پژوهش های گیاهی
سال:1394 | دوره:28 | شماره:5 (ویژه نامه) |تعداد مقالات:20

بررسی خصوصیات اکولوژیک گونه های گیاهی اطلاعات پایه ای را برای مدیریت اکوسیستم ها بوجود می آورند. در این تحقیق اوت اکولوژی دو گونه Helichrysum globiferum و Helichrysum aucheri در مراتع قوشچی واقع در 70 کیلومتری جاده قدیم ارومیه - قره باغ مورد بررسی قرار گرفت. این گونه ها متعلق به خانواده کاسنی بوده و از گونه های چند منظوره به شمار می روند که به عنوان علوفه، گیاه دارویی و حفاظت خاک مورد استفاده قرار می گیرند. جهت تعیین تراکم و درصد پوشش تاجی گونه ها از پلات یک متر مربعی استفاده گردید و تولید گونه های مذکور با استفاده از روش قطع و توزین در ارتفاعات مختلف اندازه گیری شد. خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک رویشگاه دو گونه مطالعه و بررسی شد. مقدار عناصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم همچنین کیفیت علوفه نیز در دو گونه مذکور اندازه گیری شدند. همچنین شرایط اقلیمی و فنولوژی گونه ها مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که گونه H. globiferum درصد پوشش، تراکم و تولید بیشتری نسبت به گونه دیگر داشت. مطالعات خاک نشان داد که هر دو گونه H. globiferum و H. aucheri در خاک هایی با قلیاییت کم و بافت رسی- شنی پراکنش بیشتری دارند. اندام های هوایی گیاهان مورد مطالعه مقدار نیتروژن، فسفر و پتاسیم بیشتری نسبت اندام های زیرزمینی داشتند. همچنین مقدار این عناصر درگونه H. aucheri بیشتر از گونه دیگر بود. در کل گونه H. globiferum درصد پوشش و تولید بالاتر داشته و کاربرد حفاظت خاک و دارویی آن بیشتر و گونه H. aucheri دارای کیفیت بالاتر از نظر ارزش غذایی و تغذیه دام می باشد.

مطالعه و پژوهش تنوع زیستی در تمامی سطوح آن همواره از راهکار های درخور توجه و مناسب، برای تعیین روند پایداری و حفظ حالت خود تنطیمی اکوسیستم ها در مدیریت منابع طبیعی بوده است. هدف از این تحقیق مقایسه تنوع گونه ای گلسنگ های پوست زی در دو توده انجیلی - ممرز و افرا شیردار (با ویژگی های نسبتا یکسان فیزیوگرافی) در جنگل های جنوب نوشهر است. برای مطالعه و بررسی آماری، 30 قطعه نمونه انتخاب، (در هر تیپ 15 قطعه نمونه) و در هر قطعه نمونه، نوع و درصد پوشش گونه های گلسنگی با استفاده از قاب های (کوادرات) 60´40 سانتی متر که در ارتفاع برابر سینه درختان واقع می شد، برداشت عناصر گلسنگی صورت گرفت. بررسی داده ها نشان دادکه 38 گونه متعلق به 14خانواده در تیپ افرا پلت و 41 گونه متعلق به 17 خانواده در انجیلی – ممرز یافت شد. همچنین مقدار میانگین تنوع شانون – وینر و N1 هیل در انجیلی – ممرز به ترتیب 3.252، 8.472 و در تیپ افرا شیردار 2.162، 3.073 بوده و میانگین غنای گونه ای و یکنواختی در تیپ انجیلی- ممرز (21.641، 0.851) بیشتر از تیپ پلت (20.124، 0.261) بدست آمد، که علت اصلی آن را می توان به پراکنش و حضور گونه های مختلف درختی با ویژگی های اکولوژیک مختلف، در توده آمیخته ممرز- انجیلی نسبت داد.

