مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی
سال:1398 | دوره:23 | شماره:3 (پیاپی 80) |تعداد مقالات:10

هدف هدف از نگارش مقاله حاضر، ارائه مهم ترین الزامات برای ایجاد دانشگاه اسلامی و بیان وظایف دانشگاه اسلامی در شرایط حاکمیت جهالت مدرن بر جهان بود. روش این مقاله با روش شناسی تفسیری بر مبنای آموزه های نظری تاویل متن و روش تحلیل گفتمان، ابتدا به تبیین نظری پدیده جاهلیت در کلام و اندیشه علمای اسلامی پرداخته، سپس با بررسی گفتارها و متون مکتوب امام خمینی و آیت الله خامنه ای، ضرورت پردازش مفهوم جاهلیت مدرن را برای صورتبندی و بازسازی گفتمان دانشگاه اسلامی نشان داده است. یافته ها دانشگاه اسلامی بر مبنای تکلیف تمدنی و رسالت الهی باید حساسیت زیادی را برای ترویج باورهای خود به صورت عمیق و نه سطحی قائل باشد و ضمن توجه به پیچیدگی و ظرافتهای خاص در جهان معاصر باید بتواند افزون بر تبیین بیان مسئله، گامهای عملی برای نفی جهالت مدرن بردارد. دانشگاه اسلامی همچنین باید خود را مکلف به تدارک و تهیه نقشه راهی کند که متناسب با پیچیدگی های مناسبات بین المللی الگویی اثربخش در میان مدت و بلندمدت محسوب شود. نتیجه گیری نسخه موفق دانشگاه اسلامی را در مواجهه با «دگر» غربی، باید دانشگاهی توصیف کرد که بتواند با اتکا به عقل بومی، آموزه های حکمت متعالیه و نفی جهل مدرن، منشا و مقصدی الهی داشته و غایتش هدایت جامعه به سمت نزدیکی و تقرب به ساحت الهی و زندگی و زیست مومنانه باشد. در حقیقت؛ دانشگاه اسلامی باید نقشی را برای دانشجویان به عهده گیرد که پیش تر پیامبران الهی ایفا می کردند.

هدف هدف از نگارش پژوهش حاضر، به روزرسانی، اصلاح رویکرد و کارامدی درورس معارف اسلامی به طور کلی در دانشگاه های علوم پزشکی کشور و به طور خاص بررسی میدانی این معضلات و مسائل در دانشگاه علوم پزشکی شیراز بود. روش فرایند حاضر با مشارکت 241 نفر از دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی شیراز انجام شده است که در سال تحصیلی 96-1395 در رشته تحصیلی شان دروس ارائه شده گروه معارف را اخذ و گذرانده اند. کلیه آزمودنی ها در بخش پرسشنامه جمعیت شناختی برای ارزیابی سن، جنسیت و دانشکده ها است و پرسش ها در چهار بعد، شامل محتوای آموزشی، روش تدریس و حوزه ساختاری مطرح شده است. عوامل درگیر در فرایند آموزش از دید دانشجویان، سنجش و داده ها با استفاده از روش های توصیفی (میانگین انحراف معیار و درصد) توسط نرم افزار اس. پی. اس. اس-19 تجزیه و تحلیل شد. یافته ها نتایج پژوهش در ابعاد چهارگانه پرسشنامه نشان داد که در ابعاد محتوا و متون آموزشی، حوزه ساختاری، اولویت گذاری اهداف و حوزه اساتید، اشکالات اساسی وجود دارد که به منظور اصلاح، برخی راهکارها و پیشنهادها ارائه شده است. نتیجه گیری با برطرف شدن مشکلات و حل معضلات پیش روی دروس معارف، می توان برای جهت دهی و هدفمند کردن علم آموزی در رشته های تخصصی و ایجاد انگیزه در دانشجویان امیدوار بود.

