چکیده فارسی:شهر و شهرنشینی در آغاز سده بیست ویکم، که عصر پست مدرن، عصر جهانی شدن، عصر پست متروپلیتن و... نام گرفته است، در معرض تحولات بنیادی کمی و کیفی فراوانی قرار گرفته است. تمدن کنونی بیش ازپیش شهری شده و تحولات جمعیتی و لایه بندی های اجتماعی، پیامدهای ناگواری را بر پیکر هستی اجتماعی وارد آورده است. ابعاد سکونتگاه های شهری روزبه روز پیچیده تر و به تبع آن مخاطرات انسانی در زیست بوم های شهری متبلور شده است. درحقیقت امروزه، در شهرها با نوعی مغایرت زمان روبه رو هستیم که در آن:1. خانه های بزرگتر داریم و خانواده های کوچکتر، راحتی بیشتر و زمان کمتر؛ 2. متخصص بیشتر و مشکلات بیشتر، داروی بیشتر و سلامتی کمتر؛ 3. بیشتر خرج می کنیم و کمتر داریم، بیشتر می خریم و کمتر لذت می بریم؛ 4. ساختمان بلند تر و طبع کوتاه تر داریم، بزرگراه های پهن تر و دیدگاه های باریک تر داریم؛ 5. بیشتر می نویسیم و کمتر یاد می گیریم، بیشتر برنامه ریزی می کنیم و کمتر اجرا؛ 6. فرصت بیشتر و تفریح کمتر داریم، تنوع غذایی بیشتر و تغذیه ناسالم تر داریم؛ 7. درآمد بیشتر و طلاق بیشتر داریم، منازل رویایی و خانواده های ازهم پاشیده تر داریم.این مقاله با رویکرد پاتولوژیک و روش تحلیلی، می کوشد واقعیت های اجتماعی و عمدتا چندبعدی حاکم بر حیات شهرها، به ویژه شهرهای ایران در عصر پست متروپلیتن را تبیین کند. یافته های این پژوهش نشان می دهند که تحولات جمعیتی در دهه های اخیر و به تبع آن توپوگرافی اجتماعی ناهمگون شهری، مهاجرت، جدایی گزینی اجتماعی، حاشیه نشینی و نارسایی در ارائه خدمات، آسیب های اجتماعی و توجه نکردن به مقوله مهندسی اجتماعی از مهم ترین عوامل مخاطرات انسانی در شهر های کشور است.
چکیده عربی:إن المدینة واستیطان المدن قد تعرضت إلی تغییرات جذریة وکمیة ونوعیة کثیرة فی بدایة القرن الحادی والعشرین الذی أطلق علیه اسم عصر ما بعد الحداثة وعصر العولمة وعصر ما بعد الکنسیة. الحضارة المعاصرة قد أصبحت مدنیة أکثر من السابق والتغییرات السکانیة والطبقات الاجتماعیة قد کانت لها عواقب وخیمة علی هیکل الوجود الاجتماعی، فإن أبعاد استیطان المدن قد تعقدت أکثر یوما بعد یوم وتبعا لذلک ظهرت مخاطرات إنسانیة فی البیئة المحلیة للمدن. والواقع أننا نواجه الیوم نوعا من التغییرات الزمانیة فی المدن، ومن جملة هذه التغییرات ما یلی:1- أصبحت لدینا منازل أکبر مساحة وأسر أقل عددا، راحة أکثر وزمان أقل، 2- تزاید عدد المتخصصین وکثرت المشاکل، لدینا دواء أکثر وصحة أقل، 3- ننفق أموالا أکثر ونمتلک أشیاء أقل، نبتضع أکثر ونتلذذ أقل، 4- أصبحت المبانی شاهقة أکثر وطبعنا أصبح أقل، الطرق السریعة أمست أوسع والرؤی أضحت أضیق، 5- نکتب أکثر ونتعلم أقل، نخطط أکثر ونطبق أقل، 6- لدینا وقت فراغ أکثر وترفیه أقل، تزایدت أنواع الأغذیة وتغذیتنا أصبحت غیر سلیمة، 7- زاد الدخل وتزاید الطلاق، لدینا منازل أسطوریة وأسر أکثر تفککا.قام الباحث فی هذه المقالة ببیان الحقائق الاجتماعیة الأساسیة متعددة الأبعاد والتی تسود علی الحیاة فی المدن وبالأخص المدن الإیرانیة فی عصر ما بعد الحداثة، وذلک وفق رؤیة باثولوجیة ومنهج بحث تحلیلی. وقد أثبتت النتائج أن التغییرات السکانیة فی العقود الماضیة وتبعا لذلک فإن أحد أهم العوامل المؤثرة علی المخاطرات الإنسانیة فی مدن البلد هی التخطیطات الجغرافیة الاجتماعیة غیر المنسجمة للمدن والهجرة والانعزال الاجتماعی والانزواء والعجز فی تقدیم الخدمات والأضرار الاجتماعیة وعدم الاکتراث بمفهوم الهندسة الاجتماعیة.