تحقیقات آفات گیاهی
سال:1396 | دوره:7 | شماره:1 |تعداد مقالات:7

شپشک آردآلود پنبه Phenacoccus solenopsis Tinsley آفتی مخرب در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری جهان می باشد که به تازگی آلودگی های شدیدی روی درختچه ختمی چینی Hibiscus rosa-sinensis L. در جنوب ایران ایجاد کرده است. پژوهش حاضر زیست شناسی این شپشک را روی این درختچه به عنوان مهم ترین میزبان آن در اهواز در شرایط صحرایی در سال های 93-1392 مورد بررسی قرار داد. نتایج بررسی ها نشان داد که این شپشک در تمام طول سال در اهواز فعال بوده و 11 نسل را سپری می کند.کوتاه ترین نسل های آن نسل های سوم، چهارم و پنجم می باشند که از نیمه دوم اردیبهشت تا نیمه دوم تیر به ترتیب 0.84±21.63، 1.01±21.48 و1.55 ±23.11 روز بدون اختلاف معنی دار طول کشیدند. نسل یازدهم به عنوان طولانی ترین نسل از اواسط آذر شروع و تا اوایل فروردین به مدت 19.63±90.20 روز به طول انجامید. نحوه تولیدمثل ماده ها به صورت دوجنسی بود و در هیچ کدام از نسل ها بکرزایی مشاهده نشد. بیشترین میانگین باروری متعلق به ماده های نسل هشتم در مهر ماه و به میزان 35.00±432.19 پوره بود. کمترین میانگین باروری نیز در ماده های نسل دهم در زمستان و به میزان 1.33±10.58 تخم مشاهده شد. کمترین و بیشترین نسبت جنسی به ترتیب 69% و 96% و در نسل های نهم و یازدهم مشاهده شد. نتایج مطالعه حاضر نشان داد که شپشک آردآلود پنبه روی درختچه ختمی چینی از ظرفیت تولیدمثل بالایی برخوردار بوده و می تواند به خوبی در شرایط نامساعد تابستان اهواز به رشد و نمو خود ادامه دهد. این نتایج می تواند در تعیین راهکارهای مدیریت این آفت مورد استفاده قرار گیرد.

در این پژوهش، کارایی استخراج دیازینون و ادیفن فوس از دو خاک شالیزار با درصدهای ماده آلی متفاوت توسط یک روش کچرز اصلاح شده بررسی شد. روش ها شامل استخراج 10 گرم خاک با استونیتریل بدون افزودن و همراه با افزودن آب به نمونه ها، استخراج 5 گرم خاک با استونیتریل همراه با افزودن آب به نمونه ها و استخراج 5 گرم خاک با اتیل استات همراه با افزودن آب به نمونه ها بودند. خالص سازی به کمک روش استخراج فاز جامد پخش شونده انجام شد. اندازه گیری کمی آفت کش ها با استفاده از کروماتوگرافی مایع و آشکارساز فرابنفش/مرئی صورت گرفت. بر اساس نتایج، درصد ماده آلی خاک تاثیر معنی داری بر کارایی استخراج دو آفت کش داشت. عواملی همچون کاهش حجم نمونه و افزودن آب به آن پیش از استخراج و استفاده از اتیل استات به عنوان حلال تاثیر معنی داری در افزایش کارایی استخراج داشتند. بهترین درصدهای بازیابی (70 تا 110 درصد) و انحراف معیار نسبی (کمتر از 20 درصد) با استفاده از استخراج 5 گرم خاک توسط اتیل استات به همراه افزودن آب به نمونه ها به دست آمد. نتایج کالیبراسیون حاکی از خطی بودن این روش در محدوده غلظت های 0.5 تا 10 میکروگرم بر گرم بود. حساسیت مناسب روش برای دو آفت کش در دو خاک با توجه به مقادیر حد تشخیص و کمی شدن تخمینی (0.07 تا 0.54 میکروگرم بر گرم) تایید شد.

