مجله دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران
سال:1380 | دوره:14 | شماره:3 (مسلسل 28) |تعداد مقالات:10

مقدمه: برای انجام هر فعالیت تحقیقاتی به برنامه ریزی و تدوین طرح تحقیق (PROPOSAL) نیاز می باشد. طرح تحقیق مجموعه مراحلی است که مشخص می نماید:- علت اولویت انتخاب موضوع مورد بحث چیست؟- این تحقیق چه هدف (هدفهایی) را دنبال می کند؟- بهترین روش برای دستیابی به هدف طرح کدام است؟- اجرای طرح چه حجمی از نیروی انسانی و بودجه را طلب می کند و بالاخره چه مشکلاتی در اجرای ممکن است پیش آید؟

مرحله پاکسازی و شکل دهی کانال ریشه از مهمترین مراحل درمانهای اندودنتیکس می باشد. در بسیاری از موارد، فرایندهای فیزیولوژیک و یا پاتولوژیک بر کانال ریشه اثر می گذارند و این مجرا را بسیار باریک می کنند؛ بنابراین استفاده از وسایل و موادی که بتوان با آنها، عمل پاکسازی و شکل دهی کانال را حتی در کانال های بسیار باریک، بخوبی انجام داد، ضروری به نظر می رسد. هدف از این مطالعه بررسی اثر دو ماده Chelating ساخت داخل و خارج بر روی بافتهای پری رادیکولر دندانهای گربه می باشد. در این تحقیق مواد RC-Prep تولید داخل و خارج، پس ازتهیه و آماده سازی کانال های هجده دندان کانین فک پایین گربه، بطور مساوی در دو گروه نُه تایی، در این کانال ها قرار داده شدند و Patency ناحیه آپیکال برای نفوذ طبیعی این مواد به بافت پری رادیکولر، حفظ گردید؛ همچنین در سه دندان کانین دیگر گربه، به عنوان کنترل مثبت، ماده اسید فسفریک قرار داده شد و در سه دندان دیگر، به عنوان کنترل منفی پس از تهیه و آماده سازی کانال، هیچ ماده ای قرار داده نشد. پس از سیل تاج دندانها، گربه ها در سه دوره زمانی یک، 21 و 42 روزه پس از انجام وایتال پرفیوژن کشته شدند. نمونه های دندانی همراه با مقداری از استخوان اطراف آنها در سه گروه هشت عددی، جدا شدند و پس از تهیه لام های هیستولوژیک، پاسخ بافتی نسبت به این مواد از طریق شمارش سلول های آماسی مترشحه انجام شد و آنالیز مرفومتریک آنها، انجام گردید. واکنش آماسی دو نوع RC-Prep، در هیچ یک از دوره های زمانی مطالعه، تفاوت معنی داری نداشت؛ اما هر یک از دو ماده با نمونه های کنترل مثبت و منفی، تفاوت معنی دار داشتند.

شایعترین نقص ایمنی، کمبود انتخابی IgA می‎باشد که در بین نژادها و اقوام مختلف شیوعی بین 400/1 تا 2000/1دارد. چون IgA نقش مهمی در محافظت از مخاط از جمله بافت دهان بر عهده دارد، انتظار می‎رود کمبود آن سبب بروز تظاهرات دهانی گردد. مطالعات گذشته نتایج ضد و نقیضی را در این مورد گزارش کرده‎اند. این مطالعه با بررسی ضایعات دهان و دندان و شیوع آنها در این بیماران بدنبال یافتن ضایعة دهانی خاص به عنوان راهنمای شناسایی بیماران مبتلا به نقص انتخابی IgA می‎باشد تا متخصصین دهان و دندان بتوانند این بیماران را قبل از بروز عوارض زودرس و دیررس بیماری شناسایی کنند. در این بررسی تعداد یازده بیمار مبتلا به نقص انتخابی IgA (با IgA سرمی کمتر از  mg/dl10) انتخاب شدند و با یازده فرد سالم که از نظر سن و جنس همسان بودند، مقایسه گردیدند. سن افراد مورد مطالعه بین سه تا هجده سال و هر گروه شامل پنج دختر و شش پسر بود. معاینات دهانی شامل ثبت تعداد دندانهای پوسیده، پرشده و از دست رفته، وضعیت پریودنشیوم، میزان تجمع پلاک میکروبی و ضایعات موجود در مخاط دهان و سرعت ترشح بزاق بود. مقادیر ایمونوگلوبولین‎های بزاق و قطعة ترشحی در هر دو گروه به روش Enzyme- Linked Immunosorbent Assay (ELISA) و ایمونوگلوبولین‎های سرمی به روش  Single Radial Immunodiffusion (SRID)مورد سنجش قرار گرفتند. IgA سرمی بیماران در 100% موارد کمتر از  10 mg/dlو از نظر سایر ایمونوگلوبولین‎های سرمی طبیعی بودند؛ همچنین در11/9 از بیماران SIgA وجود نداشت در حالی که در 11/2 آنها مقدار کمتر از نصف گروه سالم هم سن و هم جنس خود SIgA داشتند. میزان قطعة ترشحی و SIgM بزاق بیماران با کمبود انتخابی IgA در مقایسه با افراد سالم افزایش یافته بود که از نظر آماری این اختلاف معنی‎دار می باشد. در مطالعه حاضر هیچ گونه تفاوتی در تظاهرات دهانی اعم از میزان بالای تجمع پلاک میکروبی، میزان بالای پوسیدگی، وجود بیماریهای پریودنشیم و زخمها و عفونتهای مخاط دهان بین دو گروه مشاهده نشد. این مطلب می‎تواند به دلیل افزایش جبرانی SIgM و یا مساعدت عوامل دفاعی غیرایمونولوژیک بزاق و یا سایر سیستم‎های ایمنی نظیر فاگوسیتوز و ایمنی سلولی باشد؛ بنابر این بیماران دارای کمبود انتخابی IgA فاقد تظاهرات دهانی به عنوان یک راهنمای شناسایی برای این بیماری می‎باشند.

