مجله غدد درون ریز و متابولیسم ایران
سال:1381 | دوره:4 | شماره:4 (مسلسل 16) |تعداد مقالات:13

در سال های اخیر اندیشه پیشگیری از بیماری ها از امراض واگیر فراتر رفته و بیماری های غیر واگیر را نیز در بر گرفته است. این امر، به دلیل طول عمر بیشتر جامعه بشری  شیوع رو به تزاید امراض غیرواگیر به ویژه در جوامعی است که توانسته اند بیماری های عفونی رایج و معمول را مهار نمایند. بخش عمده ای از برنامه های کشوری را در جوامع پیشرفته (و اخیرا در جوامع در حال پیشرفت) پیشگیری از بیماری های عمده غیرواگیر مانند بیماری های قلبی – عروقی، سرطان ها و دیابت تشکیل می دهد. آیا پیشگیری از بیماری های تیرویید جایگاهی در برنامه های پیشگیری کشوری دارد؟ آیا به جز برطرف کردن کمبود ید که مقوله عمده ای در پیشگیری از بیماری های تیرویید بوده است، اقدامات دیگری نیز ضروری است؟

مقدمه: اهمیت کنترل بیماری دیابت و کشف راههایی که بتواند درمان بیماران را تسهیل کند از ضروریات تحقیق در این زمینه است. کلروکین به دلیل اثرات هیپوگلسیمیک یکی از داروهایی است که برای درمان دیابت مورد توجه قرار گرفته است. این مطالعه با هدف تعیین اثر کلروکین بر کنترل بیماری دیابت طراحی شده است.مواد و روشها: در یک مطالعه کارآزمایی بالینی، بیماران دیابتی نوع دو مراجعه کننده به مرکز تحقیقات غدد و متابولیسم اصفهان در سال 79-1378 که شرایط ورود به مطالعه را داشتند، به روش غیراحتمالی انتخاب شدند. بیماران انتخاب شده 30 فرد دیابتی تحت درمان با داروهای خوراکی ضد دیابت بودند که قند خونشان تحت کنترل نبود و کاندیدای انسولین درمانی بودند. برای این گروه به مدت دو ماه یک قرص کلروکین علاوه بر سایر داروها تجویز شد. در بیماران تحت بررسی، قبل و دو ماه پس از تجویز دارو، وزن، فشارخون، FBS، قند خون دو ساعت بعد از صبحانه، HbA1c و لیپیدهای خونی اندازه گیری و مقایسه شد.یافته ها: میانگین FBS و HbA1c بعد از درمان کاهش معنی داری یافته بود (FBS(1)=183.07±65.12، FBS(2)=131.92±26.59 و P<0.05) و (HbA1c(1)=10.36±2.05، HbA1c(2)=8.36±1.32، P<0.05). سایر مقادیر اندازه گیری شده تغییر معنی داری نداشت.نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان میدهد کلروکین در بیماران دیابتی نوع دو مقاوم به داروهای خوراکی ضد دیابت باعث کاهش قندخون میشود. این اثر کلروکین از طریق کاهش تجزیه و افزایش ترشح انسولین و در نتیجه افزایش عرضه گلوکز به سلول اعمال میشود.

