شباک
سال:1401 | دوره:8 | شماره:6 (پیاپی 69) |تعداد مقالات:13

رنگ در نگارگری ایرانی علاوهبر زیبایی بصری، دارای رمز و نماد است و گاه معنای حکمی و معنوی و اشاره به عالم ملکوت دارد. نگارههای سلطان محمد نقاش، از جمله شاهکارهای نگارگری عصر صفوی بوده که میتوان گفت، رنگ جلوهای عرفانی و روحانی به آثار او بخشیده است. هدف این پژوهش، خوانش دو اثر از سلطان محمد نقاش (نگاره ی معراج پیامبر (ص) از خمسه ی طهماسبی و بارگاه کیومرث از شاهنامه ی طهماسبی) براساس مبانی تجلیات نورهای رنگی در آراءِ علاءالدوله سمنانی است. سوال اصلی بدین صورت است که: رنگهای بهکار رفته در نگارههای سلطان محمد نقاش از دیدگاه علاءالدوله سمنانی دارای چه معانی و مفاهیمی هستند؟ روش تحقیق در این پژوهش بهصورت توصیفی-تحلیلی و روش تجزیه و تحلیل کیفی است. شیوة جمعآوری اطلاعات نیز به صورت کتابخانهای میباشد. نتایج این مطالعه نشان میدهد که شیخ علاءالدوله برای هفت مرتبه در سلوک، انواری رنگی در حالات روحانی سالک برمیشمرد به طوری که سالک در هر مرتبه، رنگی خاص بر دلش میتابد. او هر لطیفه را با یک رنگ و پیامبر وجودی در عالم کبیر تطبیق میدهد. این رنگها در آثار سلطان محمد نیز به شیوهای هنرمندانه به کار رفته و طیف رنگی آنها قابل انطباق با لطایف سبعه در آرای سمنانی میباشند.

ساختارگرایی به عنوان یک نظریه یا روش، یکی از بانفوذترین آیینهای فکری است که در علوم مختلف کاربرد گسترده ای از خود بر جای گذاشته است. ریشة ساختارگرایی در افکار و اندیشههای فردینانت دسوسور، زبانشناس مشهور فرانسوی است. هنر، تقدم در اقلیم ناشناخته هاست. ارزشیابی و نقد اثر هنری همواره با چالشها و تعارضات مختلفی همراه بوده که مانع از درک محتوا و مقصود نهانی آن گردیده است. این پژوهش بر آن است تا با شناخت مفاهیم و ویژگیهای ساختارگرایی، بکارگیری آن را در ارزشیابی آثار هنری بررسی کند. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی بوده و در روند گردآوری و جمع آوری اطلاعات از روش کتابخانهای و مستندات مکتوب بهره گرفته شده است. نتایج حاکی از آن است که ساختارگرایی با نفی ماهیت خلاق و دینامیک هنر به دنبال کشف معنای ظاهری و مادی اثر از طریق نظام نشانهها بوده و قادر به دستیابی به لایههای عمیق و حقیقت ژرف اثر هنری نیست. تقلیل ذات زیباییشناختی اثر هنری به ساختاری غیر قابل مشاهده که حاصل کنش مغزی و اختیاری است، ارزشیابی را دچار خطا میکند.

اشکال مختلف نمایش در ایران، بهواسطه ی ویژگی های منحصربه فردشان از زوایای گوناگونی امکان بررسی دارند. دراینمیان تعزیه، از شناختهشده ترین نمایش های ایرانی، جنبه های شاخصی دارد که دامنه ی پژوهشی گسترده ای را فراهم می سازد. از مهمترین ویژگیهایی که کمتر به آن پرداخته شده حضور پررنگ و فعال کودکان در این نمایش است. بررسی این حضور ابعاد متنوعی دارد؛ تعریف کودک در تعزیه، جایگاه کودکان در متون مختلف تعزیه، انواع نقش هایی که کودکان می توانند بپذیرند، شباهت ها و تفاوت های اجرای آن ها با دیگر شبیه خوانان، عناصری که می توانند پیونددهنده ی حضور کودکان و مفهوم «هنر مقدس» در این نوع از نمایش شوند و نمادهای مرتبط با حضور آن ها تنها بخشی از مواردیاند که می توان به آنها پرداخت. این پژوهش سعی بر آن داشته تا با توجه به پیشینه ی پژوهشی موجود در ارتباط با تعزیه، جایگاه کودکان و نمادهای مرتبط با آن ها در این نمایش را به روش توصیفی تحلیلی مورد بررسی قرار دهد و ارتباط بین این حضور و هنر مقدس را تحلیل کند. برای تحقق این امر به منابع کتابخانه ای مراجعه شده و اطلاعات به دست آمده، به روش کیفی تجزیه و تحلیل شده اند. تجربه ی حضور کودکان در تعزیه می تواند زمینه ساز فرصت های نمایشیِ جدیدی باشد که در پایان مقاله به این پیشنهادات پژوهشی پرداخته شده است.

