توسعه آبزی پروری (علوم زیستی)
سال:1399 | دوره:14 | شماره:1 |تعداد مقالات:10

تغذیه ماهیان یکی از مهم ترین عوامل در آبزی پرروری محسوب شده و در این خصوص مطالعات زیادی انجام شده است، اما در زمینه تاثیر درصدهای مختلف غذادهی بر عملکرد تولید مثلی ماهیان، مطالعات اندکی صورت گرفته است. تحقیق حاضربه منظور تعیین اثر درصدهای غذادهی بر عملکرد تولید مثلی ماهی دم شمشیری (Xiphophorus helleri) انجام گردید. در این پژوهش 180 قطعه ماهی 5/2 ماهه دم شمشیری (45 نر و 135 ماده) در 15عدد آکواریوم به ابعاد 60*40*30 سانتی متر شامل: 5 تیمار و3 تکرار و با شرایط یکسان پرورشی توزیع شدند. ماهیان در تیمار های مختلف با درصدهای متفاوت (1، 2، 3، 4 و 5 درصد وزن بدن) به صورت 3 بار در روز، با غذای تجاری (ساخت شرکت بیومار فرانسه) به مدت چهار ماه غذادهی و عملکرد تولید مثلی )زمان رسیدگی جنسی، زمان تولید اولین لارو و تعداد لاروهای حاصله( مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج آزمایش نشان داد، اولین و بیش ترین لارو تولید شده مربوط به تیمار T3بوده که نسبت به سایر تیمارها اختلاف معنی داری را نشان داد (05/0>P)؛ همچنین کم ترین تعداد لاروهای حاصله در تیمار T1ثبت شد، با این حال اختلاف معنی داری با تیمار T2 نداشت (05/0

در تحقیق حاضر، روند سازگاری بچه ماهیان سی بس آسیایی (lates calcarifer) در آب شیرین با استفاده از شاخص های فیزیولوژیک تنظیم اسمزی شامل: سطوح هورمون های تیروئیدی و کورتیزول خون، فعالیت آنزیم Na+/K+-ATPase آبشش و غلظت یون های سدیم و کلر پلاسمای خون مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور، تعداد 60 عدد بچه ماهی سی بس آسیایی در سه مخزن 300 لیتری با تراکم 20 عدد ماهی در هر مخزن توزیع شدند. خونگیری از ماهیان در دو مرحله انجام شد: مرحله 1) قبل از سازگاری در آب شیرین (مرحله آب دریا) و مرحله 2) بعد از 24 ساعت سازگاری در آب شیرین. طبق نتایج، فعالیت آنزیم Na+/K+-ATPase آبشش به طور معنی داری طی دوره سازگاری با آب شیرین افزایش نشان داد (p<0. 05). هورمون های تیروئیدی افزایش معنی داری را طی 24 سازگاری در آب شیرین نشان دادند (p<0. 05). همچنین سطوح هورمون کورتیزول تغییر معنی داری طی دوره سازگاری نداشتند (p>0. 05 ). غلظت یون ها ی سدیم و کلر پلاسما به طور معنی داری طی دوره سازگاری در آب شیرین کاهش یافتند (p<0. 05 ). علاوه براین، میزان 10% تلفات طی دوره سازگاری مشاهده شد. نتایج این تحقیق نشان دادند که بچه ماهیان سی بس توانایی سازگاری با شوک آب شیرین را دارند. با این وجود به نظر می رسد که افزایش مدت زمان سازگاری به بالاتر از 24 ساعت می تواند به برقراری مطلوب تعادل یونی کمک کند. در تحقیق حاضر، روند سازگاری بچه ماهیان سی بس آسیایی (lates calcarifer) در آب شیرین با استفاده از شاخص های فیزیولوژیک تنظیم اسمزی شامل: سطوح هورمون های تیروئیدی و کورتیزول خون، فعالیت آنزیم Na+/K+-ATPase آبشش و غلظت یون های سدیم و کلر پلاسمای خون مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور، تعداد 60 عدد بچه ماهی سی بس آسیایی در سه مخزن 300 لیتری با تراکم 20 عدد ماهی در هر مخزن توزیع شدند. خونگیری از ماهیان در دو مرحله انجام شد: مرحله 1) قبل از سازگاری در آب شیرین (مرحله آب دریا) و مرحله 2) بعد از 24 ساعت سازگاری در آب شیرین. طبق نتایج، فعالیت آنزیم Na+/K+-ATPase آبشش به طور معنی داری طی دوره سازگاری با آب شیرین افزایش نشان داد (p<0. 05). هورمون های تیروئیدی افزایش معنی داری را طی 24 سازگاری در آب شیرین نشان دادند (p<0. 05). همچنین سطوح هورمون کورتیزول تغییر معنی داری طی دوره سازگاری نداشتند (p>0. 05 ). غلظت یون ها ی سدیم و کلر پلاسما به طور معنی داری طی دوره سازگاری در آب شیرین کاهش یافتند (p<0. 05 ). علاوه براین، میزان 10% تلفات طی دوره سازگاری مشاهده شد. نتایج این تحقیق نشان دادند که بچه ماهیان سی بس توانایی سازگاری با شوک آب شیرین را دارند. با این وجود به نظر می رسد که افزایش مدت زمان سازگاری به بالاتر از 24 ساعت می تواند به برقراری مطلوب تعادل یونی کمک کند.

