پژوهش های جانوری
سال:1394 | دوره:28 | شماره:3 |تعداد مقالات:12

به منظور بررسی اثر برخی عوامل محیطی نظیر جنس بستر، عمق آب، اکسیژن محلول روی تراکم و تنوع دوکفه ایهای سواحل ایرانی دریای عمان (از تنگه هرمز تا خلیج گواتر)، تعداد 10 ایستگاه ثابت نمونه برداری انتخاب گردید. جهت نمونه برداری از رسوبگیر ون – وین با مساحت 0.1 مترمربع در سه تکرار استفاده شد و علاوه بر آن پارامترهای فیزیکی و شیمیایی از قبیل درجه حرارت، شوری، اکسیژن محلول و اسیدیته با استفاده از دستگاه سی تی دی CTD (concentration, temperature, density) مورد سنجش قرار گرفت. نمونه های جمع آوری شده با الکل %95 تثبیت و با رزبنگال رنگ آمیزی گردیدند. در این بررسی جمعا تعداد 43 جنس متعلق به 19 خانواده از دوکفه ای ها مورد شناسایی قرار گرفت. خانواده های Lucinidae با 55 درصد، Nuculidae با 13 درصد، Tellinidae 7 درصد، Veneridae با 5 درصد و Yoldiidae با 5 درصد به ترتیب خانواده های غالب دوکفه ای ها را تشکیل دادند. نتایج حاصل از آزمون همبستگی (Pearson)، ارتباط معنی داری بین فراوانی دوکفه ایها با pH، اکسیژن محلول و ذرات سیلت نشان داد، بطوری که بیشترین تراکم در ایستگاههایی است که جنس بستر لومی –سیلتی میباشد (r=0.2، P<0.05). بین عمق و فراوانی دوکفه ایها نیز ارتباطی قوی در سطح 1 درصد قابل مشاهده میباشد. (r=0.4، P<0.01). بعبارتی، با افزایش عمق آب از تراکم دوکفه ایها کاسته میشود. نتایج بررسی حاضر نشان داد که بین شاخص تنوع شانون با فراوانی رابطه معکوسی وجود دارد. بدین معنی که با کاهش فراوانی، تنوع افزایش می یابد.

بسیاری از آفت کش ها پس از استفاده در کشاورزی به اکوسیستم های آبی راه پیدا می کنند و از آن به بعد، به عنوان آلاینده های زیست محیطی ایفای نقش می کنند. پارامتر های بیوشیمیایی خون ماهی از متداول ترین عواملی هستند که در صورت بروز آلودکی تحت تاثیر قرار میگیرند. در این تحقیق ماهی سیم به مدت 14 روز در معرض غلظت های 0.04، 0.36، 0.73 و 1.46 میلی گرم بر لیتر آفت کش دیازینون قرار داده شد و تاثیر آن بر میزان پروتئین، اسمولاریته و گلوکزخون مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج حاصل از بررسی های بیوشیمیایی نشان داد که پس از 7 و 14 روز در معرض قرار گیری ماهی سیم با آفت کش دیازینون مقادیر پروتئین کل و اسمولاریته خون ماهی بطور معنی داری کاهش می یابند، حال آنکه در میزان گلوکز خون افزایش معنی داری حاصل می شود (P<0.05). با توجه به تاثیر دیازینون بر پارامترهای بیوشیمیایی خون، غلظت این سم در آب های شمال کشور و همچنین محل زیست ماهیان در محدوده دریای خزر به نظر می رسد مصرف این آفت کش و راهیابی متعاقب آن به آبهای جاری شمال کشور قادر باشد بقای ماهی سیم را تحت تاثیر قرار دهد.

