بهداشت و ایمنی کار
سال:1396 | دوره:7 | شماره:3 |تعداد مقالات:8

مقدمه: معلمی شغل پر استرسی می باشد اما علی رغم این ماهیت پرتنش اکثریت معلمان مضطرب و بی انگیزه نیستند و شغل خود را ارزش مند و رضایت بخش می دانند. مدل الزامات شغلی-منابع (JD-R) از جامع ترین مدل های مطالعات استرس شغلی می باشد که به بررسی هم زمان عوامل انگیزشی و استرس زا و اثرات آنها می پردازد. در همین راستا مطالعه حاضر با هدف بررسی ویژگی های شغلی معلمان (شامل الزامات شغلی و منابع شغلی) و پیامدهای آنها با استفاده از مدل الزامات شغلی-منابع صورت گرفت.روش کار: این مطالعه توصیفی تحلیلی به صورت مقطعی بین 247 نفر از معلمان دبیرستان های مناطق شهر تهران، با استفاده از نمونه گیری تصادفی و خوشه ای دومرحله ای در سال 1395، صورت گرفت. در این مطالعه تآثیر ویژگی های شغلی شامل مولفه های الزامات شغلی (شامل بدرفتاری دانش آموزان، تعارض بین کار-خانواده و نیاز عاطفی) و منابع شغلی (شامل حمایت مدیریت و وضعیت شغلی) بر روی خستگی عاطفی، نیرومندی، علایم بیماری و تعهد سازمانی افراد با استفاده از مدل الزامات شغلی-منابع مورد بررسی قرار گرفت. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 21 و برازش مدل به روش آنالیز مسیری و توسط نرم افزار AMOS نسخه 23 صورت گرفت.یافته ها: نتایج نشان داد که مدل مذکور از شاخص های برازش مطلوب برخوردار می باشد و ضرایب اثر تمامی متغیرها معنی دار می باشند (p<0.001). طبق مدل مطالعه، الزامات شغلی (b=0.3) به صورت قوی تری نسبت به منابع شغلی (b=-0.2)، خستگی عاطفی معلمان را پیش بینی می کرد، هم چنین رابطه این دو متغیر با نیرومندی برابر اما مخالف یک دیگر مشاهده شد (b=±0.27). علاوه بر این نتایج نشان دادند که خستگی عاطفی، رابطه بین الزامات شغلی و سلامت، و نیرومندی رابطه بین منابع شغلی و تعهد سازمانی معلمان را به صورت جزیی میانجی گری می کنند.نتیجه گیری: بر اساس یافته های این مطالعه، اتخاذ برنامه هایی با اولویت تعدیل الزامات شغلی و سپس، بهبود منابع شغلی در دست رس معلمان می تواند از راه کارهای موثر بر کاهش فرسودگی شغلی و افزایش تعلق خاطر شغلی، سلامت و تعهد سازمانی این عزیزان باشد.

مقدمه: کروم شش ظرفیتی (Cr+6) یک اکسیدکننده بسیار قوی است که علیرغم کاربردهای فراوان در انواع صنایع، بر حسب مدت مواجهه می تواند منجر به سرطان ریه، زخم های عمیق (در دست، بازو، زبان و سقف دهان)، سوراخ شدن تیغه بینی، سوزش و التهاب در بینی، ریه ها و قسمت فوقانی دستگاه تنفس، آسم، درماتیت تماسی، آسیب به کلیه و کبد و حساسیت پوستی شود. هدف از انجام این مطالعه، سنجش کارایی کربن فعال در جذب سطحی کروم (VI) از جریان هوا و پارامترهای موثر بر آن است.روش کار: در این مطالعه تجربی از دستگاه نبولایزر (مهپاش) به عنوان مولد میست کروم استفاده شد و عوامل موثر بر آن از قبیل میزان جریان هوا (1 و 3 لیتر بر دقیقه)، غلظت اولیه کروم (0.05، 0.15، 1 و 10 میلی گرم برمترمکعب) و عمق بستر جذب (2.5، 5 و 10 سانتی متر) بررسی گردید. به منظور تسهیل در پیش بینی عمل کرد ستون جذب کربن فعال، از مدل یون-نلسون و توماس و برای تعیین میزان تطابق مدل با داده های واقعی، از آزمون هم بستگی استفاده شد.یافته ها: ظرفیت جذب کربن فعال با افزایش عمق بستر جذب، افزایش یافته اما با افزایش میزان جریان هوا و غلظت ورودی، کاهش پیدا کرد. نتایج نشان داد مدل یون-نلسون و توماس با ضریب هم بستگی بالاتر از 0.9953، با داده های آزمایش گاهی مطابقت دارند.نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که کربن فعال کارایی بالایی در جذب سطحی کروم (VI) دارد، به طوری که راندمان آن در میزان جریان 3 لیتر بر دقیقه، عمق بستر 5 سانتی متر و غلظت 20 و 200 برابر TLV به ترتیب 85.42 و 71.83 درصد است.

