تحقیقات علوم و مهندسی جنگل
سال:1390 | دوره:1 | شماره:1 |تعداد مقالات:7

این پژوهش به منظور تعیین بهترین و مناسبترین ایستگاه ها برای توسعه اکوتوریسم در مفهوم عام آن با رویکرد اکوسیستمی و بوم شناختی سیمای سرزمین صورت پذیرفت. بدین منظور منطقه مورد مطالعه دوبار و هربار با یک رویکرد مورد ارزیابی قرار گرفت. پس از جمع آوری و تهیه داده ها و اطلاعات، شاخص های کمی و کیفی سرزمین بی مقیاس و بصورت کمی تبدیل شده و لایه محدودیت بر پایه منطق بولین در روی نقشه و در هر رویکرد اعمال گردید. بدین صورت که با استفاده از اصول فرآیند تحلیل سلسله مراتبی و سیستم حمایت گروهی وزن شاخص ها در هر رویکرد با در نظر گرفتن ماتریس های سازگار و میزان خطای قابل قبول در روش ساعتی (Saaty) محاسبه گردید. نهایتا ارزیابی با استفاده از وزن دهی برای شاخص ها در هر رویکرد با اعمال مدل جبرانی خطی صورت پذیرفت. داده های بدست آمده پس از اعمال ضرایب با مدل جبرانی خطی در هر رویکرد در چهار دسته از بالاترین ترجیح برای توسعه اکوتوریسم به پایین ترین ترجیح مرتب شدند و نتیجه بدست آمده پس از اعمال داده های حاصله در قالب یک نقشه ترکیبی از هر دو رویکرد و یک ماتریس مشخص شد. انتخاب قطر ماتریس بعنوان مناسبترین سایتها برای توسعه اکوتوریسم در هر رویکرد مورد توصیه قرار گرفت و داده های به دست آمده توسط نقشه ترکیبی را نیز تائید کرد.نتایج این پژوهش 4985.12 هکتار از واحد هیدرولوژیک مورد مطالعه را که دارای مساحت 54872.3 هکتار می باشد، مناسب برای توسعه طبیعت گردی در هر رویکرد نشان داد همچنین بیشترین همپوشانی در پایین ترین ترجیحات در هر رویکرد مشاهده شد.

این مطالعه با هدف اندازه گیری مقادیر اجزا بارش (تاج بارش و باران ربایی) و بررسی تغییرات فصلی آن در تک درختان کاج تهران (Pinus eldarica Medw) در یکی از جنگل کاریهای مناطق خشک کشور در شهر بیارجمند استان سمنان که میانگین سالیانه بارندگی و درجه حرارت آن به ترتیب 127 میلیمتر و 16 درجه سانتی گراد می باشد، انجام گرفت. میزان بارندگی کل با استفاده از سه عدد جمع آوری کننده که در یک فضای باز نصب شده بودند، اندازه گیری گردید. برای اندازه گیری میزان تاج بارش، پنج اصله درخت انتخاب شد و تعداد هشت عدد جمع آوری کننده در زیر هر درخت نصب و اندازه گیری ها در طول سال 1388 بمدت یکسال انجام گردید. از مجموع 26 مورد بارندگی ثبت شده، مقدار باران ربایی در مجموع 44.8 میلیمتر (44.6 درصد از بارندگی کل دوره مطالعه) محاسبه شد. بیشترین میزان باران ربایی مربوط به فصل پاییز (78.2 درصد از بارندگی کل) و کمترین میزان باران ربایی مربوط به فصل زمستان (36.9 درصد از بارندگی کل) بود. طبقه بندی بارندگی کل در طول فصول مختلف به طبقات 2 میلیمتری نشان داد که بیشترین فراوانی در طبقه 2-0 میلیمتری مربوط به فصل بهار می باشد همچنین تمام بارندگی های رخ داده در طول فصل پاییز مربوط به طبقات 2-0 و 4-2 میلیمتری می باشد ضمن اینکه تمامی بارندگی های رخ داده در طبقه 12-10 و 14-12 میلیمتر مربوط به فصل زمستان می باشد.