زخمهای ناشی از سوختگی یکی از دیر بهبود یافته ترین زخمها می باشند. درمان صحیح و مراقبت از زخم جهت افزایش سرعت بهبود، هم چنین جلوگیری از مزمن شدن و عفونت آن همواره مد نظر بوده است. کیتوسان مشتقی از گلوکان با واحدهای تکرار شونده کیتین دارای ساختاری طبیعی شبیه سلولز است که زیست سازگار و زیست تخریب پذیر است. 42 سر موش نر بالغ نژاد NMRI به صورت تصادفی در گروه های کنترل و شم و تجربی قرار گرفتند.با رعایت شرایط استریل و تحت بیهوشی یک زخم مدور به قطر 1 سانتی متر و با ضخامت کامل پوست در پشت هر موش ایجاد شد. روز جراحی روز صفر محسوب گردید. از روز یک بطور روزانه همه موشها به صورت موضعی با محلول نانوذره کیتوسان تیمار شدند.موش ها در روزهای 7، 14، 28 پس از تیمار روزانه، با کلروفرم کشته و نمونه بستر زخم و پوست سالم مجاور، از هر موش برداشته شدند. بر نمونه های مربوط، مطالعات بافت شناسی انجام شد. یافته های این تحقیق و بررسی داده های آماری نشان می دهد که تعداد و قطر در سطح معنی داری (P<0.001) نسبت به گروه کنترل افزایش معنا داری یافته است. با توجه به یافته های این تحقیق میتوان گفت نانو ذره کیتوسان بر روی رگ زایی اثر مثبت داشته و با مطالعه بیشتر بر روی این نانو ماده شاید بتوان برای درمان زخم پیشرفت های بیشتری حاصل کرد.

با توجه به تولید روز افزون نانو ذرات روی و اکسید آهن و کاربرد های مفید آنها در سیستم های بیولوژیک، تاکنون مطالعات کمی در زمینه اثرات جانبی این مواد بر بدن جانداران صورت گرفته است. هدف از مطالعه حاضر بررسی اثرات تغذیه ای نانو ذرات روی و اکسید آهن بر بافت های کبد و عضله ماهی قزل آلای رنگین کمان (Oncorhynchusmykiss) بود. برای این منظور تعداد 420 قطعه ماهی قزل آلای رنگین کمان (با میانگین وزن اولیه 45±4.7 گرم) از یکی از مزارع پرورش ماهی تهیه و بلافاصله به آزمایشگاه منتقل شدند. بلافاصله ماهیان ضد عفونی و به مدت 10 روز با شرایط آزمایشگاهی سازش یافتند. سپس ماهیان به صورت تصادفی به هفت گروه تقسیم شدند، گروه اول به عنوان شاهد در نظر گرفته شد و سایر گروه ها به ترتیب مقادیر 10، 50 و 100 میکرو گرم از نانو ذرات روی و اکسید آهن را در هر گرم غذا به مدت 60 روز دریافت کردند. جهت بررسی های بافتی نمونه برداری در روز های صفر، 30، 60 و 75 (15 روز پس از قطع تغذیه با نانوذرات) انجام شد. نتایج حاصل از مطالعه بافت کبد و عضله با رنگ آمیزی هماتوکسیلین_ ائوزین در گروه هایی که نانو ذرات روی و اکسید آهن را دریافت کرده بودند نشان دهنده آسیب های جدی در هپاتوسیت های کبدی از جمله: لیپیدوز، التهاب و بر هم ریختن نظم لبول کبدی بود. با توجه به نتایج موجود می توان نتیجه گرفت که کاربرد نانوذرات روی و اکسید آهن در شرایط in vivo حتی در مقادیر کم در کبد اثرات سوء بافتی دارند در حالیکه سبب بهبود شاخص های رشد قزل آلای رنگین کمان می شوند.

