تحقیقات آفات گیاهی
سال:1395 | دوره:6 | شماره:3 |تعداد مقالات:8

تریپس پیاز Thrips tabaci Lindeman یکی از آفات مهم طیف وسیعی از محصولات اقتصادی کشاورزی در بسیاری از مناطق دنیا می باشد. در استان لرستان لوبیا (.Phaseolus vulgaris L) یکی از مهم ترین میزبان های گیاهی این آفت محسوب می شود. این تحقیق در سال 1393 و به منظور بررسی مقاومت ده ژنوتیپ لوبیا قرمز به تریپس پیاز در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بروجرد استان لرستان انجام گرفت. در این تحقیق عکس العمل ده ژنوتیپ لوبیا قرمز نسبت به تراکم جمعیت این حشره در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با آزمایش کرت های خرد شده در زمان با سه تکرار و در شرایط مزرعه ای مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بین ژنوتیپ ها در تاریخ های مختلف از نظر تعداد تریپس اختلاف معنی داری وجود داشت. بر اساس میانگین تعداد لارو سن اول و دوم تریپس پیاز از بین ده ژنوتیپ مورد بررسی، KS31285 و KS31169 به ترتیب با میانگین 0.323 و 0.331 تریپس/گیاه به عنوان ژنوتیپ حساس، KS31288، KS31286، KS31290،KS31292 وKS31287 به ترتیب با میانگین 0.210، 0.206، 0.262، 0.241 و 0.208 تریپس/ گیاه به عنوان ژنوتیپ نیمه حساس و KS31289،KS31291 و گلی به ترتیب با میانگین 0.196، 0.179 و 0.191 تریپس/گیاه به عنوان ژنوتیپ های مقاوم به این آفت بودند.

کنه تارتن دولکه ای Tetranychus urticae Koch یکی از مهم ترین آفات لوبیا در اغلب نواحی ایران می باشد. به منظور استقرار یک برنامه مدیریتی مناسب برای این آفت در مزارع لوبیا، به ساخت یک مدل نمونه برداری نیازمندیم که شرایط را برای تخمین تراکم جمعیت آفت با سرعت و دقت بالا فراهم نماید. طی سال های 1391-1390، توزیع فضایی و طرح های نمونه گیری دنباله ای جهت تخمین جمعیت کنه تارتن دولکه ای T. urticae در مزارع لوبیا معمولی شمال استان لرستان (بروجرد، دورود و ازنا) با استفاده از واحدهای مختلف نمونه برداری مورد بررسی قرار گرفت. در این پژوهش با توجه به برازش بهتر داده ها با قانون نمایی تایلور، آماره های این مدل برای هر واحد نمونه، جهت ارایه طرح های نمونه برداری دنباله ای شمارشی مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج نشان داد که مقدار آماره b تایلور برای همه مراحل زندگی کنه تارتن به شکل معنی داری بزرگ تر از 1 بود که نشان دهنده تجمعی بودن توزیع فضایی جمعیت کنه تارتن دولکه ای T.urticae می باشد. مقایسه آماره b تایلور مربوط به مراحل لارو، پوره و بالغ نشان داد که از نظر آماری اختلاف معنی داری بین آن ها وجود نداشت. بنابراین بدون نیاز به تفکیک مراحل زندگی کنه تارتن، آماره های b و α برای مجموع مراحل لارو + پوره + بالغ به صورت مجدد محاسبه شد. نمودار اندازه نمونه در سه سطح خطای 10، 15 و 25 درصد محاسبه و مورد مقایسه قرار گرفت. همچنین اعتبارسنجی مدل نمونه برداری با دقت ثابت گرین برای هر واحد نمونه برداری، با استفاده از 12 سری از داده های مجزا (که برای محاسیه آماره های تایلور استفاده نشده باشند) انجام گرفت. نتایج اعتبارسنجی مدل ها نشان داد که به منظور دستیابی به سطح دقت 0.25، که به طور معمول در مدیریت تلفیقی آفات قابل قبول است، متوسط تعداد نمونه مورد نیاز برای واحدهای نمونه 2، 4 و 6 برگ به ترتیب 146، 102 و 86 نمونه بود. به عنوان یک نتیجه گیری، مدل نمونه برداری دنباله ای شمارشی با دقت 0.25 برای پایش این آفت در مزارع لوبیای آبی توصیه می شود.

