علوم آبزیان
سال:1389 | دوره:1 | شماره:1 |تعداد مقالات:7

در این پژوهش، اثر بسته بندی در اتمسفر تغییر یافته روی تغییرات شیمیایی، میکروبی و ارگانولپتیک ماهی قزل آلا رنگین کمان (Oncorhynchus mykiss) سر و دم زده و شکم خالی که در دمای 4 درجه سانتی گراد نگهداری می شدند، به مدت دو هفته و به فاصله های زمانی معین، هر دو روز یک بار، مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور، آزمایش های مجموع مواد ازته فرار (TVN)، عدد پروکسید (PV)، شمارش کلی باکتری ها و آزمایش های ارگانولپتیک در سه تکرار انجام گرفت. ترکیب گازی درون بسته ها شامل فرمول اول (اکسیژن 10 درصد، دی اکسیدکربن 50 درصد، نیتروژن 40 درصد) و فرمول دوم (اکسیژن 20 درصد، دی اکسیدکربن 40 درصد، نیتروژن 40 درصد) بود که به همراه نمونه های شاهد (بدون بسته بندی) در یخچال نگهداری شدند. نتایج نشان می دهد که باکتری ها سریع ترین رشد را در ماهی قزل آلای بسته بندی نشده و کمترین رشد را در ماهی قزل آلای بسته بندی شده در فرمول یک داشتند. تشکیل TVN با افزایش زمان نگهداری افزایش یافت و بیشترین مقادیر، مربوط به نمونه های شاهد و کمترین مقادیر، مربوط به ماهیان بسته بندی شده با فرمول یک بود. نتایج نشان می دهد که بیشترین مقدار پروکسید نیز مربوط به نمونه های شاهد و کمترین میزان آن مربوط به نمونه های بسته بندی شده با فرمول یک بود. در آزمایش های ارگانولپتیک، در ابتدای آزمایش همه نمونه ها در وضعیت عالی (با امتیاز 7) بودند، اما پس از دو هفته، نمونه های شاهد در وضعیت متوسط (با امتیاز 3) و نمونه های بسته بندی شده با فرمول یک و دو، در وضعیت تقریبا خوبی قرار داشتند (با امتیاز 5) که نشان می دهد نمونه ها اگر چه دچار افت کیفیت حسی شدند، اما در شرایط بدی از لحاظ مصرف قرار نداشتند.

در این پژوهش، اثر چهار رژیم غذادهی بر هورمون کورتیزول مورد مطالعه قرار گرفت. این پژوهش در قالب 4 تیمار و 3 تکرار به گونه کاملا تصادفی، به مدت 65 روز انجام شد و از تعداد 23 عدد ماهی قزل آلای رنگین کمان در هر واحد پرورشی، با میانگین وزنی 47.19±0.42 گرم استفاده گردید. تیمارها به ترتیب عبارت بودند از: تیمار A: شاهد، با غذادهی به طور مداوم. تیمار B: 4 هفته گرسنگی و 5 هفته غذادهی دوباره. تیمار C: 3 هفته گرسنگی و 5 هفته غذادهی دوباره، تیمار D: 2 هفته گرسنگی و 5 هفته غذادهی دوباره. غذادهی در حد اشتها و دو بار در روز صورت پذیرفت. شاخص هایی از قبیل هورمون کورتیزول، ضریب رشد ویژه، ضریب تبدیل غذایی و درصد مصرف غذای روزانه، اندازه گیری گردیدند. خون گیری جهت اندازه گیری هورمون کورتیزول در ابتدای آزمایش و انتهای گرسنگی و هر 12 روز یک بار انجام شد. در بررسی ضریب رشد ویژه، بیش ترین میزان متعلق به تیمارهای B و C بوده که این دو تیمار با سایر تیمارها اختلاف معنی دار داشتند (P<0.01) ولی با یکدیگر تفاوتی را نشان ندادند. در بررسی های ضریب تبدیل غذایی، تفاوتی بین تیمارها مشاهده نگردید (P<0.05). میزان هورمون کورتیزول پلاسما در دوران گرسنگی، روند افزایشی را نشان داد، اما در دوران غذادهی دوباره، تغییرات چندانی در غلظت این هورمون دیده نشد. با توجه به این مساله که کورتیزول متاثر از دستکاری عامل های محیطی و استرس زاهای گوناگون است و در زمانی اندک به سرعت تغییر می کند، پیشنهاد می شود که در مطالعات آتی دستکاری و استرس دهنده های محیطی کمینه شود تا بتوان روند دقیق تغییرات کورتیزول مورد بررسی قرار گیرد.