گونه های اکتینومایسز سهم بسزایی در میکروفلور دهان (چینهای لوزه، پاکت های پریودنتال، فضای بین دندانی و شیارها و نسوج لثه و غیره)، دستگاه گوارش و نیز دستگاه ژنیتال دارند. این جنس شامل باکتری های گرم مثبت، بیهوازی یا میکروآئروفیلیک، غیر اسیدفست، بی حرکت، کند رشد و متمایل به تشکیل رشته های ناپایدار است که به صورت باسیل های کوتاه و منشعب شکسته می شوند. این باکتری ها از قدرت تهاجمی کمی برخوردارند و به عنوان پاتوژن های فرصت طلب زمانی که سد دفاعی بدن فرو ریزد، به بافت نرم و گاهی سخت حمله می کنند و عفونت اکتینومایکوزیس را به وجود می آورند. هدف از این مطالعه جداسازی گونه های اکتینومایسز و تعیین نقش آنها در عفونت پریودنتال می باشد. در این مطالعه که به روش توصیفی انجام شد، صد بیمار مبتلا به عفونت پریودنتال مراجعه کننده به بخش پریودنتیکس دانشکده دندانپزشکی به عنوان جامعه آماری مورد بررسی قرار گرفتند. نمونه برداری به مدت شش ماه و با هدف جداسازی و مطالعه اکتینومایسزهای دهانی از پلاک میکربی و پاکت پریودنتال انجام گرفت؛ ضمن این که عمق پاکت پریودنتال در رابطه با جنس، گروههای سنی و مصرف سیگار نیز مورد بررسی قرارگرفت. جهت حذف عوامل مخدوش کننده و حصول نتایج بهتر و منطقی تر، شرایط زیر برای ورود بیماران به مطالعه در نظر گرفته شد:- دارا بودن پاکت پریودنتال بیش از 3 میلی متر در اطراف حداقل یک دندان- مصرف نکردن هیچ نوع آنتی بیوتیک حداقل پانزده روز قبل از نمونه برداری- عدم ابتلا به هر گونه بیماری سیستمیکدر این بررسی سه نمونه مثبت شامل یک گونه اکتینومایسز ویسکوزوس و دو گونه اکتینومایسز نیوزلندی از بیماران با علایم ژنژیویت و پریودنتیت به دست آمد. 54% از بیماران مراجعه کننده را زنان و 46% را مردان تشکیل می دادند. پراکندگی سنی بیماران بین 18 تا 57 سال و بیشترین تعداد بیماران (35%) در گروه سنی 31 تا40 وکمترین تعداد (10%) در گروه سنی زیر 20 سال بود. علت مراجعه 40% از بیماران، ناراحتی و خونریزی از لثه بود که زنان با 5/42% سهم کمتری داشتند.

