فصلنامه علمی راهور
سال:1398 | دوره:8 | شماره:29 |تعداد مقالات:8

زمینه و هدف نصب و اصلاح تجهیزات ایمنی جاده ها، تاثیر قابل ملاحظه ای در کاهش سوانح ترافیکی دارد. شناخت تصادفات و عوامل بروز آن ها به خصوص عامل راه و همچنین برداشتی دقیق از ایمنی و مولفه های آن به مهندسان در افزایش ایمنی جاده ها کمک بسزایی می نماید. کمی نمودن مولفه های ایمنی در حمل ونقل، نقش مهمی در ارزیابی و ارتقای کیفی ایمنی ایفا می کند. روش در این پژوهش، آمار سه ساله تصادفات در محور ملایر-جوکار از استان همدان موردبررسی قرار گرفت. در محور مذکور، طی یک دوره سه ماهه، مجموعه اقدامات کم هزینه بهبود ایمنی از قبیل ایجاد خاک ریز کنار پل ها، نصب تابلوهای هشداردهنده و جهت نما، ترمیم و رنگ آمیزی علایم افقی، ایجاد شیار لرزاننده و. . . توسط اداره راه انجام شده است. با توجه به آمار موجود تصادفات و تجزیه وتحلیل آن و همچنین با مشخص بودن اقدامات بهبود ایمنی انجام شده در هر بخش از این مسیر، تاثیر اقدامات ارتقای ایمنی بر کاهش سوانح ترافیکی توسط نرم افزار SPSS ارزیابی گردید. در طی این پژوهش، آمار تصادفات سه ساله به صورت توصیفی تحلیل شد. همچنین به منظور بررسی و ارزیابی تاثیر انجام اقدامات ایمنی بر تصادفات، از آزمون علامت زوج نمونه ای و ضریب هم بستگی اسپیرمن استفاده گردید. یافته ها با درنظرگرفتن میزان افزایش تعداد خودروهای عبوری در این محور و آمار تصادفات قبل و بعد از زمان اجرای اقدامات بهبود ایمنی، تاثیر مثبت و به دنبال آن، کاهش شدت و تعداد تصادفات پس از نصب تجهیزات و علایم ایمنی در این مسیر، مشخص شد. در پایان، یک مدل رگرسیون خطی بین انجام اقدامات ایمنی به عنوان متغیر وابسته و دو متغیر شدت و تعداد تصادفات به عنوان متغیرهای مستقل ارائه گردید. نتیجه گیری مطابق مدل ارائه شده مشخص شد که انجام اقدامات اصلاحی کم هزینه در کاهش چشمگیر هر دو متغیر شدت و تعداد تصادفات، تاثیر مثبت دارد؛ هرچند این تاثیر بر کاهش شدت تصادفات کمی بیشتر از این تاثیر بر کاهش تعداد تصادفات می باشد.

با توجه به استفاده فراوان از سرعت گیر و سرعت کاه ها به عنوان ابزارهای آرام سازی در راه های کشور خصوصا در استان های شمالی (به علت دسترسی های زیاد، تداخل نقش های اجتماعی و جابه جایی راه و تفاوت زیاد سرعت وسایل نقلیه با سرعت مجاز تعیین شده)، در این پژوهش، بررسی اثربخشی این اقدامات در کاهش سرعت مدنظر قرار گرفته است. این مطالعه به تعیین ارتباط بین مشخصات هندسی سرعت کاه ها و سرعت وسایل نقلیه در 90 سرعت کاه نصب شده در نواحی مختلف از راه های واقع در شرق استان مازندران پرداخته است. ازآنجایی که نمونه موردبررسی شامل انواع سرعت کاه ها اعم از قوسی و تخت بود و در راه هایی با رده های مختلف عملکردی اجرا شد، برای بررسی بهتر، سرعت کاه ها دسته بندی شدند و به طور جداگانه مشخصات هندسی هرکدام مشخص و سرعت وسایل نقلیه در پیرامونشان برداشت شد. سرعت وسایل نقلیه در چند نقطه قبل، رو و بعد از سرعت کاه با استفاده از دوربین سرعت سنج ثبت شد و ابعاد هریک از سرعت کاه ها با استفاده از دوربین توتال استیشن به صورت دقیق برداشت شد. درنهایت با استفاده از مدل رگرسیون خطی، داده ها در نرم افزار SPSS موردارزیابی قرار گرفته و عوامل اصلی تاثیرگذار روی کاهش سرعت وسایل نقلیه به همراه مدل رگرسیونی برآورد کاهش آن ارائه گردید. با توجه به اینکه تعداد سرعت کاه های موردمطالعه زیاد بوده است، نتایج این پژوهش نشان داد که برای طراحی و اجرای سرعت کاه ها در سرعت های عبور و سرعت های هدف مختلف می توان از این مدل ها استفاده نمود تا اثربخشی سرعت کاه ها در کاهش سرعت و پروفیل سرعت در فاصله های مختلف از سرعت کاه ها را با سطح اطمینان بالایی موردارزیابی قرار داد.