هیچ انسانی را نمی توان شناخت که با مظاهر ماهیت هنر به طور کامل بیگانه باشد و هنر و زیبایی هیچ جایگاهی در اندیشه و حیات او نداشته باشد. هنر همراه و همزاد انسان بوده و به همین علت از نخستین روزگاران تاریخ شاهد تزئینات هنرمندان، معماران و نقش آفرینی انسان ها در غارها [. . . ]، به خصوص طراحی فضاهای داخلی هستیم. اهمیت هنر بی نیاز از توضیح و تبیین بوده و می توان از زوایا و مناظر گوناگون در هر جامعه با اندیشه های وسیع از هنر افراد عنوان نمود. به بیان دیگر، اهمیت و تأثیرگذاری هنر در اندیشه و اجتماع بشری باعث گردیده حوزه های متعددی نظیر: معماری، معماری داخلی، طراحی محیط [. . . ]، فلسفه و غیره، از اهمیت به سزایی بهره مند گردند. پژوهش حاضر به لحاظ روش تحقیق، توصیفی-تحلیلی بوده است که با تجزیه وتحلیل و واکاوی کتاب حاضر و همچنین در روند گردآوری و جمع آوری اطلاعات داده ها از روش کتب کتابخانه ای و مستندات مکتوب بهره گرفته شده است. نقد و واکاوی صورت گرفته شده روی کتاب «ماهیت هنر و تزئینات در معماری داخلی (طراحی و دکوراسیون)»؛ پرداختن به موضوع هنر و پاسخ به پرسش ها در شکل گیری هنر و وظیفه ی آن یکی از زمینه های اصلی و بی همتا در تاریخ بشریت به شمار که به طورکامل موردواکاوی و ارزیابی ژرف نگر انجامیده برخوردار می باشد. اثر حاضر در پنج فصل که فصل اول-ماهیت هنر؛ فصل دوم-ماهیت رنگ در معماری داخلی (طراحی و دکوراسیون)؛ فصل سوم-تزئینات فضا باتوجه به سطوح مختلف دیوار، کف و سقف در طراحی و دکوراسیون داخلی؛ فصل چهارم-تزئینات فضا بااستفاده از مبلمان مختلف در طراحی و دکوراسیون داخلی؛ و فصل پنجم-تزئینات فضا بااستفاده از مصالح مختلف در طراحی و دکوراسیون داخلی؛ را شامل که با نگاه واضح و سریح درپی تلاش در راستای تبیین ماهیت هنر در تزئینات بوطیقای فضا در محیط طراحی مدنظر قرار گرفته بهره مند می باشد.

مسئله ادراک یا به بیان دقیقتر پدیدارشناسی ادراک از مهمترین آرای موریس مرلوپونتی است. اندیشهی فلسفی محوری مرلوپونتی این است که ادراک، پدیداری بدنی (یا جسمانی) است نه ذهنی. انسان در پدیدارشناسی او سوژهای بدنمند است که به همراه سایر سوژه ها در جهان زندگی میکند. از سوی دیگر باید گفت که باغ ایرانی به عنوان مکان، با سابقهی درخشان خود، به عنوان بهترین الگوی منظرسازی در ایران، محصول تعامل انسان در مواجهه با طبیعت است. این تعامل به صورت یک رابطهی دوطرفه مابین انسان و طبیعت برقرار است و باعث تأثیر متقابل انسان و طبیعت بر یکدیگر میشود. در این پژوهش سعی بر این است که با مروری بر فلسفه پدیدارشناسانه مرلوپونتی به اهمیت بدن در ادراک حسی باغ ایرانی آنگونه که از طریق مکان و تجربه مکانی بیان میشود پرداخته شود. روش تحقیق در این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی و جمعآوری اطلاعات به شیوهی کتابخانهای بودهاست. نتایج حاصل در این پژوهش بیانگر آن است که تنانگی در فلسفه مرلوپونتی، بودن با اوج حضور، یعنی ارتباط واقعیت و ادراک است و در تفکر باشیدن تنانه در فضا یگانگی جسم و روح از دست نمیرود. بهطور کلی میتوان گفت که ارتباط بیواسطه با جهان و مواجهه هستیشناسی در این دیدگاه احساس محیط و ادراک را سبب میشود. از طرفی در فرآیند ادراک باغ ایرانی احساس محیط حاصل نظامهای معنایی، کالبدی، کارکردی و تمرکز حواس است که باعث ادراک میشود. در آخر باید اشاره کرد که باغ ایرانی در صورتی به عنوان مکان شناخته میشود که از طریق فهم و احساس و ادراک فرد با زمینه معنایی محیط پیوند خورده و یکپارچه شود.