اسانس های برخی از گونه های گیاهی خواص حشر ه کشی خوبی علیه آفات انباری، که یکی از مهم ترین عوامل خسارت زای پس از برداشت مواد غذایی به شمار می آیند از خود نشان داده اند. در این مطالعه اسانس گیاهان گلپر (Heracleum persicum)، آویشن (Thymus vulgaris)، اکالیپتوس (Eucalyptus globules)، نعناع فلفلی (Mentha piperita) و ژرانیوم (Pelargonium roseum) به صورت استیک های 2.5 گرمی (10 درصد) فرموله شد و میزان تلفات، دورکنندگی و دوام اثر کشندگی آن ها روی دو گونه از آفات مهم انباری شامل شپشه دندانه دار، Oryzaephilus surinamensis، و لمبه غلات، Trogoderma granarium، در آزمایشگاه در دمای 1±28 درجه سلسیوس و رطوبت نسبی 5±70 درصد در شرایط تاریکی بررسی شد. نتایج حاصل نشان داد که در میان گیاهان مختلف استیک ژرانیوم وگلپر کم ترین اثر کشندگی و نعناع فلفلی و آویشن بیشترین تاثیر کشندگی را به ویژه روی شپشه دندانه دار داشته اند. بالاترین اثر دورکنندگی در نعناع فلفلی و اکالیپتوس روی شپشه دندانه دار مشاهده شد (به ترتیب 94 و 91.6 درصد)، در حالی که دورکنندگی ژرانیوم روی هر دو گونه آفت زیر 20 درصد مشاهده شد. دوام کشندگی استیک ها در مقایسه با اسانس خالص گیاهان تفاوت معنی داری داشت، به طوری که از روز چهارم تا پایان هفته هشتم میزان تلفات به طور تقریبی ثابت بود، در حالی که دوام اسانس های خالص پس از 2-3 هفته به شدت کاهش یافت که نشان دهنده رهایش آهسته اسانس در فرمولاسیون استیک می باشد.

کفشدوزک هفت نقطه ای (Coccinella septempunctata L.) یکی از دشمنان طبیعی متداول با پراکنش گسترده در زیست بوم های کشاورزی می باشد که نقش مهمی را در کنترل شته های مضر روی محصولات مختلف ایفا می کند. این پژوهش با هدف مطالعه زیست شناسی و تنوع تغذیه ای کفشدوزک هفت نقطه ای در مزارع یونجه منطقه باجگاه واقع در شمال شیراز انجام گرفت. بدین منظور نمونه برداری هایی از این مزارع با استفاده از تور حشره گیری استاندارد در سال های 93-1392 صورت گرفت. تغییرات جمعیت به صورت هفتگی ثبت و محتویات معده میانی حشرات کامل نیز برای هر ماه مشخص شد. نتایج نشان داد که این کفشدوزک در شرایط باجگاه دارای سه نسل در سال می باشد. زمستان گذرانی کفشدوزک هفت نقطه ای در شرایط آب و هوایی منطقه باجگاه از اواسط آذر ماه آغاز شد. بررسی هایی که روی دامنه غذایی این حشره در منطقه باجگاه صورت گرفت نشان داد که بیش ترین میزان مصرف شکارگر از شته ها در ماه های فروردین و اردیبهشت بوده است. همزمان با کاهش تعداد شته ها در خرداد و تیر، گرایش سریع کفشدوزک به تغذیه از اسپور های قارچ آلترناریا مشاهده شد. پس از اتمام مرحله استراحت تابستانه در شهریورماه، گرده گل ها غذای اصلی شکارگر را تشکیل می دادند. در طی فصل پاییز نیز نیازهای متابولیکی کفشدوزک ها و انرژی ذخیره شده آن ها برای زمستان گذرانی به طور مشترک از طریق اسپور های قارچ و گرده گل های مختلف تامین شد.

