ارگونومی
سال:1401 | دوره:10 | شماره:2 |تعداد مقالات:8

اهداف: تامین ایمنی نیروهای انسانی در صنایع، از اهمیت بالایی برخوردار بوده و کفش ایمنی یکی از رایج ترین تجهیزات حفاظت فردی می باشد که وظیفه ی حفاظت از پا در برابر خطرات بالقوه را دارد. هدف از این مطالعه، ارزیابی ناراحتی و کاربردپذیری کفش ایمنی در صنایع مختلف استان مازندران جهت یافتن خلاهای موجود در طراحی و بهبود طراحی کفش های ایمنی می باشد. روش کار: این مطالعه از نوع مقطعی بوده و در سال 1400 انجام گردیده است. کارکنان 11 شرکت صنعتی مختلف که از 7 ویژند کفش ایمنی استفاده می کردند، در این پژوهش وارد شدند و به دو پرسش نامه ی محقق ساخته (Local Perceived Discomfort) LPD (ناراحتی و رضایت کلی) و (Safety Footwear Usability Questionnaire) SFUQ (کاربردپذیری) پاسخ دادند. آنالیز داده ها با آزمون های آماری میانگین، انحراف استاندارد، ضریب همبستگی رتبه ای Spearman، ضریب همبستگی Pearson و آزمون ANOVA انجام گردید. یافته ها: 226 نفر مرد با میانگین سنی 7/4 ±,36/33 سال در این مطالعه وارد شدند. بیشترین ناراحتی و ضعیف ترین کاربردپذیری، کفش ویژند G (3/3 و 3/99) و کم ترین ناراحتی و قوی ترین کاربردپذیری، کفش ویژند A (1/2 و 5/35) از سوی شرکت کنندگان اعلام گردید. در مجموع بیشترین رضایت از ویژند A و کم ترین رضایت از ویژند G بیان شد. نتیجه گیری: یافته های این پژوهش نشان داد که مشکل عمده در راحتی و کاربردپذیری، احتمالا وابسته به قالب کفش می باشد، چون سازندگان کفش های ایمنی، قالب ها را از خارج از کشور وارد می نمایند که متناسب با مشخصه های آنتروپومتری پای کاربران ایرانی نمی باشد.

اهداف: پارامترهای روان شناختی از جمله مهم ترین مولفه ها در تعیین کارآیی شغلی کارکنان در محیط های کاری بوده و می تواند به شدت تحت تاثیر بیماری های همه گیر مانند کووید-19 قرار گیرد. این مطالعه با هدف بررسی تاثیر همه گیری کووید-19 بر بار کاری ذهنی و فرسودگی شغلی کادر درمان در ایران انجام شد. روش کار: این مطالعه ی مورد-شاهدی، در بین پرسنل کادر بهداشت و درمان دو بیمارستان در استان تهران در سال 1400 انجام پذیرفت. کلیه ی کارکنان شاغل در دو بیمارستان به روش سرشماری، وارد مطالعه شدند. تعداد کل افراد مورد مطالعه، 412 نفر بود. برای بررسی بار کاری ذهنی و فرسودگی شغلی به ترتیب از پرسش نامه های بار کاری ذهنی NASA-TLX و پرسش نامه ی فرسودگی شغلی ماسلاچ (Maslach Burnout Inventory) استفاده شد. داده ها با استفاده از آزمون های Independent t-test و Chi-square تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: نتایج پژوهش حاضر نشان داد که میانگین سن، سابقه ی کار، ساعت کار روزانه و شاخص توده ی بدنی کارکنان مورد مطالعه به ترتیب 11/48 ±,36/70 سال، 7/13 ±,12/53 سال، 3/13 ±,9/64 ساعت و 4/73 ±,23/89 کیلوگرم بر متر مربع بود. تفاوت معنی داری بین دو گروه مورد و شاهد در مقادیر بار کاری ذهنی (0/011 = P) و فرسودگی شغلی (0/001 = P)، وجود داشت. نتیجه گیری: یافته های حاصل از مطالعه ی حاضر نشان داد که شیوع کووید-19 می تواند مقادیر متغیرهای بار کاری ذهنی و فرسودگی شغلی پرسنل بهداشت و درمان را در محیط های درمانی افزایش دهد. بنابراین، انجام اقدامات کنترلی و مداخلات روان شناختی به منظور بهبود سلامت روانی و جسمانی پرسنل و کادر بهداشت و درمان در طی همه گیری کووید-19 کاملا ضروری است.

