فن آوری تولیدات گیاهی
سال:1389 | دوره:10 | شماره:1 |تعداد مقالات:7

به منظور بررسی تاثیر نیتروژن و تراکم کاشت بر ویژگی های ظاهری، عملکرد گل خشک، میزان اسانس و درصد کامازولن گل های بابونه اصلاح شده (رقم دیپلوئید جرمانیا)، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال زراعی 86-1385 انجام شد. تیمارهای تراکم شامل 20، 25، 40 و 50 بوته در مترمربع در کرت های اصلی و تیمارهای نیتروژن شامل صفر، 10 و 20 گرم (کود اوره، 46 درصد نیتروژن خالص) در مترمربع در کرت های فرعی قرار داده شدند. در زمان گلدهی کامل، قطر گل، قطر نهنج و ارتفاع بوته ها اندازه گیری شدند. وزن خشک گل ها، درصد و عملکرد اسانس و درصد کامازولن در تیمارهای مختلف مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج حاصله نشان داد که افزایش تراکم بوته تا سطح 50 بوته در مترمربع باعث افزایش عملکرد گل خشک و اسانس و هم چنین افزایش درصد کامازولن شد. در حالی که بیش ترین درصد اسانس (0.77 درصد وزنی) در تراکم 40 بوته در مترمربع به دست آمد. درصد و عملکرد اسانس و درصد کامازولن با افزایش کود اوره تا سطح 10 گرم در مترمربع افزایش یافتند، اما میزان عملکرد گل خشک تا بالاترین سطح کود اوره یعنی 20 گرم روند افزایشی داشت. اثر متقابل تراکم بوته و کود اوره بر درصد و عملکرد اسانس در سطح احتمال پنج درصد معنی دار بود، اما بر عملکرد گل خشک، درصد کامازولن و ویژگی های ظاهری تاثیر معنی داری نداشت. بالاترین عملکرد گل خشک و عملکرد اسانس برای این رقم در شرایط آب و هوایی مشهد در تراکم 40 بوته در مترمربع و تیمار 10 گرم اوره در مترمربع به دست آمد

به منظور شناسایی و ارزیابی صفات مختلف ارقام محلی انگور موجود در استان آذربایجان غربی، مطالعه ای سه ساله ( 1382-1384) در باغ کلکسیون ارقام انگور در ایستگاه تحقیقات باغبانی دکتر نخجوانی انجام شد. ارزیابی صفات از زمان باز شدن جوانه ها تا هنگام برداشت میوه در هر مرحله فنولوژیکی از برگ جوان، برگ بالغ، گل، شاخه و میوه بر اساس توصیف نامه (IBPGR) انگور انجام شد. تجزیه داده های مربوط به صفات کمی بر اساس مدل آماری تجزیه واریانس دو طرفه با در نظر گرفتن سال های آزمایش به عنوان تکرار با استفاده از نرم افزار SAS انجام شد. نتایج تجزیه واریانس دو طرفه نشان داد که بین 50 رقم انگور مطالعه شده تفاوت معنی داری از نظر کلیه صفات زراعی مانند درصد تشکیل میوه، جوانه زنی گرده و اجزاء عملکرد، سیستم باردهی و زمان رسیدن میوه وجود داشت. هم چنین تنوع بسیار زیادی در صفات گیاه شناسی نظیر شکل برگ، تعداد لوب برگی، رنگ برگ جوان، شکل سینوس دمبرگی، شکل دندانه حاشیه پهنک، اندازه، شکل و رنگ پوست حبه، میزان رشد رویشی بین ارقام مشاهده شد. بر اساس داده های مورفولوژیک ارقام مورد بررسی در شش گروه قرار گرفتند. در کلیه گروه بندی ها رابطه نزدیک بین ارقام شاهرودی و الحقی، خلیلی سفید و قرمز، و نیز تشابه بالایی بین کشمشی سفید و بی دانه قرمز، سفید شخ شخ و رجین، تبرزه سفید و قرمز، دسترچین و گزندایی، سایانی و قزل اوزوم ارومیه، جیغ جیغا و سیاه معمولی مشاهده شد. در این مطالعه 47 رقم انگور شناسایی و دو مورد اشتباه در کشت و یک مورد اشتباه در نام گذاری نیز مشخص گردید.

