بصیرت و تربیت اسلامی
سال:1394 | دوره:12 | شماره:33 |تعداد مقالات:7

فریضه امر به معروف و نهی از منکر، به عنوان یکی از اصلی ترین بنیادهای فروعات دینی اسلام در گستره وسیعی از آموزه های متون مقدس قرآن و حدیث به روشنی مورد تاکید قرار گرفته و اجرای آن ضامن حیات و بالندگی جامعه اسلامی و ترک آن نافی هویت انسانی و حیات حقیقی بشریت و عامل سقوط و انحطاط اخلاقی - اجتماعی مسلمین قلمداد شده است. این فریضه که در لسان معصومان (ع) به عنوان اشرف الفرائض معرفی شده، آنچنان که باید و شاید در میان جوامع اسلامی مورد اهتمام و عملکرد جدی قرار نگرفته و مهجوریت آن در این کشور اسلامی بر کسی پوشیده نیست.در سال های اخیر نظریه به کارگیری و نقش آفرینی پلیس ناجا در هر چه بهتر اجرا شدن این فریضه شرعی، موافقان و مخالفان این طرح را به همراه داشته که با وجود عقیم ماندن نسبی طرح مزبور از سوی طرفین مناقشه، عملا به نوعی، آسیب دیگری همچون مهجوریت مضاعف امر به معروف و نهی از منکر و نیز مظلومیت دوچندان نیروهای خدوم و ایثارگر ناجا و نادیده گرفتن زحمات طاقت فرسا و توانمندی فوق العاده آنان را به همراه داشته است.از این رو مقاله حاضر می کوشد تا از یک سو با نگاهی دوباره، منزلت و کارکردهای بی بدیل فریضه امر به معروف و نهی از منکر را بازخوانی و بازگویی نموده و از سوی دیگر، با تبیین ظرفیت ها، توانمندی ها و امتیازات منحصر به فرد پلیس و ارائه راهبردها و راهکارهای علمی مبتنی بر مبانی عقلی و دینی، بر اهمیت و ضرورت نقش آفرینی اثربخش ناجا در اجرای فریضه امر به معروف و نهی از منکر تاکید ورزد.

در اسلام، مجازات مرتکب جنایاتی مانند قتل، سرقت و خیانت در امانت، اموری مانند قصاص، قطع دست، حبس و یا شلاق است؛ ولی چنین مجازات هایی مجوزی برای توهین و تحقیر مجرم نیست؛ یعنی سزای هر عمل مجرمانه ای در شرع و قانون مشخص شده و باید عین مجازات تعیین شده، اعمال گردد و در عین حال نباید به شخصیت فرد مجرم بی حرمتی شود و یا شخص مجرم مورد اهانت و تحقیر قرار گیرد. بنیان این ادعا را باید در قانون احترام انسان جستجو کرد که در اصل کرامت، اصل عدم تلازم بین بدن و آبروی مجرم، و اصل اولویت احترام به مومن ریشه دارد.لازمه اثبات این ادعا، بررسی مدارک احترام به مجرم به عنوان یک قاعده در فقه و حقوق اسلامی است که نیازمند تبیین و تامل است. با توجه به مبانی قرآنی و نیز آرا فقیهان و اندیشمندان مسلمان، ظرفیتی برای بحث کردن از احترام مجرم، به عنوان قانونی در فقه، اخلاق و حقوق وجود دارد. در این مقاله تلاش شده است تا ضمن اثبات برخورداری انسان از اصل کرامت، دلایلی را بر این مساله اقامه نموده و فلسفه مجازات را در راستای احترام به مجرم به عنوان یک قانون، مورد تبیین و بررسی قرار دهد.

