زیست شناسی جانوری تجربی
سال:1398 | دوره:8 | شماره:2 (پیاپی 30) |تعداد مقالات:12

رشد میکروبی و اکسیداسیون لیپیدها یکی از دلایل اصلی فساد گوشت و فرآورده های گوشتی است که تغییرات نامطلوبی در این فرآورده ها ایجاد می کند و در نتیجه، باعث بروز مسمومیت های غذایی و مرگ ومیر مصرف کنندگان و همچنین ایجاد خسارت های قابل ملاحظه اقتصادی می شود. به منظور ارزیابی رفتار باکتری استافیلوکوکوس اورئوس (عامل مسمومیت غذایی) و سنجش برخی از پارامترهای میکروبی و شیمیایی، فیله ماهی قزل آلای رنگین کمان آغشته به استافیلوکوکوس اورئوس در معرض پلی فنول های عصاره رازیانه (به فرم آزاد و انکپسوله) در دو غلظت (1/0، 3/0 درصد) قرار گرفته و در دمای یخچال به مدت 15 روز نگهداری شدند. عوامل شیمیایی و میکروبی مورد بررسی شامل شاخص پراکسید، شمارش کلی باکتری ها، شمارش باکتری های سرمادوست و شمارش باکتری استافیلوکوکوس اورئوس بودند. نتایج بررسی عوامل شیمیایی و میکروبی نشان دهنده اختلاف معنی دار بین تیمارهای عصاره آزاد و انکپسوله رازیانه بود (05/0>P). نتایج بیانگر آن است که عصاره رازیانه خصوصاً در فرم انکپسوله آن و در غلظت بالا مؤثرتر از فرم آزاد آن بوده است و منجر به کندتر شدن روند رشد شمارش کلی باکتری ها، باکتری های سرمادوست و تعداد باکتری استافیلوکوکوس اورئوس و کاهش شاخص پراکسید به طور معنی داری (05/0>P) در فیله ماهی قزل آلای رنگین کمان می شود. بنابراین استفاده از فرم انکپسوله رازیانه (به ویژه در غلظت 3/0 درصد) می تواند به عنوان یک نگهدارنده طبیعی در فیله قزل آلای رنگین کمان پیشنهاد گردد.

در این تحقیق اثر تجویز خوراکی سطوح مختلف عصاره زیره سبز بر ماهی جوان کپور معمولی مورد مطالعه قرار گرفت. به این منظور تعداد 150 قطعه ماهی (با وزن متوسط 89/0± 3/20 گرم) به طور تصادفی در 15 تانک فایبر گلاس توزیع شده و با جیره حاوی عصاره اتانولی زیره سبز با مقادیر 0% (گروه شاهد)، 5/0%، 1، 5/1 و 2% (گروه های آزمایشی)، 3 بار در روز به صورت سیری و به مدت 8 هفته تغذیه شدند. در پایان دوره آزمایش، پارامترهای مختلف رشد شامل میزان افزایش وزن، میزان رشد روزانه و ضریب رشد ویژه، شاخص های وضعیت شامل ضریب چاقی، شاخص احشایی و شاخص کبدی و نیز شاخص های تغذیه ای شامل نسبت تبدیل غذایی، نسبت بازده پروتئین، نسبت بازده چربی، کل غذای مصرف شده، مصرف خالص پروتئین، مصرف خالص چربی، اندازه گیری گردید. نتایج نشان داد عصاره زیره سبز منجر به افزایش وزن بدن، ضریب رشد روزانه و نرخ رشد ویژه در مقایسه با گروه شاهد گردید (05/0>P) و بیشترین میزان این فاکتورها در جیره حاوی 2% عصاره و کمترین میزان مربوط به گروه شاهد بود. کمترین میزان نسبت تبدیل غذایی و بیشترین میزان نسبت بازده پروتئین در گروه 2% عصاره زیره سبز مشاهده شد که با گروه شاهد اختلاف معنی داری مشاهده شد (05/0>P). بر اساس نتایج حاصله، افزودن 2% عصاره اتانولی زیره سبز به جیره غذایی ماهی جوان کپور معمولی می تواند موجب افزایش رشد گردد.