در این پژوهش، تاثیر دو جدایه از قارچ بیمارگر Beauveria bassiana Boisduval بر سامانه ایمنی افراد بالغ سن شکارگر Andrallus spinidensFabricius (Hemiptera: Pentatomidae) مورد بررسی قرار گرفت. چهار نوع سلول خونی در همولنف حشره بالغ شناسایی شد که شامل پروهموسیت ها، پلاسموتوسیت ها، گرانولوسیت ها و اوونوسیت ها بودند. همچنین تاثیر دو جدایه قارچ B. bassiana و لاتکس بید روی ایمنی سلولی و فعالیت فنل اکسیداز مورد بررسی قرار گرفت. بیشترین تعداد سلول خونی شمارش شده به ترتیب 48، 48، 12 و 12 ساعت پس از آلودگی، در توئین (شاهد)، لاتکس بید، جدایه BB2 و جدایه AM-118 به دست آمد. بیشترین تعداد پلاسماتوسیت ها نیز در 48، 48، 24 و 3 ساعت پس از آلودگی در توئین (شاهد)، لاتکس بید، جدایه BB2 و جدایه AM-118 و بیشترین تعداد گرانولوسیت ها نیز به ترتیب در 48، 48، 12 و 12 ساعت پس از آلودگی مشاهده شد. بیشترین میزان گره نیز به ترتیب در 48، 48، 12 و 6 ساعت پس از آلودگی و در مورد فعالیت فنل اکسیداز هم بیشترین فعالیت 6 ساعت پس از آلودگی در توئین، جدایه BB2 و جدایه AM-118 و 3 ساعت پس از آلودگی برای لاتکس بید مشاهده شد. جهت تعیین ژن تولید کننده پیش فنل اکسیداز، RNA سلول های خونی استخراج شده و پس از سنتز cDNA، ژن مذکور با استفاده از یک جفت آغازگر رفت و برگشت دژنره تکثیر شد. نتیجه نشان دهنده محصولی با 675 جفت باز بر مبنای خوانش برگشت بود که با پیش فنل اکسیداز سن Anasa tristis De Geer تشابهی 66 درصدی داشت. نتایج این پژوهش نشان می دهند که پاسخ های ایمنی سن شکارگر به جدایه های مختلف قارچ B. bassianaمتفاوت است، بنابراین در برنامه های مدیریت تلفیقی باید از جدایه هایی استفاده کرد که برای شکارگر بیمارگری کمتری داشته باشند.

زنبور مغز خوار بادام، (Eurytoma amygdali (Hymenoptera: Eurytomidae، یکی از آفات مهم درختان بادام در ایران است. این آفت می تواند تا %90 محصول را از بین ببرد. به دلیل اهمیت این آفت و نبود اطلاعات کافی از فنولوژی آن، در این پژوهش فنولوژی زنبور مغزخوار بادام در منطقه زرین شهر اصفهان مورد مطالعه قرار گرفت. در این منطقه درصد لاروهای با دیاپوز طولانی در سال 1394، حدود 30 درصد برآورد شد.آستانه حداقل دمایی برای فعالیت این آفت 7.214 درجه سلسیوس تعیین شد. همچنین دمای موثر برای دوره شفیرگی در شرایط آزمایشگاهی 237.03±2.93 درجه روز برآورد شد. مطالعه فنولوژی زنبور مغز خوار بادام نشان داد که در شرایط آب و هوایی زرین شهر، پایان دوره شفیرگی این آفت در تاریخ 1394.2.11 (حدود 139 درجه-روز) رخ می دهد و اوج ظهور حشرات کامل در تاریخ 1394.2.5 (حدود 357 درجه-روز) انجام می شود. اوج تخم ریزی در تاریخ 1394.2.11 (حدود 313 درجه-روز) رخ داد. اندازه مناسب میوه برای تخم ریزی حشرات بین 2.5×1.5 تا 3.5×2.4 سانتی متر برآورد شد.

بررسی و تعیین پارامترهای رفتاری و نوع واکنش تابعی یک شکارگر در انتخاب آن برای برنامه های کنترل بیولوژیک آفات دارای اهمیت است. در صورت کاربرد هم زمان شکارگر با یک بیمارگر حشرات، ممکن است واکنش های رفتاری آن دستخوش تغییرات شود. در این پژوهش، واکنش تابعی سن شکارگر (Orius niger (Hem.: Anthocoridae روی افراد ماده بالغ کنه تارتن دولکه ای (Tetranychus urticae (Acari: Tetranychidae سالم (بدون پاشش قارچ) و تیمار شده با قارچ بیمارگر Beauveria bassiana در چهار بازه زمانی صفر، 24، 48 و 72 ساعت و شاهد (تیمار با Tween80) در تراکم های مختلف 5، 10، 20، 30، 40، 50 و 60 در شرایط دمایی 1±25 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5±65 درصد و دوره ی نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی مورد بررسی قرارگرفت. واکنش تابعی سن شکارگر روی کنه -های سالم از نوع سوم (III) و در سایر تیمارها واکنش تابعی نوع دوم (II) تعیین شد.در مقایسه پارامترهای قدرت جستجوگری و زمان دستیابی شاهد با تیمارهای آلوده به قارچ بیمارگر در بازه های زمانی مختلف، فقط در پارامتر قدرت جستجوی شاهد با تیمار آلوده به قارچ در بازه زمانی صفر و زمان دستیابی در بازه زمانی 24 ساعت اختلاف معنی -داری مشاهده نشد. در مقایسه پارامترهای سایر تیمارها با شاهد و با یکدیگر اختلاف معنی داری مشاهده شد. بیشینه نرخ حمله (T/Th) در دو تیمار آلوده به قارچ بیمارگر در بازه های زمانی 48 و 72 ساعت کاهش یافت و به همان نسبت زمان دستیابی افزایش پیدا کرد. این نتایج بیانگر تاثیر قارچ بیمارگر حشرات بر واکنش های رفتاری سن شکارگر O. niger می باشد.

