تحقیقات بذر (علوم و تکنولوژی بذر)
سال:1390 | دوره:1 | شماره:1 (پیاپی 1) |تعداد مقالات:8

این آزمایش جهت بررسی اثرات اندازه بذر (بزرگ، متوسط، ریز) و شوری (0، 30 و 60 میلی مولار کلرید سدیم که معادل 0، 4-10×18 و 4-10×9 پاسکال است) و اثرات متقابل آن ها بر پارامترهای جوانه زنی و رشد گیاهچه سویا رقم کتول، به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با 3 تکرار در آزمایشگاه فیزیولوژی و تکنولوژی بذر دانشکده کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی در سال 2011 انجام گرفت. در این آزمایش درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، یکنواختی جوانه زنی، وزن خشک گیاهچه، میزان تحرک ذخایر و کارایی تبدیل ذخایر بذر مورد بررسی قرار گرفتند. بر اساس نتایج به دست آمده با افزایش اندازه بذر، یکنواختی جوانه زنی به طور معنی داری کاهش یافت. شوری وزن خشک گیاهچه، میزان تحرک ذخایر و کارایی تبدیل ذخایر بذور سویا را به طور معنی داری کاهش داد. اما بر سرعت جوانه زنی، درصد جوانه زنی و یکنواختی جوانه زنی تاثیر معنی داری نداشت. همچنین اثر متقابل شوری و اندازه بذر در صفات یکنواختی جوانه زنی، وزن خشک گیاهچه، میزان تحرک ذخایر و کارایی تبدیل ذخایر بذر معنی داری بود. بر اساس نتایج این آزمایش بذور با اندازه کوچکتر از یکنواختی جوانه زنی مطلوبتری برخوردار بوده و مواد ذخیره ای را سریعتر و بیشتر در اختیار گیاهچه قرار می دهند.

یکی از حوضه های پرکاربرد خصوصیات فیزیکی و مکانیکی محصولات کشاورزی، فرآیندهای پس از برداشت، مانند تمیز کردن، شستشو، جابجایی، توزین و فرآیندهای تکمیلی یا تبدیلی می باشد.در این تحقیق خصوصیات ابعادی و اجزای آن مانند قطر هندسی، قطر حسابی، کرویت، وزن مخصوص ظاهری و زاویه ایستایی شش رقم پنبه مورد مطالعه قرار گرفت. ارقام مورد مطالعه شامل ساحل، سپید، گلستان، ارمغان، 43200 و B-557 بودند. داده های اندازه گیری شده توسط برنامه JMP در قالب طرح کاملا تصادفی آنالیز شده و نمودارها توسط برنامه Excel ترسم گردید. در بین این ارقام رقم 43200 دارای بزرگترین و رقم ارمغان دارای کوچکترین قطر هندسی و حسابی بود. بیشترین کرویت مربوط به رقم ارمغان به میزان 0.63 اندازه گیری شد. رقم گلستان دارای ضخیم ترین پوست و رقم 43200 بیشترین وزن مخصوص را دارا بود. بیشترین زاویه ایستایی در رقم سپید با مقدار 22 درجه و کمترین زاویه ایستایی در رقم ارمغان به میزان 18 درجه مشاهده شد.

شوری یکی از اصلی ترین تنش های اسمزی است که رشد و تولید گیاه را از طریق تغییر در تعادل یونی و اسمزی محدود می کند. به منظور بررسی آثار تنش شوری بر جوانه زنی، رشد رویشی و برخی شاخص های جوانه زنی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار در سال 1389 در آزمایشگاه کشاورزی دانشگاه پیام نور ارومیه به اجرا در آمد. فاکتورهای آزمایش شامل 8 رقم شهریار، سرداری، سرداری 39، سرداری 101، زرین، اروند، fgs و آذر 2 و 6 سطوح شوری 0، 2، 4، 8، 12 و 16 دسی زیمنس بر متر محلول کلرید سدیم و بودند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که سطوح مختلف شوری اثر بسیار معنی داری را بر شاخص تحمل به شوری، شاخص سرعت جوانه زنی، میانگین زمان جوانه زنی، میانگین سرعت جوانه زنی، میانگین ضریب سرعت جوانه زنی و شاخص جوانه زنی داشتند. با افزایش شوری سرعت جوانه زنی کاهش یافت. ارقام مختلف نیز در سطوح شوری مختلف، پاسخ های متفاوتی از خود نشان دادند و تحمل های متفاوتی داشتند. ارقام زرین، اروند و سرداری نسبت به شوری تحمل بیشتری داشته و شوری حداکثر 12 ds/m را تحمل می کنند و در شوری 16 ds/mکاهش مقدار صفات این ارقام بیش از 60 درصد بود و ارقام آذر 2 و سرداری 101 ارقام حساس به شوری شناسایی شدند.