بررسی تنوع گونه های گیاهی کشور به عنوان بستری لازم برای مطالعات بوم شناختی، مرتع داری، آبخیزداری، بانک ژن گیاهی، کشاورزی و دارویی از اهمیت قابل توجه ای برخوردار است. از طرفی شناسایی گونه های گیاهی مناطق مختلف امکان انجام مطالعات بعدی در زمینه های مختلف علوم زیستی را فراهم می کند. در این پژوهش، فلور کوه ساورز در شهرستان کهگیلویه از استان کهگیلویه و بویراحمد مورد بررسی قرار گرفته است. این منطقه در 80 کیلومتری جنوب غرب یاسوج قرارگرفته است. این پژوهش با تهیه اطلاعات در مورد محدوده مطالعاتی آغاز، گیاهان منطقه جمع آوری، در هرباریوم مرکزی دانشگاه یاسوج با استفاده از منابع فلور موجود، شناسایی شد. نتایج این مطالعه نشان داد در کوه ساورز 295 گونه از 202 جنس متعلق به 62 تیره رویش دارد که ترکیبی از 6.44 درصد فانروفیت ها، 5.76 درصد کامفیت ها، 46.78 درصد همی کریپتوفیت ها، 12.88 درصد ژئوفیت ها، 26.78 درصد تروفیت ها و درصد پایینی هیدروفیت ها و پارازیت ها می باشند. اکثر گونه های منطقه به ناحیه رویشی ایرانو- تورانی بوده و 67.7 درصد از فلور منطقه را به خود اختصاص می دهند. تعداد 47 گونه اندمیک ایران، 47 گونه نادر، 60 گونه دارویی و 52 گونه سمی از مجموع 295 گونه شناسایی شده، معرفی شد و 74 گونه هم پتانسیل علف هرز شدن را دارند.

به منظور مطالعه اثر 5- آمینولولینیک اسید بر برخی پاسخ های فیزیولوژیکی فلفل شیرین (Capsicum annuum L.cv. Red Bell Pepper) تحت تنش خشکی آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در گلخانه انجام شد. این آزمایش با دو فاکتور 5-آمینولولینیک اسید در چهار غلظت 0، 0.25، 0.5 و 1 میلی مولار و تنش خشکی در سه سطح در حد ظرفیت مزرعه، 60% ظرفیت مزرعه و 30% ظرفیت مزرعه به اجرا در آمد. کاربرد خارجی (اسپری برگی) 5-آمینولولینیک اسید در مرحله سه الی چهار برگی توانست فلفل را در برابر تنش خشکی محافظت کند که این اثر حفاظتی به تنظیم آنزیم های آنتی اکسیدانی مربوط می شود. کاربرد 5-آمینولولینیک اسید بر میزان عملکرد، فنل کل، قند محلول، فعالیت آنزیم های پلی فنل اکسیداز و سوپراکسید دیسموتاز، غلظت رادیکال پراکسید هیدروژن و شاخص های سطح برگ، شکل میوه، عملکرد و مقاومت به تنش اثر داشته است. تنش خشکی محتوای فنل کل، قند محلول، رادیکال پراکسید هیدروژن، فعالیت آنزیم های پلی فنل اکسیداز و سوپراکسید دیسموتاز در برگ ها را افزایش داد، هر چند که پارامترهای رشدی را کاهش داد. به این ترتیب می توان اظهار داشت که تیمار گیاه فلفل با 5-آمینولولینیک اسید می تواند فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی و ترکیباتی چون قند محلول و فنل کل بهبود بخشیده و اثر تنش خشکی بر پارامترهای فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی را تعدیل کند.

به منظور ارزیابی صفات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و کارآیی فتوشیمیایی فتوسیستم II گیاه نوروزک (Salvia leriifolia Benth.) در شرایط تنش یخ زدگی یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در شرایط کنترل شده اجرا شد. گیاهان در مرحله گیاهچه ای در معرض دماهای یخ زدگی (صفر، 2-، 4-، 6-، 8-، 10-، 12-، 14-، 16-، 18-، 20- و 22- درجه سانتی گراد) قرار گرفتند. شاخص های مورفولوژیکی، درصد نشت الکترولیت ها و بقا پس از سه هفته و پارامترهای فلورسانس کلروفیل در پنج سطح بازیابی (0، 6، 12، 24 و 72 ساعت بعد از تنش) اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد با کاهش دما، درصد نشت الکترولیت ها افزایش یافته و در دمای -22oC به حداکثر رسید. درصد بقا گیاهان تا -14oC تغییری نکرد، اما در -22oC تمام گیاهان از بین رفتند. دمای 50% کشندگی بر اساس بقا و نشت به ترتیب به میزان -16.5 و -11.8 درجه سانتیگراد و دمای کاهنده 50 درصد وزن خشک به میزان -16.5 درجه سانتیگراد تعیین شد. کارآیی فتوشیمیایی فتوسیستم II(F’v/F’m) تا دمای -6oC تحت تآثیر قرار نگرفت، اما با کاهش دما به -22oC، به میزان 70% نسبت به دمای صفر درجه سانتیگراد کاهش یافت. کارآیی فتوشیمیایی فتوسیستم II، 24 ساعت پس از بازیابی به میزان 40% در مقایسه با شاهدکاهش یافت، اما با ادامه بازیابی تا 72 ساعت افزایش نشان داد. میانگین درصد نشت الکترولیت ها همبستگی منفی با درصد بقا (r=-0.82***) و کارآیی فتوشیمیایی فتوسیستم II(r=-0.95***) داشت.