اولین گام در مدیریت و حفاظت از گوشت خواران بزرگ جثه، آگاهی از تراکم جمعیت مورد نظر است و برآورد تراکم نیازمند شناخت الگوی پراکنش گونه در سطح سیمای سرزمین می باشد. در این تحقیق الگوی پراکنش و تراکم خرس قهوه ای (Ursus arctos syriocus) با استفاده از نمایه استاندارد شده موریسیتا (SMI) و نمونه گیری خوشه ای تطبیقی (ACS) در محدوده شهرستان ارسنجان در استان فارس تعیین گردید. کار میدانی و شمارش نمایه های حضور در قالب پلات های نه کیلومتر مربعی (3×3) انجام شد. تعداد کل پلات های نمونه گیری 300 پلات در کل ناحیه مورد مطالعه بود. نتایج نمایه SMI نشان داد که الگوی پراکنش این گونه بصورت کپه ای و افراد آن عمدتاً در منطقه شکار ممنوع کوه خم تجمع یافته اند. نتایج ACS بر اساس هشت نمونه از لانه های فعال زمستان خوابی نشان داد که تراکم خرس قهوه ای 031/0 فرد در هر سلول و 0034/0 فرد در هر کیلومتر مربع در کل محدوده مورد مطالعه می باشد. در نهایت پیشنهاد می شود که لانه های زمستان خوابی شاخص مناسبی در ارزیابی جمعیت خرس قهوه ای می باشد که از آن می توان در برآورد تراکم و فراوانی نسبی این گونه در سایر زیستگاه ها و پایش جمعیت در سال های متوالی استفاده کرد.

سرطان یک مسئله مهم بهداشتی و سلامتی در جهان است. سرطان گردن رحم یکی از موارد اصلی مرگ و میر ناشی از سرطان در جهان در بین زنان می باشد. استفاده از گیاهان دارویی به عنوان منبع طبیعی درمانی در درمان سرطان به دلیل عدم سمیت این گیاهان بر سلول های طبیعی در بسیاری از موارد، مورد توجه است. پژوهش حاضر به بررسی اثر عصاره اتانولی ریشه عنصل بر سلول های سرطانی هلا در مقایسه با سلول های طبیعی هک پرداخته است. پس از خشک کردن ریشه، عصاره گیری از آن به روش سوکسله صورت گرفت. سپس، سلول های هلا و هک با غلظت های 1000؛ 200؛ 150؛ 100؛ 50؛ 10؛ 1؛ 1/0 میکروگرم در میلی لیتر عصاره اتانولی ریشه عنصل در زمانهای 24، 48، 72 ساعت کشت داده شدند و با تست MTT میزان زنده مانی آنها مشخص شد. عصاره اتانولی ریشه عنصل سبب کاهش زنده مانی سلول های هلا در دوزها و زمانهای مختلف شد (05/0P<). اما بر زنده مانی سلول های هک تأثیری نداشت. بحث: با توجه به وجود فلاوونوئیدها و گلیکوزیدهای موجود در ریشه عنصل، کاهش زنده مانی سلول های سرطانی هلا را می توان به این ترکیبات نسبت داد.