اثر تنش شوری بر پارامترهای خونی و بیوشیمیایی سرم بچه ماهیان قره برون (Acipenser persicus) تغذیه شده با سطوح متفاوت نوکلئوتید مورد بررسی قرار گرفت. تاسماهیان (42.37±2.12 گرم و 23.67±0.61 سانتی متر) به 4 تیمار با سطوح متفاوت نوکلئوتید جیره (0، 0.25، 0.35 و 0.5 درصد) تقسیم شدند. پس از 10 هفته غذادهی مقدار شوری آب یکباره به ppt 12 افزایش یافت. خون گیری در ساعات 0، 12، 24، 48، 72 و 120 ساعت انجام و فاکتورهای خونی و بیوشیمیایی سرم اندازه گیری شد. نتایج با روش One-way ANOVA در نرم افزار Spss 18 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.جهت مقایسه میانگین ها از آزمون دانکن استفاده گردید. 12 ساعت پس از تنش گروه شاهد به طور معنی داری کمترین پروتئین کل، آلبومین و ائوزینوفیل و بیشترین منیزیم را نشان داد. در حالیکه بیشترین میزان آلبومین متعلق به تیمار 0.5% بود. 24 ساعت پس از تنش، تیمارهای 0.35 و 0.5 به طور معنی داری بیشترین مقادیر گلبول های قرمز و هماتوکریت را به خود اختصاص دادند و کمترین میزان ائوزینوفیل نیز به تیمار 0.5 متعلق بود (P£0.05). 48 ساعت پس از آغاز استرس شوری نیز میزان گلوکز و متوسط غلظت هموگلوبین ذره ای در گروه شاهد به طور معناداری بالاتر از گروه های تغذیه شده با نوکلئوتید بود در حالیکه میزان کلسیم با افزایش شوری کاهش معنی داری را نشان داد (P£0.05). میزان منیزیم سرم خون 72 ساعت پس از تنش، تیمار 0.5% به طور معنی داری بالاترین مقدار را به خود اختصاص داد. در ساعت 120 خونگیری، کمترین مقادیر هتروفیل متعلق به تیمارهای 0.35 و 0.5 و بیشترین مقادیر متعلق به تیمارهای 0.25 و شاهد بود (P£0.05).

متیل- ترت- بوتیل اتر (MTBE) نوعی ماده شیمیایی متعلق به گروه اتری و فرمول شیمیایی آن C5H12O است. هدف بررسی آثار مصرف MTBE (Methyl tert-butyl ether) بر برخی پارامترهای هورمونی و رونددستگاه تولید مثل موش ماده بود. حدس بر این است که MTBE بر سیستم درون ریز و غدد بدن اثرگذار است و ممکن است بر تولید مثل نیز اثر گذار باشد. تعداد 90 سر موش سفید آزمایشگاهی (سوری) ماده نژاد 90 Balb/C روزه از انستیتو پاستور تهران تهیه شد. موش ها به طور تصادفی در 6 گروه با 3 تکرار تقسیم شدند. گروه ها شامل گروه شاهد (تحت استرس روغن کانولا و آب معمولی)، دارونما (تحت تنش کلرید کادمیوم)، تیمار 1 (100 میلی گرم/ کیلوگرم/روز MTBE)، تیمار 2 (200میلی گرم/ کیلوگرم/روز MTBE)، تیمار3 (1000میلی گرم/ کیلوگرم/روز MTBE)، تیمار 4 (2000 میلی گرم/کیلوگرم/روز MTBE) بودند. از هر گروه تعدادی موش در روزهای (17، 21، 45، 90) پس ازآغاز آزمایش خون گیری شدند، از هر گروه 2 موش در پایان دوره به وسیله اتر کشته، تخمدان خارج و بافت تخمدانی بررسی بافت شناسی شد. غلظت سرمی LH، FSH،.استرادایول، پروژسترون، کلسترول مورد سنجش قرارگرفت. در ادامه اثر MTBE بر نرخ باروری موش های ماده و تعداد نوزاد پس از زایش بررسی شد. جهت آنالیز آماری از نرم افزار SAS 98 و برای مقایسه بین میانگین داده ها از روش آزمون بین مقایسه میانگین دانکن استفاده شد. MTBE اثر معنی دار (P<0.05) برغلظت استروژن دارد. این ماده برغلظت سرمی FSH، LH وپروژسترون معنادار نبود (P>0.05). مطالعات بافت شناسی، از وزن تخمدان ها معنی دار (P<0.05) کاست. MTBE به طور معنی دار از وزن جنین و مادرکاست (P<0.05). نرخ باروری در نسل بعد بوسیله MTBE کاهش یافت.