مقدمه: رﺷﺪ ﺟﻤﻌﻴﺖ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﻲ روﻳﻪ ﺷﻬﺮﻫﺎﺑﺎﻋﺚ ﺗﻮﻟﻴﺪ روزاﻓﺰون اﻧﻮاع ﻣﻮاد زاﻳﺪ ﺟﺎﻣﺪﺷﺪه اﺳﺖ و در این بین، رفتگران بنا بر ماهیت شغلی خود در معرض انواع خطرات و مواد سمی قرار می گیرند. هدف از انجام این مطالعه شناسایی عوامل خطر ایجاد کننده حوادث و بیماری در رفتگران شهر تبریز و در نهایت ارایه راه کارهایی مناسب جهت کنترل و رفع آنها به منظور ارتقاء سطح سلامت و ایمنی آنها می باشد.روش کار: مطالعه حاضر از نوع توصیفی- مقطعی است که در یک بازه زمانی سه ماه در سال 1395 بر روی 150 نفر از رفتگران شاغل در پنج منطقه (مناطق 2، 5، 6، 7 و 9) شهرداری شهر تبریز انجام گرفت. روش جمع آوری داده ها از طریق پرسش نامه خودساخته بود. اعتبار محتوی پرسش نامه به صورت کیفی، با استفاده از روش پانل خبرگان و پایایی پرسش نامه از طریق محاسبه آلفای کرونباخ انجام شد. داده ها پس از جمع آوری توسط نرم افزار SPSS-16 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.یافته ها: نتایج مطالعه نشان داد که %36.7 افراد حداقل یک مورد حادثه را طی دو سال گذشته تجربه کرده اند. سوابق بیماری افراد مورد مطالعه نشان داد که کمردرد با %20.7 و بعد از آن مشکلات پوستی با %10.7 بالاترین میزان شیوع و بیماری کلیه/مثانه و تیرویید با %0.7 کم ترین میزان شیوع را داشت. درصد علایم اختلالات اسکلتی و عضلانی به ترتیب در دست، کمر، پاها بیش ترین میزان و در آرنج و ران کم ترین میزان را داشت. یافته های پژوهش نشان داد که %50.70 از افراد مورد مطالعه با کسب میانگین نمره 168.82 دارای وضعیت ایمنی و بهداشت نامطلوب، %21.71 از افراد دارای وضعیت متوسط و %26.81 از افراد دارای وضعیت نامطلوب بودند. از میان مولفه های ایمنی و بهداشت به ترتیب مولفه لباس کار و سایر لوازم حفاظت فردی و مشکلات روانی با کسب درصد بالای 80 درصد جزء نامطلوب ترین مولفه های ایمنی و بهداشت و مولفه معاینات ادواری و برنامه های آموزشی ایمنی و بهداشت از وضعیت مطلوبی برخوردار بودند.نتیجه گیری: نتایج مطالعه نشان داد که بیش از نیمی از رفتگران (%50.70) دارای وضعیت ایمنی و بهداشتی نامطلوب بودند. کمبود یا عدم استفاده از تجهیزات حفاظت فردی و مشکلات روانی در بین این کارگران بیش تر از سایر مسایل مشهود بوده و نیاز به اقدامات اساسی در این زمینه دارد.