برای بررسی توان دگرآسیبی عصاره آبی اندام هوایی گندم بر جوانه زنی و رشد اولیه دو علف هرز تاج خروس و سس دو آزمایش جداگانه به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. بمنظور تهیه ماده گیاهی برای عصاره گیری، گندم رقم پیشتاز در سال زراعی 90-1389 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه تربیت مدرس کشت شد. در هر آزمایش از اندام هوایی گندم در سه مرحله فنولوژیک (پنجه زنی، خمیری نرم و رسیدگی فیزیولوژیک) عصاره آبی با غلظت های 25، 50، 75 و 100 درصد تهیه و مطابق روش های استاندارد انجمن بین المللی تجزیه بذر روی بذرهای مورد نظر تیمار شد. نتایج نشان داد که عصاره اندام هوایی گندم بسته به مرحله فنولوژی و گیاه هدف اثرات دگرآسیبی متفاوتی دارد. با افزایش غلظت عصاره جوانه زنی نهایی، تعداد گیاهچه های عادی، ضریب سرعت جوانه زنی و طول گیاهچه علف های هرز کاهش یافت. بیشترین بازدارندگی در پاسخ به غلظت 100% عصاره مشاهده شد. عصاره اندام هوایی گندم بویژه در مرحله پنجه دهی و رسیدگی بترتیب بیشترین اثر منفی را بر شاخص های جوانه زنی تاج خروس و سس داشتند. نتایج حاصل از سنجش فنول کل مبنی بر تجمع ترکیبات آللوشیمیایی در اندام هوایی گندم به ویژه طی مرحله پنجه دهی در مقایسه با شاهد موید این نتیجه گیری می باشد. بر این اساس استفاده از زیست توده رویشی گندم در مرحله پنجه زنی به عنوان کود سبز یا اختلاط بقایای آن با خاک را می توان به عنوان یک راهبرد غیر شیمیایی در مدیریت علف های هرز در زراعت های تابستانه بعدی معرفی نمود.

صفات روزنه یکی از مهمترین خصوصیات مورد توجه در مطالعات فیزیولوژیکی و در اصلاح ارقام برای بهبود مقاومت به خشکی هستند. جهت بررسی اثر تنش خشکی انتهایی بر روی خصوصیات روزنه جو، آزمایشی بر روی دو گروه ژنوتیپ جو شامل 32 ژنوتیپ بومی انتخاب شده از خزانه ژنتیکی جو ایکاردا و 24 رقم ایرانی در قالب طرح لاتیس ساده در دو شرایط آبیاری کامل و تنش انتهای فصل به صورت قطع آبیاری بعد از گلدهی، در سال زراعی 1391-1390 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زنجان انجام شد. تنوع معنی داری برای صفات فراوانی و اندازه روزنه در هر دو سطح برگ پرچم ژنوتیپ ها در شرایط تنش خشکی و نرمال ملاحظه شد. فراوانی روزنه با اندازه آن همبستگی منفی نشان داده و نتایج نشان داد که ترتیب ژنوتیپ ها از نظر صفات روزنه در شرایط تنش خشکی با نرمال متفاوت بود. بر اساس نتایج بدست آمده فراوانی روزنه ها تحت تنش خشکی افزایش پیدا کرده و تاثیر تنش خشکی بر صفات روزنه در سطح زیرین برگ پرچم جو بیشتر بود.