در سالهای اخیر پرورش ماهی در قفس به عنوان یک نوآوری در دنیا معرفی شده است. اگرچه خواستگاه استفاده از این فناوری به دو قرن پیش در آسیا برای نگهداری و حمل ماهیان باز می گردد اما معرفی این روش بعنوان صنعت نوین در آبزی پروری به دهه اواخر دهه هفتاد و اوایل دهه هشتاد میلادی و با پیشگام شدن کشور نروژ صورت گرفته است. امروزه با توجه به افزایش جمعیت، تغییرات اقلیمی در جهان و توجه بیشتر به بهره وری در مصرف آب، توجه در حوزه آبزی پروری به سوی توسعه و استفاده از سیستمهای متراکم بوده است. با توجه به وجود منابع آبی متعدد از قبیل دریاچه ها، مخازن، رودخانه ها و نوار ساحلی، استفاده از فناوریهای موجود در صنعت آبزی پروری در قفس می تواند بخشی از دغدغه های موجود در تولید و توسعه را مرتفع نماید. بر اساس آمار سازمان FAO در سال 2016 پرورش آبزیان در قفس 35 درصد از کل تولید آبزی پروری در جهان را به خود اختصاص داده است. در ایران نیز با توجه به ورود این فناوری و فعالیتهای نوپا در کشور، بر اساس آمار شیلات ایران در سال 1395 مقدار 10162 تن ماهی در کشور از این صنعت تولید و گزارش گردیده است که نسبت به تولید کل آبزی پروری در کشور 2/2 درصد را به خود اختصاص می دهد. موفقیت و توسعه پرورش ماهی در قفس به عوامل مختلفی بستگی دارد. پایداری اقتصادی یک صنعت نیازمند شناخت موانع، مزایا و معایب پیش روی آن است. توجه به بازار فروش، افزایش سرمایه گذاری بخش خصوصی، مدیریت و نظارت دولت از جمله چالشهای آبزی پروری در این صنعت است که ضروری است در راستای توسعه این صنعت مدنظر قرار گیرد.

در این مطالعه اثر پودر کنسانتره ماءالشعیر بر بیان ژن هورمون رشد (GH) و فاکتور رشد شبه انسولینی (IGF1) و ایمنی موکوس (ایمنوگلوبولین و آلکالین فسفاتاز) ماهی کپور معمولی (Cyprinus carpio) مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور 180 قطعه ماهی کپور با میانگین وزنی 2± 5/12 گرم به مدت 8 هفته با جیره های آزمایشی حاوی سطوح مختلف صفر (شاهد)، 5/0، 1 و 2 گرم بر کیلوگرم پودر کنسانتره ماءالشعیر (4 تیمار و 3 تکرار) تغذیه شدند. در انتهای دوره، RNA از بافت های کبد و مغز استخراج، سنتزcDNA با استفاده از کیت Suprime Script RTase انجام و سنجش بیان ژن های مرتبط با رشد GH(در بافت مغز) وIGF1 (در بافت کبد) با استفاده از Real Time PCR انجام شد. شاخص های ایمنی موکوس (ایمنوگلوبولین و آلکالین فسفاتاز) با استفاده از کیت بررسی شد. بررسی بیان ژن مرتبط با رشد در مغز موید افزایش معنی دار بیان ژن GHدر ماهیان تغذیه شده با پودر کنسانتره ماءالشعیر در مقایسه با تیمار شاهد بود (05/0>P). اما بیان ژن IGF1 اختلاف معنی داری بین تیمارها نشان نداد (05/0>P). میزان فعالیت آنزیم آلکالین فسفاتاز و ایمونو گلوبولین کل موکوس بچه ماهی ها در تیمارهای تغذیه شده با جیره حاوی پودر کنسانتره ماءالشعیر به طور معنی داری بالاتراز تیمار شاهد بود (05/0>P). بر اساس نتایج این مطالعه، استفاده از پودر کنسانتره ماءالشعیر می تواند ایمنی و رشد را در کپور معمولی بهبود دهد.