اهداف: بی تردید افراد سهم قابل توجهی از وقت خود را در محیط های کاری سپری می کنند. عوامل متعددی بر سلامت و رفاه کارکنان تاثیر می گذارد. هدف این پژوهش، شناسایی مشکلات معماری محیط، از طریق بررسی علایم سندرم ساختمان بیمار و رتبه بندی پارامترهای متاثر از پنج عامل فیزیکی (آسایش حرارتی، سر و صدا، روشنایی، چیدمان-ارگونومی و دکوراسیون) بود. روش کار: مطالعه ی توصیفی-تحلیلی حاضر در تابستان سال 1400 انجام شد. جامعه ی آماری شامل 52 نفر از کارکنان ساختمان نظام مهندسی ارومیه بودند که بر اساس جدول مورگان، حجم نمونه ای به تعداد 46 نفر، به روش تصادفی انتخاب گردید. داده های لازم از طریق پرسش نامه جمع آوری شد و با استفاده از آمار توصیفی (فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار) و آزمون Friedman، تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: با در نظر گرفتن میانگین رتبه ها، علایم خستگی (4/47)، درد عضلانی (5/47)، سردرد (5/47) و استرس زیاد (6/14) و تمرکز ضعیف (7/45)، در کنار برخی از پارامترهای تعریف شده برای هر کدام از عوامل، از جمله ازدحام زیاد و فقدان حریم گفتاری (78/12 درصد)؛ سر و صدای مکالمه افراد (62/93 درصد)؛ دمای نامناسب محیط کار در زمستان (58/59 درصد) و تابستان (49/91 درصد)، جانمایی نامناسب کاربری ها و عدم اختصاص فضای کافی برای افراد و تجهیزات (49/91 درصد)؛ مهم ترین نقش را داشتند. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که طراحی ناکارآمد محیط و عدم رعایت اصول ارگونومی در نتیجه ی بازسازی های غیر اصولی بدون توجه به ماهیت کار و نیازمندی های آن، جانمایی نامناسب کاربری ها، تراکم غیراستاندارد کارکنان در یک محیط غیرمنعطف، فقدان حریم گفتاری و ازدحام از مهم ترین دلایل بروز علایم شناسایی شدند.