هدف از این تحقیق، شناسایی جوامع گیاهی موجود در مراتع قره باغ استان آذربایجان غربی و تعیین مهمترین عوامل موثر بر پراکنش آنهاست. برای این منظور، در ناحیه معرف هر جامعه گیاهی، نمونه برداری به روش تصادفی- سیستماتیک انجام شد. در هر ناحیه، نمونه برداری در طول 4 ترانسکت 150 متری به صورت عمود بر هم انجام شد. سطح و تعداد قطعه نمونه به روش حداقل سطح و آماری تعیین و در طول هر ترانسکت 15 قطعه نمونه با ابعاد یک متر مربع با فاصله 10 متر از یکدیگر قرار داده شد. در ابتدا و انتهای هر ترانسکت دو پروفیل خاک حفر و با توجه به عمق محدود خاک، نمونه خاک از عمق 20-0 سانتی متری برداشت گردید و درصد سنگریزه، رس، سیلت، شن، ماده آلی، اسیدیته، آهک، هدایت الکتریکی، ازت، پتاسیم و فسفر اندازه گیری شد. همچنین در هر قطعه نمونه نوع گونه های موجود و درصد پوشش گیاهی تعیین گردید. به منظور طبقه بندی جوامع گیاهی از تحلیل دوطرفه گونه های شاخص (TWINSPAN) و برای تعیین مهمترین عوامل تاثیرگذار بر پراکنش جوامع گیاهی از تجزیه به مولفه های اصلی (PCA) استفاده شد. نتایج حاصل از طبقه بندی نشان داد که پنج گروه اکولوژیک در منطقه مورد مطالعه وجود دارد که با جوامع گیاهی منطقه انطباق داشتند. همچنین بین پراکنش پوشش گیاهی و عوامل محیطی رابطه وجود دارد و از بین عوامل مورد بررسی، بافت، آهک، نیتروژن و پتاسیم خاک بیشترین تاثیر را بر پراکنش پوشش گیاهی دارند.

در این تحقیق، تغییر فراوانی قارچ میکوریزی آربوسکولار و میزان مشارکت گونه های گیاهی شاخص در ارتباط با شاخص های تنوع زیستی گیاهی در گروه های اکولوژیک مختلف بررسی شد. ترکیب گونه های گیاهی در 53 قطعه نمونه چهارصد مترمربعی، در قالب یک شبکه سیستماتیک به ابعاد 150´200 مترمربع و در محدوده ارتفاعی 400 تا 1700 متر بالاتر از سطح دریا ارزیابی شد. از شیوه تحلیل دوطرفه گونه های شاخص برای طبقه بندی قطعه های نمونه استفاده و در نهایت شش گروه اکولوژیک مختلف تعیین شد. شاخص های غنا، تنوع، یکنواختی و غلبه برای هریک از قطعه های نمونه محاسبه شد. تحلیل داده های جامعه شناختی گیاهی نشان داد، شاخص های تنوع زیستی در گروه های اکولوژیک متفاوت است. جمعیت قارچ های میکوریزی آربوسکولار و میزان همزیستی گونه های گیاهی نیز در گروه های اکولوژیک متفاوت بوده و به صورت معنی داری با برخی شاخص های تنوع زیستی مرتبط است. ارتباط معنی داری بین فراوانی هاگ قارچ های میکوریزی و غنای گونه های گیاهی مشاهده نشد، اما تنوع و یکنواختی با افزایش جمعیت هاگ قارچ های میکوریزی آربوسکولار و میزان همزیستی گونه های گیاهی کاهش یافت. در مقابل، شاخص چیرگی بصورت مثبت و معنی دار با جمعیت هاگ و میزان همزیستی مرتبط است.

رشد و نمو گیاهان از مرحله جوانه زنی بذر شروع و با استقرار گیاهچه در خاک ادامه می یابد. به منظور بررسی نقش موسیلاژ در مقاومت به خشکی شاهی (Lepidium sativum L.) در مرحله جوانه زنی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار انجام شد. در این آزمایش سطوح مختلف تنش خشکی در پنج سطح (0، 0.5-، 0.9-، 1.45-، 2.1- مگاپاسکال) بر دونوع بذر با موسیلاژ و بدون موسیلاژ شاهی اعمال شد. نتایج نشان داد که با افزایش تنش خشکی صفات جوانه زنی شامل درصد و سرعت جوانه زنی، طول ساقه چه و ریشه چه و بنیه بذر به طور معنی داری در سطح یک درصد (p<0.01) کاهش یافت. همچنین تاثیر موسیلاژ بر صفات جوانه زنی شاهی در سطح یک درصد (p<0.01) معنی دار بود و در اکثر صفات مورد بررسی بذور دارای موسیلاژ در مقایسه با بذرهای بدون موسیلاژ به میزان کمتری تحت تاثیر تنش خشکی قرار گرفتند. به طور کلی نتایج این تحقیق نشان دهنده نقش مثبت موسیلاژ در حفظ رطوبت و بهبود جوانه زنی بذر در شرایط تنش رطوبتی است.