مقدمه: این بررسی به منظور مقایسه اثرات پروتیین حیوانی و سویا بر شاخصهای خونی و عملکرد کلیه ها در بیماران دیابتی نوع 2 مبتلا به نفروپاتی و بر روی مراجعه کنندگان به مطب خصوصی پزشک فوق تخصص کلیه و بیمارستان امام حسین (ع) صورت گرفت.مواد و روشها: در این بررسی متقاطع 14 بیمار دیابتی نوع 2 مبتلا به نفروپاتی که شرایط کنترل نشده یا بیماریهای کلیوی با منشا دیگر نداشتند، به مدت 7 هفته تحت تاثیر رژیم حاوی 8/0 گرم پروتیین به ازای هر کیلوگرم وزن بدن (70% پروتیین حیوانی و 30%  پروتیین گیاهی) و 7 هفته تحت تاثیر رژیمی مشابه با 8/0 گرم پروتیین به ازای هر کیلوگرم وزن بدن که 35% پروتیین آن از سویا تامین میشد، قرار گرفتند. مابین دو دوره مداخله، 4 هفته دوره انتقالی (Washout) در نظر گرفته شد. در دوره انتقالی، بیماران به رژیم غذایی قبل از شروع تحقیق برگشتند. در این مدت هر دو هفته یک بار یادداشت غذایی یکروزه گرفته می شد و شاخصهای تن سنجی ارزیابی میگردید. در ابتدای تحقیق، پایان هفته های 7، 11 و 18 شاخص های خونی و عملکرد کلیوی ارزیابی شدند. به منظور مقایسه تغییرات حاصل از دوره مصرف پروتیین سویا با تغییرات حاصل از دوره مصرف پروتیین حیوانی از آزمون t زوجی استفاده شد.یافته ها: از 14 بیمار مورد بررسی 10 نفر (5/71%) زن و 4 نفر (5/28%) مرد بودند. میانگین (± انحراف معیار) وزنی و سنی افراد شرکت کننده به ترتیب (3/10±) 6/70 کیلوگرم و (1/12±) 1/62 سال بود. مقایسه اثرات حاصل از پروتیین سویا و پروتیین حیوانی بر میزان پروتیین دفعی در ادرار مقادیر معنی داری را نشان میداد (P<0.001). کراتینین ادرار و سرم، نیتروژن اوره خون، میزان تصفیه گلومرولی، کلسیم، سدیم و پتاسیم سرم، HDL-C،LDL-C/HDL-C  و شاخصهای قند خون پس از مقایسه اثرات دو رژیم تغییر معنی داری نداشت. کاهش معنی دار ازت اوره ادرار (P<0.001)، فسفر سرم (P<0.006)، کلسترول تام (P<0.01)، تری گلیسرید (P<0.002) و (P<0.04) LDL-C مشاهده شد.نتیجه گیری: استفاده از پروتیین سویا در رژیم غذایی این گروه از بیماران میتواند سبب تعدیل عوامل خطرساز بیماریهای قلبی، کاهش پروتیین دفعی در ادرار 24 ساعته و ازت اوره ادرار گردد.

مقدمه: مطالعات فراوانی بر شیوع بیماری سلیاک و افزایش سطح سرمی آنتی بادی های آنتی گلیادین (AGA) و آنتی اندومیزیال (AEA)  در بیماران مبتلا به دیابت نوع 1 در مقایسه با جمعیت عادی دلالت دارد، لذا غربالگری بیماری سلیاک در بیماران دیابت نوع 1 توصیه شده است و تعیین توام AGA و AEA به عنوان آزمون انتخابی معرفی شده است.مواد و روشها: این مطالعه به صورت مورد ـ شاهدی و آینده نگر در سالهای 80-1379 در بیمارستان امام خمینی انجام گرفته است. 80 بیمار مبتلا به دیابت نوع 1 که به طور متوالی به درمانگاه غدد بیمارستان امام خمینی مراجعه کرده بودند، به عنوان گروه مورد و 80 بیمار غیردیابتی مراجعه کننده به درمانگاه داخلی همین مرکز که از نظر سن و جنس با گروه مورد تطبیق داده شده بودند، به عنوان گروه شاهد در نظر گرفته شدند. سطح AGA-IgA و AEA-IgA خون بیماران اندازه گیری شد و از بیمارانی که سطح AGA-IgA یا AEA-IgAِ در آنها بالا بود، بیوپسی دئودنوم گرفته شد.یافته ها: از میان 80 بیمار گروه شاهد AGA و AEA در هیچ کدام مثبت نشد. در حالی که در 3 نفر از 80 بیمار دیابتی (8/3%) هم AGA و هم AEA مثبت بود. برای سه بیماری که AGA و AEA مثبت داشتند، بیوپسی دئودنوم انجام شد و دو نفر آتروفی ویلوس به نفع بیماری سلیاک داشتند.نتیجه گیری: شیوع بیماری سلیاک در بیماران مبتلا به دیابت نوع 1 در مطالعه ما نیز مشابه سایر مطالعات است و از این رو، غربالگری با آزمونهای AGA و AEA در یک سال بعد از تشخیص دیابت نوع یک توصیه میگردد.