این پژوهش در پاییز و زمستان سال 1395 در مرکز تحقیقات ژنتیک و اصلاح نژاد ماهیان سردآبی شهید مطهری یاسوج وابسته به مؤسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور انجام گرفت. از اهداف اصلی انجام این بررسی تعیین کارایی محلول هوواسان در مهار و کاهش تلفات ناشی از آلودگی قارچی تخم های ماهی قزل آلای رنگین کمان در مراحل مختلف انکوباسیون، در مقایسه با سبز مالاشیت و فرمالین بود. بر اساس روش کار تعیین شده برای انجام این کار از 27 تراف کالیفرنیایی در 9 تیمار و سه تکرار استفاده گردید و به هر تراف تعداد 700 عدد تخم لقاح یافته ماهی قزل آلای رنگین کمان انتقال یافت. 5 تیمار با غلظت های مختلف (50، 100، 200، 300 و 500 پی پی ام) از محلول هوواسان، یک تیمار با مالاشیت گرین (ppm2) و یک تیمار با فرمالین (ppm1000)، برای مدت 30 دقیقه از طریق حمام دادن ضد عفونی شدند؛ یک تیمار شاهد مثبت (آلوده به قارچ و بدون درمان دارویی) و یک تیمار شاهد منفی (غیر آلوده به قارچ و بدون درمان دارویی) نیز در نظر گرفته شد. در طول دوره انکوباسیون شرایط یکسان برای تمامی تیمارها در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد در بین تیمارهای هوواسان کمترین میزان قارچ زدگی تخم ها به ترتیب در تیمارهای هوواسان با دوز 200، 300 وppm 500 مشاهده گردید که با تیمارهای مالاشیت و فرمالین، اختلاف معنی داری نشان ندادند. بر اساس نتایج بدست آمده محلول ppm300 هوواسان مناسب ترین غلظت برای ضد عفونی کردن تخم ها بود.

در این تحقیق از مکمل نمک در خوراک بچه ماهیان سفید (حدود یک گرم) در محیط آب شیرین به منظور تغییرات بافت آبشش و کلیه جهت تحریک سیستم تنظیم اسمزی استفاده گردید. هدف از این تحقیق، افزایش نرخ بقاء بچه ماهیان به هنگام رهاسازی به آب لب شور بود. میانگین وزن اولیه بچه ماهیان 0. 01± 0. 91 گرم (میانگین± خطای استاندارد) بود. آزمایش در دو مرحله انجام شد. در مرحله یک بچه ماهیان بمدت 15 روز در آب شیرین با غذای تجاری و مکمل نمک کلرید سدیم در 4 تیمار (تیمار شاهد بدون مکمل نمک، 5، 7 و 10 درصد) تغذیه شدند. هر تیمار شامل 3 تکرار بود. در مرحله دو به آب لب شور دریای خزر (12. 5 گرم در هزار) انتقال و بمدت 28 روز با غذای تجاری بدون مکمل نمک تغذیه گردیدند. نتایج نشان داد که در تیمارهای مرحله یک تغییری در بافت کلیه مشاهده نشد. اما، اختلاف معنی داری بین اندازه گلومرول و لوله های کلیوی بین دو محیط آب شیرین و لب شور (بین مرحله یک و دو) مشهود بود (0. 05>P). در مرحله یک سلول های جانبی آماده تبدیل به سلول کلراید در آبشش در تیمارهای تغذیه شده با مکمل نمک مشهود بود. در پایان مرحله دو تعداد سلول های کلراید آبشش در تیمار شاهد کمتر از تیمارهای تغذیه شده با مکمل نمک در مرحله یک بود (0. 05>P). نتایج نشان داد که بچه ماهیان در تغذیه از مکمل5 درصد نمک کلرید سدیم در جیره غذایی در مقابل تیمارهای دیگر از نرخ بازماندگی بیشتری برخوردار بودند (0. 05>P). بنابراین تغذیه ماهیان سفید انگشت قد در آب شیرین با سطوح پایین مکمل نمک در جیره غذایی سبب تحریک فیزیولوژی ماهی در برابر محیط آب شور می گردد.

