سنجش و ایمنی پرتو
سال:1396 | دوره:5 | شماره:3 |تعداد مقالات:7

دانه های رادیواکتیو ید-125 و ایریدیوم-192 به طور گسترده برای کاشت درون بافتی استفاده می شوند. ایریدوم-192یکی از مهم ترین چشمه هایی است که غالبا در براکی تراپی استفاده می شود. تاکنون چندین مدل تجاری از این نوع چشمه برای کاربردهای آنکولوژی تابش کلینیکی شناخته شده است. هدف از مطالعه حاضر تعیین پارامترهای دزیمتری این مدل چشمه جدید PDR است. مشخصه های دزیمتری ایریدیوم-192 شامل ثابت آهنگ دز، تابع دز شعاعی و تابع ناهمسان گردی دو بعدی در فانتوم پلکسی گلاس با استفاده از TLD تعیین شدند. ثابت آهنگ دز 1.13±0.07 به دست آمد. نتایج این مطالعه مشخصه های دزیمتری این چشمه براکی تراپی جدید را نشان داده اند که با دیگر چشمه های تجاری در دسترس، قابل مقایسه هستند.

در دهه های اخیر پرتو درمانی نقش اساسی در درمان انواع سرطان ها ایفا نموده است. دستیابی به کنترل تومور (TCP) و کاهش عارضه های بافت سالم (NTCP) ایده آل پرتودرمانی است. حساسیت غده تیروئید به پرتوها منجر به افزایش خطرسرطان ثانویه و کم کاری تیروئید ناشی از پرتوهای اولیه و ثانویه در پرتو درمانی می گردد. در این بررسی متوسط دز جذبی تیروئید ناشی از رادیوتراپی تومور های سر و گردن در بیماران ارجاعی به مرکز شهید رمضان زاده یزد تعیین گردید. دزیمتری به روش TLD و محاسبات TPS انجام شد. نتایج حاکی از آن بود که دز جذبی تیروئید ناشی از پرتوهای ثانویه در پرتودرمانی تومورهای سر و گردن به طور متوسط 4.37 درصد و در پرتودرمانی تمام مغز 0.7 درصد دز تجویزی و کمتر از حد آستانه تحمل تیروئید بود.

در این مقاله قابلیت تضعیف پرتوهای X در محدوده انرژی تشخیصی توسط کامپوزیت های حاوی میکرو و نانوذرات تنگستن (WO3) اندازه گیری و با قابلیت تضعیف کامپوزیت های حاوی میکروذرات و نانوذرات سرب (PbO) مقایسه شده است. بدین منظور، پس از سنتز نانوذرات و تهیه میکروذرات، درصدهای مختلف این مواد در بستری از امولسیون پلی ونیل کلراید (EPVC) وارد شده و به صورت ورقه هایی با ضخامت 2mm آماده گردیدند و تحت پرتودهی در بازه 40-100 KVp قرار گرفتند. دز عبوری، چگالی و ضریب تضعیف جرمی نمونه های ساخته شده تعیین گردیده و با مطالعات پیشین مقایسه شده اند. طبق نتایج به دست آمده، قابلیت تضعیف حفاظ های حاوی نانومواد، بهتر از قابلیت تضعیف نمونه های حاوی میکرومواد است. همچنین نتایج مربوط به نمونه های حاوی WO3 تفاوت اندکی با نتایج تضعیفی PbO دارد. به علاوه همه نمونه های تهیه شده دارای چگالی بسیار کم تری نسبت به PbO و WO3 هستند. بنابراین حفاظ های نانوساختار حاوی تنگستن در عین سبکی و انعطاف مناسب، می تواند جایگزین مناسبی برای حفاظ های سربی باشند.

مواد پرتوزای خروجی از یک نیروگاه در زمان وقوع سانحه تحت تاثیر جریان های جوی تا سرزمین های دوردست نیروگاه نیز ممکن است پراکنده شوند. برای پیش بینی چگونگی این پراکنش مدل هایی پیشنهاد شده است. این مقاله بخشی از نتایج پژوهشی را گزارش می کند که در آن، با استفاده از یکی از این مدل ها به نام مدل HYSPLIT، الگوهای توزیع بعضی از ایزوتوپ های پرتوزای سزیم و ید از ده نیروگاه واقع در 20 تا 50 درجه عرض شمالی (N) و 25 تا 75 درجه طول شرقی (E) مطالعه شده است. نتایج نشان می دهد که همگی این نیروگاه ها می توانند در صورت آسیب دیدن جدی، کشور ایران را نیز آلوده کنند. بدین سان، تمهیداتی که برای مقابله با حوادث هسته ای در نظر گرفته می شوند باید نه تنها نیروگاه بوشهر، که کل نیروگاه های این منطقه را نیز به حساب آورند. نتایج این شبیه سازی می تواند برای جایابی ایستگاه های هشدار آنی مواد پرتوزا به کار گرفته شود.