مقدمه: افزایش آنتی بادیهای تیرویید پس از اصلاح کمبود ید در برخی از مطالعات گزارش شده، اگر چه ارزش بالینی آن هنوز نامشخص است. این مطالعه یک دهه پس از اجرای برنامه کشوری مصرف نمک یددار به بررسی شیوع اختلالات عملکرد تیرویید و آنتی بادیهای تیرویید در بزرگسالان تهرانی میپردازد.مواد و روشها: مطالعه از نوع مقطعی بوده و به روش نمونه گیری منظم، 1434 فرد بالای 20 سال را که از آذر 1378 تا شهریور 1379 در مطالعه قند و لیپید تهران شرکت کرده بودند، بررسی نموده است. در یک نمونه خون وریدی ناشتا TSH و T4 سرم،T3 uptake  و آنتی بادیهای آنتی تیروپروکسیداز (TPOAb) و آنتی تیروگلوبولین (TgAb) و در زیر نمونه ای تصادفی از 160 نفر غلظت ید دفعی ادرار اندازه گیری شد. کم کاری تیرویید آشکار و تحت بالینی براساس TSH>3.5μU/mL و به ترتیب FT4l پایین (1>) و طبیعی و پرکاری تیرویید آشکار و تحت بالینی بر اساس TSH<0.3μU/mL و به ترتیب FT4l بالا (4.2<) و طبیعی تعریف شد.یافته ها: میانه غلظت ید دفعی ادرار 18.5μg/dL بود. شیوع کلی گواتر با افزایش سن کاهش یافته و در زنان بالاتر از مردان بود (33.0% در برابر 5/15%، P<0.001). در این مطالعه، 9/5% از افراد گره تیرویید داشتند و شیوع در زنان بالاتر از مردان بود (3/8% در برابر 0/3%، P<0.001). شیوع کم کاری تیرویید آشکار و تحت بالینی به ترتیب 5/3 در 1000 نفر (6/1 در 1000 مرد و 5.1 در 1000 زن) و 2/2% (9/0% در مردان و 2/3% در زنان) بود. هیچ موردی از پرکاری تیرویید آشکار مشاهده نشد و شیوع موارد پرکاری تیرویید تحت بالینی 2/4 در 1000 نفر(3.1 در 1000 مرد و 1/5 در 1000 زن) بود. در زنان میانگین TSH و شیوع آنتی بادی های مثبت تیرویید بالاتر از مردان بود (به ترتیب P<0.01 وP<0.001) و شیوع TPOAb+  با افزایش سن افزایش می یافت. توافق معنی دار آماری بین شیوع TPOAb+ و TgAb+ وجود داشت (P<0.001) و 3/8% از مردان و 9/15% از زنانTPOAb+ و 0/11% از مردان و 5/21% از زنان TgAb+ بودند. در مدل رگرسیون لجستیک TPOAb+، TgAb+ و جنس مونث بیشترین قدرت پیشگویی را برای TSH>3.5μU/mL داشتند. همچنین TgAb+، TSH>3.5μU/mL و گواتر بیشترین قدت پیشگویی برای TPOAb+ داشتند و TPOAb+، TSH>3.5μU/mL، عدم مصرف سیگار و جنس مونث بیشترین قدرت پیش گویی را برای TgAb+ نشان دادند. وارد کردن مقادیر مختلف TSH در مدل نشان داد که TSH>0.3μU/mL قدرت پیش گویی برای (P<0.05, OR=1.77) TPOAb+ و TSH>2.1μU/mL قدرت پیش گویی برای (P<0.05, OR=1.73) TgAb+ دارد.نتیجه گیری: این مطالعه نشان داد که کم کاری تیرویید تحت بالینی شیوع قابل توجهی در تهران دارد. همبستگی میان آنتی بادیهای مثبت تیرویید با TSH بالا و گواتر اهمیت آسیب زایی این آنتی بادیها به ویژه TPOAb را یک دهه پس از شروع جایگزینی با ید نشان میدهد.