امیدواری، احساس مطلوبی است که از ایمان و شناخت نسبت به مبدا هستی حاصل می شود و این تحفه گران بها، موجب نیل انسان به سعادت دنیا و کمال مطلوب ابدی است. اما انسان عصر حاضر، برخلاف پیروزی هایی که بر عوامل طبیعی به دست آورده، پیوسته از آینده و مسائل مربوط به زندگی در هراس است. برخی از افراد حتی در جوامع دینی به دلیل غفلت از گنجینه های با ارزش اسلام، از درد ناامیدی در رنج اند.در این مقاله تلاش شده است با مروری بر آیات و روایات، به اختصار تاثیر امیدواری به خداوند در سعادت دنیا و آخرت فرد بیان شود، که با توجه به اصل تقدم پیشگیری بر درمان، اگر به این آثار توجه شود، می توان از بروز ناامیدی پیشگیری و یا امید را در فرد حفظ و تقویت کرد. آثار امیدواری که در این نوشتار بررسی شده است عبارتند از: امیدواری عاملی برای حرکت و تلاش انسان، بازگشت به سوی خدا، دستیابی به معنای زندگی، شکرگزاری، هموارشدن سختی ها، تکلیف مداری و کسب موفقیت، تاثیر ناپذیری از بیم های زیان بخش و مانع بحران های روحی و افسردگی. همچنین به مهم ترین عوامل دستیابی به امیدواری همچنین ایمان، شفاعت اولیای الهی، انتظار ظهور منجی، هماهنگی آرزو با واقعیت، محبت و خدمت به خلق اشاره شده است.

پیشگیری خانواده مدار به معنای به کارگیری اقدامات حمایتی و پیشگیرانه در خانواده به منظور جلوگیری از بزه کار شدن اطفال و نوجوانان است. این گونه پیشگیری همانند سایر گونه های پیشگیری از جرم، ارتباط بسیار زیادی با امنیت جامعه دارد؛ زیرا اعضای خانواده بالاخص کودکان و نوجوانانی که در این محیط در حال پرورش هستند، به طور بالقوه می توانند مجرمان فردا بوده، امنیت جامعه را دچار مشکل اساسی سازند. پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل موثر بر افزایش امنیت اجتماعی و چالش های فراروی آن در پرتو پیشگیری خانواده مدار انجام شد. برای دستیابی به این هدف، روشی توصیفی و با استفاده از منابع اسنادی و کتابخانه ای، عوامل فردی و اجتماعی برقراری و افزایش امنیت اجتماعی در پرتو پیشگیری خانواده مدار و چالش های فراروی آن مورد بررسی قرار گرفت.نتایج این پژوهش نشان می دهد که بینش و آگاهی، تامین نیازهای عاطفی، تامین نیازهای جنسی، خوش خلقی، مشورت کردن، رعایت هنجارهای دینی و اخلاقی و چشم پوشی از عوامل فردی و تمایل به ازدواج (پذیرش طرفین)، حسن تدبیر در امور اقتصادی و قناعت، مدیریت روابط اجتماعی زنان و مردان، واپایش طلاق و حمایت دولت از خانواده از عوامل تاثیرگذار در افزایش امنیت اجتماعی، و تغییر در انتقال ارزش ها، کم توجهی به تربیت دینی فرزندان، کاهش روابط عاطفی، افزایش طلاق، افزایش استفاده از رسانه ها، افزایش سن ازدواج و تغییر در شیوه همسرگزینی و آداب و رسوم ازدواج از چالش های فراروی ایجاد و افزایش امنیت در جامعه هستند.

گرایش به زیبایی و جمال دوستی یکی از ابعاد وجودی انسان است و آیات و روایات و سیره عملی معصومان (ع) آن را تایید نموده است. لذا تجمل و جمال به خودی خود بار منفی ندارند. اما آنچه در این بین مورد نکوهش شدید اسلام قرار گرفته است، گرایش افراطی به تجملات و تشریفات دنیوی و هدف قرار گرفتن آن در زندگی است. تجمل گرایی با این بیان به معنی، میل و رغبت کردن به تجملات و توجه به ظواهر زندگی می باشد گرایش به تجملات و زرق و برق دنیا، آسیب ها و آثار نامطلوبی در پی دارد. فراموشی یاد خداوند، دنیازدگی، کفران نعمت، مصرف گرایی، پیدایش حالت تفاخر، زیاده خواهی، رواج الگوگیری نامناسب و تقلیدهای ناصحیح، عدم مشارکت در امور خیر از جمله آسیب های این گرایش است.از جمله راهکارهای قرآنی و روایی مقابله با تجمل گرایی، توجه به هدف خلقت، ترویج الگوگیری از سیره معصومان (ع)، تقویت باورهای دینی و ارزش های معنوی مانند؛ زهد و پارسایی، قناعت و مناعت طبع، اعتدال و میانه روی، کمک و ایثار و همچنین توجه و تفکر در فرجام تجمل گرایی می باشد.

