بصیرت و تربیت اسلامی
سال:1395 | دوره:13 | شماره:36 |تعداد مقالات:7

منابع اسلامی از منزلت والای مسجد به عنوان یک نهاد فرهنگی- اجتماعی سخن می گویند. این مکان از صدر اسلام تاکنون با داشتن کارکردهای گوناگون، موجبات توسعه فرهنگ و تمدن اسلامی را مهیا ساخته است. از این رو، در صورت بازشناسی نقش مسجد و امام جماعت آن، می توان موجبات غنای فرهنگ اسلامی را در ابعاد مختلف علمی، آموزشی، عبادی و اجتماعی فراهم کرد. این کارکردها در بعد علمی- آموزشی عبارت اند از: برگزاری دوره های منظم دروس دینی و نشست های پاسخ گویی به پرسش ها و شبهات اعتقادی، فراهم کردن مکانی برای گذران اوقات فراغت نوجوانان و جوانان، آموزش شرایط و نحوه اجرای امر به معروف و نهی از منکر و نشر احکام کسب و تجارت برای برخورداری از بازار اسلامی. در بعد عبادی نیز مسجد مکانی مناسب برای یاد خدا، برپایی فرایض دینی و نیایش جمعی است. همچنین این مکان در بعد اجتماعی می تواند به عنوان بستری موثر برای وحدت اجتماعی، رفع مشکلات مالی مساکین، تحکیم بنیان خانواده و آرامش دل و بهداشت روان ایفای نقش کند.

همان گونه که دین اسلام برای تربیت دینی و اخلاقی پیروان خویش برای دست یابی به زندگی سالم و معنادار در ابعاد گوناگون فردی و اجتماعی، اصول و برنامه هایی را تدارک دیده، برای تربیت اقتصادی و معیشتی آنان نیز الزامات و راهکارهایی در نظر گرفته است که کاربست دقیق، به جا و هماهنگ آنها، قطعا می تواند ضامن سلامت و سعادت حیات دنیوی و اخروی مسلمانان شود. یکی از این راهکارهای تاثیر گذار و مهم در این زمینه، فرهنگ قناعت است. بی شک هیچ جامعه ای بدون اقتصاد ریشه دار، برنامه محور و پویا نمی تواند امید چندانی به رشد و پیشرفت حتی در ابعاد فرهنگی و اجتماعی داشته باشد. این نوع از جوامع همواره در معرض انواع تهدیدها و تحریم های دشمنان و مخالفان خود خواهند بود که جهان اسلام و به ویژه جمهوری اسلامی ایران نیز از آن مستثنا نیست. قناعت که باید آن را از جمله اساسی ترین عنصر سبک و سیره زندگانی پیامبران الهی و پیشوایان بزرگ دینی قلمدادکرد، دارای خاستگاه عقلانی و معرفتی است که به عنوان موهبت الهی و مصداق بارز شکرگزاری خداوند و نیز ارمغان ماندگار عفت و وارستگی، گستره وسیعی از شئون مختلف زندگی مادی و معنوی انسان ها را دربر می گیرد. فرهنگ قناعت و خود بسندگی از چنان ظرفیت و کارایی والایی برخوردار است که کارکردهای معنوی و تربیتی و نیز کارکردهای اجتماعی و اقتصادی آن را می توان تنها به عنوان بخش عمده ای از وسعت کارامدی و کارکردی مورد اشاره آن در زمینه تحقق و تقویت مبانی و زیر ساخت های اقتصاد مقاومتی در این مقاله قلمداد کرد.