صنایع دستی به تولیداتی هنری گفته می شود که به منظور استفاده های تزئینی یا کاربرد در زندگی روزمره، به وسیلة دست یا ابزرارهای ساده ساخته می شوند. صنایع دستی را می توان در زمرة هنرهای کاربردی دانست. از یک سو دارای عناصر خلاق و مبدعانة هنری هستند و از سوی دیگر به منظور استفاده های فردی یا اجتماعی، به صورت تک محصول و یا فرآورده ای انبوه تولید می شوند. صنایع دستی ایران، بخش مهمی از فرهنگ سرزمین ما هستند و فرآورده های آن، سهم قابل توجهی از اقتصاد بومی در بازارچه های سنتی ایران را به خود اختصاص می دهد. مطالعه حاضر با هدف بررسی عوامل موثر بر حضور صنایع دستی ایران در نمایشگاه جهانی انجام شده است. این پژوهش یک تحقیق کیفی-آماری از نوع مطالعات کاربردی است. در این پژوهش به صورت میدانی، با روش فیش برداری و همچنین با انجام مصاحبه با شرکت کنندگان مجرب در این نمایشگاه ها، اطلاعات مورد نظر گردآوری شده است و به روش استدلال منطقی و با استفاده از نرم افزار spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج به دست آمده، حاکی از این بوده است که با تشویق، کمک و راهنمایی صنعتگران دستی و همچنین بالا بردن سطح اطلاعات تخصصی و حرفه ای آنها و با توجه به زمینه های متفاوت فرهنگی موجود، با ایجاد شناخت در عرصة تجارت جهانی می توان به جایگاه معتبری در سطح بین المللی دست یافت. همچنین حفظ و تقویت صنایع دستی و تجلی آن به صورت یکی از ارکان اصلی حیات فرهنگی کشورمان و ایجاد همبستگی میان صنعتگران دستی در تمام کشور می تواند در مناطق امروزی و مدرن نیز قابلیت عرضه داشته باشد و برای تولیدکنندگان صنایع دستی راهگشا باشد.

سینمای ایران با توجه به توفیقاتی که در سالهای گذشته از حضور خود در عرصههای جهانی داشته است، تاکنون نتوانسته است که خود را با نگارش الگوهای مناسب فیلمنامهنویسی وفق دهد و در این میان تنها بر اساس تفکر غریزی فیلمسازان جوایز جهانی را برای خویش رقم زده است. پژوهش جاری تلاش دارد که ضمن معرفی الگوهای سودمند نگارش متون نمایشی به تطبیقپذیری بهترین شیوهها در سینمای ایران بپردازد تا بلکه از این مکاشفه مسئله اهمیت فیلمنامه را به عنوان سنگبنای اصلی تولید سینمایی در کشور ایران مورد تأکید قرار دهد.

هدف این مقاله بررسی تفاوت های خاستگاه "اندیشه" و "حکمت" است تا این دو مقوله کنار یکدیگر به منظور درک بهتر و تمیز داده شدن قرار گرفته و بررسی شود که با نمونه موردی مطرح شده خانه طباطبایی ها به روشی توصیفی-تحلیلی و با مطالعه ی کتابخانه ای و بهره گیری از منابع موجود نتیجه حاصل شد که؛ اندیشه، حکمت نیست و هر یک خاستگاه متفاوتی داشته. اما این به معنی برتری یکی نسبت به آن دیگری نیست و با وجود ریشه و سرچشمه متفاوت نمی توان ویژگی های مشترکی که بین این دو مفهوم وجود دارد را انکار کرد. این مفاهیم بر معماری هر سرزمین اثرگذار بوده و شاخص هایی را به وجود آورده.