به منظور بررسی اثرات اسمو پرایمینگ بر جوانه زنی بذر برنج رقم فجر آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مازندران در سال 1389 اجرا گردید. تیمارها شامل پلی اتیلن گلایکول (PEG) با غلظت های 5 و 10 درصد، نیترات پتاسیم (KNO3) با غلظت های 1 و 2 درصد، آب خالص و شاهد با مدت زمان های پرایمینگ5، 10 و 15 ساعت بود. نتایج نشان داد که حداکثر طول ساقه چه تحت تیمارهای زمان و پرایمینگ PEG و KNO3 به ترتیب با غلظت های 5 و 2 درصد و زمان 10 و 15 ساعت بدست آمد، حداقل طول گیاهچه با پرایم نمودن توسط شاهد مشاهده شد. بیشترین نسبت طولی ریشه چه و ساقه چه (R/S) در مدت زمان 5 ساعت حاصل شد. حداکثر و حداقل سرعت جوانه زنی با پرایم نمودن PEG با غلظت 5 درصد و شاهد در مدت زمان های 10 و 15 ساعت بود. کمترین شاخص ویگور 1 برای شاهد و بیشترین شاخص ویگور 2 با پرایم نمودن PEG و KNO3 با غلظت های 5 و 2 درصد حاصل گردید. بهترین محلول پرایمینگ و زمان برای PEG با غلظت 5 درصد و مدت زمان 15 ساعت توصیه می گردد.

رشد هتروتروفیک گیاهچه در مراحل اولیه نمو حاصل دو جزء است: شامل مقدار ذخایر بذر انتقال یافته یا پویا و کارآیی تبدیل ذخایر بذر انتقال یافته به بافت گیاهچه. این تحقیق به منظور بررسی جوانه زنی و رشد هتروتروفیک گیاهچه های حاصل از بذور زوال یافته سویا (رقم DPX) انجام شد. تیمارهای زوال بذر شامل 12، 24، 36، 48، 60، 72، 96 و 120 ساعت قرارگیری در دمای 41 درجه سانتی گراد بودند. نتایج نشان داد که تیمارهای زوال بذر به طور معنی داری، درصد جوانه زنی تجمعی و سرعت جوانه زنی را کاهش ولی زمان شروع و پایان جوانه زنی و یکنواختی جوانه زنی را افزایش داد. همچنین در اثر زوال بذر رشد گیاهچه به طور خطی و با شیب 0.0002 میلی گرم به ازای هر ساعت قرارگیری در دمای 41 درجه سانتی گراد کاهش معنی داری یافت. همچنین پویایی ذخایز بذر و میزان استفاده از ذخایر بذر به طور معنی داری افزایش ولی کارائی استفاده از ذخایر بذر بطور معنی داری کاهش یافت که همین مساله کاهش وزن خشک گیاهچه و در نهایت کاهش توان رویش بذر را بدنبال داشت.

جوانه زنی گیاهان یکی از مراحل مهم در طول دوره رشدی آنها است که اغلب تحت تاثیر تنش های محیطی قرار می گیرد.به همین منظور بررسی جوانه زنی چاودار کوهی در سطوح مختلف تنش خشکی و دما طی دو آزمایش جداگانه انجام شد. هر دو آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی با 5 سطح (صفر، 4-، 8-، 12- و 16- بار) در 4 تکرار برای تنش خشکی و 5 سطح (5، 10، 15، 20 و 25 درجه سانتی گراد) در 4 تکرار برای دما بطور جداگانه در سال 1390 و د ر آزمایشگاه بذر دانشگاه تهران انجام گرفت. نتایج دو آزمایش نشان داد که با افزایش تنش خشکی و کاهش دما به طور معنی داری (p<0.01) از سرعت و درصد جوانه زنی، طول ریشه چه و ساقه چه و درصد گیاهچه نرمال کاسته شد. بهترین پتانسیل اسمزی برای جوانه زنی بذرهای چاودار کوهی دراین آزمایش شرایط بدون تنش با درصد جوانه زنی 77.5 درصد بود و بهترین دما دمای 20 درجه سانتی گراد با درصد جوانه زنی 77.5 درصد بود. همبستگی پیرسون بین صفات در هر دو شرایط محاسبه شد که بیشترین همبستگی بین درصد جوانه زنی و درصد گیاهچه نرمال بدست آمد (r=0.99، p≤0.01).