هدف این پژوهش با هدف فهم و سنجش پتانسیلهای فلسفه چگونگی اسلامی در مسیر کاربردی شدن انجام شده است. روش این پژوهش کیفی با روش اسنادی انجام شده و طرح پژوهش از نوع حدوثی و پیدایشی است. یافته ها با توجه به قرار گرفتن مفاهیم نیاز و ارضا ذیل رفتار انسان و در قالب مفاهیم مرتبط با انگیزش، ابتدا جایگاه نسبی علوم تربیتی با نظر به تحلیل حرکت و رفتار انسان، در دو حوزه جامعه شناسی و روان شناسی تشریح شده؛ سپس ابعاد فلسفی فلسفه چگونگی اسلامی معرفی شده و با استفاده از حد اولیه فلسفه (اصالت فاعلیت) و سه مسئله اصلی آن (وحدت و کثرت، زمان و مکان، اختیار و آگاهی)، تعریف نیاز وارضا و همچنین قواعد اولیه طراحی نظام نیاز و ارضا(نظام مندی و سطح بندی نیازها و سازوکار نیاز و ارضا) بر اساس تحلیل فلسفه از حرکت انسان ارائه شده است. نتیجه گیری جایگاه علوم تربیتی به عنوان فاعل مادون نسبت به فلسفه مضاف خود (تعلیم و تربیت) و فاعل مافوق نسبت به سطوح کاربردی خود (برنامه ریزی تربیتی) در ارائه نظام نیاز و ارضا تشریح و سه مسئله اصلی فلسفه چگونگی اسلامی به عنوان مسائل اصلی علوم تربیتی برخاسته از این فلسفه مطرح شد. از دستاوردهای مهم پژوهش این است که بر خلاف معمول که حرکت و فاعلیت انسان ذیل نیازها و قوه های او به عنوان علت حرکت تحلیل می شود، جریان و نظام نیاز و ارضا ذیل قواعد فاعلیت و حرکت انسان تحلیل شده که بی سابقه بوده است و می توان علوم تربیتی برخاسته از فلسفه شدن اسلامی را متکفل تحلیلهایی از نوع تحلیلهای متکی بر فاعلیت دانست.

هدف هدف از انجام این پژوهش بررسی میزان رعایت سیاستهای اقتصاد مقاومتی در آموزش عالی بود. روش برای انجام این تحقیق کاربردی، از روش توصیفی-همبستگی استفاده شد. ابزار اصلی جمع آوری اطلاعات، پرسشنامه محقق ساخته بود که روایی آن با استفاده از نظرات اعضای هیئت علمی و پایایی آن نیز با استفاده از پیش آزمون و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ (78/0 تا 91/0=α ) تایید شد. جامعه آماری تحقیق، اعضای هیئت علمی دانشگاه زنجان (306 نفر) بود. حجم نمونه تحقیق (120 نفر) با استفاده از رابطه کوکران تعیین شد و نمونه ها به روش طبقه ای تصادفی انتخاب شدند. یافته ها میانگین همه مولفه های بررسی شده اقتصاد مقاومتی در وضعیت موجود حوزه های آموزشی، پژوهشی، دانشجویی و فرهنگی دانشگاه، کمتر از چهار و قابلیت اجرای آنها در وضعیت مطلوب، بالاتر از هفت در مقیاس 10 سطحی بود. نتیجه گیری نتایج مقایسه وضعیت موجود و مطلوب رعایت سیاستهای اقتصاد مقاومتی در حوزه های آموزشی، پژوهشی، دانشجویی و فرهنگی با استفاده از آزمون تی، نشان داد وضعیت موجود به کارگیری سیاستهای اقتصاد مقاومتی به طور معناداری پایین تر از وضعیت مطلوب و نشان دهنده عدم استفاده از ظرفیتهای موجود اقتصاد مقاومتی در وضعیت موجود دانشگاه های کشور است.

