قرآن و طب( QURAN AND MEDICINE)
سال:1397 | دوره:3 | شماره:4 |تعداد مقالات:7

اهداف آلتمتریکس یا دگرسنجه ها از شاخص های نوین ارزیابی تحقیقات دانشگاهی است که انتشار یافته های پژوهشی در شبکه های اجتماعی را مورد بررسی قرار می دهد. هدف از مطالعه حاضر، بررسی وضعیت حضور مقالات پژوهشگران حوزه "قرآن و سلامت" در شبکه اجتماعی ریسرچ گیت بود. ابزار و روش ها این پژوهش از نوع توصیفی-مقطعی است که با استفاده از روش تحلیل استنادی و علم سنجی انجام شد. جامعه آماری پژوهش شامل 230 مقاله بود که تا سال 2018 در پایگاه استنادی اسکوپوس بازیابی شدند. داده ها به وسیله نرم افزارهای Excel 2016 و SPSS 21 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها ایران با 67 مقاله بیشترین تعداد مقاله حوزه "قرآن و سلامت" را به خود اختصاص داده است. کشورهای ایالات متحده، عربستان سعودی، مالزی و پاکستان رتبه های بعدی را کسب نمودند. میزان حضور مقالات در شبکه اجتماعی ریسرچ گیت 1/86% بود. همبستگی آماری معنی داری بین میزان استناد اسکوپوس و شاخص های شبکه ریسرچ گیت (تعداد خواندن و تعداد استناد) وجود داشت (01/0p<). نتیجه گیری پژوهشگران حوزه "قرآن و سلامت" با به اشتراک گذاری یافته های تحقیقاتی در شبکه های اجتماعی می توانند در افزایش استنادپذیری تولیدات علمی و بالطبع افزایش ارتباطات علمی با سایر پژوهشگران سهیم باشند.

مقدمه: بهزیستی کم توانان جسمی مورد توجه خداوند بوده و در آیات قرآن بدان اشاره شده است. آموزه های قرآنی با ارایه راهکارهایی برای بهزیستی کم توانان جسمی، در پی فراهم آوردن بستری مناسب برای آسوده زندگی کردن آنان در بستر جامعه است. برای رسیدن به این مهم، وظایف دیگران اعم از خانواده کم توانان جسمی، جامعه و نهادهای حکومتی را نیز می توان از آیات قرآن برداشت نمود. لذا هدف این پژوهش، بررسی عوامل بهزیستی کم توانان جسمی از منظر آیات قرآن بود. در این پژوهش مروری از نوع تحلیل مفهومی و تحلیل اسناد، ابتدا آیاتی که مربوط به موضوع بهزیستی و به طور کلی سبک زندگی کم توانان جسمی بود، استخراج شد. سپس آیات با توجه به اهداف تحقیق دسته بندی شده، آنگاه به تحلیل و بررسی تاثیر آیات قرآن بر بهزیستی کم توانان جسمی پرداخته شد. نتیجه گیری: در آیات قرآن به بهزیستی روحی، روانی، جسمی، مادی و اجتماعی کم توانان جسمی توجه شده است. احتساب کم توانی به عنوان امتحان الهی، بهزیستی روانی کم توانان و رفع وجوب جهاد از آنها بهزیستی جسمی شان را در پی دارد. همچنین مکلف بودن کم توانان جسمی به حضور در اجتماع راهکار خداوند برای بهزیستی اجتماعی آنها و سفارش به حمایت مالی از کم توانان نشانه توجه خدا به بهزیستی مادی این گونه افراد است. توصیه به رعایت احترام و کرامت بخشیدن به کم توانان جسمی نیز نشان از توجه آیات قرآن به بهزیستی روحی کم توانان جسمی دارد.