MRT نوعی روش رادیوتراپی نوین بر پایه اثر دز- حجم می باشد که در درمان تومورهای مقاوم به تابش، نظیرگلیوما به ویژه در درمان تومورهای مغز کودکان مورد استفاده قرار می گیرد. در این تکنیک آرایه ای از میکروباریکه های موازی و پرشدت اشعه ایکس با ابعاد میکرومتری و توزیع فضایی منقطع به کارگرفته می شوند. پروفایل دز حاصل از چنین چیدمانی، شامل قله ها ودره ها است. نسبت میان دز قله به دز دره PVDR نامیده می شود که اصلی ترین پارامتر دزیمتری و شاخص کیفیت درمانی MRT به شمار می رود. مقدار آن در بافت سالم باید حداکثر و در تومور به منظور جلوگیری از هر نوع ترمیم، حداقل باشد. هدف از این پژوهش بررسی عوامل موثر بر این پارامتر است. بدین منظور توزیع سه بعدی دز داخل فانتوم های آب و معادل سر، تحت میکروباریکه هایی با ابعاد، فواصل و میدان های تابش مختلف برای انرژی های گسسته و طیف انرژی پیوسته ESRF توسط کد Geant4 محاسبه گردید. منحنی های PVDR، پروفایل های توزیع دز عمقی و جانبی نشان دادند که اندازه میدان تابش، انرژی میکروباریکه ها، پهنای میکروباریکه ها و فواصل بین آن ها، عمق نفوذ و ترکیب فانتوم در میزان PVDR موثر هستند. میزان PVDR با افزایش اندازه میدان پرتودهی، کاهش و با کاهش پهنا و فواصل میکروباریکه ها، افزایش می یابد. بیش ترین میزان PVDR برای انرژی 100KeV و طیف ESRF حاصل می گردد. میکروباریکه هایی با انرژی 300KeV برای فواصل کمتر از 400mm مناسب نیستند. دز دره در ناحیه استخوان برای طیف ESRF در مقایسه با انرژی های دیگر کاهش می یابد که بیانگر اثربخشی درمانی بالاتر است.

لامپ های کم مصرف از نوع فلورسنت فشرده (CFL)، نسبت به لامپ های رشته ای دارای عمر مفید بالاتری حتی تا ده برابر می باشند. از سوی دیگر انرژی مصرفی CFL ها حدود یک چهارم انرژی مصرفی لامپ های رشته ای برای تولید نور معادل است. به علت استفاده از بالاست (Ballast) در ساختار لامپ های کم مصرف، میدان های الکتریکی و مغناطیسی در اطراف لامپ به وجود می آید. میدان های الکتریکی و مغناطیسی در فرکانس های مختلف می تواند برای سلامت انسان مضر باشد. مراعات حدود استاندارد پرتوگیری نقش موثری در کاهش اثرات مضر پرتوها دارد. این تحقیق با هدف بررسی میزان میدان های الکتریکی و مغناطیسی CFL های مورد استفاده برای روشنایی و مقایسه نتایج با حدود استاندارد پرتوگیری مردم انجام شده است. شدت میدان های الکتریکی و مغناطیسی50 نمونه CFL با مدل ها، اشکال و توان های مختلف در فواصل متفاوت از لامپ ها در فرکانس 50 هرتز و همچنین محدوده فرکانسی 24 الی 100 کیلوهرتز اندازه گیری شده است.بر اساس نتایج اندازه گیری، شدت میدان های مزبور در فواصل بیش تر از 50 سانتی متری، کم تر از حد استاندارد ملی است، لیکن برای لامپ های با توان بالاتر از 90 وات، ممکن است شدت میدان الکتریکی در فرکانس بالاست در فواصل تا 30 سانتی متری لامپ از حد استاندارد بیش تر شود و لذا استفاده از این لامپ ها در فضاهای کوچک و بسته باید با احتیاط صورت گیرد.

درمان تومور با استفاده از عناصر فعال ساز روشی است که افق های جدیدی را در رادیوتراپی نوید می دهد. به دلیل وجود پارامترهای مختلف و شرایط فیزیکی متنوع در این روش درمانی، استفاده از مدل های شبیه سازی، آسان تر، کم هزینه تر و سریع تر از روش های عملی برای پیش بینی راهکارهای بهینه سازی طراحی درمان می باشد. بنابراین در این مطالعه از شبیه ساز های مونت کارلو جهت بررسی کمی افزایش دز و عوامل موثر بر فوتون درمانی در تومور فعال شده توسط نانوذرات نقره استفاده شده است. همچنین منظور کردن ترکیب دقیق و توالی بافت های متفاوت کار اصلی این مقاله است. برای این منظور فانتوم سر با ترکیبات واقعی آن توسط کد MCNPX مدل شد. تومور معمولی و تومور فعال شده توسط نانوذارت نقره شبیه سازی شدند. در این تحقیق فرض شد که نانوذرات به طور همگن در تومور توزیع شده باشند.محاسبات دز و بهبود آن در فوتون درمانی محاسبه گردیدند. نتایج بهبود دز را در تومور فعال شده توسط نانوذرات نقره نشان می دهند. وابستگی این پارامتر به غلظت، یک وابستگی خطی می باشد. هرچند انرژی لبه k نقره 25.53 کیلو الکترون ولت است اما انرژی بهینه بین 35 تا 45 کیلو الکترون ولت قرار دارد. همچنین مشخص شد که با افزایش عمق، فاکتور بهبود دز کاهش می یابد.