این مطالعه، جهت شناسایی گونه های خیار دریایی (Sea cucumber) موجود در شرق خلیج چابهار دریای عمان صورت پذیرفت. با توجه به مطالعات پیشین در خلیج چابهار، 4 ایستگاه بین اعماق 4 تا 12 متری انتخاب شد. نمونه برداری خیارهای دریایی در مساحت 200 مترمربع با 4 بار تکرار به وسیله غواصی SCUBA (Self Contained Underwater Breathing Apparatus) صورت پذیرفت. شناسایی نمونه ها به کمک اسیکل های اپیدرمی و کلیدهای شناسایی معتبر انجام شد. 4 گونه: شامل Stichopus ermanii, H.edulis, H.hilla, Holothuria leucospilota متعلق به خانواده های Sthichopodidae و Holothuroidea شناسایی گردید. بررسی نتایج مربوط به تراکم، شاخص تنوع (شانون) و غنای گونه ای (مارگالوف)، بیش ترین میزان را در فصل زمستان و کمترین را در فصل تابستان نشان می دهد. بررسی شاخص ترازی زیستی نیز بیانگر توزیع به نسبت یکسان گونه ها در فصل ها و مناطق مورد مطالعه است.

ترماتود دیژن Gonapodasmius epinepheli از خانواده دی دی موزوئید (Didymozoid) در آب شش ماهی هامور معمولی (Epinephelus coioides) صید شده از سواحل جنوبی استان بوشهر در جزیره خارک جداسازی و شناسایی شد. این انگل به صورت ماکروسکوپیک درون کیسه های زردرنگ روی تیغه های آب ششی قرار می گیرد. بر اساس گزارش های موجود، کیسه دار شدن این انگل روی تیغه های آب ششی، واکنش های موضعی بافتی را موجب می شود. مطالعات هیستوپاتولوژیک در این پژوهش، ضایعاتی از قبیل پیچ خوردگی، انحراف و بدشکلی تیغه های آب ششی دیده شد. همچنین، در سایر اندام ها از قبیل کلیه و قلب نیز بقایای تخم ها و کیست های انگلی مشاهده گردید. در این پژوهش، در مورد سیر تکاملی و عوارض بافتی ناشی از آن بحث خواهد شد.

41 عدد هامون ماهی Schizothorax zarudnyi (Nikolskii, 1897) از اسفند 1386 تا خرداد 1387 به وسیله تور گوشگیر صید و پس از تثبیت در فرمالین 10 درصد، جهت مطالعات زیست شناختی به آزمایشگاه منتقل گردید. در این مطالعه، رژیم غذایی و شاخص های گوناگون زیستی از جمله: ریخت سنجی، تغییرات مقدار شاخص رسیدگی جنسی (GSI)، هماوری، عامل وضعیت (CF)، طول نسبی روده (RLG)، شدت تغذیه (IF) و فراوانی طولی و وزنی، مورد بررسی قرار گرفتند. میانگین وزنی و طولی نمونه ها به ترتیب 121.7±57.07 گرم و 22.35±3.49 سانتی متر بود. نسبت جنسی ماهیان نر به ماده 1.1 به 1 بود. بر اساس نتایج بدست آمده، میانگین شاخص رسیدگی جنسی ماهیان ماده 1.05±0.67 درصد بود که بیشترین و کمترین مقدار میانگین ماهانه آن به ترتیب در فروردین (1.74 درصد) و خرداد (0.6 درصد) بود. تغییرات مقادیر GSI ماهیان ماده نشان داد که زمان تولیدمثل این ماهی، در فروردین است. میانگین هماوری نسبی 33140±1905.65 عدد تخم در یک کیلو گرم وزن بدن و میانگین هماوری مطلق 26964±1001.97 عدد تخم بود. میانگین شاخص ضریب چاقی 1.01±0.12 درصد بود که بیشترین و کمترین مقدار میانگین ماهانه آن به ترتیب در اردیبهشت (1.3 درصد) و خرداد (0.76 درصد) بود. در بررسی های انجام گرفته از محتویات دستگاه گوارش این ماهی، سخت پوستان، نرم تنان، آلگ های زرد و قهوه ای، جلبک های سبز، گیاهان عالی، دتریتوس، گل و لای و بویژه ماهیان ریز از جمله گامبوزیا مشاهده گردید که میانگین نسبت طول روده به طول کل بدن 1.73±0.3 بود؛ در مجموع با توجه به مقادیر RLG که بیش از یک و در حد متوسط است، ماهی همه چیز خوار بوده و تمایل زیادی به گیاه خواری دارد. مقدار میانگین شدت تغذیه ماهی 180.64±108.99 درصد بود، بیشترین و کمترین مقدار آن به ترتیب مربوط به خرداد (480.54 درصد) و اسفند (43.02 درصد) بود. رابطه رگرسیونی بین طول کل و وزن بدن به صورت W=0.0058 L3.177با ضریب هم بستگی r=0.98 بدست آمد. با توجه به مقدار b از رابطه رگرسیونی طول - وزن، فرمول رشد آلومتریک مثبت بدست آمد.