خواب بذر یک سیستم دفاعی برای جوانه زنی گیاه در برابر شرایط نامساعد محیطی است. تحقیق حاضر با هدف بررسی اثر تنش خشکی در گیاه مادری بر خواب بذر و ویژگی های جوانه زنی درجو وحشی (Hordeum spontaneum) انجام شد. به این منظور، 19 ژنوتیپ از این گونه، به همراه رقم زراعی نصرت، در آزمایشی گلخانه ای، در شرایط نرمال و تنش خشکی قرار گرفتند. آزمایش در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با 3 تکرار انجام شد. دو تیمار آبی شامل، آبیاری نرمال (100-95% ظرفیت زراعی) و تنش خشکی شدید (30-25% ظرفیت زراعی) بر گیاهان اعمال شد. بر اساس نتایج این تحقیق تنش خشکی در گیاه مادری باعث کاهش معنی دار صفات شاخص جوانه زنی، درصد جوانه زنی، قدرت جوانه زنی و ارزش جوانه زنی شد. تنش خشکی باعث افزایش درصد خواب بذر در اغلب ژنوتیپ ها شد. در تجزیه به مولفه های اصلی در هر دو شرایط، شاخص تحمل به تنش و صفت طول کلئوپتیل رابطه نزدیک و همسویی را نشان دادند. این امر نشان می دهد ژنوتیپ های که طول کلئوپتیل بیشتری دارند، تحمل بالاتری در شرایط تنش خشکی نشان می دهند و این صفت در راستای افزایش سازگاری با اقلیم خشک، تکامل یافته است.

سلمه یا سلمک (Atriplex leucoclada Boiss.) از گیاهان هالوفیت بومی ایران است که برای بیابان زدایی، احیاء و اصلاح مراتع در مناطق خشک و بیابانی کشت آن مفید می باشد. به منظور بررسی اثر تیمارهای مکانیکی و شیمیایی در برطرف نمودن خواب و تحریک جوانه زنی بذر این گیاه دو سری آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی در 3 تکرار انجام شد. از آنجا که بذرهای این گونه از لحاظ رنگ و اندازه متفاوت بودند، تاثیر این فاکتور نیز در جوانه زنی مورد بررسی قرار گرفت و بذرها بر این اساس به دو گروه تقسیم شدند. تیمارها عبارت بودند از: پیش تیمار سایش، پیش تیمارهای اسید جیبرلیک، کینتین، اتفن، نیترات پتاسیم، تیوره همگی در دو سطح زمانی 24 و 48 ساعت/ در دو دمای 4oC یا 20oC، پیش تیمار آب جاری، پیش تیمار سرما (20 روز/4oC) + تیمار 14 روزه با اسید جیبرلیک یا نیترات پتاسیم یا تیوره، دوبارسایش با کاغذ سنباده، شکاف دهی پوسته بذر با سوزن، آب داغ (70 و 15/90oC دقیقه)، اسید سولفوریک (75 درصد)، انبار داری (3 ماه20oC/) و استراتیفیکاسیون سرد (3 ماه4oC/). آنالیز داده ها نشان داد بالاترین درصد جوانه زنی (73.4 درصد)، سرعت جوانه زنی (1.35) و شاخص ویگور (8860) در مورد بذرهای قهوه ای و بالاترین درصد جوانه زنی (63.3 درصد)، سرعت جوانه زنی (0.74) و شاخص ویگور (7710) در دانه های سیاه رنگ با تیمار خراش مضاعف بذر توسط کاغذ سنباده به دست می آید. با توجه به نتایج آزمایشات حاضر پیشنهاد می شود خواب بذر در این گونه از آتریپلکس از نوع فیزیکی بوده و ناشی از مقاومت پوسته بذر می باشد.