اهداف: اختلالات اسکلتی-عضلانی مرتبط با کار، عارضه ای چند فاکتوری می باشد که منجر به از دست رفتن زمان کار، ناتوانی و افزایش هزینه ی اقتصادی می شود. هدف از مطالعه ی حاضر، ارزیابی نقش فاکتورهای فیزیکی، محیطی و روانی-اجتماعی در ایجاد اختلالات اسکلتی-عضلانی در کارگران تولید و مونتاژ قطعات خودرو در شهر قم در سال 1400 بود. روش کار: در مطالعه ی مقطعی حاضر، 211 نفر به صورت در دسترس وارد شدند. مشخصات دموگرافیک و شیوع اختلالات اسکلتی-عضلانی به ترتیب با پرسش نامه ی خود گزارشی و پرسش نامه ی Nordic توسعه یافته ارزیابی شد. بار کار ذهنی توسط شاخص NASA-TLX و فاکتورهای فیزیکی، محیطی و روانی-اجتماعی با پرسش نامه ی ارزیابی محیط کار چندوجهی ساختارمند، ارزیابی شدند. از رگرسیون لجستیک دوحالته جهت نشان دادن نقش فاکتورهای خطر در ایجاد اختلالات، استفاده شد. یافته ها: میانگین سنی افراد شرکت کننده، 33/9 ±,6/9 بود. میزان شیوع تمام عمر اختلالات اسکلتی-عضلانی برای حداقل یک ناحیه از بدن 77/72 درصد به دست آمد که نواحی گردن، کمر و شانه شایع ترین بودند. جنس، سابقه ی مصرف سیگار، سن، سابقه ی عمل جراحی و سابقه ی ورزش، موثرترین فاکتورها در ایجاد اختلالات-اسکلتی عضلانی بوده است. همچنین زیرمقیاس های بار کار ذهنی، در ایجاد درد در شانه، ناحیه ی فوقانی پشت، کمر، زانو، نقش دارد. زیرمقیاس های پرسش نامه ی ارزیابی محیط کار چندوجهی ساختارمند نقش موثری در درد ناحیه ی گردن (1/396 = OR)، بخش فوقانی پشت (1/663 = OR)، لگن/ ران، زانو، مچ دست/ دست و مچ پا/ پا دارد. نتیجه گیری: با توجه به نقش عوامل مختلف در ایجاد اختلالات، فاکتورهای فیزیکی، محیطی و روانی-اجتماعی بایستی همزمان در طراحی برنامه های پیشگیری و مداخلات ارگونومیکی در نظر گرفته شوند.

اهداف: پوسچر نامناسب نشستن دانش آموزان بر روی نیمکت های کلاسی می تواند منجر به بروز درد و اختلالات اسکلتی-عضلانی گردد. معلولیت های شنوایی و بینایی می تواند از دلایل وضعیت نامناسب نشستن در دانش آموزان باشد. از این رو، هدف از مطالعه ی حاضر، مقایسه ی ریسک ابتلا به اختلالات اسکلتی-عضلانی در دانش آموزان شهرستان ایلام در نظر گرفته شد. روش کار: عداد 20 نفر از دانش آموزان کم شنوا (مورد) و 40 نفر از دانش آموزان با شنوایی طبیعی (شاهد) از دبستان های شهرستان ایلام در هر دو جنسیت به شیوه ی تصادفی وارد مطالعه شدند. بدترین پوسچر ثبت شده از وضعیت نشستن دانش آموزان بر روی نیمکت به روش RULA ارزیابی گردید. از نرم افزار Digimizer برای بررسی زوایای بدن دانش آموزان در هنگام نشستن بر روی صندلی استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها در سطح اطمینان 95 درصد انجام گرفت. یافته ها: نتایج ارزیابی پوسچر نشان داد که تفاوت معنی داری بین امتیاز RULA میان دو گروه مورد و شاهد وجود داشت (0/001 = P). انحراف از زوایای طبیعی بدن در دانش آموزان مورد بیشتر از گروه شاهد به دست آمد (0/001 > P) که ارتباط مستقیم و معنی داری با افزایش ریسک ابتلا به اختلالات اسکلتی-عضلانی نشان داد. نتیجه گیری: احتمال بروز اختلالات اسکلتی-عضلانی در دانش آموزان کم شنوا در مقایسه با دانش آموزان دارای شنوایی طبیعی بیشتر بود که به دنبال افزایش در انحراف از زوایای طبیعی بدن و حفظ پوسچرهای نامناسب اتفاق می افتد. با توجه به محدودیت تعداد افراد نمونه، انجام مطالعات بیشتر با هدف مشابه و انجام مداخلات در اصلاح پوسچر دانش آموزان کم شنوا توصیه می شود.