انقباض پلیمریزاسیون کامپوزیت رزین ها منجر به بروز مشکلاتی در ترمیمهای زیبایی و محافظه کارانه شده است. در این مطالعه (in-vitro)، متوسط درصد انقباض پلیمریزاسیون خطی دو نوع کامپوزیت لایت کیور IDM و تتریک سرام مورد بررسی قرار گرفت؛ همچنین به طور همزمان، درجه تبدیل و درصد فیلر معدنی دو کامپوزیت اندازه گیری شد. تعداد ده نمونه به شکل دیسک به ابعاد 8´1.547 میلی متر از هر کامپوزیت روی لام میکروسکوپ و در مرکز رینگ فلزی متصل به آن تهیه شد. نمونه ها از قسمت تحتانی لام به مدت 60 ثانیه تحت تابش نور قرار گرفتند و بعد از 30 دقیقه تغییرات ضخامت نمونه ها با میکرومتر Helios اندازه گیری و درصد انقباض خطی هر نمونه محاسبه شد. جهت بررسی نتایج از روش t-test استفاده شد (05/0 P<)؛ در عین حال متوسط درجه تبدیل نمونه ها با FTIR و محتوای فیلر معدنی به وسیله سوزاندن در کوره الکتریکی اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که بین درصد انقباض خطی دو نمونه کامپوزیت تفاوت معنی داری وجود ندارد و درجه تبدیل و محتوای فیلر معدنی در تتریک سرام بیشتر از IDM می باشد. به نظر می رسد درجه تبدیل پایین در IDM به ترکیب شیمیایی و محتوای فیلر آن مربوط باشد و تشابه انقباض خطی پلیمریزاسیون IDM با تتریک سرام می تواند ناشی از درجه تبدیل پایین آن باشد.

تارنیش یکی از معایب آمالگام های دندانپزشکی است که آن را نسبت به کروژن مستعد می کند و در نتیجه موجب تخریب ترمیم می شود. دو نوع آمالگام با مس بالا در ایران تولید می شود (سینالوی با ذرات تراشه ای و سینالوکس با ذرات کروی).هدف از این مطالعه بررسی میزان و مقایسه تارنیش این دو نوع آمالگام می باشد. تعداد 32 بیمار مراجعه کننده به بخش ترمیمی که حداقل دارای دو دندان پوسیده یا دارای پرکردگی معیوب بودند، انتخاب گردیدند. اطلاعات مربوط به بیماران در پرونده تنظیمی ثبت گردید که در قسمتی از آن محلی مربوط به نتایج بررسی نهایی بیماران می باشد. پس از انجام مراحل بی حسی و تهیه حفره و برقراری ایزولاسیون مناسب توسط رابردم یک دندان بیمار با آمالگام سینالوکس و دندان دیگر با آمالگام سینالوی ترمیم گردید. ترمیم ها پس از 24 ساعت از نظر اکلوژن بررسی شدند و سپس پرداخت گردیدند. پس از گذشت 9 ماه بیماران جهت بررسی نهایی فراخوانده شدند و میزان تارنیش توسط ایندکس تهیه شد و به وسیله نرم افزار Photoshop بررسی گردید. نتایج نشان داد میزان تارنیش آمالگام سینالوکس کمتر از سینالوی می باشد؛ درخشندگی سطح آمالگام سینالوکس نسبت به سینالوی دوام بیشتری دارد؛ میانگین تارنیش آمالگام سینالوی 2.09±0.59 و مقدار مربوط به سینالوکس 1.72±0.68 به دست آمد. بین میزان تارنیش دو نوع آمالگام و سطح بهداشت، مصرف سیگار، تعداد سطوح ترمیم، موقعیت مکانی ترمیم و شخص عمل کننده تفاوت معنی داری مشاهده نشد.