هدف ایمان و عشق، دو ویژگی منحصر به فرد انسان است. هدف از نوشتار حاضر، شناسایی و بررسی عمیق تر ایمان و عشق از رهگذر مقایسه تطبیقی این دو ویژگی انسانی بر اساس دیدگاه ملاصدرا بود تا از رهگذر این مطالعه تطبیقی به شناسایی وجوه اشتراک و اختلاف آنها دست یابد. روش روش پژوهش در این مقاله، توصیفی-تحلیلی است. یافته ها یافته های پژوهش حاکی از شباهتهای وجودی مانند عوامل مشترک ظهور، محل ظهور، موهبتی بودن، ذاتی بودن، شک ناپذیری، زوال ناپذیری، نهانی و شهودی بودن میان ایمان و عشق بود. همچنین تفاوتهای اساسی نظیر اختلاف در مفهوم، عینیت وجود با عشق و مغایرت وجود با ایمان، ماهیت زیباشناسی ایمان و ماهیت زیبابینی عشق، حاکی از عدم عینیت ایمان و عشق بود. نتیجه گیری شباهتها و تفاوتها بیانگر این نتیجه است که با وجود تاثیرات مشترک ایمان و عشق بر رشد و تعالی انسانی، هر کدام اثرات منحصر به فرد و ویژه خود را در ظهور کمالات انسانی دارد.

هدف هدف این پژوهش بررسی تطبیقی آرای سید مرتضی و علامه طباطبایی در چیستی عقل و کارکردهای آن از دیدگاه این دو بزرگوار بود. روش برای بررسی عنوان این پژوهش تا رسیدن به نتیجه مطلوب، از شیوه توصیفی و تحلیلی استفاده شد. یافته ها با توجه به جایگاه مهم و حجیت عقل نزد سید مرتضی و علامه طباطبایی، می توان شش کارکرد مهم برای عقل از دیدگاه ایشان در نظر گرفت: 1. اثبات اصول و مبانی تشیع، 2. عقل به عنوان منبع و مدرک، 3. تاویل و توجیه آیات و روایات ناسازگار با اصول عقلی، 4. عقل و معتبر دانستن یک خبر یا ابطال آن، 5. عقل به عنوان ابزار فهم، استنباط و تبیین متون دینی، 6. عقل و خرافه ستیزی. نتیجه گیری اگرچه سید مرتضی و علامه طباطبایی در حجیت عقل و تبیین بسیاری از کارکردهای عقل، اشتراک نظر داشته اند؛ ولی به نظر می رسد در تعریف عقل، تبیین برخی از کارکردها، مثل تاویل و توجیه آیات و روایات ناسازگار با اصول عقلی و نوع رویکردشان نسبت به تبیین مسائل دینی با یکدیگر تفاوت هایی نیز داشته اند. رویکرد سید مرتضی، کلامی بود؛ ولی علامه طباطبایی بیشتر با روش فلسفی با مسائل دینی مواجهه داشته است.

هدف هدف این پژوهش، بررسی مفهوم کرامت بر اساس قرآن و روایات بود. روش برای گردآوری و تحلیل داده ها از روش کیفی معناشناسی زبانی و همچنین تحلیل محتوای متون دینی استفاده شد. یافته ها کرامت از موسع ترین مفاهیم دینی و شامل دو نوع ذاتی و اکتسابی است. کرامت اکتسابی بیشتر در علم روان شناسی مورد توجه قرار می گیرد. کرامت با مفاهیم متعددی مرتبط است. حس کرامت قابل آسیب و افزایش است. همچنین، کرامت صفت و ویژگی کلی است که به خود مرتبط است. عزت نفس به عنوان مولفه کرامت، به حریم خود و صفت لینت به چگونگی این حریم اشاره دارد. نتیجه گیری کرامت مرتبط با خود است و به همین دلیل، از دیدگاه اسلامی با نظریه های روان شناسی خود و انسانگرایی راجرز شباهت ها و تفاوت هایی دارد. نتایج این مقاله می تواند موجب غنای حوزه روان شناسی خود شود و توسط درمانگران در حوزه پیشگیری و درمان استفاده شود.