این پژوهش با هدف تعیین مقدار ساقاب تولیدی در توده جنگلی بلوط خالص (Quercus castaneifolia C.A.M) واقع در جنگل آموزشی پژوهشی دانشگاه تهران (جنگل خیرود) صورت پذیرفت. ساقاب تولیدی با استفاده از جمع آوری کننده های مارپیچی که در ارتفاع برابر سینه درختان نمونه ساقاب با قطرهای مختلف نصب شده بود، اندازه گیری شد. مقدار بارندگی کل با استفاده از سه عدد جمع آوری کننده باران، که در نزدیک ترین فضای باز نسبت به پلات مورد مطالعه قرار گرفته بودند، اندازه گیری شد. در طول دوره مطالعه (فصل رویش 1388)، 13 مورد بارندگی با عمق تجمعی 297 میلی متر ثبت شد. متوسط سهم ساقاب تولیدی برای گونه بلوط 0.26 درصد از بارندگی کل برآورد شد. نتایج نشان داد که با افزایش مقدار بارندگی، تولید ساقاب نیز افزایش نشان می دهد. همچنین در این مطالعه، بین نسبت ساقاب به بارندگی کل و بارندگی کل‏، یک رابطه افزاینده و نسبتا ضعیف ((r2=0.51 به دست آمد.‏‏ متوسط ضریب زبری پوست با توجه به فاکتورهای تعداد شیارها و عمق متوسط شیارهای موجود در پوست برای گونه بلوط 0.4±2.1 اندازه گیری گردید. این مطالعه نشان داد که ساقاب سهم کمی از بارندگی کل را در جنگل بلوط به خود اختصاص می دهد. یکی از مهم ترین دلایل این امر را می توان به پوست زبر و ظرفیت بالای نگه داری آب پوست گونه بلوط، نسبت داد.

یکی از جنبه های مهم اکولوژی گیاهی، الگوی پراکنش مکانی گیاهان است که آگاهی از آن در هر منطقه از مقدمات و ضروریات بررسی پوشش گیاهی به حساب می آید. مطالعه حاضر در سری 1 طرح جنگلداری پجیم بهشهر صورت گرفته است. برای تعیین الگوی پراکنش مکانی گونه گیلاس وحشی (Cerasus avium) از روش میانگین مربعات (Mean Square) استفاده شد. ابتدا موقیعت مکانی پایه های گیلاس وحشی در رویشگاه مورد مطالعه که قطر برابر سینه آن ها از 10 سانتی متر بزرگتر است، با دستگاه GPS ثبت و در مرحله بعد، شبکه هایی با ابعاد مختلف، طراحی و بر روی این نقاط قرار داده شد. نتایج حاصل از این روش نشان داد که گونه گیلاس وحشی در منطقه مورد مطالعه از الگوی بینابینی بین الگوی تجمعی و تصادفی تبعیت می کند. گیلاس وحشی به عنوان گونه پرنیاز در جوامع گیاهی پراکنده می باشد و باتوجه به شرایط رویشگاهی، محیطی و فیزیوگرافی منطقه و خواهش های اکولوژیک آن در منطقه مورد مطالعه، این الگو به دست آمده است.

در اکوسیستم های جنگلی چرخه عناصر غذایی یک فرایند پایدار است که طی مراحل مختلفی انجام می شود. بخش بیولوژیک این چرخه با جذب عناصر غذایی از خاک، توسط ریشه درختان آغاز می شود و تا بازگشت آنها به خاک به صورت لاشریزه و تجزیه شدن به عناصر قابل جذب خاتمه می یابد. این تحقیق در توده های انجیلی و شمشاد در جنگل خیرود نوشهر (بخش پاتم) انجام گرفت و عناصر کربن، نیتروژن، فسفر، کلسیم، منیزیم و پتاسیم در خاک و برگ اندازه گیری شد و همچنین برخی از خصوصیات فیزیکی خاک بررسی گردید.نتایج نشان داد که بین توده های انجیلی و شمشاد از نظر کربن، نیتروژن، C/N، منیزیم، فسفر برگ در سطح 5 درصد اختلاف معنی داری وجود دارد. (p<0.05). ولی از نظر پتاسیم و کلسیم این اختلاف معنی داری مشاهده نشد. در قسمت تجزیه و تحلیل نمونه های خاک نیز همانند برگ بین همه عناصر مورد آزمایش اختلاف معنی دار وجود دارد جز وزن مخصوص ظاهری که تفاوت معنی داری از خود بین دو توده نشان نداد. به طور کلی می توان گفت که برگ شمشاد به دلیل داشتن ازت بیشتری نسبت به انجیلی زودتر تجزیه می گردد و چرخه عناصر غذایی در آن سریعتر اتفاق می افتد.