مقدمه: مراقبت تسکینی برای همه افراد مشرف به مرگ که به درمان جواب نمی دهند، کاربرد دارد و هدف اولیه آن حفظ کیفیت زندگی است. در ارتباط با بیماران مشرف به موت و احساس درماندگی آنان مباحث متعددی وجود دارد و مراقبت های پایان حیات، تسکین درد، مدیریت محیط و لحظات احتضار بیمار، مرگ در آرامش، تسکین آلام اطرافیان بیمار مشرف به موت و سایر موارد، در عرصه مراقبت از آنها نه تنها توصیه می­ شود، بلکه حتی قسمتی از حقوق بیمار و وظایف کادر درمان محسوب می­ شود. هدف این پژوهش، بررسی مفهوم مراقبت های تسکینی پایان حیات از دیدگاه قرآن و حدیث بود. نتیجه گیری: بیمار در حال مرگ و اطرافیان وی از منظر اخلاق پزشکی حقوق خاصی دارند که باید از آن حقوق برخوردار شوند و پروتکل ها و توصیه های پزشکی خاصی برای این دوره از زندگی بیمار و اطرافیانش وجود دارد. توصیه های دینی ارزشمند و عمیقی نیز برای مدیریت این دوره از زندگی بیمار و اطرافیانش در همه فرهنگ ها و به ویژه دین اسلام وجود دارد و به طور اساسی باید تاکید کرد که درک کادر پزشکی از برداشت های بیماران و اطرافیان بیماران از مرگ و مفهوم آن، کمکی ارزنده برای کادر پزشکی برای مدیریت لحظه و واکنش های بیماران برای گذر آرام از این مرحله پرتلاطم محسوب می­ شود، البته مبانی و کلیات نتیجه گیری ­ های فوق و مفاهیم مشابه با این موارد، به صورت مشترک در باورهای اکثر فرهنگ ها و جوامع بشری وجود دارد.

اهداف: در برخی از آیات قرآن کریم، پیرامون علم پزشکی و مسایل مربوط به آن اشاراتی شده است. هدف این پژوهش، استخراج و دسته­ بندی واژگان و اصطلاحات مربوط به "سلامت" و درون مایه­ های پزشکی قرآن کریم بود. اطلاعات و روش ها: در مطالعه مروری حاضر که به روش اسنادی انجام شد، ابتدا اصطلاحات طبی قرآن گردآوری و براساس ترتیب الفبایی واژگان عربی و میزان بسامد هر واژه در سوره­ ها منظم شد و سپس معانی این واژگان در فرهنگ­ نامه­ ها استخراج شد. یافته ها: بیش از 100 عنوان اصطلاح طبی با درون مایه­ پزشکی در قرآن کریم یافت شد که می­ توان آنها را به چهار دسته کلی اصطلاحات آناتومی (51 واژه)، بیماری ها (12 واژه)، اصطلاحات مربوط به شکل ­ گیری جنین (22 واژه) و غذا و دارو (28 واژه) طبقه­ بندی نمود. نتیجه گیری: توجه به بسامد، معنای لغوی و مفهوم کاربردی واژه­ های طبی گردآوری شده می­ تواند به فهم عمیق­ تر واژگان طبی مندرج در قرآن کریم کمک کند.

مقدمه: علم طب دارای سلسله صورت مساله هایی است که باید پاسخ به آنها کشف شود. طب رایج با همه حرف و حدیث هایی که درباره آن وجود دارد، دارای متدولوژی و مبانی برای پاسخ به سئوال های خود است و طبق آنها پیش می رود. در باب طب اسلامی به عنوان جایگزین طب رایج با متدولوژی و مبانی متقن مواجه نیستیم. امروزه گرچه شاید استناد به حدیث و روایات برای رسیدن به طب جدید پدیده ای نو باشد اما اصل استناد به روایت، پدیده ای جدید نیست بلکه در طول قرن ها از سوی مکاتب گوناگون مورد توجه بوده و مکتب ها و مسلک هایی از جمله اخباریون و اصولیون به وجود آمده اند که هر یک حرفی برای گفتن دارند. هدف پژوهش حاضر، تبیین گستره تحلیل "محتوی" و "استناد" در حوزه روایات طبی بود. نتیجه گیری: رویکرد مواجهه با روایات طبی، می بایست همراه با یک مواجهه علمی باشد؛ در نحوه جمع آوری روایت، در تحلیل محتوی و نیز در مرحله آزمایش و نتیجه گیری. افراط و تفریطی که نوعاً در مواجهه با روایات طبی دیده می شود، هر دو آسیب زننده خواهند بود. این که به تمامی این روایات به چشم سنت قطعی نگریسته شود یا این که بدون هر گونه بررسی کارشناسانه، به تمامی آنها با دیدی خالی از اعتماد بنگرند، هر دو آسیب زاست.