به منظور بررسی اثرات پرایمینگ با سالیسیلیک اسید و تاریخ کاشت بر میزان و توزیع عناصر غذایی در طبقات سنبله گندم، رقم الوند، آزمایشی به صورت مزرعه ای انجام گردید. سطوح پرایمینگ (شامل 0، 400، 800، 1200، 1600، 2000 و 2400 میکرومولار) به عنوان فاکتور اول، تاریخ کاشت (اول آبان و اول آذر) به عنوان فاکتور دوم و طبقات سنبله (بالایی، میانی و پایینی) به عنوان فاکتور سوم در نظر گرفته شدند. اثرات متقابل سه جانبه تاریخ کاشت، سالیسیلیک اسید و طبقات سنبله بر روی تمام عناصر معدنی اندازه گیری شده معنی دار بود. کاربرد سالیسیلیک اسید توانست میزان جذب عناصر غذایی ماکرو و میکرو را بخصوص در طبقات بالایی و وسطی سنبله بهبود بخشد. در میان سطوح پرایمینگ نیز غلظت 400 میکرو مولار سالیسیلیک اسید نسبت به سایر سطوح پرایم و همچنین شاهد در تمامی عناصر غذایی اندازه گیری شده تاثیر بیشتری داشت. به نظر می رسد که دانه های بخش مرکزی سنبله به علت بزرگتر بودن و همچنین سرعت و طول مدت پرشدن دانه بیشتر، نسبت به دانه های بخش بالا و پایین سنبله غلظت بیشتری از عناصر غذایی را نشان دادند. بیشترین غلظت نیتروژن، فسفر، آهن و منگنز در قسمت میانی سنبله دیده شد. ولی برای عنصر مس بیشترین غلظت در بخش بالا و برای پتاسیم در قسمت پایین سنبله مشاهده گردید. به طور کلی پرایمینگ بذرهای گندم با سالیسیلیک اسید موجب افزایش غلظت عناصر غذایی ماکرو و میکرو بخصوص در طبقات بالایی و وسطی سنبله گردید.

در این تحقیق تاثیرات محیط کشت با سختی های مختلف صفر (شاهد)، 200، 400 و 600 میلی گرم بر لیتر از کربنات کلسیم بر خالص سازی و تشکیل کلونی در کشت های جلبک سبز سندسموس (Scenedesmus quadricauda) آلوده شده با سیانوباکتریها بررسی گردید. نتایج نشان داد که سختی محیط کشت تاثیر معنی داری (P<0.05) بر خالص سازی جلبک سندسموس دارد. دامنه تراکم سلولی در هفته اول و دوم به ترتیب 144-224 و 402.7-506.7 هزار سلول در میلی لیتر برای سندسموس و برای سیانوباکتریها به ترتیب 7.1-17.3 و 5.1-32.8 هزار سلول در میلی لیتر بدست آمد. علاوه بر این، سختی های مختلف محیط کشت BBM بر جمعیت سیانوباکتر تفاوت معنی داری داشت (P<0.05) در حالیکه بر سلول های سندسموس تفاوت معنی داری مشاهده نگردید (P>0.05). در محیط کشت BBM با سختی بالاتر (400 و 600 میلی گرم در لیتر از کربنات کلسیم) و دوره پرورش طولانی تر (دوهفته) سلول های سیانوباکتریها بطور معنی داری کاهش نشان دادند (P<0.05). علاوه بر این، در سختی بالای محیط کشت، تعداد کلونی های تک سلولی کاهش و تعداد کلونی های چند سلولی افزایش داشت در حالیکه پاسخ سیانوباکتریها با کاهش قابل توجه در تعداد سلول ها همراه بود. بطور کلی در این تحقیق، کشت های جلبک سندسموس بوسیله افزایش سختی محیط کشت از آلودگی های سیانوباکتریایی خالص شده و همچنین جمعیت آن تمایلبه تشکیل کلونی های چند سلولی پیدا نموده که ریست توده جلبکی را افزایش می دهد.

به منظور بررسی تاثیر محلول پاشی عصاره متانولی اکالیپتوس بر رشد گیاهچه، فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان و ساکاروز سنتتاز گیاهچه توق آزمایش در دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر در سال 1391 انجام شد. این تحقیق در قالب طرح کاملا تصادفی در 4 تکرار و 6 تیمار شامل غلظت های عصاره متانولی برگ اکالیپتوس (4، 8، 12، 16 و 20 گرم بر لیتر) انجام شد. در تیمار شاهد محلول پاشی انجام نشد. نتایج نشان داد افزایش غلظت عصاره اکالیپتوس سبب کاهش وزن گیاهچه، غلظت کلروفیل، فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان و فعالیت آنزیم ساکاروز سنتتاز گیاهچه توق شد، اما غلظت مالون دی آلدهید بافت گیاهچه توق افزایش یافت. کمترین فعالیت آنزیم ساکاروز سنتتاز (2.11 نانومول بر میلی گرم پروتیین در دقیقه)، کمترین وزن خشک گیاهچه (2.76 میلی گرم) و بیشترین میزان غلظت مالون دی آلدهید (0.87 نانومول بر گرم وزن تر) گیاهچه توق تحت تاثیر تیمار محلول پاشی با عصاره 20 گرم بر لیتر اکالیپتوس مشاهده شد. نتایج بیانگر تاثیر منفی عصاره اکالیپتوس بر رشد، غلظت کلروفیل، فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان و فعالیت آنزیم ساکاروز سننتاز گیاهچه توق است.

