اخلاق زیستی
سال:1395 | دوره:6 | شماره:22 |تعداد مقالات:8

اکثر اسناد حقوق بشری بالاخص بیانیه جهانی اخلاق زیستی و حقوق بشر شامل ماده های متعددی است که منحصرا به مساله رضایت مربوط می شود. این بیانیه و نیز گزارش متعاقب کمیته بین المللی اخلاق زیستی درباره «رضایت نامه» به شکل چشم گیری مفهوم قانونی «رضایت» را به مفاهیم گسترده تر و جزئی تری مانند احترام به شان و منزلت تمامیت و خودمختاری مرتبط می سازد، هرچند گزارش مربوط به «رضایت نامه» دارای دامنه گسترده ای است که تنها بخش هایی از آن در این مقاله مد نظر قرار گرفته است، لیکن مفهوم و جایگاه رضایت در اسناد حقوق بشری و ارتباط مابین اصل رضایت و اصل خودمختاری با کرامت انسانی در این مقاله در قالب یک کلیت بررسی شده است.

زمینه و هدف: اخلاق زیستی به عنوان شاخه ای جدید از اخلاق هنجاری کاربردی به تبیین پاسخ ها و راهبردهای اساسی در مواجهه با پرسش ها و چالش های ناشی از ظهور و بروز فناوری های نوین زیست پزشکی می پردازد. کاربست موضوعاتی چون شبیه سازی انسانی، سلول های بنیادی، موجودات شیمری و هیولاگونه، دستکاری های ژنتیکی و فناوری های مرتبط با ژن و آزمایش های زیست پزشکی بر روی آزمودنی های انسانی، دستمایه مطالعات اخلاق زیستی قرار می گیرد. در این میان، کرامت انسانی به عنوان منشا کلیه حق های بشری، جایگاه مهم و خطیری در حوزه اخلاق زیستی و جواز یا ممنوعیت هر گونه رفتار نوپدید در قلمروی فناوری های زیست پزشکی یافته است.مواد و روش ها: در مطالعه حاضر با بهره گیری از مطالعات پیشینی در باب کرامت انسانی و با جستجوی واژگان کلیدی مرتبط در منابع نخستین و اصیل، تلاش شده است تا جایگاه کرامت انسانی در گستره اخلاق زیستی مورد تطبیق، تحلیل و ارزیابی قرار گیرد.ملاحظات اخلاقی: اصول اخلاق پژوهش در جستجوها و استناد به متون و منابع اولیه رعایت شد.یافته ها: در این جستار کوتاه، قرائت ها و رهیافت های متفاوت از کرامت انسانی در ارتباط با اخلاق زیستی مورد مطالعه قرار گرفته است: ارزیابی قرائت دین مدار که کرامت ذاتی انسان را بازتابی از ویژگی و صفت وجه الله بودن وی می انگارد؛ تقریر قرائت های فلسفی اعم از سنت وظیفه گرایانه کانتی، رهیافت فایده گرایانه و نیز رویکرد طبیعت گرایانه، از جمله مباحثی هستند که در این مطالعه علمی مروری، مورد دقت و نقد قرار گرفته است.نتیجه گیری: در جمع بندی نهایی و در تجمیع رهیافت های گوناگون، بر اهمیت و نقش کرامت انسانی به عنوان منشا کلیه حق های بشری تاکید گردیده، هر گونه تحدید و ممنوعیت در قلمروی اخلاق زیستی، به رعایت و لحاظ ابعاد کرامت در هویت انسانی مستند می گردد.

زمینه و هدف: سعادت، از مقولات کلیدی در حوزه فلسفه اخلاق و نقطه تمرکز آموزه های ادیان الهی به شمار می رود؛ با این حال به لحاظ تفارق آبشخور مشارب فکری و زاویه نگرش به جهان هستی، اجماع واثقی نسبت به اطلاق معنایی واحد بر آن وجود ندارد. از این رو مطالعه حاضر با هدف تبیین رابطه سعادت با نظریه حکمرانی مطلوب انجام گردیده است.مواد و روش ها: روش تحقیق در این پژوهش توصیفی تحلیلی، مطالعه کتابخانه ای مرتبط با رابطه سعادت با حکمرانی مطلوب است. در مطالعه حاضر با بهره گیری از واژگان کلیدی «سعادت»، «فلسفه اخلاق»، «حکمرانی مطلوب» در پایگاه های اطلاعاتی Magiran،SID و Google Scholar جستجو و مقالات و متون مرتبط جستجو و مورد مطالعه و تحلیل قرار گرفت.ملاحظات اخلاقی: صداقت و امانت داری در تحلیل متون و استناددهی به متون رعایت گردید. صداقت در گزارش نتایج و به متون رعایت گردید.یافته ها: سعادت اگرچه مفهومی ارزشی است، لیکن به لحاظ مولفه های نسبی، بعدپذیر بوده، مآلا رویکردهای متمایزی به آن شکل می گیرد یا دست کم به هنگام مصداق نمایی در جریان تزاحم ابعاد، خوانشی افتراقی را موجب می گردد. با وجود این اشکال، تاملی در نظریات فلاسفه و اندیشمندان، تا حدی، بیانگر ابعاد مفهوم شناختی سعادت است. سعادت در این معنا مفهومی اخلاقی، حائز ابعاد جسمانی و روحانی و مترتب به مراتب کمالی است و مبین رضایتمندی و التذاذ در سایه فعلیت یابی قوه گی ها و استعدادها است.نتیجه گیری: سعادت، تنها زمانی به عنوان مولفه حکمرانی مطلوب و یا متغیر متاثر از آن تلقی خواهد شد که در قالب آرمان یک نظام ایدئولوژیک، پا را از دایره مادیات و محسوسات فراتر بگذارد.