زمینه و هدف یکی از موضوعاتی که بر تصادفات عابرین پیاده تاثیر دارد، خصوصیات وسیله نقلیه شامل طراحی ظاهر، رنگ و تسهیلات دستیار راننده می باشد. در این پژوهش سعی شده که با استفاده از آمار تصادفات عابرین پیاده و همچنین نظرسنجی از کارشناسان ذی ربط، میزان تصادفات وسایل نقلیه تیره رنگ با وسایل نقلیه رنگ روشن مقایسه شوند. همچنین بررسی شده است که کدام نوع از وسایل نقلیه بیشتر در تصادفات عابرین پیاده دخیل هستند. روش این پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی و به لحاظ نوع و روش، تحلیلی-توصیفی است. روش گردآوری داده ها، اسنادی و کتابخانه ای و سپس مصاحبه و پرسش نامه است. جامعه آماری از کارشناسان خبره ترافیک شامل اساتید دانشگاهی، شهرداری تهران و راهور انتخاب شده است. برای تحلیل اطلاعات پرسش نامه ها از روش تحلیل عاملی استفاده شده است. جامعه آماری تصادفات نیز شامل تمامی تصادفات عابرین پیاده در شهر تهران در سال های 93 تا 95 می باشد. یافته ها در این پژوهش نشان داده شد که وسایل نقلیه تیره رنگ بیش از وسایل نقلیه رنگ روشن و همچنین خودروهایی با طراحی ناایمن، مثل پیکان، بیش از بقیه وسایل نقلیه با عابرین تصادف می کنند. همچنین مشخص شد که تسهیلات دستیار راننده در کاهش تصادفات عابرین پیاده موثر هستند. نتیجه گیری تاثیر مثبت رنگ، طراحی و تسهیلات دستیار راننده بر ایمنی عابرین پیاده می تواند برای مردم به منظور خرید خودروهای ایمن تر موردتوجه قرار گیرد. همچنین با درنظرگرفتن تخفیف بیمه یا عوارض سالیانه خودرو برای رانندگانی که از خودروهایی با رنگ روشن استفاده می کنند و یا خودروهایی که طراحی ایمن تری دارند یا مجهز به تسهیلات دستیار راننده هستند، می توان مردم را به استفاده از خودروهای ایمن تر ترغیب نمود.