درک واکنش جوانه زنی بذر ژنوتیپ های زراعی به دما از دیدگاه زراعی حائز اهمیت است. ژنوتیپ هایی که در دمای پایین تر جوانه زنی خود را آغاز می کنند می توانند برای موقعیت هایی (مانند کشت های زود هنگام بهاره) مفید باشند که جوانه زنی با دماهای کم همزمان می گردد. از این رو، مطالعه حاضر به منظور یافتن دماهای کاردینال، بررسی واکنش به دما و دامنه بردباری دمایی جوانه زنی بذر 15 رقم از برنج های مورد استفاده در شمال کشور انجام شد. علاوه بر این، تاثیر نه دمای ثابت بین 12، 16، 20، 25، 27، 30، 33، 36 و 40 درجه سانتی گراد (د.س.) بر ویژگی های جوانه زنی این ارقام ارزیابی گردید. دمای پایه (Tb) ارقام برنج مورد مطالعه از 10.06 تا 11.69 درجه سانتی گراد، دمای مطلوب (To) از 30.42 تا 32.97 درجه سانتی گراد و دمای سقف (Tc) از 40.15 تا 43.84 درجه سانتی گراد متغیر بود. تجزیه واریانس داده ها نشان داد که تفاوت معنی داری بین دماهای کاردینال ارقام مورد مطالعه وجود نداشته است. همچنین، تاثیر رقم بر دامنه بردباری دمایی جوانه زنی معنی دار نبود ولی از نظر دامنه بردباری دماهای بیشتر از مطلوب تفاوت های بیشتری نسبت به دماهای کمتر از مطلوب وجود داشت. به طور کلی، واکنش ارقام برنج به تغییرات دما در دامنه دماهای بالاتر از مطلوب بسیار بیشتر از دماهای کمتر از مطلوب بود.

پرایمینگ بذر موجب بهبود صفات جوانه زنی و استقرار گیاهچه و افزایش کارایی بذر در شرایط تنش های محیطی می شود. به منظور بررسی اثر پرایمینگ اسید جیبرلیک و اسید سالیسیلیک بر رفتار جوانه زنی بذر علف گندمی (Agropyron elongatum) تحت شرایط تنش دمای پایین، آزمایشی در آزمایشگاه ب ه صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار در سال 1389 اجرا شد.بذور به مدت 12و 24 ساعت در دمای 10 و 20 درجه سانتیگراد با اسید جیبرلیک و اسید سالیسیلیک در غلظت های 25، 50 و 100ppm تیمار شدند. نتایج نشان داد که تیمارهای پرایمینگ روی اکثر صفات مورد بررسی اثر معنی داری داشتند. در تیمار با اسید جیبرلیک غلظت 25pm و در تیمار با اسید سالیسیلیک غلظت 50ppm، بهترین تیمارهای پرایمینگ انتخاب شدند. در میان بذور تیمار شده با اسید جیبرلیک، از تیمار اسید جیبرلیک 25ppm در مدت 12 ساعت و دمای 20 درجه سانتیگراد بالاترین سرعت جوانه زنی و طول ریشه چه حاصل شد. اثرات سه گانه غلظت هورمون اسید جیبرلیک، دما و زمان بر صفات درصد گیاهچه های نرمال، سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه و شاخص طولی بنیه گیاهچه معنی دار بود. در پرایمینگ اسید سالیسیلیک بالاترین درصد و سرعت جوانه زنی به تیمار اسید سالیسیلیک 25ppm + دمای 10 درجه سانتیگراد تعلق دارد. می توان چنین نتیجه گیری کرد که اثرات مفید پرایمینگ بذر علف گندمی با اسید جیبرلیک و اسید سالیسیلیک برای بهبود کارایی جوانه زنی بذر در شرایط تنش دمای پایین و شرایط بدون تنش کاربرد دارد.