فرومون ها به ترشحات برونریز بدن اطلاق می شوند که از یک فرد خاص به اطراف پخش شده و می توانند باعث ایجاد پاسخ های رفتاری در سایر افراد همان گونه شوند. دریافت فرومون در پستانداران اغلب توسط اندام ویژه ای به نام ومرونازال صورت می گیرد. در این تحقیق هدف اصلی بررسی تاثیر فرومون های جنسی والدینی و غریبه بر روی زمان شروع بلوغ رات های نر نابالغ بوده است. آزمایش شامل شش گروه و هر گروه شامل 8 رات بود.در هر گروه رات های نر از بدو تولد در معرض فرومون های جنسی موردنظر قرار گرفتند: گروه اول فرومونهای رات مادر، گروه دوم فرومون های رات ماده غریبه، گروه سوم فرومون های رات پدر، گروه چهارم فرومون های رات نر غریبه، گروه پنجم فرومون های پدر و مادر و نهایتا گروه ششم فرومون های نر و ماده غریبه را دریافت کردند. رات های نر نابالغ فرومون های موردنظر را از طریق هواکشی که در قفس تعبیه شده بود دریافت کردند. پس از انجام تست هورمونی هیچ تفاوت معناداری در سطح تستوسترون گروه های مورد آزمایش مشاهده نشد. نتایج این تحقیق نشان می دهد که فرومون هایی که فقط از طریق هوا استنشاق می شوند تاثیری در زمان آغاز بلوغ ندارند و به نظر می رسد برای اثربخشی فرومون ها در پدیده بلوغ، رات های نابالغ باید فرومون را بطور مستقیم دریافت کنند.

روتیفرها به واسطه طول عمر کوتاه، زادآوری بالا و نرخ بالای رشد جمعیت، برای آزمایشات سمیت مزمن مطلوب می باشند.جیوه یکی از فلزات سنگینی است که برای موجودات آبزی بویژه زئوپلانکتون های آب شیرین که روتیفرها گروه مهمی از آن ها هستند، بسیار سمی است.در این تحقیق سطح پاسخ جمعیتروتیفر Brachionus calyciflorus نسبت به شش غلظت مختلف از جیوه (0، 0.0005، 0.001، 0.002، 0.004 و 0.008 میلیگرم درلیتر) با سه تکرار به ازای هر غلظت طی مدت 12 روز مورد بررسی قرار گرفت. تراکم و نرخ رشد ویژه روتیفرهابه طور روزانه در تیمار شاهد و تیمارهای حاوی جیوه محاسبه شد.نتایج نشان داد که جمعیت روتیفرها با افزایش غلظت جیوه در محیط کشت به طور معنی داری (P<0.05) کاهش یافت. بیشترین تراکم (45.87±0.07 فرد درمیلی لیتر) در روز دوازدهم مربوط به تیمار شاهد و کمترین تراکم (6.02±0.03 فرد درمیلی لیتر) مربوط به تیمار حاوی غلظت 0.008 میلی گرم در لیتر جیوهبدست آمد. همچنین نرخ رشد ویژه روتیفرها با افزایش غلظت این فلز به طور معنی داری (P<0.05) کاهش یافت و از 0.35 در تیمار شاهد به 0.16 در غلظت 0.008 میلیگرم در لیتر فلز جیوه رسید. نتایج این تحقیق نشان داد که روتیفر B. calyciflorus نسبت به فلز جیوه به شدت حساس می باشد.