یکی از مهم ترین و کاربردی ترین فنون کشت بافت گیاهی، ریزازدیادی است. لیسیانتوس (Eustoma grandiflorum) یک گیاه زینتی است که مطالعه کمی بر روی ریزازدیادی آن انجام شده است. هدف از این پژوهش، بررسی اثر غلظت-های مختلف نفتالن استیک اسید (NAA) و کینتین (KIN) بر روی ریزازدیادی لیسیانتوس بود. به این منظور، ریزنمونه ها در محیط موراشیگ و اسکوگ (MS) با غلظت های مختلف NAA وKIN ، (0، 0.5، 1 و 2 میلی گرم در لیتر) کشت شدند. نتایج نشان داد که بیشترین طول نوشاخه (با میانگین 2.325 سانتی متر در ریزنمونه)، در محیط کشت حاوی 1 میلی گرم در لیتر KIN (فاقد NAA) حاصل شد. بیشترین تعداد نوشاخه (با میانگین 2.800 و 2.550 در ریزنمونه)، در محیط های دارای 1 و 0.5 میلی گرم در لیتر KIN (فاقد NAA) تولید شد. بیشترین تعداد گره (با میانگین 8.358 عدد در ریزنمونه) در محیط حاوی 0.5 میلی گرم در لیتر KIN (فاقد NAA) به دست آمد. بیشترین تعداد نوریشه (با میانگین 2.650 در ریزنمونه)، در محیط کشت دارای 0.5 میلی گرم در لیتر NAA همراه با 2 میلی گرم در لیتر KIN تولید شد. گیاهان باززایی شده در شرایط خارج از آزمایشگاه، 100 درصد بقا را نشان دادند.

پونه معطر (Mentha pulegium L.) گیاهی دارویی، متعلق به تیره نعناعیان است. در پژوهش حاضر، تاثیر تنش شوری بر سطح برگ، طول ساقه، طول ریشه و فعالیت آنزیم های SOD، POD، PPO، CAT و APX مورد مطالعه قرار گرفت. بذرها در پیت کشت شدند و در شرایط گل خانه ای 16 ساعت روشنایی/ 8 ساعت تاریکی، دمای روزانه/ شبانه (18.25 درجه سانتیگراد) قرار گرفتند، گیاهک های 60 روزه به گلدان های حاوی پرلیت منتقل شده و در محلول هوگلند با غلظت های مختلف شوری 0، 25، 50 و 75میلی مولار NaCl رشد نمودند. گیاهچه ها طی 5 زمان برداشت مختلف (0، 10، 20، 30 و 40 روز) برای آنالیزهای فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی برداشت شدند. نتایج نشان داد که با افزایش سطح شوری طول ساقه و سطح برگ کاهش یافت، در حالیکه طول ریشه تا غلظت 50 میلی مولار به طور معنی داری افزایش و سپس کاهش یافت (P£0.05). تاخیر در زمان برداشت منجر به کاهش بیشتر سطح برگ و طول ساقه شد. با افزایش سطح شوری فعالیت همه آنزیم های آنتی اکسیدان در همه برداشت ها افزایش معنی داری را نسبت به شاهد نشان داد (P£0.05). فعالیت آنزیم های SOD، PPO و APX در ریشه بیشتر از سایر اندام ها بود، در حالیکه فعالیت CAT در برگ بیشتر از ساقه و ریشه بود. به نظر می رسد پونه معطر با افزایش فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان در ریشه، ساقه و برگ، اثرات منفی تنش شوری را کاهش می دهد و پاسخ آنتی اکسیدانی این گیاه به تنش شوری رابطه مستقیم با مدت زمان تنش دارد.