افزایش کاربرد و مصرف نانوذرات در صنعت، بهداشت و کشاورزی امکان ورود این نانوذرات به محیط زیست، خصوصاً محیط های آبی را افزایش می دهد. مطالعه حاضر، اثرات نانوذرات کلوئید نقره و اکسیدمسI (Cu2O) بر کبد و پلاسمای خون بچه ماهی سفید دریای خزر (Rutilus kutum) با سنجش میزان فعالیت آنزیم های ALT، AST، ALP و LDH را بررسی کرد. بچه ماهی ها (6/3± 1/17 گرم) از مرکز تکثیر و بازسازی دکتر یوسف پور تهیه شدند. پس از تیمار بندی و در معرض قرار دادن ماهی ها با نانوذرات کلوئید نقره و نانوذرات اکسیدمسI (Cu2ONPs) در غلظت های مختلف، خون گیری در دو نوبت در روز هفتم و بیست و یکم آزمایش انجام گرفت. هم زمان بافت کبد ماهی ها نیز جدا شد و در فریزر 70-تا زمان انجام آنالیز پارامترها نگه داری شدند. نتایج، تغییر در فعالیت آنزیم ها در کبد و پلاسمای خون بچه ماهی سفید دریای خزر در معرض با نانوذرات را نشان داد. بیشترین تغییرات در پلاسما در روز هفتم آزمایش مشاهده شد. آنزیم LDH نسبت به دیگر آنزیم ها بیشترین تغییرات را در پلاسما داشت. در روز بیست و یکم آزمایش فقط آنزیم LDH در پلاسما دارای تغییرات معنی دار نسبت به شاهد بود. در کبد، سطوح آنزیم های ALT، AST، ALP و LDH در معرض نانوذرات تقریبا افزایش یافتند. در کبد همانند پلاسما بیشترین تغییرات متعلق به آنزیم LDH بود. درمجموع، تغییر در آنزیم های متابولیسمی نشان دهنده تغییر در وضعیت فیزیولوژیک ماهی تحت استرس ایجادشده توسط نانوذرات که می تواند سلامت آبزی را به خطر بیاندازد.

تالاب ها به عنوان یکی از مهم ترین اکوسیستم ها در جهان به شمار می روند و همچنین جزو اکوسیستم های در معرض تهدید بسیار بالا در جهان می باشند. از طرفی شناخت جامعه پرندگان و پوشش گیاهی به عنوان دو عنصر بسیار مهم در بقای تالاب ها مطرح می باشند. لذا مطالعه حاضر با هدف بررسی تنوع گونه ای پرندگان و گیاهان در راستای اهداف حفاظتی تالاب سولدوز صورت گرفت. بر اساس نتایج حاصل از این تحقیق، مجموعه رستنی های این تالاب بالغ بر 69 گونه گیاهی بود که متعلق به 62 جنس و 26 تیره می باشند. تیره های کاسنی (Asteraceae) با 13 گونه، چغندر (Chenopodiaceae) با 10 گونه، گندم (Poaceae) با 6 گونه و شب بویان (Brassicaceae) با 6 گونه، بیش ترین تعداد گونه های گیاهی را در تالاب سولدوز نشان دادند. همچنین در بین گیاهان مورد مطالعه، به ترتیب تروفیت ها با 45 گونه بیش ترین و همچنین کامفیت ها و فانروفیت ها هر کدام با 3 گونه کم ترین پوشش اشکال زیستی عناصر گیاهی منطقه را تشکیل می دهند. از میان جامعه پرندگان نیز 127 گونه پرنده در تالاب سولدوز متعلق به 44 خانواده و 15 راسته شناسایی و ثبت گردید. از میان تیره های مختلف شناسایی شده، تیره مرغابیان با 18 گونه بیش ترین غنای گونه ای را در تالاب داشتند. با توجه به پوشش گیاهی مناسب و وجود میزان آب کافی برای تالاب سولدوز، بایستی مطالعات توسعه این تالاب در اولویت بوده و برای ثبت در کنوانسیون رامسر در لیست تالاب های پیشنهادی قرار گیرد.