مهارت و فن پلیسی چیزی است که در دانشکده های پلیس آموزش داده می شود و همه داوطلبان این شغل شریف نیز به آن احاطه پیدا می کنند؛ اما تربیت در معنای پرورش منش فردی و اجتماعی چیزی است که منحصر به دوره یا دانشکده خاصی نیست؛ بلکه در هر زمان از سوی نهادهای مختلف ناجا از جمله سازمان عقیدتی سیاسی قابل انجام است. سرعت تحولات، تعدد متغیرها و پیچیدگی و درهم آمیختگی روابط علی و معلولی زندگی اجتماعی و ظهور و بروز پدیده های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و .... مستلزم داشتن نیروهایی با خصایص حسنه اسلامی است. با عنایت به موارد فوق در مقاله حاضر سعی شده است به روش توصیفی تحلیلی به بررسی ویژگی های پلیس مطلوب در دیدگاه اسلامی پرداخته شده و بدین سوال پاسخ دهیم که یک پلیس مطلوب در دیدگاه اسلامی باید دارای چه شاخصه های ممتاز باشد؟در این زمینه پس از جمع آوری اطلاعات به روش کتابخانه ای و تجزیه و تحلیل کیفی اطلاعات به این نتیجه رسیدیم که مهم ترین ویژگی های پلیس مطلوب بر اساس آیات و روایات عبارتند از: توحید محوری، تعهد و تخصص، عقلانیت و اندیشه ورزی، بصیرت و آگاهی به مسائل روز، مهربانی و محبت نسبت به مردم، پرهیز از دنیاپرستی، سعه صدر و گذشت، عدالت محوری.

معناداری زندگی فردی و سازمانی کارکنان از برنامه های راهبردی سازمان های اثربخش محسوب می شود. معناداری در زندگی فقط به مفهوم زندگی نمی پردازد، بلکه نگرشی عمیق تربه آن دارد و زندگی را از تمامی ابعاد مورد بازنگری و مشاهده قرار می دهد. درک و آگاهی از معنای زندگی فقط از طریق هوش منطقی و عاطفی حاصل نمی شود و مستلزم استفاده از هوشی ورای دو هوش مزبور است که چنین هوشی، هوش معنوی نامیده می شود. این هوش نه فقط در حل مسایل پیچیده که در حل پیچیده ترین مسایل ارزشی و معنایی که حتی قوی ترین نرم افزارهای موجود قادر به حل آن نیستند، قابل استفاده است. هدف اصلی این نوشتار، شناساندن بیشتر هوش معنوی و بهره برداری و استفاده هر چه بیشتر از آن در حل مسایل فردی، گروهی و سازمانی پلیس و نقش آن در ارتقاء عملکرد شغلی کارکنان پلیس است. نیاز به شناخت ساختار تشکیل دهنده و مولفه های این نوع از هوش به ضرورتی انکارناپذیر تبدیل شده است تا با تبیین هر چه بیشتر آن بتوان راهکارهای عملی تر وکاربردی تر آن را در حل مسایل پیچیده به ویژه در مسایل سازمانی در جهت ارتقاء عملکرد فردی و سازمانی دریافت. با این اقدام، ضمن آگاهی بخشی و تغییر نگرش مدیران در خصوص این موضوع می توان به ایجاد زمینه های فکری رشد و گسترش هوش معنوی در کارکنان دست یافت. بر این اساس در این مقاله با تکیه بر مطالعات کتابخانه ای و با روش توصیفی - تحلیلی، نسبت به پاسخگویی به سوال اصلی «مولفه های اصلی هوش معنوی کدامند و چگونه می توان هوش معنوی را در بین کارکنان پلیس گسترش داد و کاربردی کرد؟» و اینکه هوش معنوی چه نقشی در ارتقاء عملکرد شغلی کارکنان پلیس دارد، اقدام شده است و در نهایت به راهکارهای تقویت و رشد هوش معنوی در سازمان پلیس پرداخته شده است.