سن گندم، Eurygaster integriceps Puton، مهم ترین آفت مزارع گندم و جو در ایران می باشد. در حال حاضر کنترل شیمیایی متداول ترین روش برای کنترل این آفت به شمار می رود. در این پژوهش اثرات کشندگی سه حشره کش شیمیایی دلتامترین+تیاکلوپرید (با غلظت 1000 میلی لیتر در هکتار)، لامبداسی هالوترین (با غلظت 75 میلی لیتر در هکتار)، دلتامترین (با غلظت 300 میلی لیتر در هکتار) و دو عصاره گیاهی تجاری پالیزین ® و سیرینول ® (با غلظت 1000 میلی لیتردر هکتار) روی سن گندم در مزرعه و آزمایشگاه بررسی شد. آزمایش های مزرعه ای در قالب طرح آزمایشی بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار علیه سن مادر و پوره سن 3 طی سال های 1393 و 1394 انجام گرفت. نتایج دو سال بررسی نشان داد حشره کش های دلتامترین+ تیاکلوپرید و لامبداسی هالوترین به ترتیب با میانگین تلفات 100 و 90.1 درصد بیشترین کارایی را در کنترل حشرات بالغ داشتند. همچنین لامبداسی هالوترین و دلتامترین+ تیاکلوپرید به ترتیب با میانگین تلفات 100 و 96.38 درصد بیشترین تاثیر را روی پوره های سن گندم داشتند. آزمایش های زیست سنجی نشان داد که دلتامترین و سیرینول ® با LC50 معادل 1.35 و 2155 میکرولیتر ماده موثره بر لیتر به ترتیب بیشترین و کمترین کشندگی را داشتند. در هر دو بررسی، عصاره های گیاهی در مقایسه با حشره کش های شیمیایی خاصیت حشره کشی کمتری روی سن گندم نشان دادند.

در اردیبهشت ماه 1395 خسارت دو گونه سن در مزارع گندم شهرستان گالیکش مشاهده شد که هر دو گونه به سن های خانواده (Miridae (Hemiptera: Heteroptera تعلق داشتند. یکی از سن های جمع آوری شده، بی بال بوده و از نظر شکل ظاهری و رنگ بدن شباهت بسیار زیادی به مورچه دارد. این گونه با نام Myrmecophyes (Myrmecophyes) alacer Horváth شناسایی شد. این حشره در برخی مزارع گندم روستاهای تحت پوشش دهستان فارسیان و اغلب در حاشیه مزارع گندم و برخی از علف هرز گندمیان مشاهده شد. خسارت این حشره به صورت نقاط ریز سفید رنگ در تمام سطح برگ به ویژه در انتهای آن دیده می شود. سن دیگری نیز از خانواده مذکور در حاشیه مزارع گندم روستای ترجنلی مشاهده شد که با نام Grypocoris (Grypocoris) golestanicus Heiss شناسایی شد.آثار خسارت در این گونه نیز تقریبا همانند گونه M. alacer است. این اولین ارتباط دو گونه سن یاد شده با مزارع گندم در ایران می باشد.

تریپس افرا، (Taeniothrips inconsequens (Uzel) (Thysanoptera: Thripidae یکی از تریپس های مهم گیاه خوار روی درختان افرای جنگل های زاگرس در استان ایلام می باشد که به تازگی باعث ایجاد خسارت روی این درختان شده است. در این تحقیق، دشمنان طبیعی این تریپس با نمونه برداری های ماهیانه در سال 1394 از درختان افرای کوه های گچان و مانشت جمع آوری و شناسایی شد. نتایج حاصل نشان داد که دشمنان طبیعی شامل یک زنبور پارازیتوئید لارو تریپس (Ceranisus menes (Walker از خانواده Eulophidae، و 12 حشره و کنه شکارگر از خانواده های زیر بود: خانواده ی Aeolothripidae] Aeolothrips intermedius Bagnall]، خانواده ی Thripidae [Scolothrips longicornisPriesner]، خانواده ی Phlaeothripidae] Haplothrips flavitibia Williams, Haplothrips globiceps Bagnall]، خانواده ی Anthocoridae] Anthocoris pilosus (Jakovlev), Orius laevigatus (Fieber), Orius niger (Wolff, 1811]، خانواده ی (Miridae] Deraeocoris pallens (Reuter]، خانواده ی (.Nabidae] Nabis ferus (L]، خانواده -یCoccinellidae] Coccinella septempunctata[ (L]، خانواده ی (Chrysopidae] Chrysoperla carnea (Stephens]، و خانواده ی (.Anystidae]Anystis baccarum (L]. مجموع شکارگرها در طول دوره زیستی تریپس افرا روی درختان افرا حضور داشتند ولی جمعیت تریپس شکارگر A. intermedius و سن های جنس Orius بالاتر از دیگر دشمنان طبیعی بود.