باتوجه به کاهش شدید و یا عدم تغذیه ماهیان کپور طی زمستان و تاثیرات سوء تغذیه بر سلامت ماهیان، هدف از این مطالعه تعیین تاثیر بررسی تغییرات شاخصهای خونی و برخی از شاخصهای سرمی و ایمنی ماهیان کپور پرورشی طی زمستان گذرانی بود. جهت انجام این مطالعه از ماهیان کپور پرورشی طی دو مرحله، اسفند 1395 (از 30 عدد ماهی با میانگین وزن 7/14 ± 3/152 گرم) و اردیبهشت 1396 (از 30 عدد ماهی با میانگین وزن 2/13 ± 2/181 گرم) (در مجموع 60 ماهی) از یک استخر پرورشی در منطقه بهشهر صید و خونگیری انجام شد. طی این بررسی میزان گلبولهای قرمز و سفید، هموگلوبین، هماتوکریت، حجم متوسط سلولی(MCV)، هموگلوبین متوسط سلولی(MCH)، غلظت متوسط هموگلوبین سلولی(MCHC)، گلوکز، کلسترول، تری گلیسرید، پروتئین تام سرم، آلبومین، IgM تام سرم، آلکالین فسفاتاز (ALP)، کراتین فسفوکیناز (CPK) و فعالیت لیزوزیم سرم مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد تعداد گلبولهای قرمز و سفید، هماتوکریت گلوکز، پروتئین تام سرم، آلکالین فسفاتاز (ALP)، کراتین فسفوکیناز (CPK) کلسترول، تری گلیسرید، IgM تام سرم و فعالیت لیزوزیم در نمونه های بدست آمده در اسفند بطور معنی داری (0. 05 ≥ p) کمتر از اردیبهشت بود. همچنین میزان هموگلوبین، آلبومین، MCV، MCH و MCHC علیرغم تفاوت عددی فاقد تفاوت معنی دار بودند. نتایج این بررسی نشان داد که کاهش شاخص های خونی، سرمی و ایمنی در طی زمستان گذرانی که احتمالا به به دلیل کاهش متابولیسم و عدم تغذیه ماهیان کپور بوده امری اجتناب ناپذیر است و همین امر می تواند یکی از علل احتمالی تلفات ماهیان طی زمستان و افزایش حساسیت آنها به بعضی از بیماریهای عفونی باشد. لذا توصیه می شود پرورش دهندگان با افزایش دما و شروع تغذیه فعال ماهیان از جیره های با کیفیت و حاوی محرک های ایمنی جهت جبران سریع تر شاخص های خونی، سرمی و ایمنی استفاده نمایند.

چکیده علاوه بر آگاهی از میزان تولیدات اولیه و بررسی زنجیره های غذایی ترکیب و تراکم فیتوپلانکتون ها در استخرهای پرورش میگو به دلیل شناخت رژیم غذایی آبزیان و بالارفتن تولید در استخرها اهمیت زیادی دارند. به منظور فراهم نمودن اطلاعات جدید در مورد فیتوپلانکتون های استخرهای پرورش میگو، این مطالعه برای تعیین ترکیب گونه ای و فراوانی فیتوپلانکتون ها دراستخرهای پرورش میگوی گمیشان (جنوب شرقی دریای خزر) در سه نقطه تعیین شده (نزدیک ورودی، میانی، نزدیک خروجی)، به صورت ماهانه طی دوره پرورش از اردیبهشت تا مهر ماه 1395 به اجرا درآمد. نمونه برداری با استفاده ازبطری یک لیتری در لایه های سطحی آب استخرها انجام شد. نتایج نشان داد که در مجموع 23 جنس متعلق به 6 شاخه از فیتوپلانکتون ها وجود دارند. جنس های غالب از جامعه ی فیتوپلانکتون ها شامل Nitzschia از باسیلاریوفیتا، Pridinium از دینوفیتا، Aphanotece وAnabena از سیانوفیتا و Chlamydomonas از کلروفیتا بودند. به طور کلی جنس های غالب شامل 66 درصد کل فراوانی جامعه فیتوپلانکتون است. بالاترین تراکم متوسط در شاخه Dinophyta با 50 درصد مشاهده شد وکم ترین آن شاخه-های Cryptophyta و Euglenophyta با 1 درصد کل فیتوپلانکتون ها بودند. بیش ترین و کم ترین فراوانی فیتوپلانکتون ها در استخرهای میانی مشاهده شدند.