به منظور بررسی تاثیر شوری آب آبیاری بر مراحل مختلف رشد گیاه بادرشبویه سه گروه آزمایش در ژرمیناتور، گلخانه و مزرعه در قالب طرح های کاملا تصادفی در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهان انجام شد. در مرحله جوانه زنی، تاثیر شوری آب آبیاری بر جوانه زنی بذر با اعمال تیمارهای شوری شاهد (0.3) تا 39 دسی زیمنس بر متر (در مجموع 14 تیمار) با 4 تکرار بررسی شد. بالاترین درصد و سرعت جوانه زنی در تیمار شاهد به ترتیب 96 درصد و 14.7 جوانه در روز و کم ترین میزان در تیمار شوری 39 دسی زیمنس بر متر به میزان صفر برای هر دو صفت به دست آمد. تاثیر شوری بر صفت سرعت جوانه زنی شدیدتر از تاثیر بر درصد جوانه زنی بود. در مرحله سبزشدن در گلخانه بالاترین درصد و سرعت سبز شدن در تیمار شاهد به میزان 59 درصد و 24.8 جوانه در روز در شوری شاهد و کم ترین میزان صفر در هر دو صفت در شوری 12 دسی زیمنس بر متر به دست آمد. در مزرعه، تیمارهای شوری 0.3، 3، 6، 12، 15، 18، 21 دسی زیمنس بر متر پس از مرحله 10-8 برگی گیاه در 3 تکرار بر گیاه اعمال شد. این تیمارها بر صفت عملکرد بیولوژی در سطح یک درصد اثر معنی دار داشت. بالاترین میزان عملکرد بیولوژی در تیمار شاهد به میزان 1041 و کم ترین میزان در تیمار 21 دسی زیمنس برمتر به میزان 256 گرم ماده خشک در متر مربع به دست آمد. با افزایش شوری ارتفاع گیاه از 75.7 سانتی متر در شاهد به 41.9 سانتی متر در تیمار آخر کاهش یافت. تاثیر شوری بر درصد اسانس از نظر آماری معنی دار نبود. بازده اسانس در واحد سطح از 3.3 در تیمار شاهد تا 0.9 میلی لیتر در متر مربع در تیمار 21 دسی زیمنس تغییر نمود. تجزیه کیفی اسانس نشان داد که در تیمارهای مختلف مجموع 5 جز مهم اسانس یعنی نرال، ژرانیول، ژرانیال، نریل استات و ژرانیل استات از 64.4 تا 81.3 درصد تغییر داشت، اما این تغییرات از روند خاصی پیروی نکرد. به طور خلاصه از نتایج این پژوهش مشخص می شود، در گیاه بادرشبویه حساس ترین مرحله به شوری مرحله سبز شدن است و شوری بر عملکرد بیولوژی و عملکرد اسانس در واحد سطح تاثیر معنی دار دارد.