مقدمه: آگاهی از توزیع میزان فراخوان و هیپوتیروییدی نوزادان در فصول مختلف میتواند در بررسی علل آنها و همچنین بهینـه سازی تخصیص منابع در طول اجرای طرح غربالگری کم کاری مادرزادی تیرویید موثر باشد. در این مقاله درباره توزیع میزان فراخوان و هیپوتیروییدی نوزادان در فصول مختلف اجرای طرح غربالگری کم کاری مادرزادی تیرویید بحث میشود.مواد و روشها: از فروردین 1377 تا اسفند 1380 (48 ماه) نمونه های خون بندناف از 8 بیمارستان و یک مرکز تسهیلات زایمانی در تهران و شبکه بهداشتی ـ درمانی دماوند بر روی کاغذ فیلتر (Whatman BFC 180) گردآوری گردید. مقادیر TSH با روش two-site IRMA  اندازه گیری و موارد با TSH≥20mU/L بندناف فراخوان شدند. تشخیص هیپوتیروییدی بر اساس مقادیر سرمی TSH و T4 و با استفاده از جدولهای مرجع برای مقادیر پارامترهای مذکور بر حسب سن نوزادان گذاشته شد. نسبت شـانس (Odds ratio)  و فاصله اطمینـان 95% بـرای وقوع موارد با TSH≥20mU/L بندناف و هیپوتیروییدی نوزادان در فصول مختلف بررسی شد. همچنین، اثر استفاده از مواد ضدعفونی یددار در آماده سازی مادران قبل از زایمان بر وقوع موارد با TSH≥20mU/L بندناف ارزیابی شد.یافته ها: تعداد 29908 نمونه خون بندناف گردآوری شد که 314 نمونه دارای TSH≥20mU/L بودند (میزان فراخوان 5/10 در هزار). میزان فراخوان در فصل زمستان و سایر فصول به ترتیب 1/13 و 5/9 در هزار تولد زنده بود. نسبت شانس وقوع موارد TSH≥20mU/L در فصل زمستان نسبت به سایر فصول 39/1 (فاصله اطمینان 95 % بین 76/1-10/1) بود (P<0.01). تاثیر مواد ضدعفونی یددار در افزایش موارد با TSH≥20mU/L بندناف در زمستان نسبت به فصول دیگر معنی دار نبود. شانزده نوزاد (1 در 502 تولد) با هیپوتیروییدی مادرزادی در فصل زمستان و پانزده نوزاد (1 در 1458 تولد) در سایر فصول به دنیا آمدند. نسبت شانس وقوع هیپوتیروییدی در زمستان 91/2 برابر سایر فصول (فاصله اطمینان 95%: 89/5-44/1) بود (P<0.01).نتیجه گیری: وقوع موارد فراخوان و هیپوتیروییدی نوزادان در فصل زمستان بیش از سایر فصول است.

مقدمه: کم خونی فقرآهن شایعترین کمبود ماده مغذی در بارداری است و دریافت مکمل های آهن در بارداری برای پیشگیری از این کمخونی ممکن است تاثیر نامطلوب در جذب روی داشته باشد. هدف از این مطالعه بررسی تاثیر مصرف قرص آهن بر وضع روی سرم زنان باردار بود.مواد و روشها: در یک مطالعه هم گروهی تاریخی (historical cohort) از بین تمامی زنان بارداری که در سه ماهه سوم بارداری بودند و به مراکز بهداشتی درمانی مراجعه کرده بودند، به صورت تصادفی 20 زن باردار که قرص آهن استفاده نمی کردند و 21 زن باردار که قرص آهن استفاده می کردند، انتخاب شدند. غلظت روی سرم با استفاده از دستگاه اسپکتروفتومتر جذب اتمی و مقادیر آهن TIBC و فریتین با استفاده از اسپکتروفتومتر اندازه گیری شد. میانگین دریافت روزانه خوراک از پرسشنامه یادامد 24 ساعته خوراک و برنامه کامپیوتری FP 2 برآورد گردید. یافته ها با استفاده از آزمونهای مجذور کای،t  وضریب همبستگی پیرسون آنالیز شد.یافته ها: در گروه مصرف کننده قرص، افزایش میانگین روی دریافتی در مقایسه با گروه عدم مصرف قرص آهن وجود داشت (P<0.05). بین غلظت روی سرم باTIBC  گروه مصرف کننده قرص آهن همبستگی منفی معنی داری وجود داشت (P<0.05). میانگین غلظت آهن و TIBC بین دو گروه اختلاف معنی داری داشت (P<0.05). میانگین غلظت روی در دو گروه تفاوت معنی داری نداشت.نتیجه گیری: کمبود روی سرم در 2/17% زنان باردار دیده شد و دریافت آهن تکمیلی تاثیری بر وضع روی سرم زنان باردار نداشت.