هدف با توجه به اهمیت آسیب های ترافیکی و محدودبودن مطالعات در خصوص رفتارهای منجر به پرت شدن حواس به ویژه در موتورسیکلت سواران، هدف این مطالعه، تعیین شیوع رفتارهای منجر به عدم تمرکز حین رانندگی بین راکبین موتورسیکلت می باشد. روش مطالعه این مطالعه مقطعی روی 273 نفر از دارندگان گواهینامه موتورسیکلت مراجعه کننده به یکی از مراکز پلیس+10 که مایل به تکمیل پرسش نامه بودند، با روش نمونه گیری آسان انجام شد. پرسش نامه به طور خودایفایی شامل سوالاتی درمورد رفتارهای پرخطری بود که می توانند تمرکز فرد را هنگام راندن موتورسیکلت کاهش دهند. پس از جمع آوری اطلاعات، اطلاعات در بانک اطلاعاتی طراحی شده با نرم افزار SPSS وارد و تجزیه وتحلیل شدند. یافته ها متوسط سن افراد شرکت کننده در مطالعه، 02/9± 4/36 و میانه 35 سال بود. حدود 1/86 درصد از راکبین موتورسیکلت، طی یک ماه اخیر حداقل یکی از رفتارهای منجر به پرت شدن حواس حین راندن موتور را انجام داده بودند. شایع ترین رفتارهای منجر به پرت شدن حواس طی ماه اخیر، جست وجوی آدرس در خیابان و صحبت با افراد ترک موتور بوده است. کمترین شیوع این رفتارها نیز مربوط به انتخاب آهنگ یا تنظیم صدای دستگاه پخش و خواندن نقشه برای پیداکردن آدرس بود. در خصوص نگرش موتورسیکلت سواران درمورد اینکه کدام یک از رفتارها بیشتر می تواند به پرت شدن حواس منجر شود، 7/96 باور داشتند که خواندن یا نوشتن پیامک حین راندن موتور می تواند در حد زیاد تا خیلی زیاد موجب پرت شدن حواس شود. ارتباط نگرش در خصوص میزان تاثیر رفتارهای منجر به پرت شدن حواس به شرح صحبت کردن با افراد ترک موتور، صحبت کردن با سایر موتورسواران و رانندگان، خواندن نقشه برای پیداکردن آدرس، جست وجوی آدرس در خیابان، سیگارکشیدن، خوردن و آشامیدن، مرتب کردن موها، صورت و لباس ها، تماشای افراد پیاده یا سواره، گوش دادن به موزیک، انتخاب آهنگ یا تنظیم صدای دستگاه پخش، شماره گیری با موبایل یا صحبت کردن با موبایل، حین رانندگی با موتورسیکلت، در پرت شدن حواس راننده، با انجام حداقل یک رفتار منجر به پرت شدن حواس طی ماه اخیر، معنی دار بود. نتیجه گیری با توجه به بار بالای آسیب های ترافیکی در کشورمان و فراوانی قابل توجه رفتارهای منجر به پرت شدن حواس، بهبود آگاهی و نگرش رانندگان در خصوص این رفتارها و تقویت قانون گذاری در این زمینه توصیه می شود.

زمینه وهدف سطح پایین ایمنی راه های کشور و آمار بالای تصادفات نسبت به میانگین جهانی، امروزه یکی از چالش های پیش روی مدیران و تصمیم گیران در حوزه حمل ونقل و ترافیک می باشد. تصادفات علاوه بر خسارات مالی فراوانی که وارد می کند، به تلفات و جراحات فراوانی نیز منجر می گردد. ازاین رو پژوهشگران، توجه بسیاری به تحلیل و بررسی علل و شدت تصادفات کرده اند تا با ارائه راهکارهای مناسب به کاهش این خسارات کمک کنند. بررسی علت تصادفات و تعیین سهم پارامتر های مختلف در وقوع یک تصادف، مسئله اصلی (هدف) پژوهش حاضر می باشد. روش در این پژوهش با بهره گیری از 2433 داده واقعی تصادفات، به مدل سازی آماری و تعیین سهم عوامل مختلف در ایجاد تصادفات پرداخته شد. همچنین در این پژوهش، به ارائه مدل لاجیت ترتیبی برای پیش بینی شدت تصادفات و تعیین میزان اثرگذاری هریک از پارامتر ها پرداخته شده است. نتایج مدل سازی پیشنهادی با مدل های رایج مانند شبکه عصبی نیز مقایسه شده است. یافته ها بحث روی نتایج نشان می دهد که مدل لاجیت ترتیبی، کارایی بیشتری نسبت به مدل شبکه عصبی دارد. علاوه برآن، حضور عابرین پیاده، بیشترین اثر افزاینده در شدت تصادفات را دارد و تصادف عقب به پهلوی راست، بیشترین اثر کاهنده را در بین پارامترهای موثر دارد. از طرفی، فاصله از مبدا کمترین اثر افزاینده و تصادف در ساعات اولیه صبح، کمترین اثر کاهنده را در شدت تصادفات دارند. بعد از عابر پیاده، حضور خودروهای سنگین در شب، بیشترین سهم را در افزایش شدت تصادفات به خود اختصاص داده است. پیشنهادها در پژوهش های آتی برای پیش بینی شدت تصادفات، تاثیر پارامتری مانند میزان آشنایی راننده با مسیر بررسی گردد. همچنین تحلیل های مکانی-زمانی می تواند کمک شایانی به پیشبرد پژوهش ها در زمینه شدت تصادفات کند. از نظر کاربردی هم پیشنهاد می شود که آموزش رانندگان وسایل نقلیه عمومی در خصوص پارامترهای موثر در افزایش شدت تصادف توسط سازمان راهداری و حمل ونقل جاده ای در دستورکار قرار گیرد.

