تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی
سال:1392 | دوره:4 | شماره:13 |تعداد مقالات:6

چکیده فارسی:هدف پژوهش، شناسایی و بررسی روش های سازمان دهی متداول سکه ها و اسکناس ها در موزه های ایران، و مقایسه آن با روش های برتر سازمان دهی این اشیاء، با تاکید بر موزه های حاوی سکه و اسکناس مطرح جهان است. این پژوهش، پیمایشی و توصیفی است. پژوهشگران با مطالعه منابع مرتبط و به ویژه استفاده از ابزار مصاحبه به جمع آوری اطلاعات پرداخته است. در پژوهش، مصاحبه باز به کار برده شده است. (مصاحبه حضوری، تلفنی و از طریق پست الکترونیک). جامعه پژوهش موزه های حاوی سکه و اسکناس ایران و مطرح خارج از ایران است. 65 موزه دار (13 موزه دار ایرانی و 52 موزه دار خارج از ایران) در مصاحبه شرکت کردند. چکیده عربی:هدف البحث هو التعرف و دراسة اسالیب التنظیم المتداولة للمسکوکات و العملات الورقیة فی المتاحف الایرانیة و مقارنتها بالاسالیب الفضلی لتنظیم هذه الاشیاء، مع التاکید علی المتاحف الحاویة للمسکوکات و العملات الورقیة و المرموقه عالمیا. هذا البحث هو بحث وصفی قیاسی. قام الباحثون بدراسة المصادر ذات الصلة و لاسیما الاستفادة من المقابلات لتجمیع المعلومات. فی هذه الدراسة استخدمت المقابلات المفتوحة (المقابلات الحضوریة، الهاتفیة و عبر البرید الالکترونی). آفاق الدراسه تشمل المتاحف الحاویة للمسکوکات و الاوراق النقدیة فی ایران و المتاحف المرموقة فی خارج البلاد، شارک فی المقابلات 13 مدیرا للمتاحف الایرانیه و 52 مدیرا للمتاحف فی خارج البلاد.

چکیده فارسی:بررسی فعالیت ها و اقدامات دولت ها و حکومت ها در گسترش یک دین یا مذهب و یا ایجاد و گسترش فرهنگ و تمدن، اهمیت فراوانی دارد. در این میان اهمیت دولت سربداران، از نخستین دولت های شیعی امامی در ایران، به لحاظ نوع دین و مذهب، مکان جغرافیایی، آرمان ها و انگیزه های شروع قیام، دو چندان می باشد، تا جایی که می توان ادعا نمود تشکیل دولت صفویه و تغییر مذهب در ایران، ریشه در دگرگونی های مذهبی و فرهنگی داشت که دولت سربداران در ایران به وجود آوردند. این نوشتار درصدد بررسی نقش این دولت در گسترش مذهب تشیع و تمدن اسلامی است و با روش توصیفی و تحلیلی به این نتیجه می رسد که این دولت با اقداماتی در حوزه فرهنگ و دانش، اعتقادات مذهبی، رفتار و رابطه حاکمان با مردم و عملکرد سیاسی، اقتصادی و عمرانی، به پایداری و گسترش مذهب تشیع در ایران و پیشرفت تمدنی در منطقه خراسان مدد رسانده است. چکیده عربی:أن دراسة نشاطات و اجراءات الدول و الحکومات فی توسیع و ترویج الادیان او المذاهب او ایجاد و توسیع آفاق الحضارة و الثقافة تحظی باهمیة کبیرة. فی هذا السیاق تحظی دولة السربداریه و هی من اولی الحکومات الشیعیة الامامیة فی ایران من ناحیة نوع الدین و المذهب، الموقع الجغرافی، الاهداف و دوافع بدء النهضة باهمیة مضاعفة، الی الحد الذی یمکن الزعم بان اقامة الحکومة الصفویة و تغییر المذهب فی ایران یستمد جذوره من التغییرات المذهبیة و الثقافیة التی طرأت إبان حکومه السربداریه فی ایران. هذا البحث بصدد دراسة دور هذه الحکومة فی توسیع آفاق المذهب و الحضارة الاسلامیة و من خلال اسلوب الوصف و التحلیل تصل الدراسه الی هذه النتیجه و هی أن هذه الدولة و من خلال اتخاذ اجراءات فی حقل الثقافة و العلم، المعتقدات المذهبیة، التعامل و علاقه الحکام بالشعب، الاداء السیاسی، الاقتصادی و الاعماری ساعد علی ترسیخ الدعائم و توسیع آفاق مذهب التشیع فی ایران و اعان علی الرقی الحضاری فی منطقة خراسان.