تولید نهال در نهالستان و جنگلکاری بهترین استراتژی برای احیا و توسعه اکوسیستم های جنگلی است. هزینه بالای جنگلکاری و واکاری های حرا، اهمیت مدیریت اکولوژیکی نهالستان ها را بیشتر می سازد. این مطالعه در نهالستان جزر و مدی واقع در رویشگاه طبیعی حرا (Avicennia marina) منطقه مل گنزه و نهالستان دور از رویشگاه واقع در شهر بردخون در استان بوشهر انجام گرفت. به منظور بررسی اثرات مکان کاشت (نهالستان ساحلی و نهالستان دور از رویشگاه) و تاریخ کاشت (اول و پانزدهم مهرماه) بر فاکتور های رویشی نهال های حرا، آزمایشی در سال 1387 به اجرا درآمد. فاکتورهای رویشی: ارتفاع (با دقت میلی متر)، قطریقه (با دقت میلی متر)، تعداد برگ، سطح برگ (با دقت سانتی متر مربع)، وزن تر ساقه، وزن تر ریشه، وزن خشک ساقه، وزن خشک ریشه (با دقت میلی گرم) و درصد زنده مانی اندازه گیری شد. جهت تعیین خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک سه نمونه از خاک هر نهالستان تهیه و خصوصیات خاک: اسیدیته، شوری، درصد ماده آلی، درصد ازت، فسفر، پتاسیم، درصد شن، درصد لای، درصد رس اندازه گیری شد. نتایج حاکی از تفاوت معنی دار بین مکان ها و زمان های کاشت بود. از نتیجه این تحقیق استنباط می گردد که رشد فاکتور های رویشی در نهالستان جزر و مدی (با آب شور) جهت تولید نهال های استاندارد و مقاوم در برابر شرایط اکولوژیکی منطقه بهتر بوده و پیشنهاد می گردد که نهالستان های حرا در شرایط نزدیک به رویشگاه احداث گردند و مطلوب است نهال ها در زمان اول کشت شوند.

هدف از این تحقیق، تعیین ارزش تفرجی پارک جنگلی نور و اندازه گیری میزان تمایل به پرداخت افراد برای ورود به جنگل و تفریح در این منطقه از استان مازندران است. برای محاسبه این ارزش، از روش ارزش گذاری مشروط(CVM)  استفاده شد. میانگین تمایل به پرداخت افراد با استفاده از مدل LOGIT و با روش حداکثر درستنمایی بوسیله انتگرال گیری عددی محاسبه شد. داده های مورد نیاز از طریق تکمیل پرسشنامه در سال 1388 و از بین 600 نفر از افراد بازدید کننده منطقه جمع آوری شد. نتایج نشان داد که 81.2 درصد افراد تحت بررسی این مطالعه حاضر به پرداخت مبلغی جهت استفاده از این مکان تفریحی می باشند و میانگین تمایل به پرداخت بازدیدکنندگان برای هر فرد برابر 2950 ریال و برای هر خانوار 14160 ریال می باشد و ارزش تفرجی هر هکتار از پارک جنگلی نور 809327 ریال برآورد شد. نتایج همچنین نشان داد که متغیرهای میزان پیشنهاد قیمت و درآمد بازدیدکنندگان که از نظر آماری معنی دار گردیده اند، از نظر آماری مهمترین عوامل در میزان تمایل به پرداخت افراد در استفاده از پارک جنگلی نور می باشند و میزان تحصیلات، تعداد اعضای خانوار و بومی بودن فرد پاسخگو عوامل بعدی در تاثیر گذاری بر میزان تمایل به پرداخت افراد می باشند.