این مطالعه با هدف ارزیابی زیستگاه آهو در منطقه حفاظت شده کالمند بهادران با استفاده از مدل ارزیابی چند معیاره (MCE)، انجام شد. متغیرهای زیستگاهی مورد استفاده در مدلسازی شامل: شیب، جهت جغرافیایی، ارتفاع، تراکم و فلور منطقه، منابع آب، مزارع کشاورزی و سکونتگاه های انسانی بودند. ابتدا نقشه متغیرها جهت مدل سازی در محیط نرم افزار ادریسی (IDRISI) نسخه 17، آماده گردید. سپس با استفاده از الگوریتم بولین (Bolin) در نرم افزار ادریسی (IDRISI)، لایه های محدودیت برای زیستگاه آهو شامل شیب بیش تر از 10 درصد، ارتفاع بیش تر از 1600 متر، حریم 100 متری از سکونت های انسانی، 500 متری ازجاده های اصلی، 5 کیلومتری از مزارع کشاورزی، 10 کیلومتری از منابع آب به دست آمد همچنین جهت تعیین وزن هر یک از متغیرها از روش سلسه مراتبی در نرم افزار ادریسی (IDRISI) استفاده شد نتایج حاصل از رتبه دهی متغیرها نشان داد از بین متغیرهای مورد استفاده، متغیر جاده بیش ترین وزن و متغیر ارتفاع کمترین وزن را به خود اختصاص داده است. نتایج ارزیابی میزان سطح مطلوبیت در منطقه کالمند و بهادران نشان داد بیش ترین میزان سطح (01/56 درصد)، برای آهو دارای مطلوبیت متوسط می باشد بنابراین می توان گفت منطقه کالمند بهادران یک منطقه آهو خیز بوده و به نسبت برای این گونه زیستگاه خوبی می باشد که می توان با مدیریت و برنامه ریزی، سطح زیستگاه مطلوب را در منطقه بهبود بخشید از نتایج این مطالعه می توان در اجرای اقدامات حفاظتی و مدیریتی جهت افزایش زیستگاه های مطلوب در سطح استان یزد نیز استفاده نمود.

اسکلتوکرونولوژی یک روش مطمئن تعیین سن است اما در دوزیستان بی دم مطالعات اندکی در این زمینه صورت گرفته است. در پژوهش حاضر برای نخستین بار در سطح کشور ایران توأم با بررسی ساختار سنی جمعیت، الگوی رشد و سن اولیه تولیدمثل در میان جمعیت های گونه قورباغه مردابی در نواحی شمالی و جنوبی استان خوزستان پرداخته شد. به این منظور، 20 نمونه قورباغه مردابی نر و ماده به صورت زنده صید و به آزمایشگاه منتقل شدند. پس از بررسی های بیومتریک، نمونه ها تشریج و پس از جداسازی استخوان های اندام های حرکتی مراحل تهیه مقاطی بافتی بر روی نمونه های استخوانی انجام شد. تعداد خطوط توقف رشد در برش های عرضی استخوان و سن نمونه ها تعیین گردید. به منظور تعیین رابطه بین سن با وزن بدن، طول بدن و سن با وزن عدسی چشم، اطلاعات حاصل تجزیه و تحلیل آماری شد. حداکثر تعداد حلقه های شمارش شده در جمعیت این گونه 12 عدد بود. نرهای نواحی شمالی و جنوبی در سن 2 سالگی، ماده های نواحی شمالی در سن 2 سالگی و ماده های نواحی جنوبی در سن 3 سالگی بالغ تعیین شدند. با افزایش سن ماده ها، میزان هم آوری کاهش یافت که این امر با توجه به کاهش قدرت زیستی ناشی از افزایش سن بیولوژیکی قابل توجیه بود. مطابق نتایج، مشاهده شد بین سن افراد با وزن بدن و وزن عدسی چشم رابطه معنی دار وجود داشت، اما بین سن افراد با طول بدن به جز تعداد محدودی از افراد نر نواحی شمالی ارتباط معنی دار وجود نداشت.