چکیده فارسی:صلح حدیبیه یکی از راهبردی ترین تصمیمات پیامبر اعظم (ص) در مقطعی حساس و نقطه عطفی در تاریخ اسلام است. این واقعه سرنوشت ساز در طول تاریخ، کانون توجه مورخین و سیره نویسان بوده و از دیدگاه های مختلف، مورد تحلیل قرار گرفته است. در این پژوهش تبیینی، با رویکردی کیفی- کمی و بر پایه قاعده «تلازم عقل و شرع» با استفاده از مدل علمی «سوات»، به تحلیل علمی استراتژی پیامبر اعظم (ص) در صلح حدیبیه پرداخته شده است. بر اساس نتایج این پژوهش، در چارچوب اصول علمی مدیریت استراتژیک، صلح حدیبیه به عنوان یک تصمیم راهبردی، کاملا منطبق بر تحلیل های علمی و بهترین انتخاب در شرایط خود بوده است. مدل سوات به کمک تحلیل شرایط درونی و برونی جامعه اسلامی، نتایج شگرف صلح حدیبیه را در پیشرفت اسلام و تغییر وضعیت جامعه اسلامی به صورت علمی، به تصویر کشیده و دوراندیشی پیامبر اعظم را به عنوان رهبر مدبر جامعه اسلامی از دیدگاه خود ثابت می نماید. چکیده عربی: یعد صلح الحدیبیة احدی اهم قرارات النبی الاعظم (ع) الاستراتیجیة فی برهة حساسة من الزمن و یعتبر منعطف حیوی فی تاریخ الاسلام.کانت هذه الواقعة المصیریة طوال التاریخ محط اهتمام المؤرخین و کتاب السیر و تم تحلیلها و دراستها من زوایا و جوانب مختلفة. فی هذا البحث التبیینی الایضاحی و بتوجه کیفی ـ کمی و علی اساس قاعدة «تلازم العقل و الشرع» و بالاستفادة من النمط العلمی «سوات» یتم عرض تحلیل علمی لاستراتیجیة النبی الاعظم (ع) فی صلح الحدیبیة. علی ضوء نتائج هذا البحث و فی اطار مبادی الادارة الاستراتیجیة العلمیة ، فان صلح الحدیبیة کقرار استراتیجی ینطبق تماما مع التحالیل العلمیة و کان أفضل خیار فی تلک الظروف. یعکس نموذج سوات من خلال تحلیل الظروف الداخلیة و الخارجیة للمجتمع الاسلامی، النتائج المدهشة لصلح الحدیبیة و اثرها فی تقدم الاسلام و تغییر اوضاع المجتمع الاسلامی بصورة علمیة و یثبت من وجهة نظره تدبر و بعد نظر النبی الاعظم (ع) باعتباره المدیر المدبر للمجتمع الاسلامی.

چکیده فارسی:غیر از شناخت گفتمان سیاسی امامان معصوم شیعه (ع) که در تعارض با گفتمان سیاسی امویان و عباسیان بود، توجه به عنصر مقتضیات زمانه یا فضا و شرایط حاکم بر دوره آنان ضرورت تام دارد. زیرا تاثیر این عنصر، سبب اختلاف در مواضع و عملکرد سیاسی آنان در دوره های مختلف تاریخی است. در این پژوهش برآنیم با استناد به شواهد تاریخی و تحلیل آنها، تاثیر عنصر زمانه را به لحاظ سیاسی، بر مواضع سیاسی امام موسی کاظم (ع) بررسی کنیم و نشان دهیم که هرچند آن حضرت متناسب با زمانه سیاسی دوره امامت خود، سیاست تقیه را اتخاذ و از هرگونه همکاری با عباسیان و یا اقدام بر ضد آنان کناره گیری کرد، اما بنا به ضرورت و بر مبنای گفتمان سیاسی پدران خود، نسبت به حکومت عباسی، به اعتراض آشکار یا ضمنی می پرداخت، و سرانجام همین مواضع و مبارزه با سلطه و اقتدار بلامعارض سیاسی عباسیان در عصر خلافت هارون بود که به حبس و شهادت آن حضرت انجامید. چکیده عربی: الی جانب التعرف علی الحوار السیاسی لائمة الشیعة المعصومین (ع) و الذی کان یتعارض مع الحوار السیاسی للامویین و العباسیین، فان الاخذ بعین الاعتبار مقتضیات الزمان او المکان و الظروف السائدة فی زمانهم امرا ضروریا جدا ، لان تاثیر هذا العامل هو السبب فی تباین المواقف و الاداء السیاسی للائمة (ع) فی الفترات التاریخیه المختلفة. الدراسة تسعی من خلال الاعتماد علی الشواهد التاریخیة و تحلیلها، تبیین تاثیر عامل الزمن من الناحیة السیاسیة علی مواقف الامام الکاظم (ع) السیاسیة و الاشاره الی ان الامام (ع) بادر تماشیا مع فترة امامته باتخاذ سیاسة التقیة و امتنع عن ای تعاون مع العباسیین او العمل ضدهم، و لکن عندما اقتضت الضرورة و علی اساس الحوار السیاسی لابائه الکرام، بادر الی الاحتجاج و المعارضة العلنیة او الضمنیه و نقد الحکومة العباسیة و بالتالی فان هذه المواقف و التصدی للسلطه و الاقتدار السیاسی العباسی المستبد ادت الی سجنه و استشهاد هذا الامام الهمام.