زمینه و هدف اصلاح رفتار ترافیکی رانندگان، از موضوعات اساسی در کاهش سوانح رانندگی در کشورها است. در این میان، سه عامل انسانی، اجتماعی و فنی مهندسی بر رفتار ترافیکی راننده تاثیرگذار هستند و مداخلات در هریک از این مولفه ها، رفتار راننده را متاثر می سازد. روش در این پژوهش سعی شده است که به شیوه پژوهش های کیفی، رفتار ترافیکی راننده بر پایه سه عامل مذکور تبیین و شاخصه های هریک از این مولفه ها مشخص شده و تاثیر آن ها بر رفتار ترافیکی رانندگان موردپردازش قرار گیرد. این کار می تواند متولیان امر ترافیک را در جهت پیش بینی های مرتبط با رفتار ترافیکی راننده یاری رساند. در بخش کیفی، از طریق مصاحبه های عمیق و نیمه عمیق با نخبگان عرصه حمل ونقل از طریق تحلیل محتوای برنامه ریزی شده، عوامل موثر بر رفتار ترافیکی راننده تبیین و اثر هریک از عوامل مذکور رتبه بندی شد. یافته ها در بین سه عامل مذکور، ابتدا عامل اجتماعی و کنترل های بیرونی به عنوان موثرترین عامل بر رفتار ترافیکی راننده و در مرتبه دوم، عامل فردی و در مرتبه سوم، عامل فنی و مهندسی در حوزه راه و خودرو برآورد شدند. در ادامه این بررسی، به وسیله آزمون آماری فریدمن، اولویت بندی شاخصه ها در هریک از این عوامل سه گانه مشخص و تبیین گردیده است. پیشنهاد ها به نظر می رسد که کنترل های اجتماعی می تواند بخش اعظمی از رفتار ترافیکی را تنظیم نموده و در راستای تغییر و اصلاح رفتار ترافیکی در جامعه کارساز باشد که برای تغییر پژوهش رفتار ترافیکی راننده می بایست در زمینه هریک از این سه عامل، با توجه به رویکرد اثرگذاری عوامل اجتماعی بر رفتار ترافیکی، اقدامات لازم به عمل آید.

