روابط خاک و گیاه (علوم و فنون کشت های گلخانه ای)
سال:1398 | دوره:10 | شماره:2 (پیاپی 38) |تعداد مقالات:7

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر تیمار کوتاه مدت 24 ساعته بنزیل آدنین (صفر و 0/1 میلی مولار) و اسید سالیسیلیک (صفر، 0/001، 0/01، 0/1 و 1 میلی مولار) بر عمر گلجایی لیلیوم رقم Fangio انجام شد. صفات مورد ارزیابی شامل وزن تر برگ ها (روزهای صفر، یکم، سوم و هفتم)، رنگیزه های آنتوسیانین، فلاونوئید، کاروتنوئید و محتوای کلروفیل های b، a و کل (در روزهای صفر و هفتم) و عمر گلجایی بود. نتایج نشان داد که بیشترین عمر گلجایی مربوط به تیمار یک میلی مولار اسید سالیسیلیک و صفر میلی مولار بنزیل آدنین است. به علاوه، درصد وزن تر برگ ها در تیمار یک میلی مولار اسید سالیسیلیک و 0/1 میلی مولار بنزیل آدنین از روز اول تا روز هفتم پس از تیمار، 9/67 درصد افزایش نشان داد. میزان رنگیزه های فتوسنتزی (کلروفیل های b، a و کل کاروتنوئید) در تیمار 0/1 میلی مولار بنزیل آدنین و 0/1 میلی مولار اسید سالیسیلیک در این مدت ثابت ماند. در تیمار 0/001 میلی مولار اسید سالیسیلیک و بدون بنزیل آدنین، بیشترین افزایش میزان رنگیزه آنتوسیانین نسبت به شاهد به دست آمد. بیشترین میزان فلاونوئید در تیمار صفر میلی مولار اسید سالیسیلیک به همراه 0/1 میلی مولار بنزیل آدنین مشاهده شد که طی روز اول تا روز هفتم پس از تیمار افزایش معنی داری داشت. بر اساس نتایج به دست آمده، تیمار یک میلی مولار اسید سالیسیلیک برای افزایش عمر گلجایی لیلیوم رقم Fangio پیشنهاد می شود.

مواد آلی به دلیل عوارض جانبی کمتر نسبت به مواد شیمیایی، برای استفاده در کاربردهای مختلف، از جمله تولیدات صنعتی و کشاورزی، روز به روز بیشتر مورد توجه قرار می گیرند. پژوهش حاضر در سال 1393 طی دو آزمایش جداگانه در قالب طرح کاملاً تصادفی به منظور بررسی تأثیر سرکه چوب کاج بر ویژگی های رشدی و فیزیولوژیک گیاه ریحان با 6 تیمار (صفر، 1250، 2000، 2500، 3333 و 5000 میلی گرم بر لیتر)، با چهار تکرار، طراحی و اجرا شد. آزمایش اول به صورت آزمایشگاهی روی بذرهای ریحان به صورت پرایمینگ و آزمایش دوم به صورت گلدانی در گلخانه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان انجام شد. کاربرد سرکه چوب کاج روی بذر در تیمار 1250 میلی گرم بر لیتر موجب افزایش درصد جوانه زنی و در تیمار 2500 میلی گرم بر لیتر موجب تسریع در فرایند جوانه زنی شد. در آزمایش دوم، بیشترین حجم و طول ریشه در تیمار 3333 و بیشترین مقدار سطح ریشه در تیمار 5000 میلی گرم بر لیتر در ریحان اندازه گیری شد. غلظت عنصر نیتروژن در تیمار 3333، غلظت عنصر پتاسیم در تیمار 5000 و غلظت کلسیم و آهن در تیمار 1250 میلی گرم بر لیتر نسبت به تیمارهای دیگر در بالاترین سطح قرار داشت. میزان فلورسانس کلروفیل، شاخص سبزینگی (SPAD)، نشت یونی و کلروفیل a در تیمار 3333 میلی گرم بر لیتر بالاترین سطح را نشان دادند. با توجه به نتایج به دست آمده از آزمایش دوم، شاخص های رشدی گیاه ریحان با کاربرد سرکه چوب کاج در تیمار 3333 میلی گرم بر لیتر بیشترین میزان افزایش را نشان دادند. بنابراین، می توان این غلظت از سرکه چوب کاج را پیشنهاد کرد.