چکیده فارسی:واگرایی جامعه و حکومت و تقابل عناصر ایرانی با فرهنگ مغولان، که در پی عملکرد آنها در عهد هجوم و چند دهه نابسامانی پس از آن حاصل شده بود، با تشکیل حکومت ایلخانی تعدیل شد و عناصر ایرانی را به هم گرایی با مغولان و تعامل با ایلخانان سوق داد. تعامل مذکور، سیاستی حساب شده در جهت تعدیل مشی حکومتی مغول، در برخورد با جامعه و اقتصاد و تلاش در راستای مهار رفتار مغولها و همنوایی با عناصر بومی بود. اگر سلسله تلاش هایی که در جهت تعدیل رفتار مغولان با هدف احیای فکر و فرهنگ ایرانی اسلامی و نزدیک کردن قوم غالب با مولفه های مدنی ایرانی صورت گرفت را «گفتمان مهار» نام گذاری کنیم، مقاله حاضر در پی آن است که سهم نصیرالدین طوسی، فیلسوف بزرگ دنیای اسلامی را درخصوص این گفتمان و میزان کارآمدی آن بررسی نماید. چکیده عربی:تفتت المجتمع و الحکومة و مجابهة العناصر الایرانیة للثقافة المغولیة، الناتجة عن ادائهم فی فترة هجومهم و عدة عقود من الاضطراب و عدم الاستقرار التی اعقبت ذلک، و الذی استعدل علی اثر اقامه الحکومة الایلخانیة و دفع بالعناصر الایرانیة الی التالف مع المغول و التعامل مع الایلخانیین. ان التعامل المذکور کانت سیاسه مدروسة بغیة تعدیل سیاسة المغول الحکومیة فی تعاملها مع المجتمع و الاقتصاد و السعی فی مسار السیطره علی سلوک المغول و التناغم مع العناصر المحلیة. اذا سمینا المساعی المبذولة بغیة تعدیل سلوک المغولان بهدف احیای الفکر و الثقافة الایرانیة ـ الاسلامیة و تقریب القوم الغالب من العوامل المدنیة الایرانیة «بحوار السیطرة» فان المقال الحالی بصدد تبیین حصة نصیر الدین الطوسی، فیلسوف العالم الاسلامی الکبیر فی هذا الحوار و مدی اثره فی هذا المجال.

چکیده فارسی:حکومت اسلامی از روزگار تاسیس جامعه مدنی حضرت ختمی مرتبت (ص) تاکنون، فراز و نشیب بسیار داشته و بسا در محاق مانده است. بدیهی است، آنچه امروزه در حکومت کشورهای اسلامی معمول گردیده، وام دار سیاست مدارانی است که در تاریخ مسلمانان عهده دار اداره امور جامعه اسلامی بودند و نقشه راه حکومتشان را بر جای نهادند. مطالعه نقشه راه حکومت اسلامی، از روزگار نخستین معصوم (ع) تا زمانی که حکومت رسما در اختیار امویان قرار گرفت، دوگانگی سیاست حکومتی را متبادر می سازد که اختیارات آن، به مدتی کوتاه در میدان تدبیر دومین پیشوای معصوم (ع) قرار گرفت و سپس به روشی که امروزه ترفند سیاسی خوانده می شود، به سر سلسله حاکمان اموی رسید. پس معاویه با آنچه زیرکی سیاسی خوانده می شد، ضمن بهره برداری از ترور خلیفه سوم، به جنگی نرم روی کرد تا با رصد ظرفیت نقشه راهی که رفته رفته آن را در برابر اصل قرار می داد، آینده حکومت اسلامی را از آن تدابیر خود کند. این مقاله درصدد تحلیل دشمن شناسی مولای متقیان (ع) است تا دستمایه بررسی نقشه راه حکومت امویان فراهم آید. روش کار توصیفی تحلیلی بوده و مهم ترین نتیجه پژوهش حاضر پدیدار شدن نقشه راه اسلامی است که می توان از آن با عنوان اسلام اموی یاد کرد. چکیده عربی: تعرضت الحکومه الاسلامیه الی الکثیر من التذبذات وما یجری الیوم فی البلدان الاسلامیه هو نتیجه تصرف رجال السیاسة الذین تولوا ادارة شوون المجتمع الاسلامی. من مطالعة خارطه طریق الحکومة منذ حکومت الامام المعصوم الاول (ع) و حتی زمن استیلاء بنی امیه علی زمان الامور یتبادر الی الذهن ازدواجیه السیاسة الحکومیة ولذلک أتجه معاویة بما یوصف بالدهاء السیاسی و ضمن استغلال قتل الخلیفة الثالث الی حرب هادئة کی یتمکن من خلال رصد طاقه خریطة الطریق الذی کان یضعه تدریجیا امام الاصل، ترسیم مستقبل الحکومة الاسلامیة. هذه المقاله بصدد تحلیل معرفه العدو لامیر المؤمنین (ع) کی تصبح المادة الاولیه لدراسه خریطة طریق الحکومة الامویة ممهدة.اسلوب العمل هو وصفی ـ تحلیلی، و ان اهم نتیجه للبحث هو ظهور خریطه طریق تذکر بعنوان الاسلام الاموی.