امروزه یکی از مباحث روز دنیا، پیشگیری از جرایم و تخلفات در جوامع بشری و سازمان ها می باشد. با اصلاح ساختارها و وضعیت اجتماعی، فرهنگی، نظارتی و ... می توان در پیشگیری از بزه کاری در جامعه موثر بود. یکی از انواع پیشگیری، پیشگیری اولیه یا اجتماعی می باشد که از علم پزشکی برگرفته شده است. در این نوع از پیشگیری با از بین بردن زمینه های انحراف و بزه کاری، نسبت به پیشگیری اقدام می شود. از مهم ترین عوامل موثر بر پیشگیری اولیه در جوامع اسلامی، توجه به آموزه های قرآنی و دین مبین اسلام و استمداد از آن است. در جامعه اسلامی باید قوانین الهی و ارزش های دینی، محک و معیار تجویز یا عدم تجویز روش های پیشگیرانه مردم به شمار آمده از آنها به عنوان منابع اصول پیشگیری استفاده شود.با بررسی معایب وجودی انسان، که در قرآن کریم ذکرشده و اتخاذ راه کارهای مناسب برای رفع یا کم رنگ کردن آنها از طریق رهنمودهای آموزشی، تبلیغی و نظارتی، که در این کتاب مقدس آمده است، می توان احتمال انحرافات و بزه کاری را کاهش داد. فقط باید توجه داشت یکی آسیب های بزرگ در این مسیر، تربیت عاریه ای است که بر پیکرهتربیت فطری و درونی وارد می آید و باید از آن پرهیز شود. توجه به این نکته هم مهم است که هزینه اقدامات پیشگیری از جرم به عنوان سرمایه گذاری تلقی می شود و بازگشت این سرمایه از طریق بهبود امنیت عمومی متجلی می گردد.

شکی نیست که تمسک به اعمال روحانی و عبادت های مذهبی که از روی «بصیرت» و فهم باشد، برای خردمندان، دانشجویان و دانشمندان بهترین راه برای رسیدن به حقایق، درک مشکلات و معضلات علمی، پاک شدن نفس از آلودگی ها و پلیدی ها و ارتقای آن به عالم ملکوت و نیل به مقامات عالی انسانی است. کتاب خدا، وسیله «بصیرت» است، و تراز سخن و شنوایی انسان مومن.مقاله حاضر درصدد است با تکیه بر آیات قرآن کریم، برخی از سخنان گرانسنگ امامان معصوم( علیهم السلام) و بهره مندی از متون اسلامی، از طریق بررسی بنیادی و مطالعه اسناد و مدارک کتابخانه ای و تحلیل محتوایی، مفهوم بصیرت و کارکردهای آن را از دیدگاه قران کریم واکاوی کند. با تحلیل محتوای منابع اسلامی می توان نتیجه گرفت «بصیرت»، مقامی اکتسابی است که از راه های ایجابی و سلبی قابل دست یابی می باشد و در قرآن کریم، راهکارهای گوناگونی برای رسیدن به آن بیان شده است. مواردی مانند «توفیق الهی، تفکر، تقوا، زهد، عبرت پذیری، یاد خدا، اخلاص، خضوع، خشوع، جهاد در راه خدا، عمل به شریعت، به پیشواز کارهای خیر رفتن، توکل، تعقل، زمین و نشانه های آن، نشانه های خلقت در انسان و ... از جمله وسایل دست یابی به بصیرت دینی است.

جمهوری اسلامی ایران حکومتی مردمی و مبتنی بر اصول و قواعد دین مبین اسلام است. بنابراین تمام ارکان، نهادها و سازمان های حکومتی و حتی غیر حکومتی آن باید بر پایه اصول دینی شکل گرفته ضوابط حاکم بر آنها نیز باید اسلامی باشد. نیروی انتظامی یکپارچه سازمانی است که براساس قانون ناجا (مصوب 27/4/1369 ). عملا در 12 فروردین 1370 و همزمان با سالگرد تاسیس جمهوری اسلامی تشکیل شد. بنابراین می توان نیروی انتظامی را سازمانی نوین و پاگرفته در دوران رهبری حضرت آیت الله العظمی امام خامنه ای (مد ظله العالی) دانست. با توجه به اینکه تمام سازمان ها و تشکیلات حکومتی مشروعیت خود را از ولی فقیه می گیرند، باید توقعات و مطالبات ایشان را برآورده کنند. نگارنده در این مقاله به دنبال آن است تا با بررسی متن سخنرانی های مقام معظم رهبری از سال 1368 تا 1388، سرفصل مطالبات ایشان از پلیس را استخراج کندو نیم نگاهی نیز به دیدگاه های آسیب شناسانه معظم له در این زمینه داشته باشد. بنابراین سوال اصلی تحقیق این است که «مطالبات مقام معظم رهبری از نیروی انتظامی چیست و ایشان چه آسیب هایی را مخدوش کننده چهره پلیس می دانند؟» روش تحقیق در این مقاله، توصیفی و ابزار گرد آوری اطلاعات، کتابخانه ای و روش تجزیه و تحلیل یافته ها،نوعی تحلیل محتواست. رویکرد کلی مقاله نیز تربیتی است تا پس از تجزیه و تحلیل بتوان برای برآورده کردن توقعات ایشان از نیروی انتظامی، برنامه ریزی آموزشی و تربیتی کرد.