در توت فرنگی، به دلیل تکثیر غیرجنسی، تنوع ژنتیکی کم است. یکی از روش های افزایش تنوع ژنتیکی به عنوان ابزاری مهم در به نژادی گیاهان، استفاده از پرتوهای گاما برای القا جهش است. به منظور تعیین دُز مناسب گاما برای ایجاد تنوع ژنتیکی در توت فرنگی رقم کردستان از طریق جهش و بررسی تأثیر دُزهای مختلف اشعه گاما (صفر (شاهد)، 15، 30، 60 و 90 گری) بر ویژگی های مختلف توت فرنگی، این پژوهش در سال 92-1391 در دانشکده کشاورزی دانشگاه یاسوج اجرا شد. نتایج نشان داد که گیاهان پرتودیده نسبت به شاهد، دارای مقادیر کمتری از نظر اغلب ویژگی های مورد بررسی، به جز ویژگی های تعداد برگ، قند میوه و آنتوسیانین میوه، بودند. با افزایش شدت اشعه گاما، سطح برگ، طول میوه، قطر میوه، وزن تر و خشک میوه، حجم میوه، شکل و میزان آب میوه کاهش یافتند. از طرفی، پُربرگی و کوتولگی در گیاهان پرتودیده افزایش یافت. دُز مناسب پرتودهی برای ایجاد جهش در توت فرنگی رقم کردستان در آستانه 50 درصدی تلفات گیاهان تحت تیمار اشعه گاما (LD50) بین 65 تا 70 گری بود. بنابراین، از پرتو گاما در محدوده پیشنهادی می توان برای ایجاد بیشترین تنوع ژنتیکی، با داشتن کمترین تلفات گیاهی، در برنامه های به نژادی توت فرنگی، از جمله برای افزایش کیفیت میوه، استفاده کرد.

استفاده از بستر کشت مناسب می تواند یک راهکار برای کاهش خسارات ناشی از شوری در تولید سبزی ها باشد. به منظور تعیین بستر کشت مناسب برای فلفل دلمه ای رقم کالیفرنیا واندر در شرایط تنش شوری، آزمایشی به صورت فاکتوریل با طرح پایه کاملاً تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. آزمایش دارای سه فاکتور شامل بستر کشت در چهار سطح (کوکوپیت خالص، 50 % پرلایت ریز+50% پرلایت درشت، ورمی کولیت خالص، 50% پرلایت+50% پامیس)، کلرید سدیم در دو سطح (صفر و 100 میلیمولار) و سوپرجاذب در دو سطح (صفر و 2 گرم در گلدان) بود. نتایج نشان داد که تیمار شوری، صفات رویشی مانند ارتفاع گیاه، تعداد برگ، سطح برگ، وزن تر اندام هوایی و وزن تر ریشه را به طور معنی داری کاهش داد. میزان عملکرد به دلیل کاهش در وزن و تعداد میوه تحت تنش شوری به طور معنی داری کاهش یافت. کمترین مقدار صفات رویشی و زایشی در بستر کشت پرلایت+ پامیس و بیشترین میزان آنها در بستر کشت پرلایت مشاهده شد. همچنین، بستر کشت ورمی کولیت تحت تنش شوری 100 میلی مولار کلرید سدیم کمترین میزان کاهش را در وزن تر اندام هوایی، وزن تر ریشه و ارتفاع گیاه از خود نشان داد.

ارزش گذاری آب یکی از مهم ترین ابزارهای اقتصادی برای مدیریت تقاضای روز-افزون آب در بخش کشاورزی است. از این رو، هدف اصلی این پژوهش، برآورد ارزش اقتصادی آب در کشت گلخانه ای دشت قزوین است. برای تحقق اهداف مورد نظر، از روش برنامه ریزی ریاضی اثباتی (PMP) بهره گرفته شد. در این پژوهش، ابتدا ارزش اقتصادی آب کشاورزی در سطح منطقه مورد مطالعه تعیین شد. سپس، حساسیت هایی مانند تغییر در موجودی منابع آب، افزایش قیمت محصولات و کاهش هزینه های تولید روی ارزش اقتصادی آب تحلیل و ارزیابی شدند. داده های مورد نیاز برای سال زراعی 95-1394 به صورت پرسشنامه (میدانی) از بین گلخانه داران منطقه جمع آوری شد. پس از حل مدل، ارزش اقتصادی هر متر مکعب آب کشاورزی در سطح گلخانه ای دشت قزوین 24730 ریال براورد شد. نتایج نشان داد که هرچه موجودی منابع آب کاهش یابد، ارزش اقتصادی آب به مراتب افزایش می یابد. همچنین، با اعمال حساسیت های کاهش در هزینه تولید و افزایش در قیمت محصولات، ارزش اقتصادی آب روند افزایشی خواهد داشت. از این رو، بایستی با توجه به نتایج این پژوهش و برای صرفه-جویی در مصرف آب و افزایش کارایی آبیاری، توجه به کشت های گلخانه ای مد نظر قرار گیرد.