از شایع ترین بیماری ها در بدو تولد زردی نوزادان می باشد که منجر به زرد شدن پوست نوزادان و سفیدی چشم به علت بالا رفتن میزان بیلی روبین در خون نوزادان است. به طور طبیعی بیلی روبین از طریق کبد عبور می کند و به عنوان صفرا از راه روده دفع می گردد. زردی نوزادان زمانی ایجاد می شود که بیلی روبین زودتر از ایجاد توانایی کبد نوزادان برای تجزیه و دفع تولید گردد. هدف از این مطالعه تعیین شیوع یرقان نوزادی و عوامل خطر مؤثر بر آن است. در این مطالعه توصیفی 1000 نوزاد بستری شده در بخش نوزادان بیمارستان مریم کرج به روش نمونه گیری غیر احتمالی آسان موردبررسی قرار گرفتند. اطلاعات بیلی روبین توتال، G6PD، هموگلوبین، RH، گروه خونی و جنس و روش زایمان بررسی شد. در این مطالعه 36% نوزادان به زردی مبتلا بودند. کمبود فعالیت G6PD در نوزادان یرقانی 5/10% بود. شیوع عوامل خطر زردی زودرس به ترتیب: ناسازگاری ABO، ناسازگاری RH و کمبود آنزیم G6PD بود. بین متغیرهای موردبررسی و کمبود آنزیم موارد دارای زردی با کمبود آنزیم ارتباط معنی داری داشتند. سن و وزن نوزاد در زمان مراجعه، سن بروز زردی و وزن نوزاد در روزهای 3 تا 10 در گروه ها تفاوت معنی داری نداشتند. میانگین بیلی روبین در نوزادان متولدشده با روش زایمان طبیعی 3/8 و در نوزادان سزارینی 2/11 میلی گرم بر دسی لیتر بود. با توجه به یافته ها میزان زردی و شدت آن در نوزادان سزارینی بیشتر است. میانگین بیلی روبین کل در نوزادان دختر تفاوت معنی داری با نوزادان پسر نداشت. میزان بروز زردی با سن و وزن نوزاد، نوع تغذیه، گروه خونی، رتبه زایمان و نوع بیهوشی مورداستفاده در سزارین ارتباط معناداری نداشت. بخشی از شیوع زردی به علت ناسازگاری ABO و RH و کمبود آنزیم G6PD بود. نتایج نشان می دهد عوامل دیگری نیز در زردی اثرگذار هستند. تقریباً 80% نوزادانی که فقدان یا کمبود آنزیم G6PD و ناسازگاری گروه خونی رادارند سطح بیلی روبین خون خیلی دیرتر نسبت به نوزادان عادی به سطح نرمال رسید.

این مطالعه حاصل پژوهشی است که با هدف بررسی زیست شناسی و تعیین موفقیت زادآوری حواصیل شب Nyctiocorax nyctiocorax در جزیره علی سیاه رودخانه کارون در سال های 87-86 انجام شده است. در این مطالعه مجموعاً 30 آشیانه به صورت تصادفی از طریق پیمایش با قایق انتخاب شد. زادآوری حواصیل شب با آشیانه سازی در 3 فروردین آغاز و در 30 خرداد با پرواز آخرین جوجه پایان یافت. از میان 91 تخم در 30 آشیانه انتخابی، به طور متوسط 03/3 تخم در هر آشیانه وجود داشت و دستجات تخم نیز بین 2 تا 5 تخم متغیر بود. میانگین موفقیت زادآوری در مرحله تفریخ، لانه-نشینی و لانه گریزی به ترتیب 73/63% (58=n)، 45/49% (45=n)، 05/45% (41=n) و موفقیت زادآوری کل نیز 74/52% محاسبه شد. دستجات تخم، گروه های همزاد و پارامترهای آشیانه تأثیر معنی داری روی موفقیت زادآوری نداشتند. بیشترین تلفات در مرحله قبل از تفریخ (26/36% و 33=n) و اغلب به دلیل عوامل طبیعی رخ داده است.