در پژوهش حاضر، باتوجه به تاثیر کیفیت گیاه میزبان بر ویژگی های زیستی دشمنان طبیعی (تاثیر رو به بالا)، میزان سازگاری زنبور پارازیتوئید Trichogramma brassicae Bezdenko با ارقام حساس ("Infinity") و مقاوم ("Goldy") گوجه فرنگی نسبت به شب پره مینوز گوجه فرنگی، (Tuta absoluta (Meyrick، در شرایط آزمایشگاهی با دمای 1±25 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5±65 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی مورد مطالعه قرار گرفت. در تجزیه داده ها، از نظریه جدول زندگی دو جنسی ویژه سن- مرحله زیستی استفاده شد. طول مراحل رشد و نمو نابالغ زنبور پارازیتوئید T. brassicae روی رقم Infinity"" 12.80±0.06 (روز) بود که تفاوت معنی داری با مقدار محاسبه شده این دوره زیستی روی رقم "Goldy" داشت (0.07±12.31 روز). میانگین تعداد تخم های پارازیت شده شب پر ه مینوز گوجه فرنگی توسط این زنبور پارازیتوئید روی ارقام "Infinity" و "Goldy " به ترتیب برابر با 2.67±36.28 و 2.65±39.30 (تخم/ماده) بود که اختلاف معنی داری با یکدیگر نداشتند. مرگ و میر مراحل نابالغ این پارازیتوئید روی ارقام "Infinity" و "Goldy" نیز به ترتیب برابر با 3.95±65.97 و 4.05±64 (درصد) بود که از نظر آماری اختلاف معنی داری بین آن ها مشاهده نشد. مقادیر محاسبه شده نرخ خالص تولید مثل (R0)، نرخ ذاتی افزایش جمعیت (r) و نرخ متناهی افزایش جمعیت (l) زنبور پارازیتوئید T. brassicae روی رقم "Infinity" به ترتیب برابر با 1.33±7.31 (نتاج/فرد)، 0.013±0.139 (بر روز) و 0.015±1.150 (بر روز) بود که اختلاف معنی داری با مقادیر محاسبه شده این پارامترها روی رقم "Goldy" نداشت (به ترتیب 1.47±8.36، 0.013±0.154 [بر روز] و 0.015±1.167 [بر روز]). متوسط مدت زمان یک نسل (T) زنبور پارازیتوئید T. brassicae روی ارقام "Infinity" و "Goldy" نیز به ترتیب برابر با 0.08±14.26 و 0.09±13.76 روز بود که از نظر آماری اختلاف معنی داری با یکدیگر داشتند. از نتایج پژوهش حاضر می توان این گونه استنباط نمود که وجود عامل مقاومت احتمالی در رقم گوجه فرنگی "Goldy" با عامل کنترل بیولوژیک T. brassicae سازگار بوده و احتمالا می توان این دو عامل را هم زمان علیه شب پره مینوز گوجه فرنگی به کار برد.

شب پره پشت الماسی، (. Plutella xylostella (L آفت مهم کلزا در ایران است. در این تحقیق، تاثیر چهار تیمار شامل کشت نواری دو، چهار و شش ردیف کلزا (Ca) در تناوب با دو ردیف شبدر(Cl)  ((2Ca: 2Cl 4Ca: 2Cl, and 6Ca: 2Cl و تک کشتی کلزا در تراکم P. xylostella، تنوع گون ه ای شکارگرهای آن، درصد تخم ها، لاروها و شفیره های پارازیته شده و عملکرد محصول در شرایط مزرعه واقع در منطقه اردبیل در طول دو سال 1394 و 1395 مطالعه شد. تراکم تخم ها، لاروها و شفیره های شب پره در تک کشتی کلزا به طور معنی داری بیشتر از هر سه سیستم کشت نواری بود. شاخص تنوع شانون (H) برای ترکیب گونه ای شکارگرهای شب پره در هر سه تیمار کشت نواری به طور معنی داری بیشتر از تک کشتی کلزا بود. مقدار شاخص شباهت تنوع گونه ای موریسیتا -هورن (CMH) برای ترکیب گونه ای شکارگرهای شب پره بین نظام تک کشتی کلزا با هر یک از تیمارهای کشت نواری (£0.898 CMH) کمتر از مقدار این شاخص بین سه تیمار کشت نواری (CMH≥0.957) بود. درصد تخم ها، لاروها و شفیره های پارازیته شده در هر سه سیستم کشت نواری به طور معنی داری بیشتر از تک کشتی کلزا بود. علاوه بر آن، درصد تخم ها و لاروهای پارازیته شده در 2Ca: 2Cl به طور معنی داری بیشتر از 6Ca: 2Cl بود. همچنین، درصد کاهش وزن خشک دانه ها به ازای یک گیاه کلزا در  2Ca: 2Clو 4Ca: 2Cl به طور معنی داری کمتر از سایر تیمارهای مورد مطالعه بود. این نتایج نشان می دهند که کشت نواری 2Ca: 2Cl و 4Ca: 2Cl می تواند در مدیریت تلفیقی P. xylostella در مزارع کلزا مفید باشد.

سپردار سفید یا شپشک توت، (Pseudaulacaspis pentagona (Targioni-Tozzetti ((Hemiptera: Diaspididae آفتی چندین خوار است که از 120 جنس در 55 خانواده گیاهی تغذیه می کند. به منظور شناسایی پارازیتویید های این آفت در استان مازندران، شاخه هایی درختان کیوی حامل سپردار با استفاده از قیچی باغبانی از روی درخت قطع شدند. سپس هر شاخه درون لیوان های یک بار مصرف به ارتفاع 12 و عرض 5 سانتی متر با درپوش توری و با نصب پنبه مرطوب در انتهای شاخه قرار گرفت و در شرایط اتاق نگهداری شدند. در بین نمونه های شناسایی شده گونه (Encarsia perniciosi (Tower) (Hym: Aphelinidae برای اولین بار از روی سپردار سفید از ایران گزارش می شود.