اخلاق تکاملی در شاخه هنجاری، میزان تاثیر زیست شناسی تکاملی را بر محتوای حقایق هنجاری و الزام های مبتنی بر این حقایق، بررسی می نماید. هدف این مقاله، بررسی تاثیر نظریه تکامل در قلمرو اخلاق هنجاری است و سعی دارد به این سوال پاسخ گوید: آیا عوامل تکاملی می توانند در قلمرو الزام های اخلاقی تاثیرگذار باشند؟ تحقیق حاضر، با رویکردی توصیفی تحلیلی، ابتدا به طور اجمالی انسان شناسی مبتنی بر نظریه تکامل و کاربردهای متفاوت نظریه تکامل در حیطه اخلاق را بررسی و بعد از توصیف دقیق اخلاق تکاملی هنجاری، آن را ارزیابی و نقد می نماید.یافته های پژوهش نشان می دهد که می توان اخلاق تکاملی را مانند هر پژوهش اخلاقی در سه شاخه توصیفی، هنجاری و فرااخلاق مورد بررسی قرار داد (امری که در پژوهش های اخلاق تکاملی غالبا مورد غفلت واقع می شود) و با فرض صحت نظریه تکامل و عدم انکار تاثیرات محدود تکاملی در قلمرو اخلاق هنجاری، اثبات می کنیم الزام اخلاقی، ضرورت بالقیاس دارد و چون این ضرورت واقعیت دارد، الزام اخلاقی نیز واقعیت عینی دارد. منشا این الزام، نه عوامل تکاملی، بلکه عقل و ادراکات آدمی است که در چارچوب اختیار و اراده انسان معنا می یابد.

پژوهش حاضر به تبیین نقش اخلاق حرفه ای در تعالی سازمانی با میانجی گری اشتیاق شغلی معلمان می پردازد. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی می باشد که مبتنی بر مدل سازی معادلات ساختاری است. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه معلمان مدارس شهرستان اردبیل (تعداد کل 5750 نفر) می باشد و 360 نفر به عنوان نمونه با استفاده از جدول برآورد حجم نمونه کرجسی و مورگان و با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. برای گردآوری داده های مورد نیاز از 3 نوع پرسشنامه استاندارد اخلاق حرفه ای (1393 ش.)، تعالی سازمانی (1385 ش.) و اشتیاق شغلی (1392 ش.) استفاده شده است. به منظور تجزیه و تحلیل داده های گردآوری شده از نرم افزارهای آماری SPSS و Lisrel استفاده شده است. 3 فرضیه تحقیق مطابق با روش معادلات ساختاری بررسی گردید و روابط بین متغیرها و سازه ها معنی دار بوده و تایید می شوند و روابط ساختاری متغیرها از مقدار معناداری سطح خطای پنج درصد 1.96 بیشتر است. تحلیل یافته های بخش ساختاری مدل نشان می دهد اخلاق حرفه ای با ضرایب مسیر بالایی که با سایر متغیرها دارد، می تواند عاملی موثر و قدرتمند برای بالابردن آنان در سازمان محسوب شود.