به منظور بررسی احتمال بروز مقاومت در علف هرز تاج خروس نسبت به علف کش های رایج در مزارع چغندر قند در چهار استان چغندرکاری کشور (خراسان، خوزستان، اصفهان و آذربایجان غربی)، آزمایش مزرعه ای به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و با سه تکرار در سال 1385 انجام شد. فاکتورها عبارت از سه توده علف هرز تاج خروس شامل دو توده مشکوک و یک توده حساس و سه تیمار علف کش شامل پیرامین (کلریدازون 80% WP)، بتانال آ-ام (دسمدیفام 15.7% EC) و شاهد بدون مصرف علف کش بودند. از آن جایی که خصوصیات ژنتیکی و مورفولوژیکی توده های مشکوک و حساس در هر منطقه منحصر به همان منطقه بود، آزمایش های هر منطقه به صورت مجزا از یکدیگر مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج در هر چهار منطقه نشان داد که اختلاف معنی داری بین توده های مشکوک و حساس از نظر تاثیر علف کش ها وجود نداشت. به منظور بررسی و تجزیه و تحلیل دقیق تر تاثیر علف کش ها بر توده های مشکوک و حساس، مقایسه میانگین تاثیر هر یک از علف کش ها بر تعداد (تراکم) و بیوماس توده های مشکوک و حساس به تفکیک و برای هر منطقه انجام شد. نتایج مقایسه میانگین نشان داد که تاثیر علف کش های پیرامین، بتانال آ-ام و تیمار عدم مصرف علف کش بر تعداد و بیوماس هر یک از توده های مشکوک و حساس در کلیه مناطق تقربیا غیر معنی دار بود. به عبارت دیگر تعداد و بیوماس توده های مشکوک و حساس در کلیه مناطق در برابر این علف کش ها رفتار یکسانی داشتند. لذا به نظر می رسد که هنوز علف هرز تاج خروس در مناطق مورد مطالعه نسبت به علف کش های پیرامین و بتانال آ-ام مقاوم نشده و نارضایتی ناشی از عدم کنترل مناسب این علف هرز در مناطق مختلف احتمالا به عوامل دیگری از جمله کیفیت سموم، یا عدم استفاده به مقدار مورد لزوم، یا زمان مصرف و اعمال علف کش ارتباط دارد.

بابونه آلمانی، یکی از مهم ترین گیاهان دارویی است. این مطالعه به منظور بررسی تنوع صفات مورفولوژیکی، فنولوژیکی و مقدار اسانس روی چهارده جمعیت بابونه تهیه شده از مناطق اصفهان، اردبیل، اهواز، اراک، کرمان، شیراز و زابل انجام شد. چهارده جمعیت بابونه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی اصفهان کشت و پانزده صفت مورفولوژیکی، فنولوژیکی و مقدار اسانس آن ها اندازه گیری شد. تجزیه واریانس صفات نشان داد که همه صفات مورد بررسی به جز وزن تر هر گل تفاوت معنی داری را بین جمعیت ها نشان دادند. ضرایب تنوع فنوتیپی و ژنوتیپی صفات تعداد گل در بوته، وزن تر و خشک هر گیاه و مقدار اسانس نسبت به سایر صفات بیش تر بود. بیش ترین و کم ترین قابلیت توارث عمومی صفات به ترتیب متعلق به صفات تعداد روز تا 50 درصد گل دهی و روز تا ساقه رفتن بود. مقدار اسانس در بین جمعیت ها نشان داد که دامنه تغیرات اسانس در بین جمعیت های مورد بررسی از 0.24 درصد در جمعیت کرمان تا 0.57 درصد در جمعیت شیراز متغیر است. تجزیه خوشه ای، جمعیت های مورد مطالعه را در شش گروه قرار داد که به ترتیب شامل 5، 4، 2، 1، 1 و 1 جمعیت بودند. نتایج هم چنین نشان داد که تنوع صفات مورفولوژیکی، فنولوژیکی و مقدار اسانس با تنوع جغرافیایی مطابقت ندارد. این نتایج ممکن است در انتخاب جمعیت ها برای تلاقی جهت ایجاد ارقام مطلوب مفید باشد.