EMD فعال کننده ساخت سمنتوم، لیگامان پریودنتال و استخوان در مرحله تکامل فولیکول دندانی است. بررسیهای هیستولوژیک نشان داده اند که کاربرد EMD موجب افزایش تشکیل سمان بدون سلول می گردد. سمان بدون سلول با الیاف خارجی، به خوبی با عاج زیرین اتصال پیدا می کند. به نظر می رسد که EMD برای سلول ها به عنوان ماتریکس عمل می کند و موجب فراهم شدن محیطی مناسب برای تکثیر و تمایز سلول ها جهت بازسازی بافت می گردد. هدف از این مطالعه بررسی هیستولوژیک اثربخشی Enamel Matrix Derivative (EMD) یا پروتیین ماتریکس مینا در روند Regeneration ضایعات پریودنتال می باشد. در این تحقیق EMD در Surgical Defect دندانهای پرمولر چهار گوسفند بالغ مورد استفاده قرار گرفت؛ بدین منظور فلپ موکوپریوستیال در سمت باکال دندانها انجام شد. صفحه استخوانی باکال از مزیال تا دیستال و تا عمق 4 میلی متر برداشته شد. پس از تراشیدن سمان ریشه با فرز و سپس اچینگ آن، از ماده EMD بر روی عاج اکسپوز استفاده گردید و فلپ بخیه شد. در سمت قرینه دندانهای مذکور که به عنوان کنترل در نظر گرفته شد، همین عملیات ولی بدون اچینگ و استفاده از EMD انجام شد. پس از حدود 100 روز گوسفندها کشته شدند و آزمایشات هیستولوژیک به وسیله میکروسکوپ نوری روی Block Section محدوده ای که تحت عمل جراحی قرار گرفت، انجام شد. نتایج نشان داد که در سمت تست بازسازی سمنتوم حدود 5/62% و بازسازی استخوان حدود 50-5/42% انجام شده بود؛ در حالی که در سمت کنترل بازسازی سمنتوم حدود 5/37% و بازسازی استخوان حدود 5/42%-5/32% بود؛ همچنین میزان مهاجرت آپیکالی جانکشنال اپی تلیوم در سمت کنترل حدود 10-8% بیشتر از سمت تست بود. نکته مهم این که در سمت تست سمان جدید کاملا به عاج زیرش چسبیده بود ولی در سمت کنترل یک شکاف (Gap) بین سمان تازه و عاج زیرین دیده می شد. این نتایج بیانگر بهبودی وضعیت Regeneration در سمت تست به دنبال کاربرد EMD می باشد و به نظر می رسد استفاده از این ماده شروع موفقی در درمانهای رژنراتیو ضایعات پریودنتالی باشد.

یکی از عوامل مهم در موفقیت درمانهای اندودنتیکس، تعیین طول ریشه قبل از آماده سازی کانال است. رادیوگرافی از دیرباز در این امر مهم یاری دهنده بوده است؛ اما امروزه برای کاهش دوز اشعه و سهولت انجام کار، استفاده از سیستم رادیوویزیوگرافی به جای رادیوگرافی معمولی توصیه شده است. هدف از این مطالعه مقایسه رادیوویزیوگرافی و رادیوگرافی معمولی در تعیین طول کانال است. در این مطالعه 101 دندان قدامی و خلفی کشیده شده انسانی، پس از درون بلوک های یونولیتی قرار داده شدند و طول کانال آنها با کمک فایل های دستی و با دو روش رادیوگرافی معمولی (CR) و رادیوویزیوگرافی (RVG) تعیین گردید. اعداد حاصله از اندازه گیری رادیوگرافی معمولی در میانگین بزرگنمایی به دست آمده ضرب شد و همه اعداد حاصله با یکدیگر و با روش طرح بلوک های کامل تصادفی مقایسه شدند. نتایج نشان داد که رادیوگرافی معمولی و رادیوویزیوگرافی هر دو طول کمتری را در مقایسه با طول واقعی نشان می دهند؛ اما طولهای به دست آمده از نظر آماری اختلاف معنی داری را نشان ندادند؛ لذا با توجه به مزایای RVG می توان از آن در تعیین طول کانال استفاده نمود.

درد بعد از درمان ریشه یکی از مشکلاتی است که هنوز دندانپزشکان با آن مواجه هستند. مطالعات انجام شده نشان داده است که آماس حاصله در ناحیه پری اپیکال، یکی از مهمترین عوامل ایجادکننده دردهای بعد از درمان ریشه است و هیستامین یکی از واسطه های شیمیایی موثر در ایجاد این آماس می باشد. هدف از این مطالعه بررسی امکان کنترل دردهای بعد از درمان ریشه به وسیله درمان پیش دارویی با استمیزول (داروی آنتی هیستامین) بود. به این منظور 60 بیمار در دو گروه بررسی شدند: گروه اول شامل سی بیمار بود که یک ساعت قبل از درمان ریشه، یک عدد کپسول حاوی 20 میلی گرم استمیزول و گروه دوم شامل سی بیمار که یک ساعت قبل از درمان ریشه یک عدد کپسول پلاسبو دریافت کردند. بیماران پس از درمان ریشه، پرسشنامه درد را تکمیل و در مراجعه بعدی آن را تحویل دادند. زمانهای مورد بررسی شامل 1، 3، 6، 9، 12، 12، 18، 24، 48 و 72 ساعت پس از درمان ریشه بود. در این مطالعه مشخص شد که قرص آستمیزول فقط در 9 و 12 ساعت پس از درمان ریشه درد متوسط پرسمنتال را کاهش می دهد؛ همچنین این دارو نتوانست درد خود به خود پس از درمان ریشه را در زمانهای مورد بررسی به طور چشمگیری کاهش دهد.