هدف اصلی تحقیق بررسی تاثیر اخلاق کار اسلامی بر تعهد سازمانی با نقش واسطه ای عدالت سازمانی در بین کارکنان دانشگاه علوم پزشکی یاسوج می باشد. تحقیق حاضر از منظر هدف کاربردی و در زمره تحقیقات توصیفی همبستگی است. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه کارکنان دانشگاه علوم پزشکی یاسوج به میزان 250 نفر می باشد. در پژوهش حاضر از روش نمونه گیری تصادفی ساده استفاده شده است. برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده گردیده که تعداد 157 نفر به دست آمد. گردآوری اطلاعات به روش میدانی و با ترکیب 3 پرسشنامه از نوع بسته صورت گرفته است. مقیاس اندازه گیری همه بخش های مدل بر اساس مقیاس پنج سطحی لیکرت می باشد. علاوه بر آمار توصیفی با توجه به ماهیت متغیرها و مدل مفهومی ارائه شده در تحقیق حاضر، برای تعیین همبستگی بین متغیرهای تحقیق از جدول ماتریس همبستگی استفاده شده است، سپس برای بررسی فرضیه های تحقیق از روش تحلیل مسیر، مدل را به اجزای تشکیل دهنده آن شکسته و تک تک مسیرها را بررسی نموده ایم. کلیت مدل ارائه شده در تحقیق در غالب شاخص های نکویی برازش مورد بررسی قرار گرفته اند و نمودار مسیر مدل برازش شده ارائه شده است. نتایج حاکی از آن بود که اخلاق کار اسلامی از طریق مولفه های عدالت سازمانی (عدالت رویه ای، عدالت توزیعی و عدالت بین فردی) بر تعهد سازمانی تاثیر غیر مستقیم دارد، به علاوه مولفه های عدالت نیز به طور مستقیم و معنادار بر تعهد سازمانی تاثیر دارد.

زمینه و هدف: هیجان شادی، مطلوب آدمیان است که گاهی مورد ستایش و در مواردی همراه با ذم اخلاقی، همواره با افراط و تفریط و چالش اخلاقی رو به رو بوده است. برای حل این چالش، باید معیارهای روشنی، جهت تطبیق بر مصادیق تعیین شود. هدف این پژوهش تبیین اصول اخلاقی شادی از دیدگاه آیات و روایات معصومان (سلام الله علیهم) است.مواد و روش ها: روش تحقیق در این پژوهش توصیفی تحلیلی است که با اتکای به بررسی منابع اسلامی صورت می پذیرد.یافته ها: در قرآن وروایات معصومین ساز و کارهایی برای شادی و اصول اخلاقی آن ساز و کارهایی ارائه شده است.نتیجه گیری: اصول اخلاقی شادی عبارت اند از اصلاح انگیزه، یاد خدا، تقوی، توکل، امید، تعالی، شکر و آخرت گرایی. با پایبندی به آن ها در صحنه اعتقاد و عمل، شادی دارای ارزش اخلاقی خواهد بود. آموزه های اخلاقی اسلام نه تنها مانع شادی و نشاط نیست، بلکه می کوشد همه مومنان را از درون اصلاح نموده و باور آن ها را نسبت به شادی با یک نگرش توحیدی و الهی همراه سازد. اصول مطرح شده ضامن شادی اخلاقی افراد است که هم سعادت دینی و اخروی و هم خوشبختی و شادمانی دنیایی ایشان را به دنبال دارد.

مقاله حاضر نتیجه پیمایشی در شهر بابل است که هدف آن روشن ساختن یک مشکل اخلاقی مبتلابه بسیاری از پزشکان در حوزه بیماری های صعب العلاج، به ویژه سرطان است. تحقیق به بررسی این پرداخته که افراد در صورت ابتلا به سرطان، چقدر حاضرند مستقیما از بیماری و طول عمر خود آگاه باشند و این با کدام یک از ویژگی های سن، جنس، وضعیت تاهل، تحصیلات، تعداد فرزندان همبستگی دارد تا روشن شود پزشکان به کدام یک از گروه های فوق می توانند درباره وضعیت بیماری توضیح دهند. این پژوهش با حجم نمونه 381 نفر به صورت پیمایشی در 5 منطقه شهری بابل اجرا شد. ابزار تحقیق آزمونی محقق ساخته بر پایه فرافکنی روانشناختی پاسخ دهندگان است. پایایی پرسشنامه پس از بررسی پایه و حذف تعدادی از سوالات 0.78 با فرمول دونیمه کردن و 0.79 با آلفای کرانباخ به دست آمد. برای تعیین روایی صوری و محتوایی، در همین مرحله برخی از پرسش ها تعدیل شدند. نتایج تحقیق نشان داد بین افرادی که می خواهند از بیماری خود اطلاع داشته باشند و کسانی که حاضر به دانستن حقیقت نیستند، تفاوت معنی داری وجود دارد. همچنین پاسخ های مثبت و منفی با عواملی مانند سن و تعداد فرزند همبستگی نشان داد، اما با سطح تحصیلات و جنس خیر.