مقدمه: مهندسی رزیلینس یکی از رویکردهای نوین مدیریت خطر و توانایی ذاتی یک سیستم در تطبیق کارهای خود پیش از، در طی و پس از تغییرات و وقایع ناخواسته است به گونه ای که بتواند عمل کرد سیستم را تحت شرایط قابل پیش بینی و غیر قابل پیش بینی حفظ نماید. هدف از این مطالعه، شناسایی شاخص های رزیلینس سازمانی پالایشگاهها و اولویت بندی آنها با استفاده از تکنیک تاپسیس فازی بود.روش کار: یک مطالعه کیفی جهت شناسایی شاخص های رزیلینس سازمانی مجتع های پالایشگاهی انجام شد. روش اصلی جمع آوری اطلاعات، مصاحبه نیمه ساختاریافته با خبرگان بود که با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی و مرور متون، شاخص ها استخراج و تعیین شدند. وزن دهی و رتبه بندی شاخص های شناسایی شده، به وسیله تکنیک تاپسیس فازی انجام شد.یافته ها: یازده شاخص در بخش رزیلینس سازمانی شناسایی شدند که عبارتند از: تعهد مدیریت، نظام مدیریت عمل کرد، جریان اطلاعات/ارتباطات، فرهنگ مشارکت، فرهنگ مدیریت خطا، مدیریت منابع انسانی، آموزش، آمادگی، انعطاف پذیری، مدیریت تغییر و فرهنگ نوآوری. نتایج نشان داد شاخص تعهد مدیریت (وزن 0.035) و آمادگی (وزن 0.031) دارای بیش ترین تاثیر و شاخص فرهنگ نوآوری نسبت به سایر شاخص ها دارای کم ترین اهمیت بود.نتیجه گیری: سازمان های فنی اجتماعی بحرانی بالاخص مجتمع های پالایشگاهی به منظور بهبود مدیریت ایمنی و رزیلینس می توانند بر روی شاخص های تاثیرگذار بر اساس اولویت، تمرکز نموده و نسبت به پایش و بهبود آنها اقدام نمایند. اصلاح و بهبود شاخص های موثر منجر به ارتقاء ایمنی و سطح رزیلینس سازمان خواهد شد.

مقدمه: استرس حرارتی یکی از عوامل زیان آور فیزیکی محیط کار است که می تواند باعث اختلال در عمل کردهای شناختی افراد شود. هدف از این تحقیق بررسی اثر سطوح مختلف گرما بر روی میزان توجه و زمان واکنش در شرایط آزمایشگاهی بود.روش کار: در این مطالعه تجربی 33 نفر از دانشجویان دانشکده بهداشت شامل 17 مرد و 16 زن با میانگین و انحراف معیار سنی (2.3±) 22.1 مورد بررسی قرارگرفتند. پس از 1.5 ساعت مواجهه با دو سطح دمای 22oC و 37oC، درصد توجه افراد با استفاده از آزمون عمل کرد پیوسته و زمان واکنش آنها با استفاده از دستگاه سنجش زمان واکنش اندازه گیری شد. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 20 تجزیه و تحلیل شدند.یافته ها: نتایج آزمون های توجه و زمان واکنش نشان داد که با افزایش دما، میانگین میزان توجه کاهش و زمان واکنش افزایش می یابد که از نظر آماری این تفاوتها معنادار بود (p<0.001). درصد توجه درشرایط مواجهه با دمای 22 درجه سانتی گراد به طور معناداری بیش تر از میزان مربوطه در دمای 37 درجه سانتی گراد بود (p<0.001). زمان واکنش در شرایط مواجهه با دمای 37 درجه سانتی گراد به طور معنی داری بیش تر از میزان مربوطه در دمای 22 درجه سانتی گراد بود (p<0.001).نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که گرما از طریق افزایش زمان واکنش و کاهش درصد توجه افراد منجر به افت عمل کردهای شناختی آنها می شود. بنابراین در پست های کاری مانند اتاق های فرمان و صنایع مختلف که نیاز به توجه، تمرکز و عکس العمل سریع دارند در نظر گرفتن و بهینه سازی شرایط گرما به منظور افزایش سطح توجه و کاهش زمان واکنش ضروریست.