کرم خاکی Eisenia fetida جزو گونه های مهم تجاری است که پرورش آن در چند سال گذشته در جهان و ایران افزایش پیدا کرده است. تهیه غذا در تولید متراکم، مهم ترین فرآیند در پرورش آبزیان به شمار می آید و هزینه آن به طور معمول 60-30% کل هزینه های لازم را برای سیستم های پرورش ماهی و سخت پوستان تشکیل می دهد. استفاده از غذاهای زنده به لحاظ حفظ ارزش غذایی تا زمان مصرف، دارا بودن آنزیم های گوارشی و کمک به هضم راحت تر غذا به هنگام مصرف و کاربردهای ارزشمند دیگر مورد توجه می باشد. این بررسی به منظور استفاده از کرم خاکی در تغذیه ماهی قزل آلای رنگین کمان انجام گردید. در این تحقیق اثر سطوح مختلف کرم خاکی بر روی شاخص های رشد و هماتولوژی ماهی قزل آلای رنگین کمان اندازه گیری شد. 360 عدد بچه ماهی با میانگین وزنی 10 گرم در 4 تیمار آزمایشی (هر تیمار 90 ماهی) تقسیم شدند. چهار جیره غذایی حاوی10، 20، 30 درصد و یک جیره بدون کرم خاکی به عنوان شاهد در یک دوره پرورش 10 هفته ای مورد استفاده قرار گرفت. از نظر آماری بین جیره های حاوی سطوح مختلف کرم خاکی تفاوت معناداری در هیچ یک از شاخص های رشد و هماتولوژِی وجود نداشت. با توجه به نتایج حاصل از این آزمایش و سادگی پرورش کرم خاکی می توان کرم خاکی را تا سطح 30 درصد در جیره ماهی قزل آلا به کار برد بدون آنکه اثرات منفی روی رشد این ماهی داشته باشد.

مزارع پرورش ماهی قزل آلا همواره مقادیر زیادی مواد آلی ارگانیک به صورت ضایعات دفعی وارد محیط زیست می کنند. در راستای استفاده از این ضایعات به عنوان منبع غذایی برای تولید یک موجود ثانویه مانند کرم دریایی Nereis diversicolor تعیین ارزش غذایی مدفوع تولید شده و اثر آن بر روی عملکرد رشد کرمهای تغذیه کننده از آنها در مقایسه با یک غذای استاندارد تجاری امکان اجرای مدیریت بهتر برای دستیابی به حداکثر بهره وری و آبزی پروری پایدار را فراهم می کند. در این تحقیق 2 تیمار با 3 تکرار با تراکم 1000 کرم در متر مربع برای 60 روز در شرایط یکسان پرورشی (دمای آب º C6/0± 71/17، اکسیژن 16/0± 77/7 میلی گرم در لیتر، pH 09/0± 96/7) نگهداری شدند. تیمار اول با مدفوع تولید شده توسط قزل آلای رنگین کمان و تیمار دوم با غذای تجاری قزل آلا (فرادانه) تغذیه شدند. نتایج نشان داد که کرمهای تغذیه شده با غذای ماهی از نظر عملکرد رشد در طی 60 روز درتمامی فاکتورهای رشد و بازماندگی شرایط بهتری نسبت به کرمهای تغذیه شده با مدفوع ماهی داشتند. اسیدهای چرب اصلی در هر دو گروه کرمها، اسید پالمیتیک (C16: 0)، اسید اولئیک (C18: 1 n9c) و اسید لینولئیک (C18: 2 n6c) بودند. نسبت DHA/EPA نیز در هر دو گروه از کرمها کمتر از یک (تیمار اول 0/40± 0/22 درصد و تیمار دوم 0/59± 0/18 درصد) بود. به طور کلی میزان اسیدهای چرب اصلی، DHA، EPA و نسبت DHA/EPA در نمونه های کرم تغذیه شده با غذای ماهی، بالاتر از نمونه های تغذیه شده با مدفوع ماهی بود. بنابراین امکان پرورش این گونه از کرمهای نرئیس با مدفوع قزل آلای رنگین کمان وجود دارد، ولی برای رسیدن به رشد مناسب به مدت زمان بیشتری برای پرورش نیاز دارند که با توجه به اینکه هیچ هزینه ای برای غذادهی انجام نمی شود حائز اهمیت می باشد.