اهداف: ریسک پذیری، یکی از جنبه های شخصیتی است که در بروز حوادث موثر می باشد؛ بنابراین افراد با ریسک پذیری بالا نبایستی در مشاغل حساس که باعث بروز حوادث می شوند بکار گرفته شوند. هدف از این مطالعه، ساخت و بررسی اعتبار پرسش نامه ی ریسک پذیری اپراتورهای اتاق کنترل از طریق بررسی پتانسیل رویدادهای مغزی بود. روش کار: ابتدا سوالات از مراجع علمی معتبر بر اساس مدل مفهومی انتخاب شدند. سپس با استفاده از روایی، صورت سوالات پرسش نامه ی اولیه انتخاب شد و توسط 178 نفر از اپراتورهای اتاق کنترل تکمیل گردید. با استفاده از آنالیز عاملی اکتشافی بهترین سوالات پرسش نامه استخراج شد. تست-تست مجدد پس از سه ماه جهت قابلیت تکرارپذیری توسط 42 نفر تکمیل گردید. جهت بررسی رویداد مغزی از الکتروانسفالوگرافی به همراه بالون آنالوگ ریسکی استفاده شد. ضریب ارتباط بین پتانسیل رویدادهای مغزی و نیز رفتار ریسکی در نرم افزار با امتیاز پرسش نامه ی تهیه شده سنجیده شده است. یافته ها: آنالیز عاملی یک عامل و 13 سوال را به عنوان بهترین سوالات مشخص کرد. ضریب آلفای کرونباخ 0/91 به دست آمد. ضریب ارتباط Spearman بین پرسش نامه و ریسک پذیری رفتاری 0/38 (0/70 = η, 2، 0/01 = P) محاسبه شد. ضریب ارتباط بین پرسش نامه و رویداد مغزی P300 0/63 (0/99 = η, 2، 0/01 = P) محاسبه شد. نتیجه گیری: پرسش نامه ی ریسک پذیری اپراتورهای اتاق کنترل (Operator Room Risk-taking Questionnaire) ORTQ شامل 13 سوال است که می تواند به عنوان ابزاری مناسب برای بررسی ریسک پذیری اپراتورهای اتاق کنترل و همچنین برای اهداف تحقیقاتی استفاده شود. این پرسش نامه دارای سه بعد شخصیتی ریسک پذیری، تکانشگری و جسارت است.

اهداف: هنرجویان موسیقی دختر، در مقایسه با پسران هنرجو، شیوع بیشتری از دردهای اسکلتی-عضلانی را نشان می دهند. وضعیت بدنی نامناسب هنگام نواختن، از عوامل کلیدی ایجاد دردهای اسکلتی-عضلانی دراین گروه می باشد. هدف از مطالعه حاضر، بررسی میزان شیوع دردهای اسکلتی-عضلانی؛ همچنین تعیین عوامل مرتبط با آن در هنرجویان موسیقی دختر بود. روش کار: مطالعه ی مقطعی در بازه ی زمانی مهر ماه تا آذر ماه سال تحصیلی 1401-1400 با روش نمونه گیری آسان انجام شد. داده ها با استفاده از پرسش نامه ی خودگزارشی، مقیاس عددی میزان شدت درد و Nordic جمع آوری شد. رفتار وضعیت بدنی هنرجویان نیز با استفاده از روش Entire Body Assessment Rapid ارزیابی شد. از آمار توصیفی برای بررسی داده ها استفاده شد. جهت تعیین ارتباط بین متغیرهای مطالعه با شیوع درد، از آزمون های همبستگی و Chi-square استفاده شد. سطح معنی داری 0/05 در نظرگرفته شد. یافته ها: در مجموع، 243 هنرجوی هنرستان موسیقی دخترانه ی دولتی تهران وارد مطالعه شدند. نتایج نشان داد 80 نفر از مشارکت کنندگان (65 درصد) دچار دردهای اسکلتی-عضلانی بودند. بیشترین محل درد گزارش شده مربوط به نواحی گردن (7/ درصد)، شانه ها (24/7)، کمر (23/9 درصد) و مچ دست (22/6 درصد) بود. هنرجویانی که بزرگتر بودند و رفتار وضعیت بدنی نامناسب داشتند به طور معنی داری (به ترتیب: 0/002 = P و 0/001 =P) بیشتر دچار دردهای اسکلتی-عضلانی می شدند. همچنین ارتباط معنی داری بین نوع ابزار موسیقی و دردهای اسکلتی-عضلانی وجود داشت (0/018 = P). ارتباط معنی داری بین سابقه ی نوازندگی، مدت تمرین و پایه ی تحصیلی با دردهای اسکلتی-عضلانی مشاهده نشد. نتیجه گیری: یافته های مطالعه تایید کرد دردهای اسکلتی-عضلانی مهم ترین مشکل سلامتی بین هنرجویان موسیقی دختر می باشد. در نتیجه، آموزش وضعیت صحیح بدنی برای پیشگیری از دردهای اسکلتی-عضلانی در آنان مهم به نظر می رسد.