فرزند پروری از دیر زمان از موضوعات مورد توجه انسان های بزرگ بوده است. در منابع اسلامی نیز به شیوه های تربیت فرزند اشاره شده است. اندیشمندان اسلامی با الهام گیری از کلام خدا، دستورالعمل هایی در این زمینه ارائه داده اند. در منابع مختلف چهار سبک فرزند پروری مستبدانه، سهل گیرانه، مسامحه کارانه و مقتدرانه مطرح شده است. بر مبنای آموزه های اسلامی، پدر و مادر وظیفه اصلی فرزند پروری را بر عهده دارند. در این مقاله در ابتدا سبک های رایج فرزند پروری مورد بررسی شده در ادامه دیدگاه اسلام در مورد سبک های فرزند پروری آمده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که سبک مقتدرانه نزدیکترین شیوه به روش تربیتی اسلام است. هدف این دیدگاه در نهایت تربیت یک انسان جاه طلب و برتری طلب است ولی هدف اسلام، پیشرفت معنوی با خدمت به همنوع و در نهایت قرب الهی است.

جایگاه معنوی و مادی جمهوری اسلامی ایران در معادلات منطقه ای و بین المللی باعث شده تا همواره تهدیدهایی به دو شکل «سخت و نرم» از سوی قدرت های بزرگ نسبت به ایران اسلامی اعمال شود. تنها راه ایستادگی در مقابل استکبار جهانی و تهدیدهای آن، طبق فرمایش های رهبر فرزانه انقلاب اسلامی ایران حضرت امام خامنه ای (مد ظله العالی) استمرار تفکر «مبارزه و آمادگی دفاعی» در همه زمینه هاست، موضوعی که از سال ها پیش معظم له بر آن تاکید فرموده اند. توجه و اهمیت دادن به موضوعات پدافند غیر عامل از جمله مواردی است که ایشان بارها بر رعایت آن درکشور تاکید وتوصیه کرده اند. به همین منظور مقام معظم رهبری (مد ظله العالی) به کارگیری اصول پدافند غیرعامل و دفاع غیرنظامی را در قالب سیاست های کلی نظام در موضوع پدافند غیرعامل در13 بند در تاریخ 29/11/1389 تصویب و برای اجرا به دولت و مسوولان نظام ابلاغ کردند. بدیهی است کم توجهی برخی نهاد ها و سازمان ها به اهمیت پدافند غیر عامل و ناهماهنگی با سازمان پدافند غیر عامل برای اجرای مناسب اصول پدافند غیر عامل در کشور، شرایط دشواری را در زمان بروز بحران های امنیتی و تهدیدهای سخت و حتی نرم دشمن برکشور تحمیل خواهدکرد. این پژوهش به واکاوی تهدیدها و پدافند غیر عامل از منظر مقام معظم رهبری (مد ظله العالی) در قالب سیاست های کلی ابلاغی می پردازد. روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی- تحلیلی با استفاده از شیوه تحلیل محتوا می باشد و برای جمع آوری اطلاعات از منابع کتابخانه ای و نشریات برای استناد به مطالب استفاده شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد تهدیدهای فراروی نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران از حیث ماهیت و روش اجرا در حال تغییر بوده در حوزه های نظامی، فناوری محور و مردم محور متمرکز شده است. بنابر این شایسته است مسوولان نظام در اجرای تدابیر مقام معظم رهبری (مد ظله العالی) با نگرشی انقلابی و دین محور با بهره گیری از راهبردهای کلان بازدارندگی و رویکرد تخصصی، دفاعی و امنیتی، در به کار گیری و اجرای اصول پدافند غیر عامل در کشور و نیروهای مسلح اقدام کنند.