مقدمه: در عصر حاضر، با واگذاری امور زندگی به رایانه ها و دست یازیدن بشر به ابزارهای نوین، بیم آن می رود که انسان در گذار از زندگی سنتی به روش مدرن و صنعتی، کم کم از جایگاه اثرگذاری و موضع فعال بهسوی اثرپذیری و انفعال پیش رود، به گونه ای که بعضاً هویت و مسئولیت خویش را به فراموشی سپارد و مانند ابزاری در دست سامان دهندگان نظم نوین جهانی درآید؛ در نتیجه همه ارزش های فطری و عقلانی و اختیار بیرنگ شود و جامعیت فضایل دینی از جمله پیامدهای عفاف به دست حیلت ورزان نوین به بازی گرفته شود. هدف پژوهش حاضر، بررسی توصیفی-تحلیلی بنیان ها و پیامدهای عفاف در قرآن کریم به منظور طراحی الگوی مطلوب تعلیم و تربیت اسلامی بود. نتیجه گیری: خداوند با قراردادن عقل، فطرت و اختیار در وجود انسان، اسباب درونی تربیت او و کسب ملکات فاضله یا رذیله را ایجاد نموده است. انسان از همان ابتدای خلقت، آن گاه که دریافت عریان است به طور فطری با استفاده از برگ های درختان اقدام به پوشانیدن خود کرد. بر این پایه عقل انسان نیز سازگار با فطرت پاک و براساس اختیار خود، حکم بر وقاحت و زشتی برهنگی و پسندیده بودن پوشش و رعایت شرم و حیا می کند. همچنین عفاف به لحاظ فردی و اجتماعی دارای پیامدهای مثبت بسیاری است، که از ابعاد مختلف روحی، جسمی، جنسی و حتی خانوادگی قابل تعمق و بررسی بوده و نقش تاثیرگذاری در رفتار و زندگی فردی و اجتماعی انسان دارد.

مقدمه: طبق قوانین جزایی، سقط جنین در بیشتر موارد جرم تلقی شده و در مواردی بسیار نادر و استثنایی این عمل مجاز محسوب می­ شود. یکی از این موارد تجویز سقط جنین بر مبنای قاعده فقهی اضطرار است. حالت اضطرار مادر برای حفظ جان خود موجب رفع حرمت سقط می­ شود. قاعده اضطرار نشان دهنده روابودن چنین حالتی برای روایی سقط جنین است؛ مانند حدیث نبوی مشهور به حدیث رفع که در مقام برداشتن حکم از مکلفان در شرایط ویژه است. بنابراین هدف پژوهش حاضر، تحلیل کاربردی قاعده فقهی اضطرار در مساله جواز سقط جنین بود. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی است که به روش تحلیل محتوی صورت گرفت. در تنظیم پژوهش، از روش اسنادی و کتابخانه ای استفاده شد و تجزیه و تحلیل اطلاعات کسب شده به صورت کیفی و مبتنی بر استنتاج محقق از منابع قرآنی و متون فقهی و حقوقی بود و لذا اطلاعات به وسیله ابزارهای سنجش کتابخانه ای و اسنادی گردآوری شد. نتیجه گیری: قانون ایران، سقط جنین در مقام ضرورت را قبل از ولوج روح (چهارماهگی) مجاز می­ داند.