گردید؟ هدف: تبیین بسترهای تحولات فرهنگی و عوامل درون صنفی در شکل گیری و تحول پوسترهای تایپوگرافی دهه هشتاد شمسی، هدف این پژوهش است. روش پژوهش شیوه این پژوهش توصیفی تحلیلی است و اطلاعات با استفاده از تحقیقات کتابخانه ای و پایگاه های اطلاعاتی به دست آمده است. یافته ها: از نیمه دوم دهه 70 با سیاست گذاری های فرهنگی تساهل گرایانه و توسعه فعالیت های اصناف فرهنگی و هنری، فضای پویایی از اندیشه های متکثر در جامعه به وجود آمد. با تولید و گسترش کتاب های روشنفکری سیاسی و نوگرایی دینی با همکاری نسل جدید طراحان گرافیک متاثر از موج نو گرافیک ساختارشکن غربی، ابعاد جدیدی از رویکرد تصویری در طراحی جلد کتاب های تایپوگرافی شکل گرفت. در دهه 80 نخستین گروه های طراحان پوستر تایپوگرافی، جریان های مستقل فرهنگی و هنری، همچنین حمایت نهادهای فرهنگی دولتی با برگزاری جشنواره ها و نمایشگاه های پوسترهای تایپوگرافی، موجی از تجربیات متکثر تایپوگرافی فارسی در میان نسل جدید طراحان گرافیک به وجود آوردند. کنش های طراحان گرافیک نیز در برگزاری سخنرانی ها، نشست ها و کارگاه های آموزشی، همراه با گشایش افق های ارتباطات بین المللی در امکان آشنایی با طراحان صاحب سبک تایپوگرافی بین المللی در خلق افق های جدید تصویری و تثبیت این جریان، نقش موثری بر جای گذاشتند.

بیان مسئله: پس از کم رنگ شدن هژمونی جریان مدرنیسم از اواخر دهه 70 شمسی، نقاشی بازنمایی در ایران به محور اصلی تولیدات نقاشی دهه 80 و 90 شمسی تبدیل شد. بی شک ظهور مجدد این جریان بعد از سنت کمال الملکی، دلایل بیرونی و داخلی خاص خود را داشت؛ اما آنچه در این حضور مجدد، نیازمند مداقه است، واکاوی ویژگی ها و مختصات این نوع نقاشی نسبت با سنت تصویری کمال الملک می باشد که خود وامدار نقاشی بازنمایی اروپایی است. پرسش های مطرح شده در این پژوهش، این است که از منظر نظام سبکی هاینریش ولفلین، در نقاشی بازنمایی دهه 80 و 90 ایران، چه مولفه های فرمی از سبک کمال الملک وجود دارد؟ این مختصات سبکی با روش های بازنمایی در تاریخ نقاشی اروپا چه نسبتی دارد؟ هدف: پژوهش پیش رو با هدف بررسی و تحلیل ویژگی های سبکی مسلط در نقاشی بازنمایی معاصر ایران و نسبت آن با سبک تصویری کمال الملک صورت گرفته است. روش پژوهش: این پژوهش بنیادی و با روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای و آرشیوهای موجود، انجام شده است. مبنای این پژوهش بر اساس رویکرد فرمالیستی و با استفاده از نظریه های فرم و سبک توسط هاینریش ولفلین در باب اصول متضاد دوگانه (خطی / نقاشانه، سطحیت / عمق، تکثر / وحدت، فرم باز / فرم بسته، وضوح نسبی / مطلق) بوده است. یافته ها: استفاده از رویکرد سبکی ولفلین در تطبیق با نقاشی بازنمایی دهه 80 و 90 ایران نشان داد بسیاری از وجوه تصویری نقاشی کمال الملک که بر پایه عکس، پرداخت جزییات، نظام متکثر فضا، نماهای رو به رو و هم راستا با سطح کادر و حاکمیت کیفیت خطی است، در زیرساخت بنیادین نقاشی بازنمایی دهه 80 و 90، حضوری قاطع و چشمگیر دارد. این مختصات، بیش از آنکه با نگرش نقاشانه و مفهوم فضا در تاریخ نقاشی غرب، نسبتی داشته باشند، بر الگویی خطی (در مقابل نقاشانه) استوار هستند که بن مایه های آن ها را می توان تا سنت نگارگری ایرانی (فرم مثالی) جست وجو کرد.