در این پژوهش 220 جدایه ریزوبیومی از دو دشت عمده کشت دیم عدس یعنی دشت مغان و دشت کوهین نمونه برداری و مورد آزمون قرار گرفت. با انجام آزمایش های آزمایشگاهی و گلخانه ای از صحت جنس، گونه و خلوص 184 سویه ریزوبیوم لگومینوزاروم بیووار ویسیه (Rlv) Rhizobium leguminosarum b.v. viciea (lenti) هم زیست عدس اطمینان حاصل شد. در تست تحمل به شوری جدایه های ریزوبیومی هم زیست عدس از محیط کشت BTB+YMA و نمک NaCl در شوری های 10، 20، 30، 40 و 50 ds/m انجام شد. از بین 184 سویه ریزوبیومی هم زیست عدس تعداد 101 سویه ریزوبیومی کاملا حساس (EC=10 ds/m) تعداد 25 سویه به عنوان خیلی متحمل و 10 سویه (8+2) به عنوان سوپر استرین های کاملا متحمل به شوری بودند. تعداد باکتری های ریزوبیومی رشد یافته مربوط به دشت کوهین در شوری های 10 تا 50 به ترتیب 55، 51، 50، 27 و 8+29 سویه بود در صورتی که در دشت مغان این اعداد به ترتیب برابر 46، 42، 21، 8 و 2+6 بود، به طور کلی باکتری های ریزوبیومی دشت کوهین تحمل به شوری بیش تری نسبت به باکتری های ریزوبیومی دشت مغان داشتند. در این پ‍ژوهش میزان تحمل به خشکی سویه های ریزوبیومی در محیط کشت PEG+ YMB انجام پذیرفت. در این آزمون میزان خشکی بر اساس دانستیه نوری (O.D) سوسپانسیون باکتریایی تعیین گردید. میزان تحمل به خشکی باکتری های ریزوبیومی در چهار سطح کاملا متحمل، متحمل، حساس و کاملا حساس به ترتیب برابر با O.D>0.5، O.D=0.4-0.5، O.D=0.3-0.4 و O.D<0.3 گروه بندی شد. از بین 10 سوپراسترین (سویه های کاملا متحمل) انتخاب شده در آزمون میزان تحمل به خشکی، باکتری های برتر دشت مغان شامل 6 سویه؛ در صورتی که باکتری های برتر مربوط به دشت کوهین 2 سویه بود. در نهایت امید است که سوپراسترین های انتخابی این مرحله از پ‍‍ژوهش از نظر تحمل به شوری و خشکی بتواند در مراحل بعدی طرح مورد استفاده قرار گیرد.

واکنش گیاهچه های سیب زمینی (رقم مارفونا) حاصل از کشت بافت به افزودن نیتروژن و اسید جاسمونیک در تولید ریز غده در شرایط هیدروپونیک آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در گلخانه تحقیقاتی مورد بررسی قرار گرفت. تیمارهای آزمایش شامل نیتروژن در سه سطح صفر (شاهد)، 50 و 100 میلی گرم در لیتر محیط کشت، از منبع نیترات آمونیم و اسید جاسمونیک به صورت محلول پاشی بر روی برگ ها در چهار سطح صفر (آب مقطر به عنوان شاهد)، 1، 5 و 10 میکرومولار در سه تکرار بودند. شاخص های اندازه گیری شده عبارت بودند از: تعداد و وزن کل ریزغده ها، متوسط وزن ریز غده، ارتفاع بوته، تعداد برگ و شاخص برداشت. نتایج نشان داد که بیش ترین تعداد ریزغده، وزن کل ریزغده، متوسط وزن ریزغده و شاخص برداشت از مصرف 50 میلی گرم نیتروژن توام با 5 میکرومولار اسید جاسمونیک به دست آمد. هم چنین بالاترین ارتفاع ساقه و تعداد برگ به ترتیب متعلق به تیمارهای 50 میلی گرم نیتروژن بدون جاسمونیک اسید و 100 میلی گرم نیتروژن توام با یک میکرومولار اسید جاسمونیک بود. کم ترین تعداد و وزن کل ریزغده و تعداد برگ از محلول پاشی 1 میکرومولار اسید جاسمونیک بدون مصرف نیتروژن به دست آمد.