مقدمه: تولید کیت اندازه گیری TSH بر روی نمونه های خون خشک شده بر کاغذ فیلتر (کیت TSH نوزادان) در داخل کشور از گامهای اولیه و اساسی در ملی نمودن طرح غربالگری کم کاری مادرزادی تیرویید محسوب میگردد. هدف این مقاله بررسی کیفیت اولین کیت تولید شده در جمهوری اسلامی ایران است.مواد و روشها: از اسفند 1376 تا خرداد 1380 (40 ماه) نمونه های خون خشک شده بر کاغذ فیلتر از 8 بیمارستان و یک مرکز تسهیلات زایمانی در تهران و دماوند جهت اندازه گیری TSH به مرکز تحقیقات غدد ارسال شد. مقادیر TSH با روش two-site IRMA  با استفاده از کیتهای تهیه شده بر اساس دستورالعمل شرکت NETRIA در سازمان انرژی اتمی ایران اندازه گیری شد. اعتبار شامل دقت (آزمونهای درون و برون سنجش)، صحت (آزمون بازیابی)، حساسیت و ویژگی روش مورد ارزیابی قرارگرفت. همچنین، اختلاف مقادیر TSH 41 نمونه بندناف (نمونه گیری تصادفی) با استفاده از دو کیت حاضر و کیت (ELISA) DRG مقایسه و همبستگی بین مقادیر به دست آمده محاسبه شد.یافته ها: در طول اجرای طرح غربالگری هیپوتیروییدی نوزادان، مقادیر TSH20107 نمونه خون خشک شده بندناف اندازه گیری شد. سه نوزاد هیپوتیرویید دارای TSH بندناف مرزی (بین 23-35mlU/L) بودند. بر اساس 2SD میانگین 10 تکرار استاندارد صفر، حساسیت روش 1mlU/L محاسبه گردید. ضریب تغییرات (CV%) برای غلظت های 3mlU/L، 23،45  و 82 به ترتیب برابر 7/10، 7/8، 4/9 و 6/9 (درون سنجش) و 2/12، 1/9، 2/10 و 11.1 (برون سنجش) به دست آمد. در آزمون بازیابی نسبت غلظتهای تیروتروپین اندازه گیری شده (13mlU/L،36  و 69) به غلظتهای مورد انتظار (13mlU/L،32  و 63) به ترتیب عبارت از 108، 112 و 109% بود. ویژگی روش برای TSH، LH، hCG، FSH،PRL  و GH به ترتیب 100، <0.005، <0.005، <0.003، <0.01 و <0.02 درصد بود. قدر مطلق اختلاف مقادیر TSH به دست آمده از دو کیت حاضر و DRG در 95% موارد کمتر از 1.5mlU/L بود و همبستگی به دست آمده معنی دار بود (P<0.001, r=0.96).  نتیجه گیری: عملکرد کیت مذکور به منظور شناسایی هیپوتیروییدی نوزادان در غربالگری کم کاری مادرزادی تیرویید به ویژه در غلظتهای پایین بندناف بر اساس یافته های طرح غربالگری و همچنین داده های روش شناسی ارایه شده قابل قبول است.

دیابت نوع یک، یک بیماری خودایمنی است که یک عضو خاص (پانکراس) را درگیر میکند و علایم و نشانه های آن در اثر تخریب سلولهای بتا ایجاد میشود. این بیماری چند عاملی (مولتی فاکتوریال) است و عوامل ژنتیکی و محیطی در بروز آن نقش دارند.در سالهای اخیر با توجه به شیوع دیابت توجه خاص به نقش عوامل محیطی به خصوص عفونتهای ویروسی در بروز دیابت معطوف شده است. مطالعات اخیر موید نقش عفونتهای ویروسی در شروع روند خودایمنی بیماری و تخریب سلولهای بتای پانکراس بوده است. تصور میشود که ابتلای مادر به عفونتهای انتروویروسی در زمان بارداری میتواند زمینه را برای بروز دیابت در کودکان فراهم نماید. در مطالعه های متعدد تفاوت ماه و فصل تولد کودکان دیابتی نسبت به جمعیت معمولی مورد توجه قرار گرفته است. با توجه به اهمیت این موضوع، ما در یک مطالعه مقطعی ماه و فصل تولد کودکان و نوجوانان مبتلا به دیابت نوع یک و تفاوت آن را با جمعیت معمولی شهر مشهد بررسی کرده ایم.