مقدمه: استفاده از اصول ایمنی ذاتی در فازهای ابتدایی طراحی فرآیند بسیار کارآمد می باشد، چرا که ارزان و پربازده است. در حالی که در فازهای ابتدایی طراحی فرآیند اطلاعات کاملی در دسترس نیست. استفاده از شاخصی معتبر به منظور ارزیابی ایمنی ذاتی می تواند بسیار کارآمد باشد، به طوری که با مقایسه نتایج کمی می توان بهترین مسیر به منظور طراحی فرآیندی ایمن تر را انتخاب نمود.روش کار: در این تحقیق توسط روش ماتریس سه بعدی سلسله مراتبی غربالی، شاخص هایی جامع به منظور ارزیابی ایمنی ذاتی فرآیند (ISD) و هم چنین ارزیابی هزینه ناشی از اجرای طراحی ذاتا ایمن (ISDC) مورد بررسی قرار گرفته است. از طرفی با استفاده از شاخص های معرفی شده ایمنی ذاتی فرآیند تولید استیک اسید و هزینه های ناشی از اجرای ISD ارزیابی شده است. ابعاد ماتریس های ISD و ISDC شامل 1) بردار اقدامات چهارگانه طراحی ذاتا ایمن، 2) بردار مکانی طراحی ذاتا ایمن و 3) بردار پارامتر (کمیت) طراحی ذاتا ایمن می باشد.یافته ها: به منظور بهینه سازی اجرای طراحی ذاتا ایمن و بهینه سازی هزینه ها از سه فرضیه استفاده شده است که از این میان، فرضیه استفاده از دو فرآیند با ظرفیت نصف به عنوان طراحی با بیش ترین سطح ایمنی ذاتی و فرضیه استفاده از متانول 50% به عنوان کم هزینه ترین فرآیند انتخاب شده اند.نتیجه گیری: در این ارزیابی ها امتیاز کل شاخص ایمنی ذاتی برای فرضیات سه گانه به ترتیب برابر با 55، 70 و 135 بوده و هزینه غیر ریالی کل فرضیات سه گانه به ترتیب برابر با 858000، 746000 و 803000 دلار برآورد شده است. به طوری که این ابزار تاثیر سناریوهای مختلف در طراحی ذاتا ایمن را نشان می دهد و هم چنین می تواند تضاد بین چهار اصل اساسی ISD و تاثیر آن بر روی عوامل ایمنی و هزینه، با استفاده از یک سیستم جایگزینی تامین کننده متانول را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد.

مقدمه: روش تحلیل تناظر و تهیه الگوی حوادث و مخاطرات شغلی قادر به پیش گویی و پیش بینی حوادث و اولویت بندی ریسک ها و آسیب ها به صورت خودکار می ‍ باشد. این روش برای هر شرکتی، صرف نظر از اندازه آن قابل اجرا می باشد. هدف این مطالعه ارایه الگوی حوادث و مخاطرات شغلی بر اساس وابستگی گروه های ریسک-آسیب می باشد که با استفاده از آن می توان حوادث شغلی را مدیریت کرد.روش کار: در این مطالعه گزارش های حوادث شغلی ثبت شده در سازمان تامین اجتماعی در یک دوره زمانی ده ساله از ابتدای سال 1384 تا پایان سال 1393 (300، 222 حادثه) جمع آوری شده و نوع ریسک و آسیب مربوط به هر یک از حوادث بر اساس معیارهای سازمان بین المللی کار مشخص شده و در یک ماتریس ریسک- آسیب (18´18) طبقه بندی گردید. با استفاده از تحلیل تناظر و انجام فرآیند ادغام، گروه های ریسک -آسیب به صورت جداگانه شناسایی گردید که از آنها به عنوان الگوهای حوادث و مخاطرات شغلی استفاده شد. در الگوهای مربوطه وابستگی بین ریسک ها و آسیب ها قابل شناسایی است که این امر باعث تسهیل تصمیم گیری در ارزیابی ریسک در شرکت های تحت پوشش سازمان تامین اجتماعی می گردد.