انقلاب اسلامی ایران از مهم ترین پدیده های تاریخ جهان معاصر است که دستاوردهای مهمی داشته و لذا بررسی بازتاب آن در کشورهای اسلامی از اهمیت بسزایی برخوردار است. هدف هدف از انجام این تحقیق، بررسی برون دادها و درون دادهای تاثیر انقلاب اسلامی ایران در کشور سوریه بود. روش برای تحلیل داده ها از روش توصیفی-تحلیلی و نظریه سیستمی استفاده شده است. یافته ها کشور سوریه به خاطر شرایط ویژه، در تعامل آشکار با انقلاب اسلامی بوده است. پیروزی انقلاب اسلامی به عنوان برون داد جهانی ایران، در ابعاد مختلف کشور سوریه تاثیرگذار بوده است. نتیجه گیری درون داد انقلاب اسلامی ایران در سوریه، کنترل و مهار جنبش های اسلامی سوریه و برون داد آن، شکل گیری خط مقاومت قوی برای کنترل و مهار رژیم صهیونیستی و عراق و جلب حمایت ایران برای مقابله با گروه های تکفیری-سلفی است.

هدف این پژوهش با هدف تبیین ضرورت وجود عدالت کارگزاران نظام اسلامی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران از منظر منابع اسلامی و توجه به آن در گزینش کارگزاران نظام اسلامی انجام شده است. روش روش پژوهش حاضر، توصیفی-تحلیلی و مطالعه کتابخانه ای، با عنایت به منابع اسلامی است. یافته ها عدالت کارگزاران نظام اسلامی از شاخصه های اصلی حکومت اسلامی است. عدالت، تنها توصیه اخلاقی نیست، بلکه واجب و لازم شرعی، قانونی، عرفی و اخلاقی است که هم در مراحل گزینش و هم در ادامه انجام مسئولیت در کارگزاران نظام اسلامی باید وجود داشته باشد. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران با پیروی از قرآن و سنت و نظرات فقها و دانشمندان اسلامی و با توجه به بدیهی بودن اینکه نظام حکومتی آرمانگرای واقع نگر اسلامی زمانی می تواند در اهداف خود موفق باشد که از مجموعه مدیریت عادل و سالم برخوردار باشد، بر ضرورت وجود عدالت کارگزاران حکومت اسلامی و توجه به گزینش افراد تاکید کرده است. نتیجه گیری در گزینش کارگزاران نظام اسلامی و نظارت بر عملکرد آنان باید به شایستگی هایی که مهم ترین آنها عدالت است، به طور دقیق و حکیمانه و جدی توجه شود تا از نفوذ افراد ناشایست، به خصوص در مراکز سرنوشت ساز جامعه اسلامی پیشگیری شود.

هدف محققان در این مقاله، در پی شناسایی نقش انقلاب اسلامی ایران در رشد و توسعه اندیشه مهدویت و احیای آموزه های مهدویت بودند. روش تحقیق حاضر از نوع اسنادی است و با روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است. یافته ها انقلاب اسلامی در شناساندن اهداف متعالی به مردم، تبیین معنا و مفهوم صحیح و درست از انتظار، الگوسازی برای نسل منتظر، امیدواری به انقلاب جهانی مهدوی، آماده سازی در حوزه فردی و اجتماعی برای نزدیک ساختن عصر ظهور منجی، خودباوری و تصمیم به زمینه سازی ظهور و. . .، ایفای نقش کرده است. نتیجه گیری تحقیق حاضر نشان داد که انقلاب اسلامی یک گام بسیار اساسی به سمت ظهور است؛ حرکتی متکی بر قرآن، سنت و امامت که با وقوع آن، توجه جهانی به مهدویت و موعود وارد فضای جدیدی شده است؛ زیرا با ابتنا بر مبانی دینی و شیعی، نگرشی نو و ابتکارگونه به موضوع مهدویت ارائه کرده است که در گذشته تفکر و اندیشه اسلامی مغفول واقع شده بود یا لااقل برجستگی کنونی را نداشت.