پروژه با هدف بررسی اثرات ضد باکتریایی کاتچین، فرولیک اسید و عصاره دانه انگور بر بالکتری های عامل مسمومیت غذایی در میگوی پرورشی انجام شد. این پروزه در چهار تیمار و سه تکرار انجام شد. تیمارها شامل میگوی عمل آوری شده با غلظت های 0.1 درصد کاتچین، 3% فرولیک اسید و 1 درصد عصاره دانه انگور به مدت 15 دقیقه و میگوی شاهد هستند. تیمارها به مدت 6 ماه در سردخانه 18- درجه سلسیوس نگهداری شدند. کیفیت نمونه ها با استفاده از آزمایشات باکتریایی مورد ارزیابی قرار گرفت. شمارش کلی باکتری ها، شمارش باکتری های استافیلوکوک و کلی فرم در نمونه های آزمایشی در مقایسه با نمونه های شاهد کاهش معنی دار نشان نداد (P>0.05). شمارش کلی باکتری ها در نمونه های عمل آوری شده با کاتچین بیشترین مقدار و در نمونه های عمل آوری شده با عصاره دانه انگور کمترین مقدار بود. باکتری استافیلوکوک در نمونه های عمل آوری شده با کاتچین و فرولیک اسید تفاوت نشان نداد. این باکتری در نمونه های عمل آوری شده با عصاره دانه انگور در مقایسه با سایر نمونه های آزمایشی افزایش معنی دار نشان نداد (P>0.05) شمارش باکتری کلی فرم در نمونه های عمل آوری شده با فرولیک اسید بیشترین مقدار و در نمونه های عمل آوری شده با کاتچین کمترین مقدار بود. آلودگی به باکتری های سودوموناس آئروجینوزا، ویبریو پاراهمولیتیکوک و اشریشیا کلی در نمونه های آزمایشی و شاهد کمتر از ده عدد در هر گرم بود. تیمار های آزمایشی در مقایسه با شاهد از کیفیت باکتریایی بهتری برخوردار بودند.

با توجه به شناخت محدودی که در رابطه با محیط زیست طبیعی ماهی بومی سگ ماهی جویباری سفیدرود (Oxynoemacheilus bergianus)، وجود دارد، تحقیق حاضر با هدف بررسی محدوده زیستگاه مورد استفاده و انتخابی زیستگاه سگ ماهی جویباری سفیدرود رودخانه کردان در فصل پاییز (در مهرماه و آبان ماه 1391) انجام پذیرفت. برای این منظور در 66 ایستگاه مورد بررسی، متغیرهای عمق، عرض و شیب رودخانه، ارتفاع از سطح دریا، سرعت جریان آب و دبی، ساختار بستر، میزان سایه و نوع گیاهان ساحلی، به همراه فراوانی نسبی ماهی مورد نظر بررسی شد. مطابق نتایج، زیستگاه مورد استفاده این ماهی در رودخانه کردان در ارتفاع 1300 تا 1500 متر، عرض 5 تا 15 متر، شیب 0 تا 49 متر بر کیلومتر، عمق 6 تا 42 سانتی متر و سرعت جریان 0.3 تا 1.2 متر بر ثانیه واقع شده بود. بیشترین شاخص انتخاب زیستگاه، در محدوده های مختلف برای هر متغیر، مربوط به ارتفاع 1400 تا 1500، عرض 10 تا 12.5 متر، شیب 14 تا 21 متر بر کیلومتر، عمق 18 تا 24 سانتی متر و سرعت جریان 1.1 تا 1.2 متر بر ثانیه برای این ماهی در رودخانه کردان بود. همچنین در زیستگاه انتخابی این ماهی، بسترهای قلوه سنگی، سواحل با پوشش گیاهی کم و میزان سایه کم می باشد.