مقاله پیش رو سه پارادایم فناورانه در طراحی تجربه موزه را توصیف می کند و تاکید دارد که همه این پارادایم ها در چارچوب جامع بازدیدکننده قرار گرفته اند: (1) طراحی تجربه «کاربر محور» که بر طراحی مدل سازی تجربه در پاسخ به دیدگاه ها و علایق بازدیدکنندگان، از طریق روش هایی که از رویکردهای کاربر محور در تعامل انسان و کامپیوتر اقتباس یا الهام گرفته شده است، تأکید می کند؛ (2) طراحی تجربه «مشارکتی» که تأکید را از محصول به روند طراحی منتقل کرده و از بازدید کننده دعوت می کند تا در طراحی تجربیات شریک شود. و (3) طراحی تجربه «چابک» که در آن دغدغه اصلی پاسخگویی مداوم به اهداف و نیازهای در حال توسعه بازدیدکنندگان و نوآوری در پیشنهاد تجربی به صورت مداوم است. در زمینه طراحی تجربه موزه، هر یک از این پارادایم ها نشان دهنده راهی سیستماتیک برای ارائه ارزش به مردم از طریق تجربیات طراحی شده معنی دار است. این پژوهش به بازتاب انتقادی در مورد اهمیت تصدیق وجود و تأیید این پارادایم ها می پردازد که می تواند بر عملکرد موزه های آینده فراتر از پروژه های طراحی واحد تأثیر بگذارد. به طور خاص هدف مطالعه حاضر این است که نشان دهد تا چه اندازه فعالیت در یک الگوی خاص می تواند برای نحوه عملکرد موزه های آینده، چگونگی سازماندهی آنها و نحوه تعامل با عموم مردم دگرگون کننده باشد.

پژوهش با هدف ارزیابی میزان آسیب پذیری شهری به منظور مدیریت بحران های طبیعی با تاکید بر زلزله در منطقه 12 شهر تهران صورت پذیرفته است تا با ارائه برنامه ای جامع و راهبردی در صورت وقوع بحران زلزله خسارت مالی و جانی شهروندان را به حداقل ممکن برساند. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت و روش پژوهشی تحلیلی توصیفی است. توجه به تخصصی بودن اهداف طرح و همچنین داده های موجود در این پژوهش به منظور تحلیل بهتر در زمینه مدیریت بحران نمونه مورد بررسی شامل 35 نفر از نخبگان و کارشناسان سازمان های مرتبط با مدیریت بحران در منطقه 12 می باشد. در راستای تجزیه و تحلیل در این تحقیق در بخش بررسی آسیب پذیری کالبدی پس از تعیین معیارهای ارزیابی آسیب پذیری کالبدی به منظور تعیین وزن هر معیار برای روی هم قراردادن لایه ها در Arc GIS از روش تحلیل سلسله مراتبی AHP (نرم افزار Expert choice) استفاده گشته است. ضمن اینکه در بخش تحلیل پرسشنامه ای(با ضریب آلفای کرونباخ 0. 712 و پایایی مناسب) به منظور بررسی گویه های پرسشنامه میانگین و انحراف معیار آن ها مورد بررسی قرار گرفته و به منظور الویت بندی و رتبه بندی متغیرهای وابسته آزمون فریدمن مورد استفاده قرار گرفته است. نتایج حاکی از آن است که محله مختاری تختی در بهترین وضعیت از نظر آسیب پذیری و محله آبشار دردار در بدترین وضعیت از نظر آسیب پذیری قرار دارند. علاوه بر این بر اساس ارزیابی آسیب پذیری کالبدی ناشی از زلزله 36 درصد منطقه دارای آسیب پذیری زیاد و خیلی زیاد می باشد. ضمن اینکه نتیجه آزمون فریدمن به منظور الویت بندی شاخص های جهت مدیریت بحران نشان داد که متغیر مدیریت پس از بحران از تمامی متغیرها در وضعیت نامناسب تری قرار دارد و به عنوان الویت اول در ارائه راهبردها و سیاست ها نظر گرفته شد.

پژوهش حاضر با هدف شناسایی و اولویتبندی عوامل مؤثر بر امنیت در 21 بوستان بزرگ مشهد انجام پذیرفت روش تحقیق حاضر توصیفی تحلیلی است و بر اساس هدف از نوع کاربردی توسعه ای می باشد. ابزار جمع اوری داده ها مطالعات کتابخانه ای و مصاحبه استفاده شده .جامعه آماری بخش کتابخانه ای از موتور جستجوی Google Scholar و مجلات Emerald،Wiley، Springer، Direct Science و بخش مصاحبه ناظرین عالی فضای سبز مناطق 13 گانه مشهد بوده است. برای تحلیل همبستگی از نرم افزار spss استفاده شده است. نتایج بدست آمده 30 عامل موثر بر امنیت در بوستانهای شهری را نشان داد. پس از بررسی عوامل شناسایی شده در بوستان ها مشخص گردید عوامل گروه ‎گرایی، کنترل ورودی و خروجی، حمایت از فعالیتهای انتفاعی و المانهای اطلاعاتی در سطح متوسط بوده همچنین دسترسی به کمک ضعیف میباشد. همچنین مشخص گردید به لحاظ امنیت بوستانهای رجاء، نصرت، ارم و طرق در رتبه آخر قرار گرفتند. همچنین یافته ها نشان داد رابطه منفی و معناداری بین وضعیت مطلوب عوامل وضعیت روشنایی، کنترل ورودی و خروجی، شهرت فضا، مدیریت ونگهداری، گروه گرایی و تعاملات اجتماعی، پوشش گیاهی وطراحی کاشت، فرم فضا (مکانهای خلوت) با انجام بزه در بوستانها وجود دارد.