رده لارواسه (Larvacea) متعلق به شاخه طناب داران (Chordata) و زیرشاخه غلاف داران یا دم طناب داران(Urochordata)  می باشد. گونه های رده لارواسه یا اپندیکولاریا (Appendicularia)، همگی دریایی، پلانکتون دایمی(Holoplanktonic)  و ریزه خوار هستند. تغذیه آنها به روش فیلتر کردن آب دریا صورت می گیرد. در این پژوهش، جزیره هرمز به دلیل موقعیت جغرافیایی ویژه خود و واقع شدن در محل ورودی آب دریای عمان به خلیج فارس، انتخاب گردید، بنابراین با وجود تفاوت ها در تراکم، پراکنش، تنوع و سایر متغیرهای مکانی و زمانی، گونه های هر دو منطقه در این ناحیه یافت می شوند. نمونه برداری به صورت مورب از نزدیک بستر تا سطح آب، با تور پلانکتونی 300 میکرون انجام شد. این نمونه برداری، هر چهل روز یک بار (از مرداد 1386 تا خرداد 1387) به صورت دوره ای تکرار گردید. در این بررسی، چهار ترانسکت در چهار جهت اصلی جزیره و در هر ترانسکت، دو ایستگاه نزدیک به ساحل و دور از ساحل انتخاب شد و هفت گونه به نام های Oikopleura dioica، longicauda، fusiformis، rufescence، huxleyi، Stegosoma magnum، Fritillaria formica f.digitata شناسایی شد و مشخص گردید که دمای آب به عنوان یکی از عامل های محیطی مهم، بر پراکنش زئوپلانکتون ها در آب های پیرامون جزیره هرمز تاثیری معنی دار دارد.

مواد آلاینده بویژه فلزات سنگین، به گونه طبیعی و به وسیله برخی فعالیت های انسان، نظیر استخراج، حمل و نقل و فرآوری مواد نفتی، وارد محیط های آبی می شوند و محیط زیست را به ورطه نابودی می کشانند. در این پژوهش، غلظت فلزات سنگین (Cd, Pb, Cu, Co, Ni) در بافت عضله، کبد و آب شش ماهی صبور (Tenualosa ilisha) در دهانه اروندرود، واقع در شمال غرب خلیج فارس در بهار سال 1386، اندازه گیری شد. در این مطالعه 35 نمونه ماهی به صورت تصادفی و با کمک تور گوشگیر، صید و برخی از صفات مورفومتریک زیست سنجی گردید. پس از زیست سنجی، تمام نمونه ها تفکیک و فلزات مورد نظر به روش هضم شیمیایی با استفاده از اسید نیتریک خالص، استخراج شدند و غلظت آنها به وسیله دستگاه اسپکتروفتومتر جذب اتمی (AAS) تعیین گردید. نتایج بدست آمده از آزمون ضریب همبستگی پیرسون، حاکی از وجود رابطه خطی مثبت بین میزان تجمع فلزات کادمیوم، کبالت و نیکل با عوامل طول استاندارد و وزن کل می باشد (P<0.05). این در حالی است که بین میزان تجمع فلز سرب با طول استاندارد (P-Value= 0.456) و وزن کل (P-Value= 0.520) و فلز مس با طول استاندارد (P-Value= 0.479) و وزن کل (P-Value= 0.373) رابطه ای معنی دار وجود نداشت. در بافت عضله، میانگین غلظت و انحراف معیار فلزات کادمیوم، سرب، مس، کبالت و نیکل (به ترتیب، 0.119±0.034، 1.013±0.027، 2.309±0.823، 0.867±0.330 و 4.004±2.701 بر حسب ppm وزن خشک) با استفاده از آزمون t، با استانداردهای جهانی، مقایسه و میزان برخی از آنها بیشتر از حد مجاز توصیه شده، اندازه گیری گردید.