بیان مسئله: چنین به نظر می رسد که ارزیابی و ارزش یابی دست بافته ها به ویژه قالی از گذشته های دور و با توجه به آموزه های سنتی و سینه به سینه، عمدتا بر پایه ویژگی های بافت و کیفیت آن متداول و جاری بوده است. ویژگی های ظاهری و زیبایی، همچنین ویژگی های فنی متنوعی که در دست بافته ها وجود دارد، آن ها را به اثری تبدیل کرده است که نیازمند معیارها و ساختارهایی متناسب تر از سنت ها و گذشته های متداول در ارزیابی می نماید. چنین به نظر می رسد که بسیاری از کارشناسان ارزیابی سنت گرا بیشتر بر معیارهایی همچون تراکم بافت و مواد اولیه تاکید بیشتری دارند و این پژوهش در پی یافتن پاسخ این سوال است که شاخص ها و معیارهای پراهمیت کیفی و کمی ارزیابی دست بافته ها چیست؟ هدف: تبیین ارزش های معیارهای کیفی و کمی دست بافته ها و ارایه ساختاری متناسب جهت اولویت دهی به ارزش های کیفی (تجسمی) و اولویت های کمی که در ارزیابی های اقتصادی و بازرگانی نیز ملاک سنجش قرار خواهند گرفت هدف این پژوهش است. روش پژوهش: این پژوهش کیفی است که با تکیه بر تحلیل ها و استدلال های علمی و کاربردی، ساختاری جدیدتر و متناسب تر جهت آموزش ارزیابی دست بافته ها معرفی می نماید و با تکیه بر مطالعات کتابخانه ای، مصاحبه و تحلیل اطلاعات نوشته شده است. یافته ها: این پژوهش نشان داد که شاخصه ها و معیارهای کیفی چون رنگ و طرح و نقش در ارزیابی دست بافته ها در اولویت هستند؛ همچنین شاخصه ها و معیارهای کمی مانند بافت و اندازه برخلاف روش ها و شیوه های ارزیابی های سنت گرایانه دست بافته ها از اهمیت کمتری برخوردار هستند.

بیان مسئله: نشریات علمی که روزآمدترین پژوهش ها را منتشر می کنند، مانند هر چیز دیگر نیاز به ارزیابی و سنجش از جهات مختلف دارند. مجله پیکره یکی از نشریات علمی است که تاکنون (زمان انجام پژوهش) حدود23 شماره و تعداد 125 مقاله آن منتشرشده است. در این پژوهش، چیستی میزان مشارکت نویسندگان پژوهش های گروهی؛ روش پژوهش مورد استفاده در مقالات؛ تعداد کل و میانگین استنادها در هر مقاله؛ میزان استناد به کتاب، مجلات، پایان نامه ها و دیگر منابع اطلاعاتی؛ وضعیت زبانی و میزان روزآمدی استنادها؛ پرکارترین نویسنده در میان نویسندگان منابع مقالات و پراستنادترین منابع مورد استناد نویسندگان مقالات این مجله از سوالاتی است که در این پژوهش به آن پاسخ داده می شود. هدف: تحلیل محتوایی و استنادی مقالات منتشر شده در مجله علمی پیکره و نتایج آن به منظور قیاس با مجلات روز دنیا و ارتقاء جایگاه این مجله، هدف اصلی این پژوهش است. روش پژوهش روش تحقیق در این پژوهش تحلیل استنادی است و برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار راور-ماتریس و اکسل استفاده شده است. جامعه آماری این مطالعه شامل 23 شماره از فصلنامه پیکره که نمونه آماری آن شامل 125 مقاله موجود در این شماره های فصلنامه است. یافته ها: از میان 125 مقاله بررسی شده 44 مقاله با یک مولف و 81 مقاله با دو یا بیش از دو مولف بود و بیشترین روش استفاده شده با 82 درصد روش توصیفی تحلیلی است. مجموع استنادهای 23 شماره این نشریه 2482 استناد و میانگین آن برای هر مقاله 20 استناد بوده است. طبق یافته های پژوهش، در بین منابع اطلاعاتی، کتاب ها با 64 درصد استناد بیش از سایر منابع مورد استناد قرار گرفته و منابع با زبان فارسی با 72 درصد بالاتر از منابع لاتین بوده است. در بررسی روز آمدی منابع استفاده شده 38 درصد منابع قدیمی بوده اند. در بین نویسندگان، به آثار رویین پاکباز، محمد خزایی، مهناز شایسته فر و علی اکبر دهخدا بیشترین استناد صورت گرفته است. همچنین کتاب های دایره المعارف هنر، لغت نامه دهخدا و فرهنگ مصور نمادهای سنتی پراستنادترین ها در میان کتاب های مورد استفاده بوده است.