شناسایی تاکسون های جانوری یکی از اقدامات اساسی برای حفظ تنوع زیستی است. خفاش موجودی نافع در اکوسیستم است که به دلایل مختلف از جمله تخریب زیستگاه های آن ها به شدت مورد تهدید قرار گرفته است. لذا در این پژوهش، تنوع خفاش در 36 غار در اقلیم های مختلف استان فارس طی 10 ماه بررسی گردید. به این منظور خفاش ها ضمن پرواز در غار یا بعد از صید شدن با تور نامرئی (mist net)، عکس برداری شدند. گونه ها پس از مطابقت با کلیدهای تاکسونومیکی خاص شناسایی و توسط مراجع داخلی و خارجی تأیید شدند. بعضی از خفاش ها پس از شناسایی در محل رها گردیده و بعضی برای تشخیص دقیق تر به آزمایشگاه منتقل شدند. نتایج حاصل از این تحقیق حاکی از حضور 15 گونه خفاش متعلق به 8 جنس از 7 خانواده بود که بیشتر در غارهای مرطوب و بزرگ به لحاظ ارتفاع و عمق به صورت کلنی های پر جمعیت و متشکل از گونه های مختلف مشاهده شدند. خفاش ها شامل یک گونه میوه خوار و 14 گونه حشره خوار بود. خانواده خفاش نعل اسبی (Rhinolophidae) با 5 گونه بیشترین تنوع و جنس Rhinopoma بیشترین تراکم جمعیت و انتشار در منطقه را نشان داد. بیشترین جمعیت و تنوع خفاش نیز به ترتیب در غارهای ناحیه گرم و معتدل استان بود. مطابق با نتایج حاصل، غارهای استان فارس مأمن مناسبی برای خفاش است لذا جهت حفاظت از جمعیت آن ها، حفاظت از این اماکن از طرف سازمان محیط زیست و تعامل آن ها با تیم های غارنوردی استان کاملاً ضروری است.

تحقیق حاضر به منظور بررسی اثر مکمل جلبک سارگاسوم (Sargassum ilicifolium) بر شاخص های رشد (وزن نهایی، فاکتور وضعیت، بقا و میزان رشد روزانه)، تغذیه (ضریب تبدیل غذایی، میزان غذای دریافتی، کارایی مصرف پروتئین، کارایی مصرف چربی) و ترکیب شیمیایی بدن (میزان پروتئین، چربی، رطوبت و خاکستر) به مدت 60 روز انجام گرفت. در این مطالعه، تعداد 120 قطعه ماهی طلال با میانگین وزنی 56/0± 93/18 گرم و میانگین طولی 17/0± 30/12 سانتی متر در یک طرح کاملا تصادفی به 4 تیمار آزمایشی و 3 تکرار (با تعداد 10 قطعه در هر تکرار) دسته بندی شدند. تیمار ها عبارت بودند از تیمار آزمایشی شاهد (بدون استفاده از مکمل جلبک) و تیمار های آزمایشی 2، 3، 4 به ترتیب حاوی 5، 10 و 15 گرم پودر جلبک بر کیلوگرم غذا. بر اساس نتایج به دست آمده بالاترین وزن نهایی 19/1± 54/31 گرم، فاکتور وضعیت (06/0± 10/1 درصد)، کارایی مصرف پروتئین (53/0± 04/27)، کارایی مصرف چربی (84/12± 76/115) و میزان رشد روزانه (%38/0± 30/23 درصد) در تیمار 4 مشاهده شد. همچنین بیشترین میزان پروتئین لاشه (26/0± 46/19 درصد) و کمترین میزان چربی لاشه (11/0± 10/3 درصد) در تیمار حاوی 15 گرم مکمل جلبک بر کیلوگرم غذا مشاهده شد که با تیمار شاهد دارای تفاوت معنی دار بود (05/0>p). در مجموع بر اساس نتایج این تحقیق، افزودن 15 گرم مکمل جلبک سارگاسوم به جیره غذایی ماهی طلال به منظور بهبود شاخص های رشد، تغذیه و کیفیت لاشه در این ماهی پیشنهاد می شود.