در این مطالعه، وضعیت تروفی تالاب چغاخور با استفاده از زئوپلانکتون ها بررسی شد. نمونه برداری از اردیبهشت تا اسفند ماه 1389 در 4 فصل و 10 ایستگاه انجام گردید. فواصل بین ایستگاه ها از هر طرف 1 کیلومتر در نظر گرفته شد. نمونه برداری از زئوپلانکتون ها با استفاده از تور پلانکتون گیری 55 میکرون دراعماق 30 سانتی متری انجام گردید. نتایج نشان داد که جامعه زئوپلانکتونی غالب دارای نمایندگانی از روتیفرها (16 جنس و 9 خانواده)، آبشش پایان (5 جنس و 3 خانواده) و پاروپایان سیکلوپوئیده (3 جنس و 1 خانواده) بود. شاخه روتیفرا بیشترین تراکم را در تمام فصول نمونه برداری داشت. به نحوی که در فصل بهار جنس keratella، در تابستان و پائیز Monostyla و در زمستان Polyarthra بطور معنی دار (P<0.05) بیشتر از جنس های دیگربودند. هم-چنین شاخص های تنوع زیستی شانون و سیمپسون در فصل پائیز بطور معنی داری از سایر فصل های نمونه برداری بیشتر بود (P<0.05). بیشترین میزان کلروفیل a در فصل تابستان 20.92 و پائیز 22.63 میلی گرم در متر مکعب بود و میانگین سالانه کلروفیل a در تالاب 18.75 میلی گرم در متر مکعب بر آورد شد که نشان دهنده تروفی بالای تالاب بود. علاوه بر این، ارزیابی شاخص تروفی بر اساس پارامترهای فسفات، نیترات و شفافیت، موقعیت تروفی تالاب را در محدوده یوتروف قرار داد. افزایش تراکم جنس های Polyathra، Brachionus، Monostyla، Keratella در این شرایط می تواند نشان دهنده وقوع پدیده یوتریفیکاسیون در این تالاب باشد.

گیاهان دارویی پیشینه طولانی در درمان بیماریها دارند و معمولا عاری از عوارض جانبی هستند. گیاه آلوئه ورا یا صبر زرد یک گیاه دارویی شناخته شده در روند ترمیم زخم پوست در انسان است هدف از این تحقیق، بررسی اثر عصاره آلوئه ورا بر روند ترمیم زخم ایجاد شده بصورت خطی در ناحیه ساقه دمی ماهی کفال خاکستری (Mugil cephalus Linnaeus, 1758) انجام شد. به همین منظور، 4 عدد آکواریوم هر کدام با 6 قطعه ماهی کفال خاکستری (110±30 گرم) تهیه گردید. ماهی با عصاره گل میخک (150 میلی گرم بر لیتر) بیهوش شده و زخم تجربی بوسیله اسکالپل جراحی در سمت چپ هر ماهی به قطر mm 5 ایجاد گردید. سپس عصاره آلوئه ورا 2 بار در هفته بصورت حمام در غلظت های (0.1، 1، 2 گرم بر لیتر) در سه آکواریوم مورد استفاده قرار گرفتند و یک آکواریوم نیز بعنوان شاهد استفاده شد. نمونه برداری از ماهیان در روز 21 ام پس از جراحی صورت گرفت. که پس از تثبیت در فرمالین 10% و تهیه مقاطع آسیب شناسی و رنگ آمیزی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان دادند که پس از سه هفته، زخم های ماهی آکواریم دارای عصاره آلوئه ورا با غلظت 0.1 گرم بر لیتر کاملا ترمیم یافتند (P<0.05). ولی در آکواریوم های دیگر پس از این مدت زخم ها همچنان بهبود نیافته بودند. بنابر این می توان نتیجه گرفت که استفاده از غلظت 0.1 گرم بر لیتر عصاره آلوئه ورا زمان ترمیم زخم های سطحی در کفال ماهی خاکستری را تسریع می کند.