در این پژوهش تأثیر استفاده از نسبت های حجمی مختلف کمپوست-خاک بر وقوع مرگ گیاهچه گوجه فرنگی ناشی از Pythium aphanidermatum با استفاده از آزمایش-های گلخانه ای بررسی شد. برای تعیین مناسب ترین مقدار مایه بیمارگر، بذرهای گوجه فرنگی به طور جداگانه در مخلوطی از مایه بیمارگر و خاک (در نسبت های حجمی 5، 10 و 20 درصد) کاشته شدند. نتایج نشان داد که مناسب ترین غلظت بیمارگر برای مایه زنی، غلظت 5% است. برای بررسی تأثیر استفاده از کمپوست بر وقوع مرگ گیاهچه های گوجه فرنگی، کمپوست در سه نسبت حجمی (10، 30 و 50 درصد) با خاک سترون مخلوط شد و برای کاشت بذرهای گوجه فرنگی به-کار رفت. سپس، بذرها با استفاده از غلظت 5% بیمارگر مایه زنی شدند. وقوع بیماری با شمارش تعداد گیاهچه های مرده در بازه های زمانی دو روزه محاسبه شد. بررسی نتایج نشان داد که وقوع بیماری هنگام استفاده از کمپوست در نسبت های حجمی 30 و 50 درصد به طور معنی داری کاهش یافت؛ در حالی که کمپوست با نسبت حجمی 10% اثر معنی داری بر کاهش بیماری نداشت. بررسی اثر کمپوست بر وقوع بیماری پس از اتوکلاو کردن آن مشخص کرد که بازدارندگی کمپوست اساس زیستی داشته و ناشی از ریزجانداران آنتاگونیستی است که پتانسیل استفاده به عنوان آفت کش زیستی را دارند.

به منظور بررسی تأثیر دانه گرده و پیوند بر صفات مورفولوژیک و رنگ گوجه-فرنگی، ارقام مختلف با رنگ های گوناگون کشت شدند و در سه آزمایش مورد بررسی قرار گرفتند. در آزمایش اول، رقم قرمز زیتونی به عنوان والد مادری و ارقام زرد گلابی، بنفش گیلاسی، زرد پالم گاردن و نارنجی زیتونی به عنوان والد های پدری در نظر گرفته شدند. در آزمایش دوم، رقم نارنجی زیتونی، والد مادری و ارقام زرد پالم گاردن، زرد گلابی و بنفش گیلاسی به عنوان والد های پدری در نظر گرفته شدند. در آزمایش سوم، رقم قرمز گیلاسی به عنوان پیوندک و ارقام قرمز بزرگ و زرد پالم گاردن به عنوان پایه و قرمز گیلاسی به عنوان شاهد بدون پیوند در نظر گرفته شدند. گرد ه افشانی در آزمایش های اول و دوم به صورت دستی انجام شد. بر اساس نتایج آزمایش اول، حجم میوه قرمز زیتونی گرد ه افشانی شده با ژنوتیپ های مختلف در سطح احتمال 5% دارای اختلاف معنی دار بود. در آزمایش دوم نیز وزن و حجم میوه گوجه فرنگی نارنجی زیتونی گرد ه افشانی شده با ارقام مختلف در سطح احتمال 5% دارای اختلاف معنی دار بود. در آزمایش سوم، گوجه فرنگی قرمز گیلاسی پیوند شده بر پایه های مختلف از نظر طول میوه دارای اختلاف معنی دار در سطح احتمال 5% بود. نتایج این پژوهش بیانگر امکان شناسایی میوه های هیبرید از خودگشن به کمک صفات حجم و وزن و همچنین مؤید تأثیر پایه بر صفات میوه بود.