جنس زالزالک (Crataegus) از تیره گل سرخ (Rosaceae) از جمله گیاهان مقاوم به خشکی وسرما است. به سبب خواب ناشی از فرایندهای فیزیولوژیکی و پوشش سخت بذر، تکثیر و تولید نهال گونه های این جنس، با موانع عمده ای روبرو است که در این مقاله رفع آنها مورد توجه قرار گرفته است. با توجه به مطالعات صورت گرفته توسط سایر پژوهشگران در سایر کشورها بر روی بذر گونه های این جنس، در این مطالعه، تیمارهای موثر بر جوانه زنی بذرهای سه گونه زالزالک بومی ایران Crataegus babakhanloui، C. persica، C. assadii مورد آزمایش و پژوهش قرار گرفته و در نهایت بهترین و موثرترین تیمارها معرفی شدند. جهت بررسی جوانه زنی و شکستن خواب بذر گونه های مذکور آزمایش هایی با 22 تیمار و 3 تکرار به صورت طرح کاملا تصادفی انجام شد. تیمارها به صورت مجزا و یا ترکیبی اعمال شد که شامل خراش دهی پوسته، گرمادهی و سرمادهی متناوب و استفاده از اسید جیبرلیک، نیترات پتاسیم و اسید سولفوریک بود. نتایج مقایسه ای تیمارها نشان داد که برای نفوذ پذیرتر کردن پوسته و شکستن خواب بذر خراش دهی مکانیکی موثر گردید. بالاترین درصدجوانه زنی بذر خراش داده شده در دو تیمار «کاشتن بذر در هوای آزاد در اوایل تابستان» و تیمار ترکیبی «آب روان و تناوب دما» به ترتیب با 45.33% و 54.22% جوانه زنی بدون در نظر گرفتن گونه مشاهده شد.

در این پژوهش اثر پیش تیمار بذر با اسید آمینه آرژینین (اسید آمینه پیش ساز نیتریک اکسید و پلی آمینها)، بر پارامترهای رشد، نسبت K+/Na+ و کاهش تنش اکسیداتیو ناشی از شوری (300 میلی مولار کلرید سدیم) در گیاه گندم مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که تنش شوری تقریبا بر پارامترهای رشدی اثر معنی داری نداشت اما تمام شاخص های اکسیداتیو نظر پراکسیداسیون لیپید، محتوی هیدروژن پراکسید و فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان را افزایش داد. خیساندن بذرها در آرژینین (0.5 میلی مولار) به مدت 24 ساعت مقدار مالون دی آلدئید و هیدروژن پراکسید را در گیاهان تحت تنش کاهش داد. در گیاهانی که تحت تنش شوری قرار داشتند پیش تیمار بذر با آرژینین همچنین باعث افزایش فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان GPX ریشه و اندام هوایی و فعالیت آنزیم APX ریشه در مقایسه با گیاهان پیش تیمار نشده با آرژینین شد. در این پژوهش نسبت K+ به Na+ در گیاهان تحت تنش کاهش یافت در حالیکه پیش تیمار بذر با آرژینین این نسبت را در گیاهان افزایش داد. با توجه به اینکه اثر حفاظتی برخی ترکیبات حاصل از متابولیسم آرژینین مانند نیتریک اکسید و پلی آمینها در افزایش تحمل به تنش در مطالعات قبلی گزارش شده است، در این بررسی به نظر می رسد که اسید آمینه آرژینین به صورت مستقیم ویا از طریق برخی ترکیبات حاصل از متابولیسم آن مانند نیتریک اکسید و یا پلی آمینها باعث افزایش تحمل به تنش شوری شده است.

تاج خروس زینتی (Amaranthus cruentus) یکی از گیاهان زینتی، خوراکی و دارویی بسیار ارزشمند است. بذر این گیاه دارای مشکل جوانه زنی می باشد و در زمان کشت تعداد محدودی از بذور کشت شده جوانه می زنند. بنابراین در پژوهش حاضر اثر تیمار های اسید سولفوریک، منجمد سازی، آب جوش، مرطوب و خشک کردن، سرما دهی و تیمارخراش دهی بر خواب بذر این گیاه اعمال شد و درصد جوانه زنی و سرعت جوانه زنی بذرها بررسی شد. آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار درون پتری دیش در محیط ژرمیناتور انجام شد. سپس داده های جمع آوری شده مربوط به جوانه زنی بذرها در طول آزمایش مورد تجزیه و تحلیل آماری (با نرم افزار p<0.01-SPSS) قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بذر این گیاه دارای خواب فیزیکی و فیزیولوژیک می باشد و تمام تیمارهای مورد آزمایش بر جوانه زنی بذر این گیاه اثرگذار بودند. تیمار آب جوش بیشترین تاثیر مثبت بر بهبود جوانه زنی بذور را داشت و میزان جوانه زنی بذور را از حدود 7% (نمونه شاهد) به 36% افزایش داد. همچنین بالاترین سرعت جوانه زنی بذرها مربوط به تیمار آب جوش (20 بذر در روز) بود. سرمادهی تنها تیماری بود که اثر منفی بر ویژگی های جوانه زنی بذر تاج خروس زینتی داشت و میزان جوانه زنی بذرها را در مقایسه با نمونه کنترل به 4% کاهش داد.