زمینه و هدف وجود نظم اجتماعی و احترام به قوانین و مقررات، از ضروریات حیاتی هر جامعه است. مهم ترین هدف قانون گذاری، تامین نظم و امنیت و تعیین حدومرز و عدم گرایش انسان ها به بی نظمی، هنجارشکنی و قانون شکنی است. پذیرش قانون و مقررات موجود در جامعه از سوی عموم مردم موجب ایجاد نظم در سطوح و عناصر مختلف اجتماع می شود. جوامعی که موفق به درک مراحل توسعه شده اند، معمولا از افرادی منضبط و مقید به قانون برخوردار بوده اند. هر اندازه میزان پذیرش قانون از سوی اکثریت افراد جامعه کمتر باشد، امکان اجرای درست آن فراهم نخواهد شد؛ اجرانشدن قوانین در سطوح خرد و کلان جامعه در بلندمدت، مشروعیت قوانین موجود را زیر سوال می برد. در این رابطه، نهاد پلیس، وظیفه کنترل و اعمال قانون را دارد که در این رابطه با مشکلات و موانعی روبه رو است. با توجه به اینکه شهر مقدس قم، یکی از مهم ترین شهرهای زیارتی و مذهبی و سیاسی کشور می باشد و ساکنین آن متشکل از فرهنگ ها و قومیت های مختلف (داخلی و خارجی) می باشند؛ لذا لزوم بررسی موانع و مشکلات اعمال قوانین راهنمایی و رانندگی و بررسی راهکارهای رفع این موانع، ضروری به نظر می رسد. روش این پژوهش با هدف شناسایی موانع اعمال قوانین راهور در شهر قم انجام گرفته است. این پژوهش از نظر نوع، کاربردی و از نظر روش و ماهیت، توصیفی پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش، مدیران و کارکنان صف راهور قم به تعداد 210 نفر می باشند. حجم نمونه از طریق فرمول کوکران به تعداد 136 نفر به دست آمد. به منظور تجزیه وتحلیل داده ها از معادلات ساختاری استفاده شد. یافته ها نتایج نشان داد که عمده ترین موانع اعمال قانون در شهر قم به ترتیب اولویت عبارتند از: 1-موانع مربوط به زیرساخت ها، 2-موانع سازمانی، 3-موانع مربوط به فرهنگ ترافیک و 4-موانع مقرراتی. نتایج و پیشنهادها با توجه به نتایج پژوهش، پیشنهاد هایی ارائه گردید؛ به طور مثال، موانع مربوط به زیرساخت ها از طریق مسئولین و دست اندرکاران شهری (ازجمله شهرداری، استانداری و فرمانداری قم) اصلاح گردد.

هدف از انجام پژوهش حاضر، تعیین میزان اثربخشی آموزش بسته ترافیکی ایمن ارائه شده در یادگیری کودکان دختر و پسر در پایه های اول، دوم، پنجم و ششم ابتدایی بود. روش پژوهش حاضر، آزمایشی از نوع «شبه آزمایشی» و با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه کودکان (7-12 ساله) پایه های اول، دوم، پنجم و ششم ابتدایی (پسرانه و دخترانه) است که از طریق روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای از مدارس ابتدایی شهر تهران با حجم نمونه ای به تعداد 240 نفر انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه به تعداد 30 نفر در هریک از پایه ها و جنسیت ها قرار گرفتند. در این پژوهش، بسته رفتارهای ترافیکی ایمن در 8 جلسه 60 دقیقه ای به گروه آزمایش آموزش داده شد؛ اما گروه گواه، مداخله ای دریافت نکرد. ابزار پژوهش، پرسش نامه پژوهشگرساخته بر اساس ماده قانون های مقررات راهنمایی و رانندگی در سه حوزه عابر پیاده، دوچرخه سوار و سرنشین ماشین با 35 سوال 4 گزینه ای بود. این پرسش نامه با استفاده از روش اعتبار صوری، تعیین اعتبار شد و برای تعیین پایایی آن از ضریب آلفای کرونباخ (%91) استفاده شد. یافته های توصیفی پژوهش حاضر و شاخص های آماری مانند میانگین و انحراف معیار پیش آزمون و پس آزمون متغیر رفتارهای ایمن ترافیکی پسران و دختران به تفکیک گروه و پایه تحصیلی نشان می دهد که در گروه پسران و دختران، میانگین گروه آزمایش در بین دانش آموزان کلاس های اول، دوم، پنجم و ششم، تغییر محسوسی نسبت به گروه کنترل داشته اند. همچنین نتایج فرضیه ها با درنظرگرفتن نتایج تحلیل کوواریانس و در ادامه، تحلیل آماری و آزمون تعقیبی بونفرونی نیز نشان می دهد که تفاوت معناداری بین گروه های آزمایش و گواه و پایه های تحصیلی متفاوت وجود دارد؛ اما به لحاظ جنسیتی، تفاوت معناداری بین دانش آموزان دختر و پسر دیده نمی شود و پیشرفت آن ها به یک اندازه بوده است.