یافته ها: با توجه به تحلیل های انجام شده، سه گروه حوادث شغلی به دست آمد که متغیرهای این سه گروه از الگوهای به دست آمده استخراج شده است. اولین گروه از شش ریسک و هفت آسیب تشکیل شده است که متغیرهای ریسک (تماس با مواد داغ، حوادث ناشی از مواد سوزنده و خورنده، تماس با مواد شیمیایی، حوادث ناشی از مواد سمی، تماس با تجهیزات الکتریکی، انفجار و آتش سوزی) و آسیب (سوختگی، سایر آسیب ها، آسیب های چندگانه، گاز گرفتگی، خفگی، مسمومیت و خطرات محیط زیستی) هستند، دومین گروه از هفت ریسک و شش آسیب تشکیل شده است که متغیرهای ریسک (حوادث ناشی از جابه جایی کردن، پرتاب پلیسه یا ذرات، خفگی، لغزیدن، سقوط افراد، سقوط اشیا و سایر حوادث) و آسیب (پیچش و رگ به رگ شدن، فرو رفتن اجسام در بدن، فرو رفتن اجسام در چشم، بریدگی و قطع عضو، زخم سطحی و زخم عمیق) می باشند. در نهایت سومین گروه از پنج ریسک و پنج آسیب تشکیل شده است که متغیرهای ریسک (ریزش وماندن زیر آوار، تصادف با وسیله نقلیه، برخورد با وسایل مختلف، گیر کردن داخل یا بین اشیا، حوادث ناشی از ابزار دستی) و آسیب (شکستگی اعضا، در رفتگی، کمر درد، ضرب خوردگی، کوفتگی و له شدگی) هستند. لازم به ذکر است که با بررسی این الگوها می توان به تشخیص و اولویت بندی حوادث شغلی پرداخت.نتیجه گیری: گروه های به دست آمده باعث ایجاد فرصت های جدید در جهت توسعه برنامه های کاربردی به منظور تحلیل، تفسیر و مدیریت خودکار حوادث شغلی در راستای به حداقل رساندن عدم قطعیت و افزایش عینیت می گردد. مزیت تحلیل های انجام گرفته در این مطالعه نسبت به سایر تحلیل های مشابه در نظر گرفتن هم زمان ریسک ها و آسیب ها و به دست آوردن گروه های متشکل از دو متغیر است. با توجه به فراوانی و توزیع جرم متغیرهای ریسک و آسیب موجود در گروه های به دست آمده، متغیرهای ریسک و آسیب گروه 3 دارای بیش ترین اهمیت و متغیرهای ریسک و آسیب گروه 2 دارای اهمیت کم تر و متغیرهای ریسک و آسیب گروه 1 دارای کم ترین اهمیت می باشند.

مقدمه: با وجود تلاش های مداوم برای کاهش خطای انسانی در سیستم های مختلف، اشتباهات و رفتار نا ایمن علت اصلی وقوع حوادث در محیط کار می باشد. مطالعات زیادی برای شناسایی و بهبود خطای انسانی در سال های اخیر انجام گرفته اند. تعداد زیاد مطالعات خطای انسانی با تنوع بالای مباحث، مرور کلی در این زمینه را برای محققان دشوار ساخته است. بنابراین یک مرور سیستماتیک مطالعات گذشته، بهترین راه برای به اشتراک گذاشتن یافته های مفید مطالعات و در دسترس قرار گرفتن گرایشات مطالعات آینده در زمینه خطای انسانی می باشد.روش کار: مقالات بعد از جستجوی سیستماتیک در پایگاه های داده معتبر، بر اساس عنوان مقاله، سال انتشار، عنوان مجله/کنگره، شهر/ منطقه، سطح سازمان بندی، شغل مورد بررسی، نوع سازمان و روش استفاده شده رمزگذاری شدند و به بررسی دقیق بر اساس کدبندی ها پرداخته شد.یافته ها: سه گروه مطالعات خطای انسانی شناسایی شدند. گروه اول مطالعات از جنبه مدیریت ایمنی، ارزیابی و برنامه ریزی ایمنی به بررسی خطای انسانی پرداخته اند. گروه دوم تاثیرات خصوصیات فردی مثل رفتار فرد، ادراک و میزان آموزش را بر میزان خطای انسانی بررسی کرده اند. گروه سوم اطلاعات حاصل از حوادث پیشین را برای بهبود رفتار افراد و کاهش خطای انسانی به کار گرفته اند. به منظور تعیین بهتر گرایشات مطالعات، از جنبه های زمانی و موضوعی به بحث راجع به مباحث پرداخته شده است.نتیجه گیری: در آخر، در این مطالعه مروری، شکاف های مطالعاتی مرتبط با خطای انسانی شناسایی و راهکارهای مناسب ارایه گردید.