اهداف: چالش های امروزه، مانند تغییر در ساختار جمعیت، نیروی کار متنوع، تولید انبوه و خودکار شدن تولید، نشان دهنده ی لزوم بازنگری در سیستم های تولید است. راه حل های ارگونومیک کلاسیک برای حمل بارهای سنگین و فعالیت های تکراری، کافی نیستند. اپلیکیشن های دستیار انسان محور باید با حمایت از کارگران برای کاهش تنش های فیزیکی و روانی، این معضل را برطرف کنند. بررسی های علمی زیادی به مشکلات فنی اگزواسکلت پرداخته اند ولی به اثر آن بر روی کاربر انسانی چندان توجه نشده است. به همین دلیل در این مقاله به بررسی مطالعاتی می پردازیم که از دید ارگونومی به اگزواسکلت های صنعتی نگاه کرده اند. روش کار: بررسی مقالات مرتبط با اگزواسکلت در مطالعات ارگونومی با استفاده از پایگاه های داده Scopus و PubMed انجام شده است، مقالات انتخاب شده در مجلات مورد بررسی، 2014 تا 2021 چاپ شده است. کتاب ها، مقالات کنفرانس و گزارش ها در این مطالعه بررسی نشد. این بررسی به نشریات علمی رسمی به زبان انگلیسی محدود بوده، مراجع به دست آمده از این جستجو بر اساس عنوان و چکیده غربال شده است. اگر چکیده دارای اطلاعات کافی نبود، کل متن مقاله بررسی شد. مقالاتی که از معیارهای انتخاب برخوردار بودند، در این بررسی آورده شده اند. یافته ها: مطالعات انجام شده در زمینه ی اگزواسکلت های صنعتی ارگونومیک، سهم ناچیزی از مطالعات اگزواسکلت های صنعتی را شامل می شود. از سال 2012 تا زمان نگارش این مقاله، تعداد مطالعات در زمینه اگزواسکلت های صنعتی 96 مورد می باشد که 10/41 درصد از آن مربوط به مطالعاتی است که اگزواسکلت های صنعتی با دید ارگونومیک طراحی یا ارزیابی شده اند. همچنین این مقدار در مقایسه با تعداد مطالعاتی که از سال 2012 در زمینه ی اگزواسکلت انجام شده است بسیار ناچیز و تنها درحدود 0/4 درصد از مطالعات را شامل می شود. نتیجه گیری: مطالعات بررسی شده، به منظور تسهیل استفاده ی موفقیت آمیز اگزواسکلت ها در ساختارهای شغلی، با در نظر گرفتن حداقل سه بعد تاکید می کنند (الزامات جسمانی، عملکرد در وظیفه و قابلیت استفاده) که تمامی آن ها می توانند در تعیین کارآیی بالقوه ی اسکلت های خارجی در محیط کاری تاثیرگذار باشند. با توجه به توان بالقوه ی مشهود در این فناوری، تحقیقات بیشتری در آینده مورد نیاز خواهند بود تا برخی از چالش های مورد شناسایی را پوشش داده و روش های طراحی اگزواسکلت را تحت حالات متنوع تر و واقع بینانه تری مورد مقایسه قرار دهند.