آزمایشگاه زنده شهری پایگاهی برای هدایت شهر بصورت مشارکتی از طریق روشهای نوین، خلق نوآوری و توسعه فناوری است که توجیه پذیری پروژه های شهری و ارزیابی تاثیرات آنها را در دستور کار خود قرار داده است. برای پیشبرد اهداف آزمایشگاه زنده شهری در قدم اول اطلاع از رویکردهای نوین و اجرای راهبردهای تعاملی باید مد نظر قرار گیرد و سپس آسیب شناسی فرایند ها و سامانه های موجود تا به ایجاد محیطی برای خلق راه حلهای عملی و پیشرفت شهر اقدام نماییم. این مهم مشارکت دستگاه های دولتی و جوامع محلی را می طلبد. با توجه به ضرورت گذار از مدیریت شهری از بالا به پایین به حکمروایی شهری، سرعت عمل، همگام بودن با تحولات و تاکید بر نواوری مکان مند اهمیت دارد. بدین صورت میتوان جایگاه شهر را حفظ کرد و ارتقاء داد و تجارب و آموخته های خود را با شهرهای دیگر در میان گذاشت. گذار پایدار شهری فرایندی است که شهر پایدار را فراتر از ابعاد اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و فنی مورد بررسی قرار داده و برای رسیدن به آن، تغییر بنیادی سیستم های شهری را از طریق گشایش نظام ناپایدار فعلی و حمایت از تکنیک های نوظهور و فناوری های پایدار مد نظر دارد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که آزمایشگاه زنده شهری در هر مرحله از این فرایند به ویژه تعامل ذی نفعان مفید است. یکی از اقدامات لازم برای گذار شهری، ایجاد یک محیط نواوری و آزمایش در شهر است. چنین فضایی با جذب استعداد های محلی، دخیل کردن و امکان سنجی ایده های شهروندی را تسهیل کرده و به تحقیق و توسعه راهبردهای نواورانه قبل از اجرای بلند مدت آن می انجامد. آزمایشگاه زنده شهری با خلق مشارکت و آگاهی اجتماعی در محیط شهر می تواند به ایجاد مشاغل پایدار، اقتصاد دانش بنیان و راه حل های عملی برای مشکلات شهر کمک کند.

پس از شیوع ویروس کووید 19 در جهان و لزوم رعایت دستورات ویژه بهداشتی، اجتماعات انسانی نیز رو به کمرنگ شدن و فاصله گرفتن نهاد. دامنه دورکاری ها تا مدارس گسترش یافت و آموزش از راه دور به عنوان پاسخی در برابر شرایط بوجود آمده، مطرح گردید. آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران، شبکه شاد را به عنوان برنامه رسمی کشوری با هدف پیگیری فعالیت های آموزشی مدارس معرفی کرد. حال با گذشت حدود یکسال و نیم از شروع جدی استفاده از این شبکه، هنوز هم چالشها و مسائل عمده ای در استفاده و به کار بردن آن وجود دارد. در این تحقیق تلاش شده است تا سامانه شاد مورد ارزیابی قرار گیرد. جامعه آماریا ین تحقیق را معلمان مقطع ابتدایی شهرستان شازند تشکیل دادند که از بین آنها 185 نفر با استفاده از جدول مورگان انتخاب شدند و لینک پرسشنامه محقق ساخته برای جکع آوری اطلاعاات در اختیارشان قرار گرفت. در پایان نیز مشخص شد که با توجه به یافته ها، نرم افزار شاد در بسیاری از مؤلفه های طراحی آموزشی کیفیت نامطلوبی دارد که بایستی توسط برنامه ریزان آموزش الکترونیکی آموزش و پرورش مورد توجه قرار گیرد تا در آینده بستری مناسب برای آموزش و پرورش رسمی و عمومی باشد.